1-2. (a) Satan a du’u bôt a lat a ajô avé? (b) Jé bia zu yen ayé’é di?

SATAN, “ésaa minsos,” a du’u bôte nté ane si é nga téé. (Jean 8:44) Minsose mié miziñ mi tii a jam da kui môt mvus awu. Miñye’elane mi Satan mite mi ne mbôka’a ya abui metum a bikañekañ bia koone bie émo ji. Jam ete da bo na abui bobejañ e yen ayaé ya ‘kamane mbunane wob’ éyoñ môt a wu nda bôte jap, nge ke ngoto jap.​—Jude 3.

² Nge ô tele été éte, jé é ne volô wo na ô yeme su’u ôsimesane Yéhôva a lat a awu? (Beép. 6:11) Aval avé ô ne su’u monyoñ a ve nye ngule nyul éyoñ bôte béziñ ba kômbô tindi nye na a tôñe metume Zambe a vini? Ayé’é di da zu liti bia melebe Yéhôva a ve bia éyoñe bi tele avale bité éte. Ve bi tame taté yene jôm ébien Kalate Zambe a ye’ele a lat a awu.

3. Minsose mi ôsu mi nga soo môte jé?

³ Yéhôva a nji té môta biname na a wu. Ve asu na Adam ba Ève be nyiñe nnôm éto, be nga yiane tôñe zezé atiñe Yéhôva a nga ve be nyi: “Ve ébuma ya élé ya yeme mam me ne mvaé a abé, [mia] ye bo te di: amu môse [mia] ye di je, mia ye fo’o wu.” (Met. 2:16, 17) Satan ve téé si, ane a nga belane nyo na a kobô Ève. A nga jô nye na: “Mia ye ke tu’a wu.” (Met. 3:4, 6) Ève a nga bele fe buni minsose mite a di ébuma Yéhôva a nga tyili be. Mvuse ya valé, nnôme fe a nga bo avale da. (Met. 3:4, 6) Ataté éyoñ éte, nsem a awu bi nga nyiin émo minlañ.​—Bero. 5:12.

4-5. Aval avé Satan a ke ôsu a du’u bôt?

 ⁴ Adam ba Ève be nga su’ulane wu fo’o ve ane Zambe a nga jô. Ve Satan a nji wutan, a nga kee minsose mié ôsu. Ane éyoñ é nga lôt, a nga ke a ba’a bone minsose mife wu ya afub Éden yôp. A ye’ele bôte dene na, nyul étame nje ja wu, ve jôm é ne môte nyul, nje é ne te wu; a na jôm ete ja ke bekôn éyoñ môt a wuya. Azukui den, minsose mife mia funane wuli mi jaéya zu mia yale bôte fé.​—1 Tim. 4:1.

⁵ Amu jé abui bôt da buni minsose mi Satan mite? Amu Satan a yem avale bia yen awu. A yeme na Zambe a nji té bia na bi wu, a na môt éziñe ya be bia a nji kômbô wu. (Éc. 3:11) Awu é ne fo’o nsiñe wongan.​—1 Bec. 15:26.

6-7. (a) Ye Satan a nga kui na a bo na benya mejôô a lat awu me sobô? Timi’in. (b) Aval avé benya mejôô ya Bible ma bo na bi bo teke ko bewu woñ?

⁶ Akusa bo minsose mite mise, bia yeme benya mejôô a lat a awu. Nya ajôô a ne na, tañe bôte ja yem benya mejôô a lat awu é ne ve nenenen, a bôte bete ba ke ôsu a kañete ba bevok jame Bible a jô a lat a awu a ndi nleme bi bili mfa’a bewu. (Éc. 9:5, 10; Mam. 24:15) Benya mejôô bete ba ve bia ngule nyul, a volô bia na bi bo te ko awu woñ, nge ke bi biyebe a lat a jam da kui môte mvus awu. Bi nji ko bewu woñ, nge ke mate na mbia jam éziñ a ne beta kui be éyoñe be wuya. Bia kôme yeme na be wuya fo’o, a na be vo’o bo bia mbia jam. A ne ve ane be ne ôyo melom. (Jean 11:11-14) Bia yeme fe na bewu be nji yen éyoñe ja lôt. Ajô te, môse ñwômane miñwuan, ba ye ke yem abim éyoñ be nga bo soñ, to’o ba be nga bo mintete mimbu soñ, ba ye kôlô si ane ba vee ôyo.

⁷ Nga miabebien mia yene na ñye’elane ya Bible a lat a awu wo nyiine ne sañesañe melo, na ô ne tyi’ibi ya wôk, a teke jo’ojo’o? Nga mia yene na wo selan a minsos mi Satan mia dumekane bôte minlô zezé? Nsôñane Satan ô nji bo ve na a du’u bôt, a kômbô fe wo’o Yéhôva mvite nyul. Asu na bi tu’a wô’ô jam ete, bia zu jeñe biyalane ya minsili mi: Aval avé minsose mi Satan mite mi nga bolé Yéhôva éyôlé? Aval avé mi nga bo na ntañ ô yené zezé? Aval avé minsose mite mia tu’a tuli bôte fôle den?

8. Ane Jérémie 19:5 a ye’ele, aval avé minsose mi Satan a lat bewu mia bolé Yéhôva éyôlé?

⁸ Minsose mi Satan mia bolé Yéhôva éyôlé. Satan a jô fe na bewu ba ke nduane kom. Nga mi lôô ane a ve Yéhôva jôé mvit? Amu jé bia jô nalé? Amu, éyoñ a jô biôm bite, a bo na be buni na Zambe wongane ya nye’an a ne mbia môt ane nye. (1 Jean 4:8) Jam ete da bo wo aya nlem? Nguma’ane ke ñhe Yéhôva! Biabebiene bia kôme yem aval avé Yéhôva a vini njet!​—Lañe’e Jérémie 19:5.

9. Aval avé minsose mi Satan mia bo na ntañ ô yené zezé avale Jean 3:16 a 15:13 ba liti?

⁹ Minsose mi Satan mia bo na ntañ ô yené zezé. (Mt. 20:28) Minsose mife Satan a belane mie mi ne na bôt be bili nsisim ô ne te wu. Nge nalé a ne été, bôte bese ba ye nyiñe nnôm étô. Wônaa, awu Yésus a ñwômane wé miñwuan ô nji volô jôm. Bi’i ki bia yeme na, teke jam afe da kôme bo’olô na Yéhôva a nye’e bia, ane jam a nga bo na a ve ényiñe Mone wé na a kôté bia. (Lañe’e Jean 3:16; 15:13.) Tame ve’ele simesan avale Yéhôva a ne wô’ôtan éyoñ a yene Satan a biasé’é ntañe Mon a nga ve a minsose mié mite!

10. Aval avé minsose Satan a laan a lat a awu mia tuli bôte fôle den?

¹⁰ Minsos mi Satan mia tuli bôte fôle den. Éyoñe bôte béziñ ba jañele bone bap, be wô’ô kate be na Zambe nnye a nyoñe bone bete na be bo beange yôp. Ye mia simesane na minsose mi Satan mite mia volô bebiaé bete minleme nga? Bôte be nga bo fe ba bevok bitua bi mam be butane minsose mi Satan a lat a nduane kom; betebe ôsu ya ñyebe Katôlôs be nga di’i bôte nduan amu be nga vu bene yebe bedo’oten ya ñyebe wop. Kalate éziñ a kobô ajô Inquisition Espagnole a jô na, bôte be mbe be bo’o de be buni’i na ba volô besiñe ya ñyebe wobe na “be wô’ôtan abim avé nduane kom é ne ényan,” asu na be kôñelane minlem ôsusua na ba wu, ndembene be bo teke dik e nduane kom. Wônaa mesi mefe ki, bôte be nga jañele bemoné na ba kañe bevamba babe be maneya wu, na ba ve be ôlu’u, nge ke na ba ja’é be bibotan. Bevo’o ki ba ko woñ na bevamba bab be ne foñesô be nge be bo fianga. Nga mia wô’ô bôte ba buni mam mete éngôngol? Nya mvolane minleme mbé fo’o be ne kôme bi? Minsose mi Satan mite mia bo jôme jia ve na, mi tyelé bôte minleme yôp, a bo na be ko woñ.

11. Aval avé bivuvumane biangan a bemvôé bangan béziñ be ne kômbô tindi bia na bi tôñe metum ma wosane miñye’elane ya Bible?

¹¹ Nye’ane bia nye’e Yéhôva a Mejô mé wo volô bia na bi bo nye mewôk éyoñ bivuvumane biangan nge ke bemvôé bangan ba kômbô tindi bia na bi tôñe metum ma wosane miñye’elane ya Bible. Be wô’ô sise bia be jô’ô na bi ne njet, a na bi nji bisi môt a te wu; nsôñane wob ô ne na bi wô’ô ôson a na bi feñelan. Be ne fe jô na mbunane wongan ô ne bo na môt a wuya a wô’ô ôlun a na a bo bôte be vee abé. Aval avé bi ne su’u benya mejôô éyoñ bi tele aval été éte? Bi tame zu yen aval ô ne tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe.

12. Metum mevé ma wosane fo’o Bible bôsa?

¹² Nyoñe’ ntyi’ane ya ‘kandan’ a bedo’oten nge ke metum ma wosane miñye’elane ya Bible. (2 Bec. 6:17) Abui bôte ya  Becaraïbe da simesane na, mvus awu, “nsisime” môte wo lôñelan, ô jeñe na ô foñesô bôte be nga bo nye abé. Kalate éziñ a jô na “nsisim ôte ô ne telé ngume nlam minju’u été.” Minlam miziñe ya Afrika, éyoñe môt a wu, ba mane kôñelane biyete ya nda awu a befôtô bé asu na a bo te yen émiene. Bi too ndi na teke môt éziñe ya be bia a ne nyoñe ngab a avale metum ete, nge ke a ma mese mevo’o ma wumulu minsose mi Satan. Sa nalé?​—1 Bec. 10:21, 22.

13. Nge ô nji tu’a yeme jame ya bo, Jacques 1:5 a ve wo melebe mevé?

¹³ Nge ô nji tu’a yem nge metum méziñ ma yian nge momo, ye’elane Yéhôva, a ja’é nye fek. (Lañe’e Jacques 1:5.) Mvuse ya valé, jeñe’ ôsimesane wé bekalate Tin Ékôane ja ve bia. Ô ne fe sili bemvendé ya akônda mvolan. Ba ye ke kate wo jam ô bo, ve ba ye liti wo miñye’elane ya Kalate Zambe, aval ane mi bi ndeme mane yene yôp. Nge ô bo mam mete, wo ye tu’a bo “ngule ya yemelan jôm é ne mvaé a ji é ne abé.”​—Beh. 5:14, Mfefé Nkôñelan.

14. Aval avé bi ne sa’ale kolé bôte bevo’o ôbak?

¹⁴ “Bo’ane mam mese mfa’a ya duma Zambe. Te boane jam ya kolé ôbak.” (1 Bec. 10:31, 32) Ôsusua na bia tyi’i na bia tôñe metum méziñ, bia yiane taté sili biabebien nge ntyi’an ôte wo ye ke ndeñele bôte bevok, e dañedañ bobejañe ya nsisim. Yaa, bi nji yiane ve’ele kolé môt éziñ ôbak! (Marc 9:42) Bia yiane fe ve ngule na, bi bo teke vañe balé bôte be ndi bo Bengaa be Yéhôva. Nye’ane wo yiane tindi bia na bi kobô be a ésemé ése, ndemben bia ye ve Yéhôva duma. Bi nji yiane lumane be, nge ke kpwe’ele metume map. Te bia vuane ngule ya nye’an. Éyoñ bia liti bôte nye’an a ésemé, bi ne bo na minleme miab mi je’ebe.

15-16. (a) Amu jé é ne mfi na bi kate bôte na bi ne Bengaa be Yéhôva? Nyoñe’e éve’an. (b) Aval avé mejô me Paul ya kalate Beromain 1:16 ma fombô fe bia den?

¹⁵ Bo’o na bôte ya ngoto jôé be yeme na ô ne Ngaa Yéhôva. (És. 43:10) Da ye bo tyi’ibi na bivuvumane biôé a bôte ya ngoto jôé be wô’ô wo, nge ba yeme na ô ne Ngaa Yéhôva. Francisco a nyiñe Mozambique, a jô na: “Éyoñ bia minga wom  Carolina bi nga yé’é benya mejôô, bi nga kate bôte bangane na bi vo’o beta kañe bewu. Bi nga yene njuk éyoñ monyañe Carolina a nga wu. Jale dap, éyoñe môt a wu, ba bo ngume mes na be wo’o mbime wé. Mvuse ya valé, bôte bé ba yiane bômbô melu melale vôme ba te wo’o mbim. Ba buni na éyoñe ba bo nalé, ba ye ve nsisime môt a te wu nleme mvaé. Nda bôte Carolina é mbe é yi na nye’e fe a bômbô vôme be nga wo’o mbime monyañ.”

¹⁶ Francisco ba Carolina be nga bo aya? Francisco a jô na: “Bi nga bene nyoñe ngab a metum mete amu bia nye’e Yéhôva, a amu bi nji kômbô ve nye nlem abé. Nda bôte Carolina ve zu wô’ô ajô sañ. Be nga jô na bi nji be bi nye’e monyañ minga wom, be ka’ale fe bia na nge jôme ja kui bia, bia ye ke yene tyia abo jap. Mbôle bi mbe bi maneya timine be mbunane wongan, bi nji beta yene mfi ya jô jôm éziñ éyoñe be mbe be wô’ô bia ôlun. Bivuvumane biangan biziñ bi nga ke bia ngam, a jô na: ‘Jôka’ane be. Nga be nga kôme timine bia na ba bo ke mam mete ñyebe wop?’ Éyoñ mon éyoñ a nga lôt, bôte be Carolina be nga vobô, ane bia be be bi nga mane kôm. Den, bevo’o ya été ba bo be so’o nda na ba zu sili bia bekalate.” A bobejañ, te bia wô’ô ôsone ya su’u benya mejôô a lat awu môs éziñ, to’o bi tele été évé.​—Lañe’e Beromain 1:16.

17. Jé é ne volô bia na bi bo nya mvôé éyoñe monyañe wongane ya nsisim a bili awu?

¹⁷ Éyoñ mojañ a bi awu, bia yiane ve ngul ése na bi bo avale “mvôé . . . a monyañ [é] ne valé mfa’a ya volô éyoñ y’ôlun.” (Min. 17:17) Aval avé bi ne liti na bi ne nya “mvôé” e dañedañ nge ba kômbô tindi mojañ a bili awu na a tôñe mbia metum? Bi tame zu yene miñye’elane mibaé ya Bible mi ne volô bia na bi volô nye nlem.

18. Jé é nga bo na Yésus a yôn, a jam ete da ye’ele bia jé?

¹⁸ “Yiane du a ba ba yi.” (Bero. 12:15) Biyoñ biziñ, bi nji tu’a yeme jam bi ne jô  môt a bili awu. Avale biyoñ ete, mili’i mangan me ne bo mfi adañe mam mese bi ne jô. Éyoñ Lazare a nga wu, bekale bé Marie ba Marthe a bemvôé bé befe be nga yône nye. Mvuse melu menyin, éyoñe Yésus a zuya kui, nye’e fe ‘a nga yôn’ akusa bo a mbe a yeme’e na a zu wômôlô mvôé jé. (Jean 11:17, 33-35) Mili’i me Yésus me nga liti jôm Yéhôva a mbe a wô’ôtan. Me nga kôme fe bo’olô na Yésus a mbe a nye’e nda bôt éte nya abui, a jam ete e nga yiane volô Marthe ba Marie minlem. Avale te fe, éyoñe bobejañe ba kôme wô’ôtane na bia wô’ô be mintaé, ba bi ngule nyul amu ba yeme na be se ke étam.

19. Aval avé bi ne tôñe melebe ya kalate Écclésiaste 3:7 éyoñ bia ve mojañ a bili awu ngule nyul?

¹⁹ “Éyoñe ya tabe évô, a éyoñe ya kobô.” (Éc. 3:7) Bia volô fe môt a bili awu nlem éyoñe bia kôme nyoñ éyoñe ya vô’ôlô nye. Jô’é na mojañ a bili awu a yoé wo nleme wé, teke ve nye bijô to’o a jô bijôjô. (Job 6:2, 3) Éko éziñ a kobô nalé amu a bili njuk a bivuvumane bié bi nji bo Bengaa. Nde a lôte na ô komekane nye, ye’elane mia nye. Kate’e Zambe a “wô’ô meye’elan” na a ve monyoñ ngul a fe’e meyen. (Bs. 65:2) Nge jam éziñe da ndeñele ki, mia nye lañané Bible nsamba. Nge ke lañané minlô mejô ya bekalate bangan mi ne volô nye, ane minkañete ya ényiñe bôte béziñ.

20. Jé bia ye yen ayé’é da zu?

²⁰ Nga bi bili beta ma’a ya kôme yeme benya mejôô a lat a awu, a ébotane ya yeme jame Zambe a ye bo asu bewu be ne nye ôsimesan? (Jean 5:28, 29) Nde ñhe, te bia ba’ale mam mete ve asu dangan, enkatané me bôt éyoñ ése bi bili fane ya bo de. Ayé’é da zu, bia ye yene zene fe Satan a belane je na a du’u bôt, bia ye kobô ajô ñyeñan a mimbia minsisim. Bia ye fe yen amu jé bia yiane sa’ale mimvôman a mimboane mise mi tii a mimbia minsisim.