1. Avale kalate Besam 18:46 a jô, David a nga ve’e Yéhôva a jé?

 ÉMO bia nyiñe ji, bi ne tôbane minjuk atemetem, minju’u mite mi ne telé bia mbia été nge ki tyendé ényiñe jangan ane nkabeke dis. Bi ne mevak amu bi ne ngule ya futi ndi nleme jangane be Yéhôva Zambe a sili nye mvolan éyoñe bi tele avale bité éte. Ayé’é ya mvus é nga volô bia na bi ba’ale ôsimesane na Yéhôva a ne vevea Zambe, a na a ne nkômesane ya volô bia kom ése. Éyoñe bia yen ane a su’u bia, nalé a bo na bi kôme tabe ndi na “Yéhôva a vee!” (Lañe’e Besam 18:46.) Éyoñe David a maneya jô na Zambe a vee, mvuse ya valé a nga ve’e Zambe a jôm é ne teke ényiñ. David a nga loone Yéhôva na “Ako’o dam.” Mejô mete ma tinan aya?

2. Jé bia zu yen ayé’é di?

² Ayé’é di, bia zu yen amu jé ba ve’e Yéhôva a akok, a jam éve’an éte é ne ye’ele bia a lat a Yéhôva. Bia zu fe yen aval avé bi ne yene Yéhôva ane Ako’o dangan. Mvuse ya valé, bia ye yen aval avé bi ne vu mefulu me Yéhôva.

AMU JÉ BA LOONE YÉHÔVA NA AKOK?

3. Kalate Zambe a belan éfia “akok” asu na a volô bia na bi yeme jé? (Fombô’ô ékô’ôla.)

³ Kalate Zambe a belan éfia “akok” asu na a volô bia na bi kôme yeme mefulu méziñe Yéhôva a bili. E Kalate Zambe, é wô’ô kui abui biyoñe na bebo bisaé be Yéhôva be ve’e nye a “akok” éyoñe ba ve Nye duma asu beta mefulu mé. Deutéronome 32:4 nnye a ne éfus ôsu ya Kalate Zambe ja taté ve’e Yéhôva a “Akok.” Meye’elan Anne a nga bo Yéhôva, a nga jô na “Ako’o afe é nji bo aval ane Zambe wongan.” (1 Sam. 2:2) Habakuk a nga loone Yéhôva na “Ako’o dam.” (Habak. 1:12) Ntili Besam 73 a nga loone Zambe na “[akok] ya nleme wom.” (Bsa. 73:26) To’o Yéhôva fe a nga ve’e émien a akok. (Ésa. 44:8) Éyoñe ji, bi tame zu yene mefulu melale ma bo na be ve’e Yéhôva a akok, a aval avé bi ne bo na a bo “Ako’o dangan.”—Deut. 32:31.

4. Aval avé Yéhôva a ne asoé? (Besam 94:22)

 ⁴ Yéhôva a ne asoé. Aval ane beta akok a ne bo vôme môt a ne ke sobô éyoñe beta ôkôs a vuñ, avale te fe Yéhôva a ne kamane bia éyoñe beta minjuk mia jimbi bia. (Lañe’e Besam 94:22.) A volô bia na bi ba’ale mbamba élat a nye, a na bi yeme na teke nju’u éziñe bia tôbane wô éyoñe ji wo ye tabe nnôm éto. Nde fe a ka’ale na melu ma zu a ye vaa jam ése é ne bo na bi tyelé nleme yôp nge ki na bi tôbane nju’u éziñ.—Ézé. 34:​25, 26.

5. Aval avé bi ne liti na Yéhôva a ne asoé dangan?

⁵ Zene jia bi ne liti na Yéhôva a ne Asoé dangan éyoñe ya minjuk é ne éyoñe bia ye’elane nye. Éyoñe bia ye’elan, Yéhôva a ve bia “mvo’é Zambe” nje éte ja ba’ale minleme miangan a asimesane dangan. (Philip. 4:​6, 7) Bi tame zu yene jam é nga kui Artem, mojañ a nga ke mimbôk amu mbunane wé. Nté a mbe mimbôk, môt éziñ a nga sili nye minsili abui biyoñ, a mbe a tibili’i nye, a jeñe’e fe na a bo nye na a ko woñ. Artem a jô na: “Nlem ô mbe ô tyele ma yôp angôndô éyoñ ése môt ate a mbe a loone ma na a sili ma minsili. . . . Me mbe me ye’elane Yéhôva éyoñ ése. Me nga ye’elane nye na a volô ma na me tabe ne mieññ a na a ve ma fek. Me nga tabe ne mieññ akusa bo étibila’a ése me mbe me tôbane je. . . . A mvolane Yéhôva, me nga wô’ôtane ve ane me solô mvuse beta mfine mekok.”

6. Amu jé bi ne tabe ndi a Yéhôva éyoñ ése? (Ésaïe 26:​3, 4)

⁶ Yéhôva a ne étabe ndi. Aval ane akok é ne te ke fô’ôsan, avale te fe Yéhôva a ne valé asu dangan éyoñ ése. Bi ne tabe ndi a nye amu a ne “Ako’o ya melu mese.” (Lañe’e Ésaïe 26:​3, 4.) A ye bo vevee éyoñ ése asu na a tôé bengaka’a bé, na a vô’ôlô meye’elane mangan a na a su’u bia éyoñe bia yi mvolan. Bi ne fe tabe ndi a Yéhôva amu a ba’ale élat a bôte ba bo nye ésaé. (2 Sam. 22:26) A ye ve’ele vuan ésaé bia bo, a ye ya’ane bia éyoñ ése.—Héb. 6:10; 11:6.

7. Bia ye wô’ôtan aya éyoñe bia ye tabe Yéhôva ndi? (Fombô’ô fe fôtô.)

⁷ Bi ne liti na Yéhôva a ne Ako’o dangan éyoñe bia tabe nye ndi a nleme wongan ôse. Bi too ndi na éyoñe bia bo nye mewôk to’o biyoñe ya minjuk bia ye bi bibotan. (Ésa. 48:​17, 18) Éyoñ ése bia yen ane Yéhôva a volô bia, bia tu’a tabe nye ndi. Bia tabe ndi na Yéhôva étame nnye a ne ngule ya volô bia na bi jibi avale nju’u ése, to’o nju’u ôte ô ne aya. Biyoñe biziñ, éyoñe bi tele bité biziñe bi nji bi môt a ne volô bia, bi wô’ô su’ulane yen abim avé Yéhôva a ne étabe ndi. Vladimir a jô na: “Éyoñe me mbe nda mimbôk nje me nga dañe wô’ôtane na élate bia Zambe é ne ngul. Me nga yé’é na ma tabe ndi a Yéhôva amu nnye étam a mbe ve volô ma na me jibi minju’u mite.”

8. (a) Amu jé bi ne jô na Yéhôva a ne teke fô’ôsan? (b) Mfi ôvé bia bi amu Zambe wongan a ne Akok? (Besam 62:​6, 7)

⁸ Yéhôva a ne teke tyendé. Yéhôva a ne ane beta akok nge ki ane beta nkôl a tele ne bip teke fô’ôsan. Yéhôva a ne étyi teke  tyendé, a nsôñane wé wo ye ke tyendé môs éziñ. (Mal. 3:6) Éyoñ Adam ba Ève be nga bo Yéhôva éngana’a afup Éden, Yéhôva a nji ve’ele tyendé nsôñane wé a lat a bone be bôt. Avale nlômane Paul ô nga tili, Yéhôva “a se ngule ya kat émien.” (2 Tim. 2:13) Nalé a tinane na to’o jé ja kui, to’o bôte bevo’o ba bo jé, Yéhôva a ye ve’ele tyendé mefulu mé, nsôñane wé a memvinda mé. Mbôle bia yeme na Yéhôva a ne étyi teke tyendé, bi ne tabe ndi na a ye volô bia biyoñe ya minjuk, a na a ye tôé bengaka’a bé a lat a melu ma zu.—Lañe’e Besam 62:​6, 7.

9. Jé nkañete Tatyana wo ye’ele wo?

⁹ Nge bia nyoñ éyoñe ya bindi mefulu me Yéhôva a nsôñane wé a lat a si a bone be bôt, jam éte é ne volô bia na bi tabe ndi a nye, a na bi yene nye ane Ako’o dangan. Nalé a ne volô bia na bi tabe ne mieññ a tebe ne bip biyoñe ya minjuk. (Bsa. 16:8) Sita a ne jôé na Tatyana a nga tebe aval été éte. Bijôé bi nga futi nye mimbôk nda éziñ amu mbunane wé. A jô na: “Me mbe fo’o étame nda éte. Atata’a, jam éte é nji be tyi’ibi asu dam. Me mbe me wô’ô mamien éngôngol.” Ve a nga taté na a bindi mame Kalate Zambe a jô a lat a Yéhôva a nsôñane wé ane a nga yem amu jé é ne nya mfii na a jibi nju’u ôte. Nalé a nga volô nye na a tabe ne mieññ a na a bi ngule ya tebe ne bip. A jô na: “Mbôle me mbe me kômeya wôk amu jé ma tôbane minju’u mite, nalé a nga volô ma na me ba’ale ôsimesane wome na nge me tele avale bité éte a ne amu Yéhôva. Nalé a nga volô ma na be bo teke bem ôsimesane wome be mamien.”

10. Aval avé Yéhôva a ne bo Ako’o dangan éyoñe ji?

¹⁰ Ana’ana, bia zu tôban avale minju’u da ye sili na bi tu’a tabe ndi a Yéhôva. Éyoñe ji nje bia yiane dañe yemete ndi nleme jangane na Yéhôva a ye ve bia mame mese ma ye sili bia asu na bi jibi minju’u miangan a ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye. Aval avé bi ne bo de? Laña’ané minkañete ya Kalate Zambe a minkañete bebo bisaé be Yéhôva ya melu ma. Yena’ané aval avé Zambe a nga su’u bebo bisaé bé. Nyoña’ané éyoñe ya kôme bindi minkañete mite. Éyoñe mia bo nalé, mi ne kui na mi yene Yéhôva ane Ako’o denan.

JEÑE’E NA Ô VU MBAMBA MEFULU ME YÉHÔVA

11. Amu jé bia kômbô vu mbamba mefulu me Yéhôva? (Fombô’ô fe nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Nsôñan asu bisoé bi bobejañ.”)

¹¹ Bi maneya yen amu jé Yéhôva a loobane na akok. Éyoñe ji, bi tame ñhe zu yen aval avé bi ne vu mefulu me Yéhôva. Nge bia ve ngule jangan ése na bi vu mefulu me Yéhôva, bia ye ve bobejañ a besita ya ékôane bekristene ngule nyul. Éve’an é ne na, Yésus a nga yôlé Simon na Céphas (“nnye ba kôñelane na, “Pierre”), nje te ja tinane na, “Éfus Akok.” (Jean 1:42) Nalé a mbe a liti na a ye bo nyu a ve ékôane bekristene ngule nyul a volô je na é tebe ne bip. Kalate  Zambe a jô na bemvendé ya ékôane bekristene be ne ane “éjijine ya beta akok.” Nalé a liti abim avé ba kamane bibu’a ya ékôane bekristen. (Ésa. 32:2) Teke bisô na ékôane bekristen ése ja bu’uban éyoñe—bobejañ a besita ba—vu mefulu me Yéhôva.—Éphé. 5:1.

12. Kate’e mame bi ne bo asu na bi bo asoé asu bôte bevok.

¹² Bo’o asoé asu bobejañ a besita biyoñe ya minjuk. Éyoñe menda me bobejañ a besita ma ndamane nge ki éyoñe ba te kôlô bitaba’a biap amu bibubua nge ke bita, bi ne nyoñe be na be zu tabe menda mangan. Nté mame ma ye ke ma ndamane “melu ma su’ulan,” teke bisô na môt ase ya be bia a ye bi fane ya volô bôte bevok. (2 Tim. 3:1) Bi ne fe liti bobejañ a besita bangane nye’an a volô be minlem. Zene jia ya bo de é ne na bi laan a be éyoñe ba so bisulan a ve be ngule nyul. Bia yi na ékôane bekristen é bo vôme bobejañ a besita ba wô’ôtane nye’an a vôme ba bi ngule nyul. Bia nyiñ émo bôte ba bisi ki bôte bevok, nalé a ne bo na nlem ô tyebe bobejañ a besita yôp a na be wô’ôtane na ba nye’e ki be. Ajô te éyoñe bobejañ a besita ba tabe bisulan, bia yi na nlem ô bômbô be si a na be wô’ôtane na bia nye’e be.

13. Aval avé bemvendé be ne volô bôte bevo’o na be bi ngule nyul éyoñe be tele minju’u été? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹³ Bemvendé ba ve bobejañ a besita ngule nyul éyoñe ba tôbane minjuk. Éyoñe bobejañ a besita ba tôbane bibubua nge ke éyoñe ba fame mbia ôkone a sili na be ji’a ke be nda biañ, bemvendé be wô’ô ji’a bo nta’ane mam asu na be su’u be. Be wô’ô fe ve be melep a volô be nlem a zene ya Kalate Zambe. Bobejañ a besita be ne ji’a sili mvendé éziñe mvolan éyoñe ba yene na é ne mbamba nlem, na ja wô’ô be mintaé a na  ja yeme vô’ôlô be. Avale mefulu éte da bo na bôte bevok be wô’ôtane na ba nye’e be, nalé a ye bo na é bo tyi’ibi asu dap na be tôñe melebe ya Kalate Zambe mvendé é ne ve be.—1 Thes. 2:​7, 8, 11.

14. Aval avé bi ne liti na bi ne étabe ndi?

¹⁴ Bo’o étabe ndi. Bia yi na bôte bevok be tabe ndi na bi ne volô be, e dañedañ éyoñe ba tôbane beta minjuk. (Mink. 17:17) Jé bi ne bo asu na bôte bevok be tabe bia ndi? Bi ne jeñe na bi vu Yéhôva éyoñ ése, éko éziñ éyoñe bia tôé bengaka’a bia bo bôt a éyoñe bia semene awolo. (Matt. 5:37) Nde fe nge bia yeme bôte béziñe ba yi mvolan, bi ne volô be. Bia yiane fe jeñe na bi bo bisaé ba ve bia ékôane bekristen avale da lu’an a mebendé ba ve bia.

15. Mfi ôvé bikôane bekristene bia bi éyoñe bemvendé be ne étabe ndi?

¹⁵ Bemvendé be ne étabe ndi be ne angôndô ya mfi asu ékôane bekristen. Aval avé? Éyoñe bobejañ a besita ba yeme na be ne loone bemvendé éyoñ ése ba yi mvolan, nalé a volô na be bo te tyelé minleme yôp.  Bobejañ a besita ba wô’ôtane fe na ba nye’e be éyoñe ba yeme na bemvendé be ne nkômesane ya volô be. Éyoñe bemvendé ba ve bobejañ a besita melebe ma so Kalate Zambe, a bekalate olô ô ne mewôk a fek wo kuli sake asimesane dap, nalé a volô na bobejañ a besita be tabe be ndi. Bobejañ a besita be wô’ô dañe tabe ndi a bemvendé ba ba’ale mame ba yeme me tii a binyiñe bi bobejañ a besita ya ékôane bekristen, a ba ba tôé bengaka’a ba bo.

16. Mfi ôvé biabebien a bôte bevok bia bi éyoñe bia tôñe memvinda me Yéhôva éyoñ ése?

¹⁶ Bo’o mame me ne zôsô mise me Yéhôva kom ése. Nge bia bo Yéhôva mewôk éyoñ ése a nge bia nyoñe mintyi’ane mia lu’an a miñye’elane ya Kalate Zambe, bia ye bo mbamba éve’ela asu bôte bevok. Éyoñe bia yé’é Kalate Zambe a yemete mbunane wongane be Yéhôva, bia ye tu’a wulu ba’aba’a a nye a tôñe memvinda mé. Bia ye yemelane miñye’elan a asimesan é nji lu’an a asimesane Yéhôva, a bia ye ke kañese na é wone bia. (Éphé. 4:14; Jacq. 1:​6-8) Mbunane bi bili be Yéhôva a bengaka’a bé wo ye volô na bi tabe ne mieññ éyoñe ba kate bia mbia mefoé. (Bsa. 112:​7, 8) Bia ye fe kui na bi su’u bôte bevok éyoñe ba tôbane minjuk.—1 Thes. 3:​2, 3.

17. Aval avé bemvendé be ne volô bobejañe ya ékôane bekristene na be tabe ne mieññ a bi ngule mbunan?

¹⁷ Mvendé ja yiane yeme jôé mame mese ya ényiñe jé, ja yiane bi mbamba ñyenane mam é too ngômôtô, é kañese’e fe asimesane bôte bevok. Avale bôt éte da volô bôte bevo’o na minleme mi bômbô be si, na be bi ngule mbunane be Yéhôva, a na ékôane bekristen é “kôme tôñe benya mejôô.” (Tite 1:9; 1 Tim. 3:​1-3) A zene ya éve’ela jap a ésaé beba’ale ba bo ékôane bekristen, bemvendé ba volô bekañete na be tabe bisulane mban, na be nyoñe ngap ésaé nkañete, a na be bo ayé’é étame dap. Éyoñe bobejañ a besita ba tôbane minju’u mia bo na nlem ô tyebe be yôp, bemvendé ba ve be ngule nyul a volô be na be tabe Yéhôva mebun a bem ôsimesane wop bengaka’a bé.

18. Amu jé bia kômbô ke ôsu a ve Yéhôva duma, a subu nye bebé? (Fombô’ô fe nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Avale bi ne subu Yéhôva bebé.”)

¹⁸ Éyoñe bi maneya bindi mbamba mefulu me Yéhôva, bi ne jô ane Njô bôte David na: “Ébotan é bo’o [be] Yéhôva Ako’o dam.” (Bsa. 144:1) Bi ne tabe Yéhôva ndi éyoñ ése. To’o éyoñe bi nga yômbô bi ne tabe ndi na a ye ke ôsu a volô bia na bi ba’ale élate jangan a nye, a bi ne jô na: “A ne Ako’o dam.”—Bsa. 92:​14, 15.