1. Aval avé bôte béziñe ba yen ésaé nkañete? (Fombô’ô fe fôtô.)

 MBÔLE bi ne bebo bisaé be Yéhôva, bia kañete bôte bevok amu bia nye’e Ésa wongane ya yôp été, a amu bia kômbô volô be na be yeme nye. Abui bekañete da nye’e ésaé nkañete nya abuii. Ve bevo’o be nji tu’a bi mevak ésaé éte. Amu jé? Amu abui ya be be é ne awu ôsonô a ba simesane na be nji bo mbamba beye’ele. Bôte béziñe ba yen aval étame ya ke éza menda éyoñe be nji bañete be. Ba bevo’o ki ba ko woñe na be titane be. Nde fe abui bôt é nji kômbô bo mame me ne ndeñele bôte bevok. Akusa bo bobejañ a besita bete ba nye’e Yéhôva nya abuii, ve ba yen ayaé ya kañete bôte be nji yeme mbamba foé. Ba kôme yeme na ésaé éte é ne nya mfii, jôme te nje ba bo je a mban ôse. Yéhôva a wô’ô be angôndô ya mvaé.

2. Nge wo kate bi mevak ésaé nkañete, amu jé ô nji yiane bili atek?

² Ye mame mete me wô’ô fe bo na ô jañele ava’a dôé ésaé nkañete biyoñe biziñ? Nge é ne nalé, te ve’ele bili atek. Éko éziñe woñe wôé wo liti na ô ne éjote nyul a na ô nji kômbô yené mise me bôte nge yi na ô soñe be. Nde fe, teke môt éziñ a ne wô’ô mvaé éyoñe ba titane nye, e dañedañ éyoñ a kômbô volô bôte bevok. Ésa wôé ya yôp été a kôme yeme minju’u wo tôbane mie, a kômbô fe volô wo. (Ésa. 41:13) Ayé’é di, bia zu yene mame metane me ne volô bia na bi dañe minju’u mite, a ke ôsu a ba’ale ava’a dangan ésaé nkañete.

JÔKÉ’É NA MEJÔ ME ZAMBE ME VE WO NGULE NYUL

3. Jé é nga volô nkulu mejô Jérémie na a kañete bôte bevok?

³ Aso melu mvus, Mejô me Zambe me jaéya zu ma volô  bebo bisaé be Zambe na be yeme be’e beta mimbe’e. Bi tame kobô ajô nkulu mejô Jérémie. A nga ko woñ éyoñe Yéhôva a nga ve nye mbe’e ya kañete. A nga jô na: “Me ne te yeme kobô, amu me ne mongô.” (Jér. 1:6) Aval avé a nga dañe nju’u ôte? Mejô me Zambe me nga ve nye ngul. A nga jô na: “Jôm é ne me nlem été aval ane nkaba’a nduan nsolane bivese biam été, me ju’uya jibi, me kateya.” (Jér. 20:​8, 9) Akusa bo abôta nkañete Jérémie é mbe njuk, ve foé a mbe a kañete’e é nga ve nye ngul é mbe é sili asu na a bo ésaé éte.

4. Éyoñe bia yé’é Kalate Zambe a bindi mame bia yé’é, nalé a volô bia mfa’a ôvé? (Becolossien 1:​9, 10)

⁴ Mejô me Zambe ma ve fe bekristene ngule nyul. Éyoñe nlômane Paul ô nga tili ékôane bekristene ya Colosse kalate, ô nga jô be na nya nyemane a ye volô be na be bi éva’a ya bi “ntabane Yéhôva a kañese” nté ba ke ôsu a “wume mbamba bibuma mimfa’a mise.” (Lañe’e Becolossien 1:​9, 10.) Ésaé nkañete é ne mbamba mboon wua kristen é ne bo. Nde ñhe éyoñe bia lañe Kalate Zambe a bindi mame bia lañ, mbunane wongane wo tu’a bo ngul a bia tu’a wôk amu jé é ne mfi ya kañete mbamba foé ya Éjôé Zambe.

5. Aval avé bi ne tu’a bu’ubane nlañan a ayé’é Kalate Zambe dangan?

⁵ Asu na bi kôme bu’ubane nlañane Kalate Zambe wongan, bia yiane kôme nyoñ éyoñe ya lañe nye a bindi mame bia lañ. Nge wo kate kui na ô wôk éfus éziñe ya Kalate Zambe, te dañe je. Ô ne belane Index des publications nge ki Ékpwelé asu ayé’é Bengaa be Yéhôva asu na ô tu’a wôk éfus éte. Nge wo nyoñ éyoñe ya yé’é, wo ye tu’a tabe ndi na Mejô me Zambe me ne betotyii. (1 Thes. 5:21) Éyoñe wo ye tu’a tabe mame mete ndi, wo ye bi éva’a ya kate bôte bevok mame wo te yé’é.

KÔME’E KÔMESAN ÔSUSUA NA WO KE NKAÑETE

6. Amu jé bia yiane kôme kômesan ôsusua na bia ke nkañete?

⁶ Nge wo kôme nyoñ éyoñe ya kômesan ôsusua na wo ke nkañete, nalé a ye volô wo na ô bo te bo awu ôsonô éyoñe wo ye laan a bôte wo kañete. Yésus a nga volô beyé’é bé na be tabe nkômesan ôsusua na ba ke nkañete. (Luc 10:​1-11) Mbôle beyé’é be nga tôñe melebe Yésus a nga ve  be, ésaé nkañete be nga bo é nga tu’a wume mbamba bibuma, a nalé a nga soo be abui mevak.—Luc 10:17.

7. Aval avé bia kômesan ôsusua na bia ke nkañete? (Fombô’ô fe fôtô.)

⁷ Aval avé bi ne kômesan ôsusua na bia ke nkañete? Bia yiane jeñe na bi yem avale bi ne kalane bôte Mejô me Zambe tyi’ibi, bi belane bifia biangan. É ne fe mfi na bi nyoñ éyoñe ya fase mame bôte ya abôta nkañete dangane be wô’ô jô, a fas avale bia ye yalane be. Mvuse ya valé, éyoñe bia laan a be, bia yiane kobô nlem ô bôô bia si ne mieññ, bi muñu’u, fo’o ve ane éyoñe bia kobô a bemvôé bangan.

8. Aval avé bekristene ba funane meviek me étek Paul a nga jô me?

⁸ Nlômane Paul ô nga jô bobenyañ a besita bé na: “Bi bili jôm é ne édima, meviek me étek.” (2 Cor. 4:7) Jé é ne jôm é ne édima? Jôm é ne édima é ne ésaé ya kañete mbamba foé ya Éjôé Zambe a nyii bôt. (2 Cor. 4:1) Jé ki é ne mevie’e me étek? Meviek me étek me ne bebo bisaé be Zambe ba kañete bôte bevo’o mbamba foé. Melu me Paul, bebo makit be mbe be belane mevie’e me étek asu na be be’e biôme bi ne édima aval ane bidi, meyok a moné. Avale te fe, Yéhôva a ve bia fane ya kalane bôte mbamba foé wé a ne édima. Yéhôva a ne ve bia ngule ja sili asu na bi ke ôsu a bo ésaé nkañete.

YE’ELAN ASU NA Ô BO AYOK

9. Aval avé bi ne dañe woñe ya bôt a bo te ko woñe na be titane bia nkañete? (Fombô’ô fe fôtô.)

⁹ Biyoñe biziñe bi ne ko woñe ya tôbane mewosan ésaé nkañete jangan, nge ki ko woñe na bôte be bo te vô’ôlô bia. Aval avé bi ne dañe woñ ôte? Bi tame zu yene meye’elane minlômane mi nga bo éyoñe be nga jô be na, be bo te beta kañete mbamba foé. Be nji ko woñe nge telé ésaé nkañete, ve be nga ye’elane Yéhôva na a volô be na “be ke ôsu a kobô mejô [mé] teke ko woñ.” Yéhôva a nga yalane meye’elane map ane nkabeke dis. (Mame mi. 4:​18, 29, 31) Nge da kui biyoñe biziñe na woñe ya bôt ô ndeñele bia, bia fe bia yiane sili Yéhôva mvolan. Bia yiane ye’elane Yéhôva na a volô bia na bi tu’a nye’e bôte bevok, ndembene bia ye beta ko woñe ya kañete be mbamba foé.

10. Aval avé Yéhôva a volô bia na bi yeme bo ésaé nkañete jangan? (Ésaïe 43:​10-12)

 ¹⁰ Yéhôva a nga tobe bia na bi bo Bengaa bé, a émien a ka’ale na a ye volô bia na bi bo ayok. (Lañe’e Ésaïe 43:​10-12.) Bi tame zu yene fo’o ve mame menyine ma liti aval a bo de. Jam ôsu, Yésus a ne a bia éyoñ ése bi ne nkañete. (Matt. 28:​18-20) Jame baa, Yéhôva a nga tobe beéngele béziñe na be volô bia. (Nlitan 14:6) Jame lale, Yéhôva a ve bia mfufube nsisime wé asu na a volô bia na bi simesane mame bi nga mane yé’é. (Jean 14:​25, 26) Jame nyini, Yéhôva a nga ve bia bobejañ a be besita bia be be bia saé fufulu. A mvolane Yéhôva a nda bôte jangane ya nsisime ja nye’e bia, bi bili mame mese ma sili asu na bi bo ésaé nkañete jangane nya mboone.

BO’O MINTYENDANE MIA SILI A JEÑE NA Ô BI MBAMBA ÉTÉ NSISIM

11. Éyoñe bi ne nkañete, jé bi ne bo asu na bi yen abui bôt? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹¹ Ye ô wô’ô bili atek éyoñe wo koone ki abui bôte menda map? Amu jé wo sili ki womiene na: ‘Nne bôte ya abôta nkañete di be ne vé éyoñe ji?’ (Mame mi. 16:13) ‘Ye be ne ésaé, nge ke na ba te ke makit?’ Nge é ne nalé, ye ô ne ke wo kañete njoñe njoñ, vôm ô ne koon abui bôt? Mojañ a ne jôé na Joshua a jô na, “Me nga bi fane ya kañete abui bôt éyoñe me nga ke ma wulu vôme beta bifatyele bi ne, a bevôme bemetua be wô’ô tebe.” Joshua ba minga wé Bridget be nga kui na be kañete abui bôte menda map, a zene ya téléfône mame ngô’é, a môse sondô éyoñe zañe môs é lôteya.—Éphé. 5:​15, 16.

12. Aval avé bi ne kui na bi yeme mame bôte ba buni, a mame ma tyelé be minleme yôp?

¹² Nge bôte ba kômbô ki vô’ôlô foé bia kañete be, bia yiane jeñe na bi yeme mame ba buni a mame ma tyelé be minleme yôp. Éve’an é ne na, Joshua ba Bridget be nga belane minsili bia koone mie afep ôsu ya tract a ne nlô ajô na, Wo yene Kalate Zambe na a ne jé? Be wô’ô jô na: “Bôte béziñe ba yene Bible ane Kalate Zambe, ba bevo’o ki ba kañese ki de, wô wo simesan aya?” Minsili mite mi wô’ô ve bia fane ya taté minlañ.

13. Amu jé bi ne jô na ésaé nkañete jangane ja wume mbamba bibuma to’o éyoñe bôte ba vô’ôlô ki bia? (Minkana 27:11)

 ¹³ Éyoñe bia kañete, bia tôé nsôñane wongane to’o bôte ba vô’ôlô ki bia. Amu jé bia jô nalé? Amu bia te bo jame Yéhôva ba Mone wé ba yi na bi bo,—e kañete. (Mame mi. 10:42) To’o éyoñe bi nji koone môt éziñe nkañete nge ke éyoñe bôte ba titane bia, bi ne ba’ale ava’a dangan amu bia yeme na, Ésa wongane ya yôp été a wô’ô bia mvaé.—Lañe’e Minkana 27:11.

14. Amu jé bia yiane vak éyoñe nkañete mbamba foé mfe a tôbane môt a nye’e benya mejôô?

¹⁴ Bi ne fe bi abui meva’a éyoñe nkañete mbamba foé mbok a tôbane môte a nye’e benya mejôô. Nkume mmombô a bete éziñ a nga ve’e ésaé jangan a éyoñe ba jeñe mon a te jañ. Abui bôt é wô’ô ke da jeñe nye bevôme bevôm. Éyoñe mon ate a yenéya, sa ke môt a ke yene mone étame nnye a wô’ô bi mevak, ve bôte bese ba ke jeñe nye. Avale te da da, ésaé ya volô môte na a bo ñyé’é Yésus é nji bo ésaé môte wua, ja fombô ékôane bekristen ése. Bobejañ a besita bese ba volô ékôane bekristene na é mane nambe abôta nkañete dap ése, a bese be ne meva’a été éyoñe ñyé’é Kalate Zambe éziñ a taté na a tabe bisulan.

BEME’E ÔSIMESANE WÔÉ NYE’ANE WO NYE’E YÉHÔVA A BÔTE BEVOK

15. Aval avé bi ne tu’a bi éva’a ya kañete éyoñe bia tôñe mejô bia koone me kalate Matthieu 22:​37-39? (Fombô’ô fe ékô’ôla.)

¹⁵ Bi ne dañe bi éva’a ya kañete nge bia beme mise mangane nye’ane bia nye’e Yéhôva a bôte bevok. (Lañe’e Matthieu 22:​37-39.) Tame ve’ele simesan abim avé Yéhôva a ne mevak éyoñ a yen ane bia kañete mbamba foé, a avale bôte bia kañete ba ye bi mevak éyoñe ba ye taté na ba yé’é Kalate Zambe. Simesa’ane fe na bôte ba kañese mbamba foé a tyi’i na ba bo Yéhôva ésaé be ne nyiñe nnôm éto.—Jean 6:40; 1 Tim. 4:16.

16. Aval avé bi ne bi avak ésaé nkañete to’o bi ne mfetan? Va’a éve’an.

¹⁶ Ye jam éziñe da bo na ô kate kui nseñ? Nge é ne nalé, bo’o abim ô ne ngule ya bo asu na ô liti Yéhôva na wo nye’e nye a na wo nye’e bôte bevok. Éyoñe  ya ébubua ôkon COVID-19, Samuel ba minga wé Dania be mbe mfetane nda jap. Éyoñe be mbe be lôte’e mbia biyoñe bite, be mbe be kañete mban a zene ya téléfôn, be tili’i bôte bekalate, be bo’o fe meyé’é a zene ya Zoom. Samuel a nga kañete bôt a nga tôbane be nda biañ a mbe a saébane cancer. A jô na: “Éyoñe bi tele minju’u été, nlem ô ne bia tyebe yôp, nyul é ne te’e bia ne botok a mbunane wongan ô ne tebe meve’ele été. Bia yiane jeñe na bi bi avak ésaé bia bo Yéhôva.” Zia biyoñ éte fe, Dania a nga ku mbek, ane a nga bo ngon élal a too vôme wua. Mvuse ya valé, a nga bo ngon ésaman a too éto mimbômbôk. Dania a jô na: “Me nga jeñe na me bo mame mese me mbe ngule ya bo asu na me kañete. Me nga bi mbamba minlañe téléfôn a minga éziñ a mbe a saék vôme ba kuane mebiañ. Me nga kañete fe bôte be mbe be za’a me li’i biôme nda. Bia minga éziñ a mbe a saék nda biañ éte bi nga taté fe abeñe minlañ a zene ya téléfôn.” Akusa bo Samuel ba Dania be nji be ve beta bo Yéhôva ésaé avale be mbe be bo’ok, be nga bo abime be mbe ngule ya bo, a nalé a nga soo be abui mevak.

17. Aval avé bi ne kôme bu’ubane melebe bia ke nyoñ ayé’é di?

¹⁷ Tame ve’ele tôñe mame metane mese bia ke yen ayé’é di. Jam ése ya été é ne ane étita’a bia belane je éyoñe bia yame bidi biziñ. Éyoñe bia mane futi bitita’a bise mfiañ, bia ye bu’ubane bidi bi ne zam. Nde fe, éyoñe bia tôñe mame mese bia ke yen ayé’é di, bia ye bo nkômesan asu na bi dañe mame mese me ne kômbô te’e bia nyul ésaé nkañete jangan, a bia ye tu’a bu’ubane je.