1. Jé ja taté so wo ôsimesan éyoñe wo simesane Yéhôva?

 YE Ô tameya sili womien éyoñ éziñe na Yéhôva a funane jé? Éyoñe wo ye’elane nye, wo ve’ele yene nye aya? Akusa bo bi vo’o yene Yéhôva, ve Kalate Zambe a kate bia abui mam a lat a nye. A loone Yéhôva na “jôp a ében” a “nduane ja dik.” (Bsa. 84:11; Héb. 12:29) Ñyenan Ézéchiel a nga bi, a nga yene ve ane Yéhôva a funan ako’o saphir, a too éto saphir é too mbôma’ane a ndutume wo faé. (Ézé. 1:26-28) Éyoñe bia wô’ô be ve’e Yéhôva a avale biôm éte, nalé a ne bo na bi ko nye woñ.

2. Jé é ne bo na bôte béziñe be kate subu Yéhôva bebé?

² Mbôle bi ngenane teke yene Yéhôva, nalé a ne bo ayaé na bi tabe ndi na a nye’e bia. Bôte béziñe ba simesane na Yéhôva a vo’o nye’e be amu fatan ényiñe be nga nyiñ. Éko éziñe be nji bi ésa a nye’e be. Yéhôva a yeme tebe été jap, a tu’a fe wôk amu jé é ne ayaé asu dap na be subu nye bebé. Asu na Yéhôva a volô bia a kate bia avale Zambe a ne Kalate wé.

3. Amu jé bia yiane kôme jeñe na bi yemelane nye’ane Yéhôva?

³ Éfia ba belane je asu na be timin avale môte Yéhôva a ne é ne nye’an. (1 Jean 4:8) Kalate Zambe a jô na Zambe a ne nye’an. Nye’ane ñwô wo wulu mimboone mi mame mié mise. Nye’ane Zambe ô ne étua anen a ngul aval é ne na a liti wô to’o be bôte ba nye’e ki nye. (Matt. 5:44, 45) Ayé’é di, bia zu tu’a kobô ajô Yéhôva a nye’ane wé. Nté bia ye tu’a yeme Zambe, nté ôte fe nye’ane wé wo ye tu’a bo ngul.

YÉHÔVA A NYE’E BIA NYA ABUII

4. Nye’ane Yéhôva wo bo na ô wô’ôtan aya? (Fombô’ô fe fôtô.)

⁴ “Yéhôva a wô’ô bôte mintaé nya abuii.” (Jacq. 5:11)  E kalate Zambe, Yéhôva a ve’e émien a nyia a nye’e bone bé. (Ésa. 66:12, 13) Tame ve’ele simesane nyia a nyoñe ngap a mone wé. A se’ese nye meboñe mé yôp a jô’ô nye mbamba bifia a mbamba mone tyiñ. Éyoñ a wô’ô ñyône mone wé nge ke ntate wé, a jeñe na a yeme nge a bili biôme bise bi ne volô nye. Éyoñe bi tele minjuk été, bia yiane tabe ndi na Yéhôva a nye’e bia. Ntili besam a nga jô na: “Éyoñe nleme wom ô nga jaé a minsimesan, ô nga volô ma.”—Bsa. 94:19.

5. Fulu ya yeme ba’ale élate Yéhôva ja tinan aya asu dôé?

⁵ Yéhôva a yeme ba’ale élat. (Bsa. 103:8) Ayoñ Israël é nga seme mise me Yéhôva abui biyoñ. Ve a nga liti ba ya ayoñe dé be nga kôñelane minleme nye’ane wé éyoñ a nga jô be mejô ma: “Ô nga too édima mise mam, a duma, a me nye’eya wo.” (Ésa. 43:4, 5) Zambe a ngenan a nye’e bia aval été melu ma. Bi ne tabe nye ndi éyoñ ése. To’o bia te bo mbia nsem, Yéhôva a ye ke wua bia fé. Éyoñe bia kôñelane nlem a bulane be Yéhôva, a ke ôsu a nye’e bia. A ka’ale na “a ye dañe jamé.” (Ésa. 55:7) Kalate Zambe a jô na njamane wo soo “biyoñe ya évôvoé . . . [wo] so be Yéhôva émien.”—Mame mi. 3:19.

6. Jé kalate Zacharie 2:8 a ye’ele bia a lat a Yéhôva?

⁶ Lañe’e Zacharie 2:8. Mbôl a nye’e bia, Yéhôva a yeme tebe été jangan. A ne ôjeja’a ya kamane bia. Éyoñe nlem ô ne bia abé, Yéhôva fe a wô’ô nlem mintaé. Ajô te, bi ne ngule ya ye’elane nye na: “Ba’ale ma ane nyia dis.” (Bsa. 17:8) Dis é ne ébu’a nyul é ne anye’e, é too fe angôndô ya édima. Ajô te, éyoñe Yéhôva a ve’e bia a nyia dis, a ne ve ane a jô na: ‘Môt ase a bo mia jam é ne abé, mia mi ne ayoñe dam, a nambe jôm é ne édima asu dam.’

7. Amu jé bia yiane yemete ndi jangane beta nye’ane Yéhôva?

⁷ Yéhôva a yi na bi tabe ndi na a nye’e môt ase ya be bia. Ve a yeme na mame méziñe me nga kui bia ényiñe me ne bo na bi sili biabebiene nge Yéhôva a nye’e fo’o bia. É ne fe kui na bi nga tebe été éziñ é nga bo na bi kate tabe ndi na Yéhôva a nye’e bia. Jé é ne bo na bi tu’a tabe ndi na Yéhôva a  nye’e bia? Éyoñe bia yen aval avé a nye’e Yésus, miñwo’on a bia bese.

AVALE YÉHÔVA A LITI BIA NYE’ANE WÉ

8. Amu jé Yésus a mbe a too ndi na Ésa wé a nye’e nye?

⁸ Ayap éyoñe Yéhôva ba édima mone jé be nga lôte si va é nga bo na nye’an ô ne zañe jap ô tu’a bo ngul. Teke élat éfe é tameya libi aval ane ji é ne zañe jap. Yéhôva a nga kôme liti ne fômelé na a nye’e Yésus. Avale kalate Matthieu 7:5 a liti. Yéhôva a mbe ve jô fo’o ve na ma wô’ô môte nyi mvaé. Ve a mbe a yi na bi yem abim avé a nye’e Yésus, jôm éte a nga loone nye na “Mone wome ma nye’e.” Avale môte Yésus a mbe a mam a mbe na a zu bo me mbe me va’a Yéhôva nlem avak. (Éphé. 1:7) Yésus a nji bi atañe biyebe na Ésa wé a nye’e nye. A mbe a too ndi a nleme wé ôse na Ésa a nye’e nye. A nga jô abui biyoñe na Ésa a nye’e nye.—Jean 3:35; 10:17; 17:24.

9. Bifia bivé bia liti nye’ane Yéhôva a nye’e miñwo’on? Timi’in. (Beromain 5:5)

⁹ Yéhôva a liti fe na a nye’e miñwo’on. (Lañe’e Beromain 5:5.) A nga kobô ajô dap a jô’ô na, ô nga “sôéban.” Kalate éziñ a jô na bifia bite bia tinane na e sôéban ane mone ôsôé. Mbamba éve’an ate a liti abim avé Yéhôva a nye’e miñwo’on. Miñwo’one mibiene mia yeme na mi ne “nye’ane be Zambe.” (Jude 1) Nlômane Jean ôbien ô nga jô na: “Tame Yenan abim Ésa a nga nye’e bia. Amu a nga kañese na bi loobane na bone be Zambe.” (1 Jean 3:1) Ye nye’ane Zambe wo su’u ve be miñwo’on? Momo, Yéhôva a nye’e bia bese.

10. Jam avé da dañe liti na Yéhôva a nye’e wo?

¹⁰ Jam avé da dañe bo’olô na Yéhôva a nye’e bia? Ntañ. A zene ya ntañ, Yéhôva a nga tu’a liti na a nye’e môta binam ase. (Jean 3:16; Rom. 5:8) Ndembene bi ne ngule ya bi njamane ya mam abé mangan a bo bemvôé bé. (1 Jean 4:10) Éyoñe bia ye nyoñ éyoñe ya bindi ntañ Yéhôva ba Yésus be nga ve asu dangan, nalé a ye volô bia na bi tu’a yen abim avé Yéhôva ba Yésus ba nye’e bia. (Gal. 2:20) Yéhôva a nji ya’ane ntañ fo’o ve amu zôsô wé a mbe a tindi nye na a bo de. Ntañ ô ne mveane ya nye’an. Yéhôva a nga liti abim avé a nye’e bia éyoñ a nga ve jôm é mbe é dañe nye édima, Yésus. Yéhôva a nga kañese na Mone wé a tôbane minjuk a wu asu dangan.

11. Jé kalate Jérémie 11:3 a ye’ele bia?

¹¹ Avale bi maneya yen, Yéhôva a nji fo’o su’u ve na a wô’ôtane nye’an asu dangane nleme wé été, ve a kate fe bia abim avé a nye’e bia. (Lañe’e Jérémie 31:3.) Yéhôva a nga dutu bia be nye amu a nye’e bia. (Fombô’ô fe Deuteronome 7:7, 8.) Teke môt éziñe nge jôm éziñ é ne vaa bia nye’ane Yéhôva. (Rom. 8:38, 39) Lañe’e Besam 23 a yene’e aval avé David a nga wô’ôtane nye’ane Yéhôva. Yene’e fe aval avé nye’an ôte ô ne nambe môt ase ya be bia. Nye’ane Yéhôva wo bo na ô wô’ôtan aya?

NYE’ANE YÉHÔVA WO BO NA Ô WÔ’ÔTAN AYA?

12. Aval avé ô ne wôlôkane Besam kabetôlô 23?

¹² Lañe’e Besam 23:1-6. Kalate Besam 23, bia koone jia ja liti na Yéhôva a nye’e bia a na a nyoñe ngap a bia. David nnye a nga tili sam ate. A liti beta élat a ne zañe ba beta Mba’ale wé Yéhôva. Nlem ô mbe ô bôô David si amu a nga jô’é na Yéhôva nnye a wulu nye. A ényiñe jé ése é mbe é tii be Nye. David a mbe a yeme’e na nye’ane Yéhôva wo ye tabe be nye ényiñe jé ése. Jé é nga volô nye na a tabe Yéhôva ndi abim éte?

13. Amu jé David a mbe a too ndi na Yéhôva a nyoñe ngap a nye?

 ¹³ “Ma ye ke yi jôm.” David a mbe a wô’ôtane nye’ane Yéhôva amu a mbe a va’a nye biôme bise bi mbe bi sili’i nye. David a mbe fe a yeme’e na Yéhôva a ne mvôé jé a na a mbe a yene’e nye mvaé. Jôm éte David a mbe a too ndi na to’o jé ja kui nye melu ma zu, Yéhôva a ye ke ôsu a ve nye biôme bise bia sili nye. Mbôle David a mbe a yeme’e na Yéhôva a nye’e nye a na a ye ke ôsu a nyoñe ngap a nye, nalé a nga volô nye na a bo teke ke ôsu a tyelé nleme yôp a na a ba’ale ava’a dé.—Bsa. 16:11.

14. Aval avé Yéhôva a nyoñe ngap a bia a nye’an ôse?

¹⁴ Yéhôva a nyoñe ngap a bia a nye’an ôse. E dañedañ éyoñe mbia jam éziñ a te kui bia. Claire a a nga saé Béthel e lôte mimbu 20 a jô na a nji be a yeme’e jam a ne bo asu na a volô nda bôte jé é nga tôban abui minju’u. Ésa a nga bo accident, ane a nga taté na a kone nlô. Kale jé é nga tebe feñ, mone entreprise nda bôte jaba é mbe é bili a nga ku fe faillite, ane bijôé bi nga nyoñe nda jap éban. Aval avé Yéhôva a nga liti be nye’ane wé? Claire a jô na: “Yéhôva a nga bômbô évevé na nda bôte jangan é bi mame me mbe bia mfi môse ôse ya yôp. Abui biyoñe Yéhôva a mbe a va’a bia biôme bi nji be bi simesa’ane na a ne bia ve. Me wô’ô bo me simesan aval avé Yéhôva a nga volô bia. A ma ye ke ve’ele de vuane môs éziñ. Éyoñe ma simesane mame mete, nalé a volô ma na me ke ôsu a kañe Yéhôva a meva’a mese to’o éyoñe me tele minjuk été.”

15. Aval avé David a nga bi mvolane nlem? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁵ “A ve ma ngule nyul.”  Biyoñe biziñe  nlem ô mbe ô bo’ok David abé éyoñ a mbe a tôba’ane minjuk. (Bsa. 18:4-6) Ve jame da, beta nye’ane Yéhôva a mbe a va’a nye ngule nyul. Yéhôva a nga kee mvôé jé “mbamba miñyanebe” a vôme “mendime me ne ne mieññ.” Ane David a nga beta bi ngul a ke ôsu a kañe Yéhôva a meva’a mese.—Bsa. 18:28-32.

16. Aval avé nye’ane Yéhôva ô nga bôône wo nlem si?

¹⁶ Aval éte fe melu ma: “Vôm bi ne te jañ, jam ete da so amu mvam Yéhôva.” (Mmj. 3:22; Col. 1:11) Bi tame yene jam é nga kui Rachel, nlem ô mbe nye ntya’an éyoñe nnôm a nga kandan a nye, a éyoñ a nga lume Yéhôva mvus éyoñe ya ébubua ôkone COVID-19. Jé Yéhôva a nga bo mfa’a wé? A jô na: “Yéhôva a nga bo na me wô’ôtane nye’ane wé. A nga bo na me bi bemvôé be mbe be lôte’e éyoñ a ma, be va’a ma jôme ya di, be tili ma bemessage a bifuse ya Kalate Zambe bia ve ngule nyul. Be mbe fe be woék a ma, be ba’alane ma éyoñ ése na me bo te vuane na Yéhôva a nye’e ma. Me wô’ô ve Yéhôva akiba éyoñ ése amu a nga ve ma beta nda bôt a nye’e ma.”

17. Amu jé David a nji ke “ko jôm éziñe woñ?”

¹⁷ “Ma ye bo te ko jôm é ne abé woñ amu Yéhôva a ne a ma.” David a mbe a tele mfôm awu éyoñ ése, nde fe a mbe a bili besiñe be too ngul abui. Ve nye’ane Yéhôva a nga liti nye ô nga bôône nye nlem si ne mieññ a bo na a bo teke ko jôme woñ. David a mbe ngule ya wô’ôtane na Yéhôva a ne a nye bité bise a mbe ve tebe, a nalé a mbe a bôône nye nleme si. Ajô te a mbe ve yia na: “[Yéhôva] a nga nyii ma mfa’a ya mame mese me nga ko woñ.” (Bsa. 34:4) David a mbe a bili beamu ya ko woñ, ve nye’ane Yéhôva ô mbe ô dañe’e woñe wé.

18. Aval avé nye’ane Yéhôva a liti bia ô ne bôône bia minleme si éyoñe bia ko woñ?

¹⁸ Éyoñe bia yeme na Yéhôva a nye’e bia, aval avé jam éte é ne ve bia ngule nyul éyoñe bia tôbane minju’u mi ne éko woñ. Nkpwa’a mefan éziñ a ne jôé na Susi a kate avale ba nnôme be nga wô’ôtan éyoñe mone wop a nga wôé émien. A jô na: “Éyoñe mbia jam a jimbi wo atemetem, jam éte ne ne nambe wo aval é ne na ô nga taté na wo yene womiene zezé. Ve beta nye’ane Yéhôva a nga bôé bia minleme si, a bi nga wô’ôtane na bi ne mo mé été.”  Rachel bia te jô nye yôp a jô na: “Ma simesan alu éziñ, éyoñe nlem ô nga taté na wo taé ma abui, me ko fe angôndô ya woñ, me nga taté na ma ye’elane Yéhôva yôp été me yônô’ôk. Ve éyoñ éte ébien, me nga wô’ôtan ane a bôône ma nleme si aval ane nyia a fôlô moné wé. Ane me nga ke ôyo ne bikim, me vo’o ve’ele vuane môs ôte.” Be nga fete fe mvendé éziñe mimbô’ô tañe mimbu minyin é too jôé na Tassos amu a nga bene nyiine bezimbi. Aval avé a nga wô’ôtane nye’ane Yéhôva, a aval avé Yéhôva a nga nyoñe ngap a nye? A jô na: “Yéhôva a nga ve ma adañ abim é mbe é sili’i ma, nalé a nga volô ma na me tu’a tabe nye ndi. Nde fe Yéhôva a ve ma ngul a zene ya mfufube nsisime wé akusa bo nda mimbôk é nji bo mbamba vôm. Nalé a nga volô ma na me yeme na nge me tabe Yéhôva ndi, ma ye tu’a wô’ôtane nye’ane wé. Ajô te me nga taté na ma bo nye ésaé aval ane nkpwa’a mefane ya éyoñ ése me too nda mimbôk.”

SUBU’U ZAMBE WÔÉ YA NYE’ANE BEBÉ

19. (a) Éyoñe bia yeme na Yéhôva a nye’e bia nalé a ye tindi bia na bi bo nye avale meye’elan avé? (b) Jam avé Yéhôva a bo da liti na a nye’e wo? (Fombô’ô nka’ale ô ne na “ Bifia bia bo na bi wô’ôtane nye’ane Yéhôva.”)

¹⁹ Minkañete bi ndôme mane yene yôp mia liti na, “Zambe ya nye’an” a ne a bia, a nyoñe môt ase ya be bia ngap. (2 Cor. 13:11) Bi too nya ndii na nyu a tabe Yéhôva mebun, “mvame [Jé] ja ye bômane nye.” (Bsa. 32:10) Éyoñe bia nyoñ éyoñe ya tu’a bindi nye’ane Yéhôva, nalé a bo na a tu’a yené vevee mise mangan a élate jangane ja tu’a bo ngul. Bi ne ngule ya tu’a subu nye bebé a kate nye abim avé bia yi na a liti bia nye’ane wé. Bi ne kate nye mame mese ma bo na bi ko woñe bi too ndi na a yeme tebe été jangan a na a bili beta nkômbane ya volô bia.—Bsa. 145:18, 19.

20. Aval avé nye’ane Yéhôva wo bo na bi subu nye bebé?

²⁰ Avale bi ne kômbô ke tabe bebé mbe’e nduan éyoñe môs ô ne avep, aval éte fe bia subu Yéhôva bebé asu na bi wô’ôtan ayôñe ya nye’ane wé. Akusa bo nye’ane Yéhôva ô ne ngul, ve ô ne ébubut. Nde ñhe va’ak amu Yéhôva a yi na a nyii wo. Ngo’o nge môt ase ya be bia a yalane nye’ane wé a jô’ô na: “Ma nye’e Yéhôva.” Bsa. 116:1.