BI NE ndibe tyé e Brookings tisone ya Amelka e Dakota du Sud, mfebe wo lôt. Nalé a liti na, nya avebe a zu bo. Ve jame ya kam e ne na, tyé éte ébien, bi ne nseñ, mone nsamba bôt. Bi tele vôme biyem bia nyu mendim, mendime mete me ne aveb aveb! Me tame taté kañete mia bone be mam ya ényiñe jam asu ya na, mi yeme jôme bi mbe bi bo’o valé tyé éte.

Me ne mesu’ulan ya bone benyin, me nga bialé Ngone lale é too melu zangbwal mbu 1936. Bi mbe bi too mone nda mfa’a jôp da tôô, e Dakota du Sud. E bo mefup a mbe beta jame nda bôte jangan, ve sa jame da dañe mfi. Bebiaé bam be nga bo Bengaa be Yéhôva a nyoñe mbatizô mbu 1934. Be nga ve bebiene ngumba be Ésa wop ya yôp, Yéhôva. Ajô te, e bo nkômban Zambe ényiñe jap a mbe jam da dañe mfi. Pepa, Clarence, a mvuse ya valé, Alfred monyañe pepa be nga saé ane ainé président (ntebele bemvendé y’akônda) e Dakota du Sud, e mon akônda wongan ya Conde.

E kate bôte ndi nlem ja so Kalate Zambe asu melu ma zu a zene ya ésaé nkañete ya menda menda, a e bo mban bisulan, a mbe mam nda bôte jangan é mbe é bo’o éyoñ ése. Mbamba éve’ela, a ñye’elan bebiaé bangan be nga ve bia, bi nga bo na bi kômbô vu be. Bia kale jam Dorothée, bi nga bo bekañete mbamba foé be ngenan teke duban bi to mimbu misaman. Me nga tilibane sikôla beminisi mbu 1943. Sikôlô ate a nga su’ulane bo ngabe jia ya bisulane biangan.

Bitôkan a beta bitôkane bi mbe bia nya mfi. Mojañe Grant Suiter a nga be nlôman ô nga bo beta minkañete beta étôkan bi nga bo e Sioux  Falls, tisone ya Dakota du Sud, mbu 1949. Me ngenan me simesa’an nkañete wé ô mbe nlô ajô na, “Asu’ulan é ntoo bebé a dañe abime mia simesan!” A nga jô na, Bekristene bese be veya bebiene be Yéhôva ba yiane belan ényiñe jap ése na, be kañete mbamba foé ya éyoñ Éjôé Zambe ja ye tebe. Nkañete ôte ô nga tindi ma na, me ve mamiene ngumba be Yéhôva. Étôkan é nga tôé valé, mbu 1949, Ngon 11 é too melu 12, me nga duban e Brookings, “vôme biyem bia nyu mendim,” avale ma te kañete mia yôp. Môs ôte, bia benyin bi nga bi ngule ya ke ôsu mfa’a ya nsisim.

Ane me nga nyoñe ntyi’an ya bo nkpwa’a mefan. Me nga taté ésaé éte mbu 1952, Ngon ôsu é too alu da, me bili mimbu 15. Kalate Zambe a jô na, “Nyô a wulu a mimfefek a ye bo fek,” abui mimfefek ya nda bôte jam é nga su’u ntyi’an me nga nyoñe na, ma bo nkpwa’a mefan. (Min. 13:20, Mfefé Nkôñelan.) Valé a bili mimbu 60, Julius, monyañe pepa a nga su’u ma abui ésaé éte. Akusa bo me mbe mongô a nye, bi nga bi ava’a ya kañete nsamba. Me nga yé’é abui be nye. Dorothée fe a nga su’ulane bo nkpwa’a mefan.

Aso ya mongô, bebiaé bam be mbe be bañete’e bejome mekônda, a binga bap nda. Jesse Cantwell ba minga wé Lynn, be nga volô ma abui. Melep be nga ve ma, me mbe jame da ya mam me nga volô ma na, me nyoñ ntyi’ane ya bo nkpwa’a mefan. Nye’an be nga nye’e ma ô nga bo na, me bi minsôñane ya nsisim. Éyoñe be mbe be jome mekônda me mbe bia fefel, be mbe be bañete’e ma na, me ke kañete a be. Me nga wô’ô fo’o abui mevak ya bo de, me nga wône fe mfa’a ya nsisim!

Bud Miller, ba minga wé Joan fe be mbe bejome mekônda. Éyoñe me biya mimbu 18, me nga tôbane minjuk amu ngovina a nga loone ma na me ke yé’é ésaé bezimba. Wofise bezimba ya tisone jangan ô nga tindi ma na me bo ésaé bezimba, me ki me nji be me kômbô’ô biasé abendé Yésus a lat a mam me pôlitik. Me mbe me kômbô’ô kañete mbamba foé y’Éjôé. (Jn. 15:19) Nde me nga sili wofise bezimba na, ô tili jôé dam nsamba bôte be Zambe.

Mojañ Miller a nga ke liti ma e wofise bezimba, jam ete e nga nambe ma. A mbe angôndô ya  évôvoé môt, ve teke koo môte woñ. Me mbe fo’o mengo’o dol, amu me mbe nsamba a étôtôlô môt mfa’a ya nsisim, a bili fe avale mefulu ete. Nalé a nga bo na, wofise bezimba ô tili jôé dam nsamba bôte be Zambe Ngon ébulu ya mbu 1954. Jam ete e nga ve ma fane ya tôé nsôñane ya nsisim ôfe.

Bebé biyoñe bite, be nga bañete ma Béthel, nde be nga lôme ma e Staten Island, New York, vôme ba bé mefup a yale betit (la ferme de la Watchtower). Me nga wô’ô ava’a ya saé wôé tañe mimbu mila. Ésaé éte é nga ye’ele ma abui mam, amu me nga saé a mimfefek.

Vôme bi mbe bi saék Staten Island, a mbe fe a bili radio WBBR. Bengaa be Yéhôva be nga belane radio ate ataté mbu 1924 akekui mbu 1957. Bôte 15 nge 20 ya Béthel étam mbe be mbe be saék vôme ba bé mefup a yale betit. Abui ya be bia e mbe bisoé, teke yem ésaé éte. Ve bi be nsamba a mojañ Eldon Woodworth, a mbe ñwo’an, a too fe nya môtô. A mbe fo’o mfefe’e môt. A mbe a ba’ale bia ane bone bé, nalé a nga wônô bia nsisim. Éyoñe mbia mefulu me bobejañ béziñ me mbe me ndeñele’e bia, mojañ Woodworth a mbe a jô’ô na, “Avale Nti a nga belane bôte be mbe be saék a nye, e ne fo’o jame ya semé.”

Bi nga bi fe mvome ya saé a mojañe Frederick W. Franz. Fek, a ñyeman Kalate Zambe wé bi nga volô bia bese, a mbe fe a nyoñe bia ngap. Mojañ Harry Peterson nnye a mbe a yame bia bidi; e mbe bia tyi’ibi ya belan éyôlé ntañane jé, amu nya éyôlé wé Papargyropoulos a mbe ayaé ya tot. Nye fe a mbe ñwo’an, a ayôñ nkañete. Mojañ Peterson a nga bo ésaé jé ya Béthel a nlem ôse, ve a nji nyoñ ésaé nkañete éngbwemese. A mbe ngule ya ve mintete bekalate mefoé ngon ése. A mbe fe a yeme Kalate Zambe abui, a mbe a yala’an abui ya minsili miangan.

Vôm bi mbe bi saék a mbe fe a bili vôme ba ba’ale bidi. Bibuma, a bijebejeba bi mbe kui bebé lita 42 600 mbu ôse, asu bôte bese ba saé Béthel. Me nga bi meva’a ya saé a Etta Huth, mfefe’e sita. Nnye a mbe a ba’ale bekalate be mbe be kate bia avale bia yiane saé. Éyoñe nkôane bidi ô kuiya,  besita ya mekônda me mbe fefele Béthel, be mbe be za’a volô bia. Sita Etta nnye a mbe a volô’ô nta’ane ya ésaé éte. A nga bo fo’o abui ésaé mfa’a ôte, a mbe a semé’é bobejañ, nalé a liti’i mbamba éve’ela mfa’a ya semé bôte be mbe be wulu’u ésaé bi mbe bi bo’ok. Mfa’a wom, Etta a mbe beta éve’ela ya tôñ mfa’a ya semé bôte be tele bia ôsu.

Angela Romano a mbe wua ya bisoé bi nga zu volô bia ésaé nkôane bidi éte. Etta a nga volô nye éyoñ a nga yebe benya mejôô. A nga su’ulane zu saé Béthel, nye fe a mbe mfefe’e môt. Bia nye bi lu’aneya den a ntoo mimbu 58. Bia Angie bi nga lu’an Ngone nyini ya mbu 1958. Bi nga be’e abui mimbe’e ékôane Yéhôva été a mevak. Mimbu mise mi, Angie a nji biasé élat é ne zañe ba Yéhôva môs éziñ, jam ete e nga wônô alu’u dangan. Élate jangan é ngenane ngul, akusa bo minju’u mise bia tôbane mie.

Éyoñe be nga kuan nda élôme minkobô WBBR ya Island mbu 1957, me nga ke saé e Béthel ya Brooklyn tañ étun éyoñ. Mvuse ya valé, bia Angie bi nga lu’an, ane me nga kôlô Béthel, a bo ésaé nkpwa’a mefan e Staten Island tañe mimbu mila. Éyoñ éte, me nga saé asu môt a nga su’ulane kuse nda élôm minkobô be mbe be loene na WPOW.

Bia Angie bi nga nyoñ ntyi’ane ya bo teke bete nkôñ ényiñe wongane yôp, asu ya na, bi bo ngule ya kañese ésaé ése ékôane Yéhôva é ne ve bia. Nalé a nga bo na, atata’a ya mbu 1961, bi mbe ngule ya bo bekpwa’a mefan be ne ngum aval e Falls City, tisone ya Nebraska. Nné ane bi nga taté ésaé éte, nde be nga loene bia Sikôlô bekañete mbamba foé, tañe ngumba ngon e South Lansing, tisone ya New York. Bi nga nye’e sikôlô ate abui, bi buni’i na, bia ye bulane ke belane ñyemane bi nga bi Nebraska. Ve bi nga kam éyoñe be nga lôme bia ane bemissionnaire e Cambodge! Cambodge a ne fo’o abeñe nlame ya Asie, a bili mbamba be biôme ya yen, abeñe bia, mbamba binyum. Mam mete me mbe me sela’an a mam mese bi mbe bi yeme. Bi mbe ôjeja’a ya kañete mbamba foé nlam ôte.

Jo’ojo’o ve viane jaé nlam ôte, amu bôte be nga suñ éjôé, ane bi nga ke tabe Sud ya Vietnam. Mbia jam a ne na, mvuse mimbu mibaé, me nga taté na ma kon abui, ane bi nga bulan Amelka. Me nga nyoñ éyoñe ya saéban, ve nné ane me nga bi ngul, nde me nga beta nyoñ ésaé nkpwa’a mefane jam.

Ngone lale ya mbu 1965, bi nga bi ava’a ya beta bo bejome mekônda. Bia Angie bi nga bi ava’a ya bo ésaé éte tañe mimbu 33, bi nga kômesane fe beta bitôkan a bo bie. Ma yene beta bitôkan ane zene ya yé’é abui mam, jôm éte nje me mbe meva’a ya volô bobejañ asu ya na bi kômesane bie. Bi nga saé bitison bi ne fefele New York City, bi nga bo fe abui beta bitôkan nseñ ébuma ba loene na, Yankee Stadium.

Aval ane bôte bese ba ve bebiene ngumba ngumba ésaé y’Éjôé, beta mimbe’e mi mbe mi  yange’e bia Angie. Éve’an é ne na mbu 1995, be nga lôme ma na, me ke ye’ele sikôlô bi mbe bi loene na, École de formation ministérielle. Mvuse mimbu mila, be nga bañete bia Béthel. Me mbe abui mevak ya beta bulane vôme me nga taté ésaé nkpwa’a mefane jam den a ntoo mimbu 40 a mvuk. Me nga taté saé wofise wo tebele ésaé nkañete, me too fe ñye’ele ya besikôlô bangan. Mbu 2007 Tin Ékôan é nga tyi’i na Béthel nnye a zu wulu besikôlô bangan, ane me nga bi ava’a ya bo ntebele ya wofise wo wulu besikôlô bete tañe abime mimbu éziñ.

Ékôane Bengaa be Yéhôva é ndôme mane tyendé abui mam, a lat a fatane ñye’elan. Sikôlô Bemvendé a nga taté mbu 2008. Mvuse mimbu mibaé, bemvendé e lôte 12 000 be nga bo sikôlô ate Patterson, a Béthel ya Brooklyn. Sikôlô ate a ke ôsu a bobane mesi mevok, a beye’ele ya mesi mete be nga taté yé’é ésaé éte. Mbu 2010, École de formation ministérielle a nga tyendé éyôlé, a bo sikôlô bobejañ be ne minkoé, mvuse ya valé, Tin Ékôan é nga té mfefé sikôlô, sikôlô Bekristene be ne minlu’an.

Ataté mbu 2015, be nga fulane besikôlô bete bebaé a bo sikôlô bekañete mbamba foé y’Éjôé. Minlu’an a minkoé, befam a binga, be mbe ve tabe sikôlô ate. Bobejañe ya mesi mese, be mbe meva’a ya wô’ô na, sikôlô ate a boban abui mesi. E ne abeñe ya yen aval avé ba yoé abui bôte zene ya bo sikôlô ate, me ne fe angôndô ya mevak éyoñe ma yen ane abui bôt da bo mam ma yiane na be ke sikôlô ate.

Éyoñe ma fombô ényiñe jam, ataté éyoñe me nga duban vôme biyem bia nyu mendim, azukui den, ma ve Yéhôva akéva amu a nga bo na, mimfefek mi volô ma e zene ya benya mejôô. Bese be nji be miaé bôte wom, nge ayoñe dam. Ve be mbe biwôlô nsisim. Be mbe be nye’e Yéhôva nya nye’ane, nalé a mbe a yené’é a mimboane miap. Bi bili abui mimfefe’e mi bôt ékôane Yéhôva été, bi ne tobe be ane bemvôé bangan. Me nga bo nalé, a me nga yene beta mfi ya été.