1. Aval minju’u avé bebo bisaé be Yéhôva ba tôbane de?

YE WO batane beta nju’u éziñ? Éko éziñ mojañ ya akônda a ke wo bo jam da tya’a wo nlem. (Jc. 3:2) Nge na bôte mia be be mia saé nge ke bongô besikôlô bevok, ba kpwe’ele wo amu wo bo Yéhôva ésaé. (1 P. 4:3, 4) Nge ke na bibu’a ya nda bôte jôé bia tyili wo bisulan a ésaé nkañete. (Mt. 10:35, 36) Nge nju’u wo tôbane wô ô ne angôndô ya ayaé, ô ne kômbô sili mo si. Ve ô ne tabe ndi na, to’o wo tôban avale nju’u avé, Yéhôva é ve wo fe’e ya nyoñe mbamba mintyi’an, a ngule ya jibi wô.

2. Beromain 15:4 a liti na nlañane Kalate Zambe ô ne bia mfi ôvé?

² Bible a bili minkañete bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus be nga dañe abui minjuk, akusa bo be mbe be be’e metyi ya abé. Amu jé Yéhôva a nga bo na be tili minkañete mite? Asu na bi nyoñ abui miñye’elan. Jôm ete nje Yéhôva a nga belane nlômane Paul na a tili mejô bia koone me Beromain 15:4. (Lañek.) Bia bi mvolan nlem a bia yemete mbunane wongan éyoñ bia lañ minkañete mite. Ve bi nji yiane su’u ve na bia lañ. Bia yiane fe jô’é na mam bia lañ me mé asimesane dangan, a nambe bia minlem. Nde nge wo tôbane nju’u éziñ wo tya’a wo nlem, ô ne bo aya asu na ô bi melep me ne volô wo na ô dañe nju’u ôte? Ô ne bo mam menyin ma: (1) ye’ela’an, (2) bo’o ve ane ô mbe valé, (3) bindi’i, (4) tôñe’e mam wo te yé’é. Bi tame zu yen avale bi ne bo mam mete menyin éyoñ bia lañe nkañete éziñe ya Bible. * Mvuse ya valé, bii belane mam mete asu na bi la’ase minju’u miziñ mi nga kui Njôô bôte David, a nlômane Paul.

3. Jé wo yiane taté bo ôsusua na wo lañe Bible, a amu jé?

 ³ (1) Ye’ela’an. Ôsusua na wo lañe Bible, taté’é ye’elane Yéhôva asu na a volô wo na ô yene bidima bi mam bi solô été. Nge wo jeñe melep asu na ô dañe nju’u éziñ, ye’ela’ane Yéhôva na a liti wo miñye’elane ya Kalate wé mi ne volô wo na ô nyoñe mbamba ntyi’an. ​—Beph. 4:6, 7; Jc. 1:5.

4. Jé ô ne bo asu na nkañete ya Bible ô bo vevee ôsimesane wôé?

⁴ (2) Bo’o ve ane ô mbe valé. Yéhôva a nga kôme boo wongan a ngule ya bo na mam bia lañ me bo vevee ôsimesane wongan. Ajô te, éyoñ wo lañe nkañete éziñe ya Bible, bo’o ve ane ô mbe valé éyoñ mam mete me nga boban. Jeñe’e fe na ô tebe été môt Bible a kañete nlañ. Jeñe’e na ô yen mam a yen, a na ô wô’ôtan aval a wô’ôtan.

5. Jé ja tinane na e bindi, a aval avé bi ne de bo?

⁵ (3) Bindi’i. E bindi a tinane na bia kôme fase mam bia lañ, asu na bi yen aval avé miñye’elan mi ne été mia fombô bia. Nalé a volô wo na ô yem amu jé jame si jame ka é nga boban, a na ô kôme wôk nkañete wo lañ. E lañe Bible teke nyoñ éyoñ ya bindi, a ne ane éyoñ wo kômbô yame mfiañ, ve teke fulane mam wo ke mane kômesan asu nnam. Mbindan wo volô wo na ô mane tôkan mam mese wo te yé’é, asu na ô kôme wô’ô nlañ ôse. Minsili mi mi ne volô wo éyoñ wo bindi: ‘Jé mbo ésaé Yéhôva nyi a nga bo asu na a dañe nju’u wé? Aval avé Yéhôva a nga su’u nye? Aval avé éve’ela jé é ne volô ma na me jibi minju’u ma tôbane mie?’

6. Amu jé bia yiane tôñe mam bia yé’é?

⁶ (4) Tôñe’e mam wo te yé’é. Yésus a nga jô na môt a tôñe ki mam a yé’é, a ne ane nyô a lôñe nda jé nsele’e yôp. Môt ate a ve ngule jé ése na a lôñe nda jé, ve a saé ntukum. Amu jé? Amu éyoñ ôkôs a ndône mendim bii zu jimbi nda éte, ja ye ke tebe. (Mt. 7:24-27) Aval ete da da, nge bia ye’elane Yéhôva, bi ve ngule na nkañete bia lañ ô bo vevee ôsimesane wongan, bi bindi fe, ve bi teke tôñe mam bia te yé’é, yeme’e na bia te fo’o jañele éyoñ jangan zezé. Amu éyoñ bii tôban meve’ele nge ke étibela’a, bia ye ke tebe ne bip. Ve éyoñ bia ve ngule ya tôñe mam bia yé’é, bia nyoñe mbamba mintyi’an, minlem mi bôô bia si, a mbunan wongan wo tu’a bo ngul. (És. 48:17, 18) Bi tame ve’ele bo mam menyin bia te yene le, nté bia zu la’ase jam éziñ é nga kui Njôô bôte David.

7. Nkañete ya Bible ôvé bia zu la’ase éyoñ ji?

⁷ Ye mvôé jôé nge ke ébu’a ya nda bôte jôé éziñ é boya wo jam é nga taé wo nlem? Nge é ne nalé, wônaa nkañete Njôô bôte David ba mone wé Absalom ô ne volô wo. Absalom a nga koñ ésa wé, a jeñe fe na a wôlé nye éto njôô.​—2 Sa. 15:5-14, 31; 18:6-14.

8. Jé ô ne bo asu na ô bi mvolane Yéhôva?

⁸ (1) Ye’ela’an. Ôsusua na wo lañe nkañete ôte, kate’e Yéhôva abim avé jam be nga bo wo da taé wo nlem. (Bs. 6:6-9) Mvuse ya valé, sili’i nye na a liti wo miñye’elane ya Kalate Zambe mi ne volô wo na ô dañe nju’u ôte.

9. Tame wôlôkan jam e nga kui David ba Absalom.

⁹ (2) Bo’o ve ane ô mbe valé. Tame ve’ele tebe été David a simesan aval a mbe a wô’ôtan. Mone wé Absalom a  nga bo mimbu mimbu a dutu’u minlem mi bôte ya Israël, asu na be nye’e nye adañ ésa wé. (2 Sa. 15:7) Éyoñ éyoñ jé é nga kpwa’an, nde a nga lôme bôte béziñ na be ke yôtan Israël ase na a mbeme nyoñ éto njôô. A nga kui kui na a wone Ahithophel, beta mvôé David a mvee melebe wé, asu na a ke ngame jé. Mvuse ya valé, Absalom a nga telé émien njôô, a taté ke na a jeñ aval a ne wôé David. Éko éziñ, David a mbe nkôkon éyoñ éte. (Bs. 41:1-9) Éyoñ David a yemeya jam Absalom a sôñ, nde a nga tup. Ane nkane bita Absalom ô nga ke wosane David a bôte bé, ve be nji bi medañ. Nde bôte be David be nga wôé Absalom.

10. Jé David a mbe ve bo éyoñ mone wé a nga koñe nye?

¹⁰ Éyoñe ji, tame ve’ele simesane mintaé mise mi mbe David nlem, éyoñ mam mese ma me nga kui nye. A mbe a nye’e Absalom, a to fe ndi a Ahithophel. Ve bese bebaane be nga koñe nye teke wu dis. Be nga bele fe jeñe na be wôé nye. David a mbe ve taté na a tyetebe bemvôé bé bevok, a simesane na be ne ngame Absalom. A mbe fe ve tup étam, teke bisi bôte bevok. Nde fe na, David a mbe ve jô émien na nju’u ôte ô lôteya nye nkôñ, na a jiba ba’a mo, a yange’e na Absalom a zu nye wôé. Ve David a nji bo nalé. A nga kui na a dañe beta meve’ele mete. Jé é nga volô nye?

11. Aval avé David a nga dañe beta nju’u a nga tôbane nye?

¹¹ (3) Bindi’i. Jé nkañete wu wo ye’ele wo? Sili’i womiene na: “Jé é nga volô David?” David a nji jô’é na woñ ô te’elane nye, nge nyoñ mintyi’an tu-nlô. Ve a nga ye’elane Yéhôva na a volô nye. A nga sili fe bemvôé bé mvolan. Mvuse ya valé, David a nga nyoñe mbamba mintyi’an. A nga bo fe aval a nga tyik, teke jañele éyoñ. To’o éyoñ nlem ô mbe nye adit, David a nji ba’ale ziñ nlem, a nga ke ôsu a tabe ndi a Yéhôva a bôte bevok.

12. Aval avé Yéhôva a nga volô David?

¹² Aval avé Yéhôva a nga volô David? Nge ô vune Bible, wé yene na Yéhôva a nga ve David ngule ya jibi meve’ele mete. (Bs. 3:1-8; suscription ya Besam 3) Yéhôva a nga botane mintyi’an David a nga nyoñ. A nga su’u fe bemvôé be David éyoñ be nga ke wosane Absalom.

13. Aval avé ô ne vu David éyoñ mojañ éziñ a bo wo jam da tya’a wo nlem? (Matthieu 18:15-17)

¹³ (4) Tôñe’e mam wo te yé’é. Sili’i womiene na: ‘Aval avé me ne vu David?’ Nge ô bili ajô éziñ a mojañ, jeñe’e na ô kôme de teke jañele éyoñ. Nge jame mojañ a te bo e ne mbia nsem mise me Yéhôva, tôñe’e melep me Yésus bia koone me kalate Matthieu kabetôlô 18. Nge nalé momo, Yésus a jô na ô ke kôm ajô mia monyoñ. (Lañe’e Matthieu 18:15-17.) Ve te nyoñ ntyi’an éziñ nté ô ngenane ô wô’ô ôlun. Ye’ela’ane Yéhôva na a bôé wo nleme si, a na a ve wo fe’e ya kôm ajô ete évôvoé été. Te tyetebe bemvôé bôé. Ve kañese’e mvolane wop. (Min. 17:17) Ve jame da dañ mfi e ne na ô tôñe melebe Yéhôva a ve wo Kalate wé.​—Min. 3:5, 6.

14. Mejô bia koone me 2 Timothée 1:12-16; 4:6-11, 17-22 me ne ve wo ngule nyul éyoñ ô tele aval bité avé?

¹⁴ Ye wo tôbane étibela’a nda bôte jôé? Ye wo nyiñe si bijôé bia tyili ésaé nkañete jangan? Nge e ne nalé, yeme’e na wé bi  ngule nyul éyoñe wé lañ 2 Timothée 1:12-16 a 4:6-11, 17-22. * Paul a nga tili bifuse bite valé a too mimbôk.

15. Jé ô ne sili Yéhôva meye’elan?

¹⁵ (1) Ye’ela’an. Ôsusua na wo lañe bifuse bite, kôme’e kate Yéhôva nju’u wo tôbane wô, a aval wo wô’ôtan. Mvuse ya valé, sili’i Yéhôva na a liti wo miñye’elan ya nkañete Paul mii volô wo na ô jibi nju’u ôte.

16. Minju’u mivé Paul a nga tôbane mie?

¹⁶ (2) Bo’o ve ane ô mbe valé. Tame ve’ele tebe été Paul. Ô ne mimbô’ô Rome. Sa ke éyoñ ôsu le wo ke mimbôk, ve éyoñ ji wo yeme na ba zu wo wôé. Bobejañ béziñ be nga li’i wo étam. Nde fe, womien ô ne nte’an ne botok.​—2 Tim. 1:15.

17. Jé Paul a mbe ve bo?

¹⁷ Paul a mbe ve taté na a jôban mam a nga li’i mvus. A mbe ve jô émien na, ‘Nge me nga ye señele ajô ésaé nkañete ji, yeme’e na me nji bo mimbôk.’ A mbe ve taté na a feme bobejañ ya Asie be nga li’i nye étam, a taté ke na a tyetebe bemvôé bé bevok. Ve Paul a nji bo nalé. Amu jé a mbe a to ndi na bemvôé bé bé ke ôsu a kabetane nye, a na Yéhôva é su’u nye?

18. Jé é nga volô Paul na a jibi meve’ele a nga tôbane me?

¹⁸ (3) Bindi’i. Sili’i womiene na, “Jé é nga volô Paul?” Akusa bo na awu é mbe é nto nye bebé, Paul a nji vuane na, jam da dañe mfi e ne na a ve Yéhôva duma. A nga ke fe ôsu a simesane aval a ne ve bobenyañe bé ngule nyul. A mbe a ye’ela’ane Yéhôva kom ése amu a mbe a to nye ndi. (2 Tim. 1:3) A lôte na a ke ôsu a simesane jam bobejañ ya Asie be nga bo nye, Paul a nga ve bemvôé bé bevok akiba amu be nga ke ôsu a su’u nye minju’u été. Nde fe Paul a nji jô’é fulu a mbe a bili na a yé’é Mejô me Zambe. (2 Tim. 3:16, 17; 4:13) Jame da dañ e ne na, a mbe a yeme’e na Yéhôva ba Yésus ba nye’e nye, na ba ye ke li’i nye étam môs éziñ, a na bé botane nye amu mbamba ésaé a bo.

19. Aval avé Yéhôva a nga volô Paul?

¹⁹ Yéhôva a nga kôme kate Paul na, mbôle a nto Kristen, é tôban étibela’a. (Mam. 21:11-13) Aval avé a nga su’u Paul? A nga yalane meye’elan me Paul, a nga ve fe nye ngule nyul. (2 Tim. 4:17) A nga jô Paul na é bi ma’ane mé amu ngul ése a nga ve na a bo nye ésaé. Yéhôva a nga belane fe bemvôé be Paul asu na be ve nye mvolan wo sili.

20. Bela’ane Beromain 8:38, 39 na ô liti avale bi ne vu Paul?

²⁰ (4) Tôñe’e mam wo te yé’é. Sili’i womiene na, ‘Aval avé me ne vu Paul?’ Aval ane Paul, bia fe bia yeme na bii tôban étibela’a amu bia bo Yéhôva ésaé. (Marc 10:29, 30) Asu na bi ke ôsu a kabetane Yéhôva, e ne mfi na bi ye’elane nye kom ése, a na bi bo mbane ya yé’é Mejô mé. Nde fe, bi nji yiane vuane na jame da dañe mfi é ne na bi ve Yéhôva duma. Bi ne tabe ndi na Yéhôva a ye ke li’i bia étam môs éziñ, a na teke jam éziñ é ne kamane nye na a ke ôsu a nye’e bia.​—Lañe’e Beromain 8:38, 39; Beh. 13:5, 6.

21. Jé é nga volô Aya ba Hector na be dañ minju’u be nga tôbane mie?

²¹ Minkañete ya Bible mi ne volô na  bi jibi nju’u ôse bi ne tôbane wô. Aya, nkpwa’a mefan éziñ ya Japon, a jô na nkañete Jonas ô nga volô nye na a dañe woñe ya kañete ata’a bekalate. Wônaa Hector, ésoé éziñe ya Indonésie é bili bebiaé be nji bo Bengaa be Yéhôva, a jô na éve’ela Ruth é nga ve nye nkômbane ya yé’é yeme Yéhôva a bo nye ésaé.

22. Jé é ne volô wo na ô kôme bu’ubane bevidéo, bedrame audio, a minlô mejô ya éfas é ne nlô ajô na “Vuané mbunane wop”?

²² Nde ô ne koone minkañete ya Bible mii ve wo ngule nyule vé? Bevidéo, bedrame audio a minlô mejô ya éfas é ne nlô ajô na “Vuané mbunane wop” anjeñe mefoé dangan jw.org, bia volô na minkañete ya Bible mi bo vevee. * Ajô te, ôsusua na wo yen nge ke lañe nkañete éziñ, taté’é ye’elane Yéhôva asu na a liti wo miñye’elan mi ne bo wo mfi été ô tele. Jeñe’e na ô tebe été môt Bible a kañete nlañ. Bindi’i asu na ô yeme mam me nga volô nye na a dañe nju’u wé, a avale Yéhôva a nga su’u nye. Mvuse ya valé, tôñe’e mam wo te yé’é. Va’a Yéhôva akiba asu mam mese a boya asu dôé. Ô ne de bo éyoñ wo jeñe mezene ya su’u bôte bevok a ve be ngule nyul.

23. Ngaka’a fé Yéhôva a bo bia kalate Ésaïe 41:10, 13?

²³ E nyiñ émo Satan a jôé a nji ve’ele bo tyi’ibi. Biyoñ biziñ, bi wô’ô bo fe’e ne vema, teke yeme jam bi ne bo. (2 Tim. 3:1) Ve bi nji yiane koo woñ, amu Yéhôva a kôme yeme minju’u bia tôbane mie. A ka’ale bia na é su’u bia a wo wé ô ne ngul, éyoñ ése bii yi mvolan. (Lañe’e Ésaïe 41:10, 13.) Ôwé, bi ne tabe ndi na Yéhôva é ke ôsu a su’u bia, a na melebe bia koone me Kalate wé mé volô bia na bi jibi nju’u ôse bii tôbane wô.