1-2. Nge é ne na ô ngenane teke bo nkômesan asu nduban, amu jé ô nji yiane bili atek? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

 NGE wo kômbô duban, yeme na ô bili angôndô ya mbamba nsôñan. Nde ye ô nto nkômesane ya duban? Nge wo simesane na ô nto nkômesan a na bemvendé fe ba simesane nalé, te ve’ele ko woñe ya duban. Nge ô bo de, mbamba ényiñ a yange wo ésaé Yéhôva.

² Ye môt éziñ a nga jô wo na wo yiane beta tyendé mame méziñ ényiñe jôé ôsusua na wo duban? Nge ke na nne womiene wo simesane nalé? Nge é ne nalé, te ve’ele bili atek. Ô ne yaé nsisim a tôé beta nsôñan ate, to’o ô ne ésoé nge nya môtô.

3. Jé môte ya Éthiopie a nga sili Philippe, a nalé a bo na nsili ôvé ô bômbô? (Mame mi. 8:36, 38)

³ Lañe’e Mame minlôman 8:36, 38. Mmimiak ya Éthiopie ô nga sili Philippe na: “Jé ja kamane ma na me duban?” Môte ya Éthiopie ate a mbe a kômbô’ duban, ve ye a mbe fo’o nkômesane ya tôé beta nsôñan ate?

4. Aval avé môte ya Éthiopie a nga liti na a bili nkômbane ya ke ôsu a yé’é?

⁴ Môte ya Éthiopie “a nga ke Jérusalem na a ke kañe Zambe.” (Mame mi. 8:27) Éko éziñe môt ate a nga yiane nyiine ñyebe bejuif. Teke bisô na a nga yiane yé’é yeme Yéhôva a zene ya mimfufube mintilane ya nkobô Hébreu. Ve a mbe a kômbô yeme mame mefe. Nde jé Philippe a nga  koon a bo’o éyoñ a nga tôbane nye njoñ? A mbe a lañe’e mvulukane Kalate nkulu mejô Ésaïe a nga tili. (Mame mi. 8:28) A mbe fo’o bido’o miñye’elane ya Kalate Zambe. Môte ya Éthiopie a nji su’u ve na a yé’é ve bone be mame ya Kalate Zambe be ne tyi’ibi ya wôk, a mbe a kômbô’ô ke ôsu a yé’é mame mefe.

5. Jé môte ya Éthiopie a nga bo asu na a liti na a tôñe mam a mbe a yé’é?

⁵ Môt ate a mbe mbo ésaé Candace, njô bôte minga ya Éthiopie; a “mbe a jô’é akume dé ése.” (Mame mi. 8:27) Ajô te bi ne jô na a mbe a bili abui mimbe’e a abui mame ya bo. Akusa bo mame mete mese, a nga nyoñ éyoñe ya ke kañe Yéhôva. A nji su’u ve na a yé’é benya mejôô, a nga bo fe avale mam a mbe a yé’é ma jô. A nga téé Éthiopie na a ke kañe Yéhôva e temple ya Jérusalem. Dulu éte é nga yiane nye nyoñ abui éyoñ a abui moné, ve môt ate a mbe nkômesane ya bo mame mese me mbe me sili’i asu na a ke kañe Yéhôva.

6-7. Aval avé nye’ane môte ya Éthiopie a mbe a nye’e Yéhôva ô nga ke ôsu a yaé?

⁶ Philippe a nga ye’ele môte ya Éthiopie betotyi miñye’elane ya Kalate Zambe. Wua ya été ô mbe na, Yésus nnye a mbe Messie. (Mame mi. 8:34, 35) Môt ate a nga yiane wôk abui mevak éyoñ a nga yeme mame mese Yésus a nga bo asu dé. Nde jé a nga bo mvuse ya valé? A mbe ve tyi’i na a langan aval a mbe, mone prosélyte bôte be mbe be semé, ve nye’an a mbe a nye’e Yéhôva a Mone wé ô nga yaé. Nalé a nga tindi nye na a duban a bo ñyé’é Yésus, beta ntyi’an ate a nga tyendé ényiñe jé. Philippe a nga yene na môt ate a mbe a nto nkômesane ya duban, ane a nga du nye.

⁷ Nge wo tôñ éve’ela môte ya Éthiopie, ô ne tabe nkômesan asu nduban. Wo fe ô ne ngule ya jô a nleme wôé ôse na: “Jé ja kamane ma na me duban?” Bi tame zu yen aval avé mi ne bo ane nye: A nga ke ôsu a yé’é, a nga bo ane mam a mbe a yé’é ma jô, a nga ve ngule ya bo na nye’an a mbe a nye’e Zambe ô ke ôsu a yaé.

8. Jean 17:3 a jô na bia yiane bo jé?

⁸ Lañe’e Jean 17:3. Ye mejô me Yésus ma me nga volô wo na ô nyoñe ntyi’ane ya yé’é Bible? É ne été na me nga volô abui ya be bia na é nyoñe ntyi’an ôte. Ve ye mejô mete ma jô fe bia na bi ke ôsu a yé’é? Ôwé. Bii ke ôsu a “yé’é yeme . . . Nya Zambee.” (Eccl. 3:11) A bia ye bo de nnôm éto, a nnôm éto. Nté bii ke ôsu a  yé’é, nté ôte ôse bii tu’a subu Yéhôva bebé.​—Bsa. 73:28.

9. Jé bia yiane bo éyoñe bi maneya yeme mintene miñye’elane ya Kalate Zambe?

⁹ Éyoñe bia taté na bia yé’é yeme Yéhôva, bia yé’é fo’o ve miñye’elane ya Kalate Zambe mi ne tyi’ibi. E kalate nlômane Paul a nga tili Behébreu a nga loone mie na, “mintene miñye’elane ya atata’a.” Nde fe a nji biasé miñye’elan a nga loone na, “atata’a ñye’elan ajô,” ve a nga ve’e mie a menyañe ba ve ntyene mone. (Héb. 5:12; 6:1) Paul a nga jô bekristene bese na be nji yiane su’u ve na ba yé’é mame me ne tyi’ibi, ba yiane fe ve ngule ya yé’é bido’o bi mame ya Kalate Zambe. Ye ô bili fo’o nkômbane ya yé’é bido’o bi mame ya Kalate Zambe? Ye wo kômbô ke ôsu a yé’é yeme Yéhôva a nsôñane wôé?

10. Amu jé bôte béziñe ba yen ayaé ya yé’é?

¹⁰ Ayé’é é nji bo tyi’ibi asu abui ya be bia. Mfa’a wôé ô lôô aya? Ye be nga ye’ele wo aval ô ne lañ a yé’é sikôlô? Ye wo yene na ayé’é da soo wo ava’a éziñ a na da volô wo na ô yem abui mam? Nge na, ye ô su’ulane yene na ô nji bo avale môte da nye’e é yé’é? Nge é ne nalé, yeme’e na ô nji bo étam. Yéhôva a ne volô wo. A ne teke ayeñ a too fe ntyetyeñe Ñye’ele.

11. Aval avé Yéhôva a liti na a ne beta Ñye’ele?

¹¹ Yéhôva a loon émiene na beta Ñye’ele. (Ésa. 30:20, 21) A ne Ñye’ele a ne ôjibi, mbamba nlem, a yeme fe tebe été bongô besikôlô bé. A fombô fo’o ve mbamba be mame bongô besikôlô bé ba bo. (Bsa. 130:3) A ne étyi teke sili bia mame bi nji bo ngule ya bo. Te vuane na boo wongan a ne beta das A nga ve bia. (Bsa. 139:14) Bia bialé a nkômbane ya yé’é. Nté wongan a yi na bi yé’é nnôm éto, a na bi kôme bu’uban ayé’é dangan. Ajô te, bia liti na bi ne fek éyoñe bia “wôk évé” benya mejôô ya Kalate Zambe éyoñe ji. (1 P. 2:2) Bo’o nta’ane mam ô ne ngule ya semé, a jeñe na ô lañ a yé’é Kalate Zambe mban. (Jos. 1:8) A mvolane Yéhôva, wo ye kui na ô nye’e ayé’é Bible dôé, a na ô simesane Yéhôva éyoñ ése.

12. Amu jé bia yiane nyoñ éyoñe ya yé’é ényiñe Yésus?

¹² Nyoñe’ éyoñe ya bindi ényiñe Yésus a ésaé nkañete jé. Nge bia tôñe bibu’a mebo bi Yésus, bi ne kui na bi bo Yéhôva ésaé e dañedañe mbia biyoñe bia nyiñe bi. (1 P. 2:21) Yésus a nga kôme kate beyé’é bé na bé tôbane minjuk. (Luc 14:27, 28) Ve a mbe a too ndi na benya beyé’é bé ba ye bo ngule ya dañe minjuk mite aval a nga bo. (Jean 16:33) Jeñe’e na ô yé’é bone be mame bese ba fombô ényiñe Yésus, a va’a ngule ya vu nye ényiñe jôé ya môs ôse.

13. Jé bia yiane ke ôsu a sili Yéhôva, a amu jé?

¹³ Bi nji yiane jeñe ve na bi bi ñyeman. Ñyemane wo yiane volô bia na bi tu’a yeme Yéhôva, bi nye’e nye a buni nye. (1 Cor. 8:1-3) Nté wo yé’é, kele ôsu a ye’elane Yéhôva na a volô wo na ô tu’a bi mbunan. (Luc 17:5) A yalan avale meye’elan éte éyoñ ése. Mbôka’a ya nya ñyemane bi bili be Zambe wongan ô ne mbunan, a wé volô bia na bi nyoñe mbamba mintyi’an.​—Jacq. 2:26.

14. Aval avé nlômane Pierre ô nga liti mfi ya tôñe mame bia yé’é? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁴ Nlômane Pierre ô nga liti beyé’é be Yésus abim avé é mbe mfi na be tôñe mame ba yé’é binyiñe biap. A nga kobô ajô ya nkañete Noé. Yéhôva a nga kate  Noé na A zu belane ndône mendim asu na a mane wôé mbia be bôte bese be mbe melu mete. Asu na Noé a nda bôte jé be bi ényiñ, é nji be é sili ve na be yeme na ndône mendime jé so. Yenané na Pierre a nga kobô ajô ya mame me nga boban ôsusua na ndône mendime ja so, “éyoñe te arche a ngenan a lôñeba’an.” (1 P. 3:20) Teke bisô na Noé a nda bôte jé be nga bo avale Zambe a nga jô be na be bo, a lôñe beta sitima. (Héb. 11:7) Pierre a nga ve’e fe ésaé Noé a nga bo a nduban, a nga jô na: “Nduan, ñwô fe wo wô’an a jam éte, wo nyii fe mia éyoñe ji.” (1 P. 3:21) Ajô te, bi ne ve’e ésaé mia bo éyoñe ji asu na mi tabe nkômesane ya duban a ésaé Noé a nda bôte jé be nga bo abui mimbu asu na be lôñe sitima. Ésaé évé mia yiane bo asu na mi tabe nkômesan asu nduban?

15. Aval avé bi ne liti na bia jôbane nya njôbane?

¹⁵ Jam ôsu bi ne ve ngule ya bo é ne na bi kôme jôbane mame abé mangane nya njôbane. (Mame mi. 2:37, 38) Nya njôbane a bo na bi tyendé. Ye ô jô’éya mimboane miziñe Yéhôva a vini aval ane mvine mame ya bisôk, nyoñane ta’a, nge ke ébole nkobô? (1 Cor. 6:9, 10; 2 Cor. 7:1; Éphé. 4:29) Nge ô ngenane teke de bo, kele ôsu a ve ngule ya tyendé. Ô ne sili môte mia nye mia yé’é Bible nge ki bemvendé ya akônda dôé mvolan a meleb. Nge ô ne ésoé a nge ô ngenan ô nyiñi’i a bebiaé bôé, kele ôsu a sili be na be volô wo na ô jô’é mbia mefulu me ne bo na ô kate duban.

16. E bi fulu ya bo mame ya nsisime mban a tinane aya?

¹⁶ É ne mfi na bi bi fulu ya bo mame ya nsisime mban. Nalé a tinane na bia yiane tabe bisulan a ve biyalan. (Héb. 10:24, 25) Nge ô too nkañete mbamba foé, wo yiane ve ngule ya ke nkañete mban. Nté wé ke ôsu a kañete foé ja nyii bôt, nté ôte ôse fe wé tu’a bu’uban ésaé nkañete jôé. (2 Tim. 4:5) Nge ô ne ésoé a nge ô ngenan ô nyiñi’i a bebia bôé, sili womiene na: ‘Ye bebiaé bame ba yiane ke ôsu a jô ma na me ke bisulan nge ki minkañete? Nge ki na, ye mamiene ma yeme na ma yiane de bo?’ Nge womiene  wo nyoñe ntyi’ane ya bo mame mete, wo liti na ô too Yéhôva mebun, na wo nye’e nye a na wo ve nye akiba asu mame mese a nga ve wo. A ne “mimboone mia liti na [wo] ko Zambe woñ,” bedase wo ve Yéhôva. (2 P. 3:11; Héb. 13:15) Bedase bese bia ve a nleme wongan ôse ba ve Zambe wongane nlem avak. (Fombô’ô 2 Becorinthien 9:7.) Bi ne angôndô ya mevak éyoñe bia ve Yéhôva jôme ja dañe mfi mise mangan.

17-18. Fulu fé jé volô bia na bi yaé nsisim akekui nduban, a amu jé? (Matthieu 22:37)

¹⁷ Nté wé yaé nsisim akekui nduban, yeme na wé tôban abui minjuk. Bôte béziñe be ne kpwe’ele wo amu mbunane wôé, be ne fe tibili wo a wosane wo. (2 Tim. 3:12) Nté wo ve ngule ya jô’é mbia mefulu, é ne kui éyoñe éziñe na ô beta bo jam é ne abé. Nalé a ne te’e wo nyule nge bo na ô taté na wo wôk womien éngôngol amu wo yene ve ane wo kate kui na ô tôé nsôñane wôé. Nde jé é ne volô wo na ô jibi? A ne nye’ane wo nye’e Yéhôva.

¹⁸ Nye’ane wo nye’e Yéhôva ô ne fulu ja dañe mefulu mese ô bili. (Lañe’e Matthieu 22:37.) Nye’an ôte ô nji bo nkaba’a mimbop, wo ye volô wo na ô ke ôsu a bo Yéhôva ésaé to’o éyoñe wo tôbane minjuk. Kalate Zambe a wô’ô jaé kobô ajô fulu nye’an ô ne mban Yéhôva a liti bebo bisaé bé. Nye’an ôte ô ne aval élate ja vo’o ndaman éyoñ éziñ, amu teke éyoñ éziñe Yéhôva é lume bebo bisaé bé mvus, é ke ôsu a nye’e be. (Bsa. 100:5) Yéhôva a nga té wo éve’ela jé. (Mett. 1:26) Nde, aval avé ô ne vu nye’an ôte?

19. Aval avé bi ne tu’a liti fulu mvean akiba asu mame mese Yéhôva a ve bia? (Begalate 2:20)

¹⁹ Jeñe’e na ô bi fulu mvean akiba. (1 Thes. 5:18) Sili’i womiene môs ôse na: ‘Aval avé Yéhôva a ke liti na a nye’e ma?’ Mvuse ya valé, va’a Yéhôva akiba meye’elan été ô totô’ô mame méziñ a ke bo asu dôé. Jeñe’e na ô yene mame Yéhôva a ke bo asu dôé amu a nye’e wo, fo’o ve avale nlômane Paul fe ô nga bo. (Lañe’e Begalate 2:20.) Sili’i womiene na: ‘Ye ma fe ma kômbô liti Yéhôva na ma nye’e nye?’ Nye’ane bia nye’e Yéhôva wé volô bia na bi ke ôsu a dañe meve’ele  a minju’u bia tôbane mie. Wé tindi fe bia na bi bi fulu ya bo mame ya nsisime mban, a liti Ésa wongane môs ane môse na bia nye’e nye.

20. Jé ja tinane na e ve womiene ngumba be Yéhôva, a amu jé é ne mfi ya nyoñe ntyi’an ôte?

²⁰ Ane éyoñe ja lôt, nye’ane bia nye’e Yéhôva wé tindi bia na bi bo nye meye’elane me ne ngum aval, éyoñe bii ve biabebiene ngumba be Nye. Te vuane na éyoñe wo ve womiene ngumba be Yéhôva wo bi angôndô ya mbamba ndi nlem: Ô ne ba’ale élat a Yéhôva nnôm éto. Éyoñe wo ve womiene ngumba be Yéhôva, wo bo ngaka’a ya bo nye ésaé éyoñ ése. A ne ngaka’a wo bo éyoñe jia ya biyoñe bise. Nya ajôô a ne na, éyoñe bia ve biabebiene ngumba be Yéhôva bia nyoñe beta ntyi’an. Ve tame ve’ele fase jame di: Wé nyoñ abui mintyi’an ényiñe jôé, a mivok ya été mi ne mi mi ne mvo’é, ve teke ntyi’an éziñe ya mi mise wé nyoñe wo ye dañe ntyi’ane ya ve womiene ngumba be Yéhôva. (Bsa. 50:14) Satan é jeñe mezene mese na a te’elane nye’ane wo nye’e Ésa wé amu a yi na ô lume nye mvus. Te ve’ele kañese na Satan a bi medañ! (Job 27:5) Nye’ane wo nye’e Yéhôva wé volô wo na ô yemete élate jôé a Ésa wôé ya yôp été, a na ô ke ôsu a tôé ngaka’a ya bo nye ésaé nnôm éto.

21. Amu jé bi ne jô na nduban ô ne atata’a, sake memane?

²¹ Éyoñ ô maneya ve womiene ngumba be Yéhôva, kate’e de bemvendé ya akônda dôé asu na ô yeme nsôñan ôfe ô ne beta tôé. Te vuane na nduban ô ne atata’a, sake memane. Ô ne atata’a ya ényiñe jôé ésaé Yéhôva. Ajô te, taté na wo yemete nye’ane wo nye’e Ésa wôé éyoñe ji. Va’a ngule ya bo na nye’ane wo nye’e Yéhôva ô yaé môs ôse. Nye’an ôte ñwô wé tindi wo na ô nyoñe ntyi’ane ya duban. Môse wé dubane wé bo angôndô ya mbamba môs. Ve yeme na a ne fo’o ve atata’a. Ngo’o nge nye’ane wo nye’e Yéhôva a Mone wé wo ke ôsu a yaé nnôm éto!