1. Jé é wô’ô nambe bôte ba tabe bisulane biangan éyoñ ôsu? (Fombô’ô fe fôtô.)

 TAME ve’ele simesane na ngale ba nnôme ba te zu tabe ésulan Aba Éjôé Bengaa be Yéhôva éyoñ ôsu. Be ne fe’e ne vema éyoñe ba yen aval avé bobejañ a besita ba nyoñe be a ôsesa, a éyoñe ba yene nye’an ô ne zañe jangan. Éyoñe ba bulane nda jap, ngal nnye nnôme na: ‘Bengaa be Yéhôva ba selan a bôte bevok. Ma te wô’ô mvaé ya tabe a be.’

2. Amu jé bôte béziñe be wô’ô lume Yéhôva mvus?

² Nye’an ô ne zañe bebo bisaé be Yéhôva ô ne ngum aval. Nya ajôô a ne na Bengaa be Yéhôva be nji bo mimfufup. (1 Jean 1:8) Nté wé jeñe na ô tu’a yeme bobejañ a besita ya akônda, ô ne kui na ô kôme yeme bikobe biap biziñ. (Rom. 3:23) Ve éngôngole jam é ne na, bôte béziñe be wô’ô jô’é na bikobe bi bôte bevok bi bo na be bo teke ke ôsu a kañe Yéhôva.

3. Jé ja volô na be yeme benya beyé’é be Yésus? (Jean 13:34, 35)

³ Tame beta fombô éfuse ja wulu nlô ajô wu. (Lañe’e Jean 13:34, 35.) Aval avé bôte be ne yeme benya beyé’é be Yésus? Ba yiane nye’esane zañe jap, Bible a nji jô na  ba yiane bo zôsô ne tiññ. Tuka’a fe yene na, Yésus a nji jô na: ‘A zene nyi mia ye yeme na mi ne beyé’é bam.’ Ve a nga jô na: “A zene nyi, bôte bese ba ye yeme na mi ne beyé’é bam.” Mejô me Yésus mete ma liti na, ane ô vaa beyé’é bé, bôte ya nseñe fe bé yemelane beza be ne benya beyé’é bé a zene ya nye’ane ba liti zañe jap.

4. Minsili mivé bôte béziñe ba sili bebien a lat a benya bekristen?

⁴ Bôte béziñe be nji bo Bengaa be Yéhôva be ne sili na: ‘Aval avé nye’ane wo volô na be yeme benya beyé’é be Yésus? Aval avé Yésus a nga liti na a nye’e minlômane mié? A aval avé bi ne vu éve’ela Yésus den?’ É ne nya mfi na Bengaa be Yéhôva be kôme nyoñ éyoñe ya yalane minsili mite. Nge bia bo de, nalé é volô bia na bi tu’a liti fulu nye’an, e dañedañ éyoñe môte mbok a bo jame da kolé bia ôbak.​—Éphé. 5:2.

5. Timine mejô me Yésus bia koone me Jean 15:12, 13.

⁵ Yésus a nga liti na bé yeme beyé’é bé a ngum avale nye’an. (Lañe’e Jean 15:12, 13.) Yésus a nga jô be na: “Mi nye’esan; môt ase a nye’e nyu mbo’o fo’o ve aval ane me nga nye’e mia.” Nalé a tinan aya? Yésus a nga liti na nye’ane wo yiane tindi kristene na é nyum ébebiene mame to’o da sili na é ve ényiñe jé asu kristene fok. b

6. Aval avé Kalate Zambe a liti mfi ya nye’e bôte bevok?

⁶ Kalate Zambe a ngôné mfi ya nya nye’ane. Abui bôte da nye’e bifuse ya Kalate Zambe bi: “Zambe a ne nye’an.” (1 Jean 4:8) “Wo yiane nye’e môte mbok ane wo nye’e womien.” (Matt. 22:39) “Nye’ane wo buti abui minsem.” (1 P.  4:8) “Nye’an ô vo’o man.” (1 Cor. 13:8) Bifuse bite a bifuse bife bia kôme liti mfi ya nye’e bôte bevok.

7. Amu jé Satan a nji bo ngule ya ye’ele bôte na be nye’esan a na be tabe nlatan?

⁷ Abui bôte da sili na: ‘Aval avé be ne yemelane nya ñyebee? Miñyebe mise mia tametane na mia ye’ele benya mejôô, ve mame ba ye’ele a lat a Zambe ma selan. Satan a maneya té angôndô ya abui bivuse miñyebe, nalé a bo na abui bôte é kate kui na é ji’a yemelane nya ñyebee. Ve Satan a vo’o té ñyebe wo bo na bekristene ya si ése be bo nlatan. Yéhôva étam nnye a ne bo de. Jam éte da kôme wô’é melo amu nya nye’ane a so be Yéhôva. Fo’o ve bôte be bili mfufube nsisime wé a ébotane jé mbe be ne bi nya nye’ane ate. (1 Jean 4:7) Nde ye bia yiane vembe nge Yésus a nga jô na nya nye’ane nnye é volô na be yeme beza be ne benya beyé’é bé?

8-9. Aval avé nye’an ô ne zañe Bengaa be Yéhôva ô nga nambe abui bôt?

⁸ Avale Yésus a nga jô, abui bôt é nga yeme beza be ne benya beyé’é bé a zene ya nye’an ô ne zañe jap. Lan mojañ éziñ, a simesan éyoñ ôsu a nga tabe beta étôkan a nga bobane nseñ ébuma ô ne fefele nda jé. Bone bengone mvus, Lan a nga ke nseñ ébuma ôte na a ke yen ébuma. A jô na: “Bôte be mbe beta étôkan ate be mbe be sela’ane nya abuii a bôte be nga zu yen ébuma. Bengaa be Yéhôva be mbe ôsesa, be be’e mbamba mbot, bone bap be too fe ésemé.” A ke ôsu a jô’ô na: “Jam é nga dañe ma nambe é mbe na bôte bete be mbe mevak be mbe fe be nyeke’e mvo’é. Avale môt éte nde me mbe me kômbô bo. Me nji beta simesane minkañete be nga bo môs ôte, ve jam é nga dañe nambe ma é mbe mbamba ntabane Bengaa be Yéhôva.” c Nya nye’ane bi bili zañe jangane nnye a bo na bi bi mbamba ntaban ate. Mbôle bia nye’e bobejañ a besista, bia mvamane be a bia semé fe be.

⁹ Mojañ a ne jôé na Jean fe a nga wô’ôtan avale da éyoñ a nga taté na a tabe bisulan, a jô na: “Me mbe fe’e ne vema éyoñe me mbe me yene’e ane bôte bete be mbe be nyoñe’e ba bevok. Be mbe be yené’é ve ane be ne mimfufup. Nya nye’ane me nga yene zañe jap a nga bo na me yeme na me yeneya nya ñyebee. d Minkañete mite mise a minkañete mife mia liti na Bengaa be Yéhôva mbe be ne fo’o benya bekristen.

10. Éyoñ évé nje bia yiane dañe liti nye’an? (Fombô’ô fe aton.)

¹⁰ Avale bia te yen atata’a, teke môt éziñe ya be bia a ne mfufup. Ajô te bi ne jô nge bo mame me ne kolé bôte bevok ôbak. e (Jacq. 3:2) Avale biyoñ éte nje bia yiane dañe liti nye’an. Jé eve’ela Yésus a nga li’i bia ja ye’ele bia mfa’a ôte?​—Jean 13:15.

11. Mbia mefulu mevé Jacques ba Jean be mbe be bili? (Fombô’ô fe Fôtô.)

¹¹ Yésus a nji be a yange’e na beyé’é bé be bo zôsô ne tiññ. Ve a nga volô be a nye’an ôse na be tyendé mame méziñe binyiñe biap asu na be yené mvaé  mise me Yéhôva. Môs éziñe minlômane mié mibaé Jacques a Jean, be nga jô nyia wop na a ke sili Yésus na a ve be beta bito Éjôé Zambe. (Matt. 20:20, 21) Jame Jacques ba Jean be nga bo é mbe é liti’i na be ne mebun, a na ba yi na be tebe bôte bevok ôsu.​—Mink. 16:18.

12. Ye Jacques ba Jean étam mbe be mbe be bili mbia mefulu? Timi’in.

¹² Sake Jacques ba Jean étam mbe be mbe be bili mbia mefulu éyoñ éte. Tame yen avale minlômane mivok mi nga bo. Kalate Zambe a jô na: “Éyoñe minlôman awôm mivo’o mi nga wô’ô de, mi nga wô’ô bobenyañe bete bebaé mbia ôlun.” (Matt. 20:24) Bi ne ve’ele simesan avale mbia bifia bobejañe bete be nga jôane zañe jap. Éko éziñe minlômane mivok mi nga jô Jacques ba Jean na: ‘Mia simesane na mi ne beza asu na mia mi bi beta bito Éjôé Zambe? Sa ke mia étame mi nga saé a Yésus, bia bese bia yiane bi beta bito ane mia!’ To’o mame me nga boban aya, di é ne été é ne na minlômane mite mi nga jô’é na nye’an ô mbe zañe jap ô voé abim éyoñ éziñ.

13. Jé Yésus a nga bo éyoñe minlômane mié mi nga sañetan? (Matthieu 20:25-28)

¹³ Aval avé Yésus a nga kôme jam éte? A nji taté na a wô’ô ôlun. A nji jô na ma zu jeñe minlômane mife mi ne éjote nyul a mi mia ye liti mi mivok nye’an éyoñ  ése. Yésus a nga kobô be a ôjibi ôse amu a mbe a yeme na be bili nkômbane ya bo mame me ne mvo’é. (Lañe’e Matthieu 20:25-28.) Yésus a nga ke ôsu a liti minlômane mié nye’an, to’o mbôle mi nga ke ôsu jeñe na mi yeme za a dañe nyi mbok.​—Marc 9:34; Luc 22:24.

14. Avale vôm avé minlômane mi Yésus mi nga yaé?

¹⁴ Yésus a nga yiane simesane na metume ya vôme minlômane mi nga yaé mme me nga bo na be bi avale mefulu éte. (Jean 2:24, 25) Be nga yaé vôme betebe ôsu ya miñyebe be mbe be nye’e bito miñyené. (Matt. 23:6; fombô’ô vidéo a ne nlô ajô na Les premiers sièges dans les synagogues.) Bejuif a bepharisien be mbe be simesane na bôte be bili beta bito étame mbe be ne mfi. f (Luc 18:9-12) Yésus a nga yeme tebe été jap a yemelane na, nsisime ya vôme be nga yaé ñwô ô mbe ô yiane bo na be kate bi mbamba ñyenane mam a lat bebien a bôte bevok. (Mink. 19:11) A nji be a yange na beyé’é bé be bo mam ane mimfufub, ajô te a mbe a jibi’i be éyoñe be mbe be bo’o bikop. A mbe a yeme’e na beyé’é bé ba kômbô bo mame me ne zôsô, ajô te a nga volô be a ôjibi ôse na be bi fulu éjote nyul a na be liti bôte bevok nye’an, a lôte na be jeñe na be yeme za a dañe nyi mbok.

15. Jé nkañete Jacques ba Jean ô ne ye’ele bia?

¹⁵ Jam é nga kui Jacques ba Jean é ne ye’ele bia abui mam. Be nga bo ékob éyoñe be nga sili Yésus beta bito Éjôé Zambe. Ve minlômane mivok fe mi nga bo abé éyoñe mi nga jô’é na jam éte é soo nkandane mengame zañe jap. Ve akusa bo nalé, Yésus a nga ke ôsu a liti minlômane mié 12 mbamba nlem a nye’an. Jé nalé a ye’ele bia? Jame da dañe mfi é nji bo jôme ba te bia bo, ve avale bia bo éyoñe bôte bevok ba soñe bia. Jé é ne volô bia? Éyoñe kristene fok ja te bo jame da kolé bia ôbak, bi ne sili biabebiene na: ‘Jé ja bo na me wô’ô jam éte aval abé di? Ye mboone wome wo liti na ma yiane saé mbia fulu éziñ? Ye jam éziñe da ndeñele môt a ke ma bo mbia jam? To’o ma yene fo’o na me bili benya beamu ya wô’ ôlun, ye me ne liti nye nye’an a jamé nye?’ Éyoñe bia ve ngule ya liti bôte bevok nye’an, bia liti na bi ne benya beyé’é be Yésus.

16. Jé éve’ela Yésus é ne beta ye’ele bia?

¹⁶ Éve’ela Yésus ja liti bia na bia yiane ve ngule ya yeme tebe été bekristene bevok. (Mink. 20:5) Yésus a mbe ngule ya yeme jôm môt a simesan. Bi ki bia vo’o bo de. Ve bi ne ngule ya liti bobejañ a besita bangane fulu ôjibi éyoñe ba bo bia jame da taé bia nlem. (Éphé. 4:1, 2; 1 P. 3:8) Bi ne bo de tyi’ibi éyoñe bia jeñe na bi kôme be yem. Bi tame zu yen éve’an éziñ.

17. Mfi ôvé njome mekônda a nga bi éyoñ a nga jeñe na a kôme yeme mojañ éziñ?

¹⁷ Njome mekônda éziñ a simesane mojañ a nga yene nté a mbe a jome’e mekônda ya Est ya Afrika. Atata’a, a mbe simesane na mojañ ate a mbe mbia fulu. Nde jé njome mekônda a nga bo? A jô na: “Me nji sa’ale mojañ, me nga tyi’i na ma zu subu nye bebé asu na me  kôme nye yem.” Éyoñe njome mekônda a nga lôt abui éyoñe a mojañ ate, a nga yem aval a nga yaé, a amu jé a bo mam aval éziñ. Njome mekônda a ke ôsu a jô’ô na: “Éyoñe me nga wôk abim avé é mbe ayaé asu mojañe na a tyendé mame méziñ ényiñe jé asu na a nyiñe mvo’é a bôte bevok, a abime avé a veya ngule na a tyendé, nalé a nga bo na me tu’a nye’e mojañ ate. Bia nye bi nga su’ulane bo beta bemvôé.” É ne été na éyoñe bia jeñe na bi tebe été bobejañ a besita bangan, dé bo tyi’ibi na bi nye’e be.

18. Minsili mivé bi ne sili biabebiene nge kristene fok ja te bo jame da taé bia nlem? (Minkana 26:20)

¹⁸ Biyoñe biziñ ô ne jeñe na ô laan a kristen éziñe ja te bo wo jame da taé wo nlem. Ve bia yiane taté sili biabebiene minsili mi: ‘Ye ma kôme fo’o yeme jam é nga boban?’ (Mink. 18:13) ‘Ye a te vañe bo ma jam éte?’ (Eccl. 7:20) ‘Ye ma fe me boya môte mfe avale jam éte éyoñ éziñ?’ (Eccl. 7:21, 22) ‘Nge ma ke laan a môt ate, ye ma ye tu’a ndaman ajô?’ (Lañe’e Minkana 26:20.) Éyoñe bii nyoñ éyoñe ya fase minsili mite, bi ne su’ulane jô’é na nye’an ô buti ajô éte a bo teke beta kobô de.

19. Ntyi’an ôvé wo yiane nyoñ?

¹⁹ Bengaa be Yéhôva ba liti na be ne benya beyé’é be Yésus éyoñe ba nye’esan. Môt ase ya be bia a liti na a ne nya ñyé’é Yésus éyoñ a ke ôsu a liti bobejañ a besita nya nye’ane akusa bo bikobe biap. Éyoñe bia bo nalé, bia volô bôte bevok na be yemelane nya ñyebee a na be fe be zu kañe Yéhôva, Zambe ya nye’an. Ngo’o nge bia ke ôsu a liti nya nye’ane a liti na bi ne benya bekristen.