1. Bebiaé ba yi na bone bap be bo jé?

 A BEBIAÉ, bia yeme na mia kômbô volô bone benane na be yeme Yéhôva a nye’e nye. Ve be vo’o yene Zambe a mis. Aval avé mi ne volô be na be yene Zambe ane vevea Môt be ne subu bebé?​—Jacq. 4:8.

2. Aval avé bebiaé be ne ye’ele bone bap mefulu me Yéhôva?

² Asu na bebiaé be volô bone bap na be yeme Yéhôva, ba yiane be ye’ele Mejô me Zambe. (2 Tim. 3:14-17) Ve Bible a kate zen éfe é ne volô bisoé na bi yeme Yéhôva. E kalate Minkana, ésa a jô mone wé na a nji yiane vuane mefulu me Yéhôva ma yené a zene ya biôm a nga té. (Mink. 3:19-21) Bia zu yen avale bebiaé be ne volô bone bap na be yeme Yéhôva a zene ya bitétéa bié.

3. Mvolan ôvé bebiaé ba yiane ve bone bap?

³ Kalate Zambe a jô na “bi ne yeme mefulu me Zambe me ne te yené, nge bia yé’é avale si é nga téban. Bi ne yem aval a ne, éyoñe bia fase biôm a nga té.” (Rom. 1:20) A bebiaé, éko éziñe mi wô’ô ke mia wulu a bone benan asu na mi lôte mbamba biyoñ. Bela’ané biyoñe bite asu na mi volô be na be yene nja ô ne zañe mbamba mefulu Yéhôva a bili a “biôm a nga té.” Bi tame taté zu yene jam éve’ela Yésus é ne ye’ele bebiaé.

4. Aval avé Yésus a nga belane bitétéa asu na a ye’ele beyé’é bé? (Luc 12:24, 27-30)

 ⁴ Tame yen avale Yésus a nga belane bitétéa asu na a ye’ele bôt. Môs éziñ a nga jô beyé’é bé na be fombô bingbwañ a meyañ. (Lañe’e Luc 12:24, 27-30.) Yésus a mbe ve kobô be ajô tit éfe nge ke élé éfe, ve a nga tyi’i na a kobô ajô ônon a same beyé’é bé be mbe be kôme yem. Beyé’é be Yésus be mbe ve yen ane bingbwañe bia yele be minlô yôp a mbamba mesame me mbe mefube me mbe me bôma’ane be. Bo’o ve ane wo yene Yésus a liti be bingbwañ a mesame mete a ônyui nté a kobô. Ve jé a nga bo mvuse ya valé? A nga volô beyé’é bé na be yem abim avé Ésa wop ya yôp a ne akap a mbamba nlem, nalé a nga kôme liti be na Yéhôva é ve bebo bisaé bé bidi a biyé aval a bo asu bingbwañ a mesame ya fé.

5. Aval avé bebiaé be ne belane bitétéa asu na be kobô mone wop ajô Yéhôva?

⁵ A bebiaé, ye mia ye fo’o ye’ele bone benan avale Yésus a mbe a ye’ele bôt? Ô ne kate mone wôé ététéa Yéhôva wo dañe nye’e aval ane tit éziñe nge ke élé éziñ. Nté wo bo de, tuka’a liti nye jam ététéa éte é ne ye’ele nye a lat a Yéhôva. Ô ne fe jô nyo mone na a kate wo tit a dañe nye’e nge ke élé a dañe nye’e. Nge wo kobô nye ajô jôm a dañe nye’e, nyo mone é tu’a vô’ôlô wo éyoñe wé kate nye jame jôm éte é ne ye’ele nye a lat Yéhôva.

6. Jé nkañete nyia Christopher ô ne ye’ele bia?

⁶ Ye bebiaé ba yiane taté yé’é abui mam a lat a élé éziñe nge ke tit éziñ, ôsusua na ba ye’ele mone wop jame bitétéa bite bi ne ye’ele nye a lat a Yéhôva? Nalé a nji bo mfi. Yésus a nji nyoñ abui éyoñe na a kate beyé’é bé aval bingbwañe bia di nge ke avale meyañe ma yaé. É ne été na mone wôé a ne wô’ô mvaé nge wo nyoñ éyoñe ya ye’ele nye abui mam a lat a ététéa éziñ, ve biyoñe biziñ é ne sili ve na ô kate nye mone jam éziñ nge ke na ô sili nye nsili éziñ ô ne volô nye na a tu’a wôk jame wo kômbô kate nye a lat a Yéhôva. Mojañe Christopher a kat avale nyia wé a mbe a bo’o éyoñ a mbe mongô, a jô na: “Nyia wom a mbe a jô’ô bia bone be mame béziñ asu na a volô bia na bi tu’a yen abim avé bitétéa bia bômane bia bi ne mfi. Éyoñe bi mbe vôme minkôle mi ne, a mbe a jô’ô na: ‘Tame yenané aval abeñe minkôle di! Ye nalé a liti ki na Yéhôva a ne étu’a Zambe?’ Éyoñe bi mbe mfôme mañ, a mbe a jô’ô na: ‘Yenané ane mintyôa mi mañe mi ne ngul! Ye nalé a liti ki na Yéhôva a ne Zambe ya ngul ése?’” Christopher a jô na: “Mam a mbe a jô’ô me mbe fo’o tyi’ibi ve angôndô ya édok, a me nga nambe bia nya abuii.”

7. Aval avé ô ne volô bone bôé na be bo be nyoñ éyoñe ya fombô bitétéa?

⁷ Nté bone bôé ba ke ba yaé, ô ne liti be mfi ya bo be nyoñe’ éyoñe ya fombô bitétéa a jeñe na be yeme jam bitétéa bite bia ye’ele be a lat a Yéhôva. Ô ne kobô ajô ététéa éziñ éyoñ éte wo sili be na: “Jé ététéa di ja ye’ele mia a lat a Yéhôva?” Éko éziñ éyalane bone bôé bé ve wo jé bo na ô vembe a na nlem ô jaé wo a mevak.​—Matt. 21:16.

8. Jam avé bebiaé ya Israël be mbe ve bo nté ba wulu “zen”?

⁸ Yéhôva a nga jô bebiaé ya Israël na be ye’ele bone bap metiñe mé éyoñe ba wulu “zen.” (Deut. 11:19) Minjoñe mi mbe mi tyi’ilane minlame mi mvuse ya Israël. Bôte be mbe be wulu’u njoñe  be mbe ve yene betit, anon, a mesame mevale meva. Ajô te, bebiaé be mbe be bili fane ya kobô bone bap ajô bitétéa bi Yéhôva. A bebiaé, mia fe mi bili fane ya belane bitétéa asu na mi ye’ele bone benan. Bi tame zu yen avale bebiaé béziñe be nga bo de.

9. Nkañete Punitha ba Katya wo ye’ele bia jé?

⁹ Nyia bon éziñ a too jôé na Punitha a nyiñe beta tison éziñe ya Inde a jô na: “Éyoñe bia ke jome nda bôt éziñe nlame mvus, bia yene jam éte ane fane ya volô bone bangane na be yeme bitétéa bi Yéhôva. Me lôô na bone bame ba kui na be tu’a yeme bitétéa éyoñe be nji bo minjoñe ya beta bitison.” A bebiaé, bone benane be vo’o ji’a vuane biyoñe mia be be mi nga lôte mbamba bevôm. Katya, sita ya Moldavie a jô na: “Éyoñe me mbe mongô, jam é nga dañe me nambe é ne mbamba biyoñe me mbe me lôte’e nlame mvus a bebiaé bam. Ma ve be akiba amu be nga ye’ele ma aso mongô na me bo me tebe, a nyoñ éyoñe ya fombô biôme Yéhôva a nga té.”

10. Jé bebiaé be ne bo nge be nji bi fane ya ke minlame mi mvus? (Fombô’ô nka’ale ô ne na “Mvolan asu bebiaé.”)

¹⁰ Jé ô ne bo nge ô nji bi fane ya ke nlame mvus? Amol a nyiñ Inde a jô na: “Vôme ma nyiñe bebiaé ba yiane saé abui mewolo, a dulu ya nlame mvus é ne nyoñ abui moné. Ve ô ne yene bitétéa bi Yéhôva a kobô ajô ya mefulu mé éyoñ ô ne mone vôm a bili mbamba bilé a mesam, nge ke éyoñ ô tele mbé si ya nda yôp.” Nge wo tu’a fombô vôm ô to, éko éziñ ô ne yene bitétéa biziñ ô ne liti benyo bon. (Bsa. 104:24) Ô ne yen anon, bilé a abui biôm afe. Karina a nyiñ Allemagne a jô na: “Nyia wom a nye’e mesam, ajô te éyoñe me mbe ésoé a mbe  a liti’i ma abeñe mesam éyoñe bi mbe bi kele bia wulu.” A bebiaé, mi ne fe belane bevidéo a bekalate ya ékôane Yéhôva ba kobô ajô ntéane biôm asu na mi ye’ele bone benan. To’o wo nyiñe vé, ô ne volô bone bôé na be bo be nyoñe’e éyoñe ya fombô biôme Zambe a nga té. Éyoñe di, bi tame zu yene mefulu me Yéhôva méziñe mi ne volô bone benane na be yem.

11. Aval avé bebiaé be ne volô bone bap na be yene nye’ane Yéhôva?

¹¹ Asu na mi volô bone benane na be yene nye’ane Yéhôva, mi ne liti be aval avé abui betite da nyoñe ngap a bone bap. (Matt. 23:37) Mi ne fe liti be na bitétéa bi Yéhôva bia bu’ubane bie dene bi ne mevale meva. Karina bia te jô nye yôp a jô na: “Éyoñe bi mbe bi kele’e bia wulu, nyia wom a mbe a jô’ô ma na me tebe a fombô avale sam ése ja selane nyi fok a aval avé nalé a liti nye’ane Yéhôva. Abui mimbu é lôteya den, ma ke ôsu a fombô mesam a yen aval avé sam ése é ne avale dé. Nalé a volô ma na me ke ôsu a yen abim avé Yéhôva a nye’e bia.”

12. Aval avé bebiaé be ne volô bone bap na be yene fe’e Yéhôva? (Besam 139:14) (Fombô’ô fe fôtô.)

¹² Volô’ô benyo bone na be yene fe’e Zambe. Teke bisô na fe’e jangane ja kui ki nyi Yéhôva abo si. (Rom. 11:33) Éve’an é ne na mi ne ye’ele bone benan aval avé mendime ma bet a ke bo minkut, a aval avé minkute mite mia veñesane mendim, éyoñ éte mendime mete ma su’ulane sise si aval ane mveñ. (Job 38:36, 37) Ô ne fe liti be aval avé nyule môt é ne mbamba nkôman. (Lañe’e Besam 139:14.) Tame yen aval avé ésa éziñ a ne jôé na Vladimir a nga bo de. A jô na: “Môs éziñe mona fame wongan a nga ku minsini aveñ é balé nye. Mvuse bone melu ane aveñ éte é nga mane yet. Bia minga wome bi nga liti nye na Yéhôva a nga kôme nyule môt a ngule ya yet étam. Bi nga kate fe nye na teke jôm éziñe mone môt a kômeya é ne bo nalé. Éve’an é ne na éyoñe metua a te mane ndaman, a vo’o ki kôm émien. Jam éte é nga volô mone wongane na a tu’a yene fe’e Yéhôva.”

13. Aval avé bebiaé ba volô bone bap na be yene ngule Zambe? (Ésaie 40:26)

¹³ Yéhôva a jô bia na bi bete mis a fombô yôp a fas aval avé beta ngule wé a bo na atété ése é ne yôp é tebe été jap. (Lañe’e Ésaie 40:26.) Ô ne jô bone bôé na be fombô yôp a nyoñ éyoñe ya fase mame ba yen. Sita éziñe ya Taïwan a ne jôé na Tingting a simesane jam é nga kui nye éyoñ a mbe mongô, a jô na: “Môs éziñe nyia wom a nga ke ma afan, nalé a nga volô na bi yen ane atété é ne njalane yôp été, amu bifufube ya tisone bia bo na bi kate yene de. Melu mete, me mbe me nyiñi’i woñ été, amu bongô besikôlô bevok be mbe be yemete ma na me bo mame me nji be me kômbô’ô bo. Ajô te, me mbe me sili’i mamiene na ye mé fo’o ke ôsu a kañe Yéhôva. Nyia wom a nga jô ma na me tame fas abime ngule Yéhôva a nga belane de asu na a té atété éte ése, a jô ma na Yéhôva a ne fe belane ngul éte asu na a volô ma na me dañe minju’u ma tôbane mie. Éyoñe bi nga mane fombô bitétéa, me nga bi nkômbane ya tu’a yeme Yéhôva a yemete ntyi’ane me nga nyoñe na mé bo nye ésaé.”

14. Aval avé bebiaé be ne belane bitétéa asu na be ye’ele bone bap na Yéhôva a ne Zambe ya mevak?

¹⁴ Biôme Yéhôva a nga té bia liti na a ne Zambe ya mevak a na a yi na bia fe bi bo mevak. Beyeme mame be nga yene na abui betite da vôé to’o anon a bekos. (Job 40:20) Ye é kuiya éyoñ éziñe na bone bôé be woé éyoñe ba yene betite béziñe be vôé? Éko éziñe be nga yen ane mone ésingui a ke a tôñ ébuma, nge ke ane bemvu bebaé ba vôé nsamba. Nge ô beta yene mame méziñe betite ba bo me wolé bone bôé, te vuane kate be na bia kañe Zambe ya mevak.​—1 Tim. 1:11.

15. Jé é ne volô bebiaé na be yeme mame me ne bone bap nlem été? (Minkana 20:5) (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁵ Biyoñe biziñ é ne bo ayaé na bebiaé be kate bone bap minju’u ba tôbane mie. Nge nde ô tele aval été éte, ô ne jeñe na ô yem ôsimesane bone bôé. (Lañe’e  Minkana 20:5.) Bebiaé béziñe ba bi fane ye bo de éyoñe ba be bone bap ba lôte mbamba biyoñe na ba fombô bitétéa bi Yéhôva. Amu jé? Amu ôsu a ne na, éyoñe ba bo de mame mefe ma nyoñe ki be nlô. Masahiko, ésa éziñe ya Taïwan a ve bia amu mfe, a jô na: “Éyoñe bia ke bia wulu minkôle nge ke mfôme mañ a bone bangan, nlem ô ne be njalan a mevak, nalé a volô na be kate bia mame me ne be nsolane nlem été tyi’ibi.” Katya bia te jôô nye yôbe ki a jô na: “Éyoñe sikôlô a maneya, nyia wom a wô’ô kee ma vôme mbamba bilé a mbamba mesame me né. Éyoñe bi ne wôé, nlem ô bôô ma si ne mieññ, nalé a volô ma na me kate nyia wome mame ma tyelé ma nleme yôp a mame ma te bobane sikôlô.”

16. Aval avé menda me bôte me ne belane bitétéa bi Yéhôva asu na me lôte mbamba biyoñ?

¹⁶ Bitétéa bi Yéhôva bi ne fe volô menda me bôte na me lôte mbamba biyoñ, a nalé é yemete élate ya nda bôt. Kalate Zambe a jô na jam ése é bili éyoñ, “éyoñe ya wôé” a “éyoñe ya jem.” (Eccl. 3:1, 4.) Yéhôva a nga té mbamba bevôme bi ne bo mame bia nye’e si va. Abui menda me bôte da nye’e é lôte’e mbamba biyoñe vôme bitétéa bi né, minlame mi mvus, minkôl, a mfôme mañ. Bongô béziñe ba nye’e be bo’o bivôé vôme mbamba mesame a mbamba bilé bi né, ba nye’e be yene’e betit, ba nye’e fe be jo’o asôé. Bi bili fo’o abui biyoñe ya vôman, mbôma’ane a mbamba bitétéa bi Yéhôva!

17. Amu jé bebiaé ba yiane volô bone bap na be bu’ubane bitétéa bi Zambe?

¹⁷ Mfefé émo, bebiaé a bone bé tu’a bu’ubane bitétéa bi Yéhôva. Éyoñ été bia ye ki beta ko betite woñ, betite fe ba ye beta ko bia woñ. (Ésa. 11:6-9) Bia ye bu’ubane biôme Yéhôva a nga té nnôm éto a nnôm éto. (Bsa. 22:26) Ve a bebiaé, mi nji yiane yange éyoñ éte asu na mi taté na mia ye’ele bone benane na be bu’ubane bitétéa bi Yéhôva. Nge mia belane bitétéa na mi kobô bone benan ajô Yéhôva, teke bisô na be fe bé jô mejô me Njô bôte David ma: “A Yéhôva, teke mimboane mife mi ne aval ane mimboane miôé.”​—Bsa. 86:8.