1. Jé bebo bisaé be Yéhôva bese ba yiane bo, a amu jé? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

YÉSUS KRIST a nga jô beyé’é bé na be ke a “bo meyoñ mese beyé’é.” (Mt. 28:19) Bebo bisaé be Yéhôva bese ba yiane tu’a yeme aval be ne ‘jalé ésaé jabe ne lut.’ (2 Tim. 4:5) Ésaé éte nje ja dañe mfi ényiñe jangan, a teke ésaé éfe ja yiane ji’a boban ane jili. Ve e ne bo ayaé biyoñ biziñe na bi kañete avale bia kômbô.

2. Minju’u mivé bi ne tôbane mie nté bia jeñe na bi jalé ésaé nkañete jangan?

² Bi bili abui mam afe ya bo me ne bia mfi, a mam mete ma sili éyoñ a ngul. E ne sili na bi saé abui asu na bi jalé miñyiane miangan a mi bibu’a ya menda me bôte mangan. Éko éziñ bi be’e fe mimbe’e mife nda bôt, e ne fe bo na bi ne ntutuñ, nge na bia kone nlem, nge ke na bi ntoo nte’an amu bi nga yômbô. Aval avé bi ne jalé ésaé jangan ne lut to’o bi tele avale bité éte?

3. Kalate Matthieu 13:23 a ye’ele bia jé a lat a ésaé nkañete?

³ Nge mam méziñ ma bo na bi kate bo ésaé avale bia kômbô, bi nji yiane bili atek. Yésus a mbe a yeme’e na bia bese bi vo’o bo ésaé abime da. (Lañe’e Matthieu 13:23.) Nge bia bo Yéhôva ésaé a nlem ôse, bi ne tabe ndi na a yen ésaé éte anen. (Beh. 6:10-12) Bi ne fe yene na, été jangan e ne volô bia na bi lôte abui éyoñ ésaé nkañete. Ayé’é di, bia zu yen aval avé bi ne telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan, avale bi ne sa’ale jeñ abui mam ényiñ, a avale bi ne tu’a bo atyeñ éyoñ bia kañete  bôt a éyoñ bia ye’ele be. Ve entame taté yene jôme ja tinane na e jalé ésaé jangan ne lut.

4. Jé ja tinane na e jalé ésaé jangan ne lut?

⁴ Bi ne jô tyi’ibi na, e jalé ésaé jangan ne lut a tinane na bi kañete abim ése bi ne ngule ya bo. Ve bi nji kañete ve asu na bi jalé mewolo. Nleme wongan ñwô Yéhôva a dañe fombô. Ajô te, nge bia bo Yéhôva ésaé a nleme wongan ôse *, a ne amu bia nye’e Yéhôva a môt a ne bia bebé. (Marc 12:30, 31; Beco. 3:23) E kañe Yéhôva a nlem ôse a tinane na bia bo nye ésaé ngumba ngumba, a na bia belane ngule jangan a atyeñe mboane mame dangan ese na bi kañe nye. Éyoñ bia kôme nye’e ésaé nkañete, bia jeñe na bi kañete abime bôt ese bi ne ngule ya kañete.

5-6. Nyoñ éve’ane ja liti na môt a ne telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jé to’o a yeme a bisaé bife.

⁵ Bi tame nyoñ mon éve’an: bi tame jô na mone ndôman éziñ a nye’e a bôme’e mvet. A bôme mezik éyoñ ése a yene fane ya bo de. Nde ba jô nye na a bo a za’a bôme mvete restaurant éziñ biyoñ bibaé sondô: môs Éwônga, a môse Sondô. Ve mbôle ba ya’ane ke nye, a yene bone bisaé vôme mfe, a saé wôé ataté môse Mondé akekui môs Nkul éwônga. Akusa bo nalé, nleme wé ôse ô ne ve mezi’ a bo biyoñ bibaé sondô. A jeñe na a tu’a yeme bôme mvet, asu na a su’ulane bo nya ñyia bia. A fe na, éyoñ ése a bili mone fane ya bôme mvet, a jañele ke éyoñ.

⁶ Aval ete da da, e ne kui na ô kômbô kañete, ve teke abui éyoñ, a too ke na ésaé wo dañe nye’e le. Wo bibane na ô tu’a bo atyeñ ésaé nkañete ndemben ô nambe abui bôte minlem. Ve mbôl ô yeme a abui mam, éko éziñe wo sili womien aval ô ne telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jôé.

7-8. Aval avé bi ne telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan ane Yésus?

⁷ Yésus a nga li’i bia angôndô ya mbamba éve’ela mfa’a ya telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan. Teke ésaé éfe é mbe dia mise mé ane ésaé nkañete. (Jean 4:34, 35) A nga wulu mintete bekilimita a mebo asu na a kañete abui bôt. A mbe a jeñe’e fane ya laan a bôte vôm ase a mbe ngule ya koone be, ataté minjoñ minjoñ, akekui menda map. Ésaé nkañete nje Yésus a mbe fo’o a telé ôsu ényiñe jé.

⁸ Bia vu nye éyoñ bia jeñe mezene ya kañete môt ase mbamba foé ya Éjôé Zambe. Bi ne ntindane ya nyume biabebiene mam asu na bi telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan. (Marc 6:31-34; 1 P. 2:21) Bobejañ béziñ be ne bekpwa’a mefan be ne ngum aval, ba bevo’o be ne bekpwa’a mefane ya éyoñ ése nge ke bekpwa’a mefan ya étun éyoñ. Ba bevo’o ki be nga yé’é mfefé nkobô asu na be ke su’ ésaé vôm bekañete ba jemban. Ve bobejañ bevo’o fe ba su’u ésaé nkañete nya abui, to’o be nji bo bekpwa’a mefan. Nya ajôô a ne na, Yéhôva a sili ki bia adañ abim bi ne ngule ya ve nye. Mbôl a ne Zambe ya mevak, a yi na bôte bese ba kañete ‘mbamba foé ya étôto’o jé’ be bo nye ésaé a mevak.​—1 Tim. 1:11; Dt. 30:11.

9. (a) Aval avé Paul a nga telé ésaé nkañete ôsu to’o a mbe a bili asu ésaé afe? (b) Kalate Mam Minlôman 28:16, 30, 31 a liti bia na Paul a mbe a yene’ ésaé nkañete jé aya?

⁹ Paul fe a nga li’i bia mbamba éve’ela mfa’a ya telé ésaé nkañete ôsu. Éyoñ a nga ke Corinthe éyoñe baa, moné a nga jembane nye, ane a nga taté na a lôñe menda bindelé. Ve to’o nalé, sa ke ésaé éte nje a mbe a telé’ ôsu ényiñe jé. A nga bo je asu na a jalé miñyiane mié, asu na a kañete Corinthe teke sili môte jôm. (2 Bec. 11:7) Ésaé nkañete nje fo’o é mbe é tele ôsu ényiñe Paul, a mbe a kañete’e mimôse mi Sabbat mise. Éyoñ a biya abim moné é mbe ve yiane nye, “Paul a nga ve éyoñe jé ése mfa’a ya nkañetane mbamba foé. Éyoñ a mbe a kañete Beyude, nlô éfia ô mbe na: Messie nnye a ne Yésus.” (Mam. 18:3-5, Mfefé Nkôñelan; 2 Bec. 11:9) Éyoñe be nga su’ulane fete nye mimbô’ô nda éziñ, Paul a nga bo mimbu mibaé a kañete’e bôte bese be mbe be za’a jome nye, a tili’ ba bevo’o bekalate. (Lañe’e Mam Minlôman 28:16, 30, 31.) Paul a nji kañese na jam éziñ é kolé ésaé nkañete jé ôbak. A nga tili Bekristene ya Corinthe na: “Amu bi bili ésaé ji . . . , nde bi ne te tek.” (2 Bec. 4:1) Ane Paul, bia fe bi ne telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan, to’o bi bili asu ésaé afe.

10-11. Aval avé bi ne jalé ésaé jangan ne lut to’o éyoñ bia kon?

¹⁰ To’o bi nji bo ngule ya kañete mimbé mimbé amu bi ntoo benya bôtô abui, nge ke amu bi ne mintutuñ, bi ne kañete a mezene mefe. Bekañete mbamba foé ya ntete mimbu ôsu be mbe be kañete’e vôm ase: menda menda, mengana bôt été, be mbe fe be kañete bôte be mbe be tôbane be atemetem. (Mam. 17:17; 20:20) Nge bi ntoo teke fe mebo ya wulu, bi ne tabe vôme bôte ba lôt asu na bi kañete be. Bi  ne fe kañete bôte ba zu jome bia, nge tili bekalate, nge ke kañete a zene ya téléfôn. Abui bobejañ be telé été éte be nga bi abui avak éyoñ be nga ve’ele befatane be nkañete bete.

¹¹ To’o ô ne nkôkon, ô ne jalé ésaé jôé ne lut. Bi tame beta kobô ajô Paul. A nga jô na: “Me ne ngule ya bo mam mese be nyô a ve ma ngul.” (Beph. 4:13) Môs éziñ Paul a nga fame ôkon a too dulu. A nga tili Bekristene ya Galatie na: “Mia tu’a yeme na me nga kate mia mbamba foé éyoñ ôsu me to nkôkon.” (Beg. 4:13, Mfefé Nkôñelan) Nge wo fe wo kon, ô ne bi fane ya kañete bôt ane bedokita, a ba bese ba saane wo nda biañ. Bôte bete be wô’ô bo momo éyoñ bobenyoñ ba ke kute menda map.

12. Jé ja tinane na e bi dis é ne “mvo’é”?

¹² Yésus a nga jô na: “Dis e ne lampe ya nyô: nge dise dôé e ne mvo’é [nge ke na nge dise dôé da fombô ve ngume jam], wônaa nyôle jôé ése é ne éfufup.” (Mt. 6:22) Mejô mete ma tinan aya? Yésus a kômbô jô na bi nji yiane jeñ abui mam, na bia yiane bi ngume nsôñan ényiñ, a na bi nji yiane kañese na jôm é kamane bia na bi tôé nsôñan ôte. Yésus émien a nga li’i bia éve’ela mfa’a ôte, ényiñe jé ése é mbe é tii a ésaé nkañete; ajô te a nga ye’ele beyé’é bé na, nsôñane wobe wo yiane bo na be ke ôsu a bo Yéhôva ésaé, a telé Éjôé jé ôsu ényiñe jap. Bia vu Yésus éyoñ ésaé nkañete nje bia telé ôsu ényiñe jangan, éyoñ bi ne mbane ya  jeñ “Éjôé a zôsôô Zambe.”​—Mt. 6:33, Mfefé Nkôñelan.

13. Jé é ne volô bia na bi telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan?

¹³ Bi ne kui na bi telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan nge bi nji jeñ abui mam ényiñ, bi dañe belan éyoñe jangane na bi volô bôte bevo’o na be yeme Yéhôva a nye’e nye. * Ye bi ne fo’o sé’é éyoñ bia lôt ésaé, asu na bi tu’a bi éyoñe ya kañete zañe sondô? Ye bi ne fo’o fe sé’é éyoñe bia lôte na bia vômane nga?

14. Mintyéndane mivé mojañ éziñe ba ngal be nga bo mfa’a ya nene ésaé nkañete jap?

¹⁴ Mvendé éziñ é too jôé na Elias ba ngal be nga bo de. A jô na: “Bi nji be ngule ya bo bekpwa’a mefan éyoñ ete, ve bi nga nene ésaé nkañete jangan abim bi mbe ngule ya bo. Bi nga taté ôte’ete’ ôte’etek. Bi taté sé’é nkôñ ényiñe wongan, bi jô’é mimvôman mi mbe mi nyoñe bia abui éyoñe zezé, bi kate fe bemasa bangan na bi vo’o beta saé môs ôse ataté tyé akekui mame ngô’é amu bia yi éyoñe ya bo mam mefe. Nalé a nga volô bia na bi su’u nkañete ya mame ngô’é, na bi bi abui meyé’é, a na bi kañete zañe sondô biyoñe bibaé ngon. Bi nga bi angôndô ya abui mevak!”

15-16. Kalate 1 Timothée 4:13, 15 a liti na bia yiane jeñe na bi tu’a bo atyeñ ésaé nkañete; aval avé bi ne bo de? (Fombô’ô fe nka’ale ô ne nlô ajô na “ Minsôñane mi ne volô ma na me jalé ésaé jam ne lut.”)

¹⁵ Jam afe é ne volô na bi jalé ésaé jangan ne lut: bia yiane jeñe na bi tu’a  yeme bo ésaé nkañete. Bia yeme na to’o émo, abui bôt da bo e kele’e sikôlô asu na e tu’a yeme bo asu ésaé dap. Bekañete mbamba foé fe ba yiane jeñe na be tu’a bo atyeñ ésaé nkañete. Bia yiane ke ôsu a yé’é ésaé nkañete mfa’a ya bo akap.​—Min. 1:5; lañe’e 1 Timothée 4:13, 15.

¹⁶ Jé é ne ñhe volô bia na bi tu’a yeme bo ésaé nkañete? Ji ôsu, bia yiane tôñe melebe bia nyoñe bisulane ya zañe sondô e Kalate Ényiñe Kristen a ésaé nkañete. Bisulane bite bia yañele bia ôte’ete’ ôte’ete’e na bi tu’a bo atyeñ ésaé nkañete. Éyoñ mojañ a tebele ésulan a ve bôte ba te bo besisia melep, bia fe bia yiane kôme baa alo asu na bi yeme mam me ne volô biabebien. Bi ne belane mam mete éyoñ bi ne nkañete. Jame baa, bi ne sili mojañ a tebele angôse nkañete dangan, nge éwôlô nkañete mbamba foé éfe mvolan; bi ne fe sili nkpwa’a mefan éziñ nge ke njome mekônda wongane melep. Nge bia jeñe fe na bi tu’a yeme belane Bikpwelé bia yeʼele bie bôt, bia ye tu’a nye’e ésaé jangan.

17. Wo ye wô’ôtan aya nge wo jalé ésaé jôé ne lut?

¹⁷ Nga womien ô lôô na a ne beta ma’a na Yéhôva a kañese na bi bo “beébe bebo bisaé” bé? (1 Bec. 3:9) Nge wo jeñe na ô ‘yemelan mam ma dañe mfi’ a telé ésaé nkañete ôsu, wo ye bo “Yéhôva ésaé a mevak.” (Beph. 1:10; Bs. 100:2) Mbôl ô ne mbo ésaé Yéhôva, tabe’e ndi na a ye ve wo ngule ja sili asu na ô kôme bu’uban ésaé nkañete jôé akusa bo minju’u mise ô ne tôbane mie. (2 Bec. 4:1, 7; 6:4) To’o bi ne ba ya ba kañete abui, to’o bi ne ba ya be vo’o kañete abime ba yi, bia bese bi ne “bi ava’a” ésaé jangan nge bia bo je a nlem ôse. (Beg. 6:4) Éyoñe wo jalé ésaé jôé ne lut, wo liti na wo nye’e Yéhôva a môt a ne wo bebé. Nge nne wo saé nalé, yeme’e na “wo ye nyii [a] womien, a ba ba wô’ô wo, mia bebaane.”​—1 Tim. 4:16.