1. Jé é nga bo na ô kam éyoñ ôsu ô nga taté na wo kañete bôte bevok benya mejôô ô nga yé’é Bible?

YE Ô ngenan ô simesa’ane môs ô nga yeme benya mejôô? Mam ô mbe ô yé’é Bible me mbe me wô’é melo môé ne sañesañ. Ô mbe ô buni’ na bôte bese be’efe bé kañese mam ô nga yé’é, a ô mbe ô too ndi na mejô me ne Bible mé ve be mbamba ényiñ, a mbamba ndi nlem asu melu ma zu. (Bs. 119:105) Nde ô nga taté na wo kañete bemvôé bôé a bivuvumane biôé benya mejôô a ayôn ése. Ve jé é nga viane kui? Ô mbe fe’e ne vema éyoñ ô nga yen ane abui bôte da sase wo.

2-3. Aval avé abui bôte é mbe é yene’e Yésus?

² Bi nji yiane kam éyoñ bôte ba bene foé bia kañete be. Abui bôte enga bene vô’ôlô Yésus, ja’ane a mbe a bo’o mesimba me liti’i na ngule jé ja so be Zambe. Éve’an é ne na, Yésus a nga wômôlô Lazare. A ne jam besiñe bé bebiene be nji be ve sôô. Ve jame da, betebe ôsu ya Bejuif be nga bene kañese na Yésus nnye a ne Messie. Be nga viane jeñe na be wôé Yésus ba Lazare!​—Jean 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yésus a mbe a yeme’e na abui bôte da ye ke yebe na nnye a ne Messie. (Jean 5:39-44) A nga jô beyé’é be Jean Baptiste béziñe na: “Ébotan a môt a yene ma, te [yene] jôm ja kolé nye ôbak.” (Mt. 11:2, 3, 6) Amu jé abui bôte e nga bene Yésus nalé?

4. Jé bia zu yen ayé’é di?

⁴ Ayé’é di a di da zu, bii yene mam me nga bo na abui  bôt é bo teke buni Yésus ntete mimbu ôsu. Bii yene fe amu jé abui bôt den da kolé ôbak amu foé bia kañete. Nté bii yene mame mete, bii dañe ngôné amu jée ne mfi na bi yemete mbunan wongan mame Yésus a nga jô a mam a nga bo, asu na te bia fe bia kolé ôbak.

5. Jé é nga yiane bo na bôt be simesane na Yésus a vo’o bo Messie Kalate Zambe a nga jôô nye?

⁵ Abui bôt e nga bene vô’ôlô Yésus amu be mbe be yeme’e vôm a nga bialé. Be mbe fo’o be jô’ô na Yésus a ne beta ñye’ele, a na a bili ngule ya bo mesimba. Ve asu dap, Yésus a mbe ve zezé mone kafinda. A mbe fe a so’o Nazareth, tison abui bôt e mbe e biasé’é. To’o Nathanaël, ôsusua na a bo ñyé’é Yésus, a nga taté jô na: “Ye jôm é ne mvaé é ne ngule ya so Nazareth?” (Jean 1:46) Éko éziñ Nathanaël fe a mbe a biasé’é tisone Yésus a nga nañ, nge na a mbe a simesa’ane nkulan ajô bia koone wô Michée 5:2, ñwô ôte wo jô na Messie a mbe a yiane’ bialé Bethléhem, sa ke Nazareth.

6. Jé é mbe ve volô bôte na be yeme na Yésus nnye a mbe Messie?

⁶ Jé Kalate Zambe a nga jô? Nkulu mejô Ésaïe a nga jô na besiñe be Yésus ba ye bo teke fase mame mese me nga jôban “mfa’a ya miaé [Messie].” (És. 53:8) Mam mete mese me mbe ntilane Kalate Zambe. Nge bôt bete be nga ye nyoñ éyoñe ya ke ba vune minkulane mejô, be nga ye yene na Yésus a nga bialé Bethléhem, a na a ne mvoñe bôte David. (Luc 2:4-7) Michée 5:2 a kôme liti na Yésus a mbe a yiane’ bialé Bethléhem. Nde ajô e mbe vé? Bôt be mbe avôle ya tyi’i Yésus ajô teke na ba nyoñ éyoñe ya fas édo’ été. Jôme te nje be nga bene tôñe Yésus.

7. Amu jé abui bôte da vini Bengaa be Yéhôva den?

⁷ Ye avale jam ete da yené fe den? Ôwé. Abui Bengaa be Yéhôva be nji bo mimfañ mi bôte, nge ke beyeme sikôlô. Ajô te, bôt abui ba yene be ane “zezé bôt a bedimi mam.” (Mam. 4:13) Bôt béziñ ba simesane na Bengaa be Yéhôva be vo’o ye’ele môte éziñ Bible, amu be nji bo théologie, nge ke sikôlô miñyebe. Bôt befe ba jô na Bengaa be Yéhôva be ne “ñyebe ya Amelka,” a too ke na abui ya be be da nyiñe ke wôé. Ba bevo’o ki ba simesane na bia buni ki Yésus. Ane mimbu mia lôt, be keya ba ve Bengaa be Yéhôva bitua biyôlé: “Becommuniste,” “beloo si ya Amelka,” a “beextrémiste.” Avale bibôta ete e nga bo na abui bôt e bo teke kômbô tôñe Bengaa be Yéhôva.

8. Bela’ane Mam Minlôman 17:11 asu na ô kate jam é ne volô wo na ô yeme beza be ne bebo bisaé be Yéhôva melu ma.

⁸ Jé ja ye volô bia na bi bo teke kolé ôbak? Bia yiane jeñe na bi kôme fas mame mese bia yé’é. A ne jame nlômane Luc ô nga nyoñe ntyi’ane ya bo. A nga ve ngule jé ése na a yeme “mam mese me nga bo aso ane me nga taté.” A nga bo nalé asu na bôte bé lañe kalate wé, be “yeme na mejô be nga ye’ele [be a lat a Yésus] me ne zôsô.” (Luc 1:1-4) Bejuif ya Bérée be’efe be mbe ane Luc. Éyoñ ôsu be nga kañete be ajô Yésus, be nga ke fombô mintilane ya nkôbo Hébreu asu na be yeme nge mame mete me ne fo’o été. (Lañe’e Mam Minlôman 17:11.) Aval ete da da, bia yiane ve’e mame mese Bengaa be Yéhôva ba ye’ele  bia, a mame me ne ntilane Kalate Zambe été. Bia yiane fe jeñe na bi yeme mame Bengaa be Yéhôva ba bo melu ma. Nge wo jeñe na ô fase mam ékôane Yéhôva ja bo, a mam ja jô, wo ye bo teke bo avôle ya buni mame mese ba kate wo a lat a Bengaa be Yéhôva.

9. Jé Bejuif be nga bo éyoñe Yésus a nga bene be liti ndem ja so yôp?

⁹ Asu Bejuif béziñ, miñye’elane mi Yésus étam mi nji be mi yiane. Be mbe fe be yi na Yésus a liti be “ndem ja so yôp” asu na be yeme na nnye a ne Messie. (Mt. 16:1) Éko éziñ a ne amu be nji be be kôme’e wô’ô nkulane ajô ya Daniel 7:13, 14. Yéhôva a mbe a ngenan teke tôé nkulan ajô ôte éyoñ éte. Miñye’elane mi Yésus étam mi nga yiane bo’olô na a ne Messie. Ve mbôle Yésus a nga bene be liti ndem be mbe be yi’ik, jam ete e nga kolé be ôbak.​—Mt. 16:4.

10. Aval avé Yésus a nga tôé jam nkulu mejô Ésaïe a nga jô a lat a Messie?

¹⁰ Jé Kalate Zambe a nga jô? Nkulu mejô Ésaïe a nga kobô ajô Messie a jô’ô na: “A ye bo te yôn, nge bete tyiñe jé yôp, nge bo na é wô’é nseñ.” (És. 42:1, 2) Yésus a nga bo ésaé nkañete jé teke bo miñyené. A nji lôñe beta menda me Zambe, a jaé biyé bia liti na a ne ntebe ôsu ya ñyebe éziñ. A nji yemete bôte na be loone nye a beta biyôlé mese’esa. To’o éyoñe be nga bi Yésus na ba ke wôé nye, a nga bene bo asimba mis me njôô bôt Hérode asu na a liti nye ngule jé. (Luc 23:8-11) Yésus a nga bo fo’o abui mesimba, ve nsôñane wé ô mbe na a kañete mbamba foé. A nga jô beyé’é bé na: “Ajô te nde me nga zu de.”​—Marc 1:38.

11. Mame mevé bôte ba yi na Bengaa be Yéhova be bo?

¹¹ Ye avale jam ete da yené fe den? Ôwé. Dene fe, abui bôte da nye’e da yene beta menda me Zambe me bili beta  minkañan. Ba nye’e be wô’ô ane ba loone betebe ôsu ya miñyebe a beta biyôlé mese’esa, nge ke bo beta mebô’ô me nji bi mbôka’a éziñ Kalate Zambe. Ve éngôngol ajô é ne na, éyoñe ba ke bisulane biap, ba yé’é ke mfañe jôm a lat a Zambe. Wôna, bôte ki ba tabe bisulane biangan ba yé’é memvinda me Yéhôva, a avale be ne bo nkômbane wé. Meba m’Éjôé mangan me ne mfuban, a e nji sili abui moné na bi lôñe me. Betebe ôsu bangane be nji bi mingume biyé, nge ke bi beta biyôlé mese’esa. Kalate Zambe nnye a ne mbôka’a ya miñye’elane miangan. Ve to’o nalé, abui bôte da bene vô’ôlô foé bia kañete be, amu be lôô na bi nji bo beta be mam ane be. Nde fe na, mame bia ye’ele me nji bo ma ba kômbô wôk.

12. Bela’ane Behébreu 11:1, 6 na ô kate aval avé bi ne yemete mbunane wongan.

¹² Jé ja ye volô bia na bi bo teke kolé ôbak? Nlômane Paul ô nga jô Bekristen ya Rome na: “Mbunan wo so ñwô’an, a ñwô’an wo so mejô me Krist.” (Bero. 10:17) Nalé a tinane na bia yemete mbunane wongan éyoñe bia yé’é Kalate Zambe, sa ke éyoñe bia tabe mebô’ô Bible a nji kañese, akusa bo ma yené mvo’é mise me bôt. Bia yiane jeñe na bi bi ngule mbunan a zene ya Mejô me Zambe, amu “a mbunane momo, môt a vo’o bo nya mvo’é mise [me Zambe].” (Lañe’e Behébreu 11:1, 6.) Ajô te, bi nji beta yange ndem éfe asu na bi yeme na bi bili benya mejôô. Ayé’é Kalate Zambe étam e ne volô bia na bi wônô mbunane wongan, a vaa biyebe bise bi ne bi.

13. Amu jé abui bôt e mbe e va’a Yésus bijô?

¹³ Môs éziñ, beyé’é be Jean Baptiste be nga kame na beyé’é be Yésus be ne teke tôñe metiñ a lat a ntyiane bidi. Yésus a nga yalane be na beyé’é bé be bili ki na ba tôñe metiñe mete nté a  mbe a ngenane si va. (Mt. 9:14-17) To’o Bepharisien a bôte befe be nga wô’ô Yésus abé, amu a nji be a tôñe’e metum map. Be nga wô’ô fe nye ôlun éyoñe be nga yen ane a saé bôte môse Sabbat. (Marc 3:1-6; Jean 9:16) Be mbe be kute’e tôé na ba semene môse Sabbat, ve be kele’ ôsu a bo makit e temple ane jôm é nji bo. Be nga yaa fe éyoñe Yésus a nga liti be na mboon ôte ô ne abé. (Mt. 21:12, 13, 15) Bôte Yésus a nga kañete synagogue ya Nazareth be’efe be nga wô’ô nye ôlun éyoñ a nga belane bive’ane ya melu mvus, asu na a liti na be bili fulu ôkôlôt, a na be nji bi mbunan. (Luc 4:16, 25-30) Mbôle Yésus a nji be a bo’o mam avale bôte bese be mbe be bo’ok, jam ete e mbe e kolé’é be ôbak.​—Mt. 11:16-19.

14. Amu jé Yésus a mbe a wosa’ane metum me nji be me lu’an a Kalate Zambe?

¹⁴ Jé Kalate Zambe a nga jô? A zene ya be nkulu mejô Ésaïe, Yéhôva a nga jô na: “Bôte ba ba zu me bebé, a ba wumu ma a anyu dap a biyaé biap, ve be maneya vaa minlem miap ôyap be ma, a nkoan ba ko me woñ ô [tii] atiñe ya bôt, [a] nde be nga ye’ele be.” (És. 29:13) Yésus a mbe a yiane’ wosane metum me nji be me lu’an a Kalate Zambe. E bôte bese be nga telé metiñe me bôte ôsu, be telé ke Kalate Zambe mvus, be nga liti na ba lume Yéhôva mvus, a na ba bene môt a nga lôm ane Messie.

15. Amu jé abui bôte da vini Bengaa be Yéhôva den?

¹⁵ Ye avale jam ete da yené fe den? Ôwé. Abui bôte da wô’ô Bengaa be Yéhôva abé amu ba bene tôñe metum me nji lu’an a Kalate Zambe, aval ane abô’ abialé, nge ke kilisimas. Bôte bevok ba wô’ô Bengaa be Yéhôva ôlun amu be nji nyoñe ngap a mebô’ô ya ayoñ, nge ke tôñe metum a lat a éjambim me nji lu’an a miñye’elane ya Kalate Zambe. Bôte ba bo nalé ba simesan a nleme wop ôse na Yéhôva a kañese ékaña’a jap. Ve Yéhôva a vo’o kañese aval ékaña’a ete, amu be ba viane telé metume ya émo ji ôsu, be li’i tôñe miñye’elane mi ne Kalate Zambe été.​—Marc 7:7-9.

16. Bela’ane Besam 119:97, 113, 163-165 asu na ô kate jame bia yiane bo a jame bia yiane sa’ale.

¹⁶ Jé ja ye volô bia na bi bo teke kolé ôbak? Bia yiane jeñe na bi tu’a nye’e metiñ a miñye’elane Yéhôva a nga ve bia. (Lañe’e Besam 119:97, 113, 163-165.) Nye’ane bia nye’e Yéhôva wé bo na bi vini metum mese a vini, a bia ye ke jô’é na jam éziñ é zu tyam élate bi bili a Nye.

17. Jé abui bôte é mbe é yi’i na Yésus a bo?

¹⁷ Abui Bejuif e mbe e kômbô’ô kôlô éjôé Beromain si. Be mbe be buni’i na Messie nnye é zu kôté be. Ve éyoñe be nga jeñe na be telé Yésus njôô wop, ane a nga ben. (Jean 6:14, 15) Ve bôte bevôk, to’o beprêtre, be mbe be koo woñ na be jañele bito be mbe be bili éjôé Beromain si, nge Yésus a zu fole je. Minkumuku mi pôlitik mite mi nga bo na abui bôt e kolé ôbak a vini Yésus.

18. Avale minkulane mejô avé Bejuif be nji be be bisi’i?

¹⁸ Jé Kalate Zambe a nga jô? Akusa bo abui minkulane mejô mi mbe mi jô’ô na Messie é bo ngule mbo bita, mi mivo’o mi mbe mi jô’ô na a yiane taté wu asu  abé dangan. (És. 53:9, 12) Nde amu jé Bejuif be nji be be kôme’e wô’ô minkulane mejô mite? A ne amu be nji be be bisi’i minkulane mejô mise mi nji be mi jô’ô na mvo’é jap ja ye so été été.​—Jean 6:26, 27.

19. Mame mevé bôte ba yi na Bengaa be Yéhôva be bo?

¹⁹ Ye avale jam ete da yené fe den? Ôwé. Abui bôte da vini bia amu bi nji nyoñe ngap a mam me pôlitik. Ba yi na bi bo vôt. Ve bi bia yeme na nge bi tobe môt a binam na nnye a wulu bia, a ne ve ane bia ben njôane Yéhôva. (1 Sa. 8:4-7) Ba yi fe na bi lôñe besikôlô, menda mebiañ, a bo abui mimveane asu na bi volô bôt. Ve mbôle bi bia ve ngule jangan ése na bi bo ésaé nkañete, teke jeñe na bi vaa minju’u ya émo, jam ete da kolé be ôbak.

20. Avale Yésus a nga jô Kalate Matthieu 7:21-23, jé ja dañe mfi mise mangan?

²⁰ Jé ja ye volô bia na bi bo teke kolé ôbak? (Lañe’e Matthieu 7:21-23.) Bia yiane dañe ve ngule jangan ése na bi bo ésaé Yésus a nga li’i bia. (Mt. 28:19, 20) Bi nji yiane jô’é na mame me pôlitik a minju’u ya émo ji mi wone bia. Bi ne nyoñe ngab a bôte a su’u be éyoñ ba tôbane minjuk, ve bia yeme na bii dañe volô be nge bia ye’ele be benya mejôô a lat a Éjôé Zambe, a volô be na be bi mbamba élat a Yéhôva.

21. Wo yiane nyoñe ntyi’ian ya bo jé?

²¹ Ayé’é di, bia te yene mame menyin me nga kolé bôte ôbak a bo na be vini Yésus ntete mimbu ôsu. Bia te fe yene mame ma bo na bôte be vini Bengaa be Yéhôva den. Ve ye mame mete mme étam bia yiane tabe me ntyel? Momo. Ayé’é da zu dé liti bia mame menyine mefe ma bo na bôte be kolé ôbak. Ngo’o nge bia bese bia nyoñ ntyi’ane ya yemete mbunane wongan asu na te jôm éziñ ja kolé bia ôbak!