1, 2. Minkañete mejô mivé kalate Metata’a a kañete bia, a mfi ôvé bia yen été?

YE Ô ve’eleya nyoñ éyoñe ya fas minkañete ya mejô bôt be nga bi e Kalate Zambe été? Bi tame zu yene fo’o ve bekabetôlô b’ôsu ya kalate Metata’a. Caïn a wôé Abel (Met. 4:3-8); Lémec a wôé ndômane môt é nga ba’é nye aveñ (Met. 4:23); beba’ale mintômba b’Abraham (Abram) ba wôman a ba be Lot (Met. 13:5-7); Agar a biasé Sara (Saraï), Sara ki a wô’ô Abraham ôlun (Met. 16:3-6); Ismaël a wosane môt ase, a môt ase fe a wosane nye.​—Met. 16:12.

² Amu jé Kalate Zambe a kañete bia minkañete mite? Amu wua a ne na, minkañete mite mia volô bia na bi yem amu jé bia yiane yé’é tabe mvo’é a bôte bevok. Mia liti fe bia jé nje bi ne bo asu na bi tabe mvo’é a bôte bevok. Nlañane minkañete ôte wo liti na, bôt bete be nga kôme fo’o nyiñ, a be mbe fe be bili mejô a bôte bevok. Éyoñe bia yé’é asu’ulane ya ngule be nga ve na ba kôme mejô, éko éziñe na bia fe, bia ye bo ngule ya bo nalé éyoñe bia ye bi mejô. Bi ne fe ngule ya yeme jé bia yiane bo a jé bi nji yiane bo, éyoñe bi bili mejô a bôte bevok.​—Bero. 15:4.

3. Jé bia zu yen ayé’é di?

³ Ayé’é di da zu liti bia amu jé bebo bisaé be Yéhôva, ba yiane kôme mejô me ne zañe jap; a avale be ne kui na be kôme  me. Ayé’é di da zu ngôné miñye’elane ya Kalate Zambe mi ne volô be na, be yeme kôme mejô a na, be tabe mvo’é a bôte bevok, a Yéhôva.

4. Ôsimesan ôvé ô nga mane yametane si se, a bibuma bivé ôsimesane te ô nga wum?

⁴ Satan a ne môt ôsu a be’e ayeme ya mejô, a bensañeta’ane môt a binam a bili den. Afup Éden, a nga ve ôsimesane na, môt ase a yiane nyoñe ntyi’ane ya jôm é ne mvaé a ji é ne abé, sa ke Zambe. (Met. 3:1-5) Bibuma ya ôsimesane te bia kôme fo’o yené éyoñe ji. Si é ne njalan a bôte ba biasé Zambe. Mesengan, éviele a éngelezek, be jaéya be minleme ne lut. E môt ase a jô’é na aval asimesane te é nyiine nye nlem, a kañese ôsimesane Satan. A nji bisi nge mboane te wo ye ndeñele ényiñe bôte bevok. Avale fulu te da dutu môman. Nde é ne mvo’é asu dangane na bi ba’ale na, “Môta meyaa a soñ ntañete, a môte ñyaan a bili minkoban abui.”​—Mink. 29:22.

5. Aval avé Yésus a nga ye’ele bôte na be kôme mejô?

⁵ Yésus ki a nga viane ye’ele bôt na be jeñe mvo’é, to’o ba yen ane nge ba jañele abui mam. Ékate mame ya nkôl, Yésus a nga ve angôndô ya abeñe melep é ne volô bia na bi kôme mejô bi ne bi. Bi tame nyoñ éve’an. Yésus a nga jô beyé’é bé na be bo bivôvoé minlem, bôte ba jeñe mvo’é a na, be vaa jôm ése é ne dutu ôlun minleme miap été, asu na be bo ngule ya ji’a kôme mejô, a nye’e besiñe bap.​—Mt. 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Amu jé é ne mfi na bi ji’a kôme bone mejô be ne bo zañe jangan? (b) Avale minsili avé bebo bisaé be Yéhôva ba yiane sili bebien?

⁶ Bia ve ngule na bi kañe Yéhôva a zene ya meye’elan, ntabane bisulan, nkeane nkañete, a mam mevo’o mese; ve mam mete ma ye bo zezé mise me Zambe, nge bia bene tabe mvo’é a bôte bevok. (Mc. 11:25) Bi se ngule ya bo mvôé Zambe éyoñe bia bene jamé bôte bevok bone bikobe ba bo bia.​—Lañe Luc 11:4; Beéphésien 4:32.

⁷ Kristen ése ja yiane kôme fas nleme wé été, nge a ne avale môte da yeme jamé bôte bevok, a nyiñ a be mvo’é. Ye wo jamé bobenyoñe ya nsisim a nlem ôse? Ye wo wô’ô mvaé, éyoñe mia bebe mi ne ñbwa? Yéhôva a yi na bebo bisaé bé be yeme jamé. Nge mone môte wôé ya nlem a jô wo na, wo yiane tyendé mfa’a te, sili’i Yéhôva mvolane na ô tyendé! Ésa wongane ya yôp été a ye wôk; a yalan avale meye’elane te.​—1 Jean 5:14, 15.

8, 9. Jé bia yiane bo éyoñe môt a te bo bia jôme bia wô’ô ôlun?

⁸ Mbôle bia bese bi ne bebo mam abé, bia yiane yeme na môs éziñ, teke vaa nge beté, môt a ye jô, nge bo bia jôme bia ye wô’ô ôlun. (Ec. 7:20; Mt. 18:7) Éyoñe nalé aye kui, wo ye bo aya? Bi tame zu fase jame di. Bengaa be Yéhôva be nga ke tôbane beta abôk éziñ. Nde Sita éziñ a nga zu batane bobejañe bebaé aval é mbe na, wua ya be be a nga wô’ô ôlun. Éyoñe bobejañe bete bebaé be li’iya, nde nyi a nga wô’ô ôlun, a nga taté na a kobô sita ate abé. Ve nyi mbok a nga dutu ôsimesane nyô a mbe a wô’ô ôlune na, Sita ate a wuluya ba’aba’a a Yéhôva den a nto mimbu 40 akusa bo minju’u ya ényiñ. Nde a nga beta bak a jô nye na, a nji buni na Sita ate a be a bili mbia ôsimesan éyoñ a te batane be. Éyoñe a faseya ajô te mone nté, nde nyô a nga wô’ô ôlun a nga jô na: “Wo bele fo’o.” Nde ajô te é nga su’u valé.

 ⁹ Jé nkañete wu wo liti? Avale wo nyoñe mam é ne bo na mone jam a su’ulane bo beta ajô. Môt a nye’e ba bevok, a buti bone bikobe be ne bo. (Lañe Minkana 10:12; 1 Pierre 4:8.) Môt a yeme “biasé jam ba te bo nye” a ne “éjijin” e mise me Yéhôva. (Mink. 19:11; Ec. 7:9) Nde ñhe, jam ôsu wo yiane bo éyoñe wo simesane na môt a te biasé wo é ne na, ô sili womiene minsili mi: ‘Ye me ne biasé jame di? Ye ma yi fo’o na mone jame nyi a su’ulane bo beta ajô?’

10. (a) Kale jangane ya mbunan é nga taté bo aya éyoñe be nga kobô nye abé? (b) Melebe mevé me mbe me so’o Kalate Zambe été, me nga volô nye na a ba’ale ava’a dé?

¹⁰ É ne bo ayaé na ô tabe éjijin éyoñe môt a kobô wo abé. Bi tame nyoñ éve’ane npkwa’a mefan ba loone na Lucy. Bôt be nga jô na, be nji yene Lucy nkañete éyoñ ése, a na a nji yeme belan éyoñe jé. Éyoñe Lucy a nga wô’ô jame te, nlem ô nga bo nye abé; ane a nga ke yen étôtôlô Kristen. Émien a jô na: “Melebe a nga ve ma me so’o Kalate Zambe été, me nga volô ma na me ba’ale mbamba ôsimesan a lat a mam bôte bevok be mbe be jô’ô, a na me dañe kee ôsimesane wom ve be Yéhôva.” Lucy a nga bi ngule nyôl éyoñ a nga lañe Matthieu 6:1-4. (Lañe.) Éfuse te é nga liti nye na, susu’a jam a yiane sôñ a ne ve na, a ve Yéhôva nleme mvaé. Lucy a jô na, “To’o bôte bevok ba kobô ma abé ajô ya ésaé nkañete jam, ma ye ke ôsu a bi meva’a nlem amu ma yeme na Yéhôva a muñ, éyoñ a yen ésaé ma bo.” Éyoñe Lucy a nyoñeya ntyi’ane te, nde a nga tobe na a biasé mbia nkobô ase be ne kobô nye.

11, 12. (a) Jé Kristen ja yiane bo éyoñ ja yene na monyañe wé ya mbunan ‘a bili nye jam nlem’? (b) Jam avé bi ne yé’é éyoñe bia yen aval Abraham a nga kôme mejô me mbe e zañe ba Lot? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

¹¹ “Bia bese bi akolô ôbak mimfa’a abui.” (Jc. 3:2) Tame simesane na, mojañ éziñ a wô’ô wo ôlun amu wo te jô, nge bo nye jôm éziñ. Jé wo yiane bo? Yésus a nga jô na: “Nge wo be’e mveane wôé na wo ke beté wô ata’a metuna’a yôp, ô ke simesane valé na monyoñe a bili wo jam e nlem, li’i mveane wôé ata’a si valé, ô bulane mvus, ô taté ke mane lat a monyoñ, éyoñe te ñhe ô zu ke ve mveane metuna’a wôé.” (Mt. 5:23, 24 Mfefé Nkôñelan) Avale Yésus a jô le, kele yene monyoñ. Yeme jé nje wo sôñ éyoñe wo ke nye yen. Nkeane wo ke nye yen ô nji bo na ô ve nye mekua ya jam é nga boban. A ne amu na, ô mem abé dôé; ndemben mi ne mane kôm ajô é ne zañe jenan. E bo mvo’é a bobenyañe bangan a ne jam da yiane dañe mfi e mise mangan.

¹² Kalate Zambe a kañete bia na Abraham ba Lot, be nga kôme mejô me nga ye kandé be, e mvo’é été. Bôte bete bebaane be mbe be bili abui akum. Beba’ale mintômba bap, be nga taté na ba wôman étôme vôme ya mintômba miap mia yiane di. Abraham a mbe a bili évévé ya kôm ajô é nga kui zañe ba mone monyañe wé Lot. A nga jô Lot na a taté tobe vôm a kômbô ke tabe a nda bôte jé ése. (Met. 13:1, 2, 5-9) Ngo’o avale mbamba éve’ela te! Abraham a nga dañe jeñe mvo’é e zañe ba Lot a lôt akum. Ye Abraham a nga jañele abui mam amu anyebe dé? Teke jôm. Nné ane mejô ba Lot me nga man, ane Yéhôva a nga ka’a Abraham na a ye botane nye.  (Met. 13:14-17) Yéhôva a se ngule ya kañese na bebo bisaé bé be tôbane minju’u ayap, éyoñe ba bo avale miñye’elane mié mia jô, a éyoñe ba kôme mejô me ne zañe jap nye’an été. ^[1]

13. Jé mvendé éziñ é nga bo éyoñe be nga jô nye mbia bifia, a jé éve’ela jé ja ye’ele bia?

¹³ Bi tame zu yene bive’ela ya melu ma. Éyoñe mfefé mvendé wo tebele beta étôkan, ô nga sili mojañe mbok e téléfône na, a zu volô be, ane mojañ ate a nga taté na a jô mvendé ja tebele beta étôkan mbia bifia, a dimi ki téléfôn. A mbe a ngenan a simesan avale mbia mbelane mvendé fok, é mbe é bo’o ésaé te é nga belane nye. Mfefé mvendé wo tebele beta étôkan ô nji wô’ô ôlun, ve a nga biasé ajô te. Mvus awolo da, nde mvendé ja tebele beta étôkan é nga beta nye loon, a jô nye na be ngenane teke yenan, a na be jeñe na be tôban asu na be kôm ajô te. Sondô a nga tôé valé, ane bebaane be nga tôban Aba Éjôé. Éyoñe be maneya ye’elan, be nga laan e lôt ngumba awolo, mojañ ate a nga kañete nye nlañe wé. Éyoñ a nyoñeya éyoñe ya vô’ôlô nye a nlem ôse, ane mvendé ja tebele beta étôkan é nga lañe nye bone bifuse ya Kalate Zambe, ane be nga kandane mvo’é. Mvuse ya valé, mojañ ate a nga su’u bisaé ya beta étôkan, a éyoñe ji a ve mvendé ja tebele beta étôkan akéva amu a nga bo évôvoé a mbamba nlem.

14, 15. (a) Éyoñ évé wo yiane tôñe melebe Yésus a nga ve bia e kalate Matthieu 18:15-17? (b)  Bité bilale bivé Yésus a nga jô bie, a jé wo sôñ éyoñe wo tôñe bie?

¹⁴ Abui mejô da kui ézezañe Bekristen é ne kômban, a da yiane kômban e zañe jap. Ve jame da, Yésus a nga jô na mejô  méziñ ma yiane kômban akônda été. (Lañe Matthieu 18:15-17.) Jé é mbe ve kui éyoñe môt a nga bo abé a bene vô’ôlô monyañ, a bene vô’ôlô bengaa ya ajô te, a bene fe vô’ôlô akônda? Be mbe be yiane nye nyoñ “ane môt a ne te yeme Zambe a nyoñe taxe.” Melu ma, bia ye jô na avale môte te da yiane tebe feñ. Abo dulu ba jô na bi nyoñe le da liti na “abé” te é nji be zezé mone nsañeta’ane. Abé te é mbe (1) aval ajô é mbe ve kômban ézezañe bôte be mbe de, é mbe fe ve bo (2) aval ajô é mbe ve bo na, môt a tebe feñ nge é nji kômban. Mejô mete me ne bo avale mejô é ne na, môt a te bo nyô mbo’o mvôl, nge ke na, môt a te ndamane nyô mbo’o éyôlé a ékobôkobô. Bité bilale Yésus a kobô bie va, bia fombô fo’o ve ajô mvôl a ékobôkobô. Abé te é nji bo aval ane mejian, befam befam a binga binga ba yaé ba bevok, mbenane benya mejô (apostasie), nkañane bengunemelan, nge ke aval abé ése da sili na bemvendé be fas.

¹⁵ Nsôñane ya melebe me Yésus ô ne na, bi volô mojañe nye’an été. (Mt. 18:12-14) Jam ôsu wo yiane bo é ne na, ô jeñe na ô kôm ajô te teke loone môt mfe. Da ye sili na ô laan a môt a te bo wo abé abui biyoñ. Nge nalé a nji volô jôm, kelek mia bengaa ya ajô te nge bôte befe, ô ke laan a môt ate, mbe bete ba ye volô wo yene nge mbia jam a te fo’o boban. Nge ô kui na wo kôm ajô te a mvolane wop, “wôna mia monyoñ mi lateya ñbwa.” A ne fo’o ve éyoñ ô veya ngul ése na wo kôm ajô teke ndoñ, éyoñe te nje ô ne kee de be bemvendé.

16. Jé ja liti na, e tôñe melebe me Yésus a ne jam bia yiane bo, a ne fe zene ya liti bôte bevo’o nye’an?

¹⁶ A ne ayaé ya yene na, mojañ a te mane dañe bité bilale bise bi ne e kalate Matthieu 18:15-17, teke kôm ajô. Nalé a ne mvo’é, amu a tinane na bôte be bili mejô, be wô’ô me kôm ôsusua na mejô mete ma nen aval é ne na, be telé môt a nji kômbô kôme mejô mete feñ. É wô’ô kui na, môt a te bo abé a meme de, a kôme fe de. Môt ba te bo abé a ne yene na a nji beta bi beta amu ya wô’ô monyañe wé ôlun, a na a jibi nye jamé. To’o aya to’o aya, melebe Yésus a nga ve, ma liti na bemvendé be nji yiane ji’a kobô mejô mete. Bemvendé be ne kobô mejô mete, fo’o ve éyoñ môte ba te bo abé a boya mam mebaé ma taté, a nge be bili mam ma kôme liti aval ajô te é nga boban.

17. Bibotane bivé bia ye bi éyoñe bia ‘jeñe mvo’é’ a bôte bevok?

¹⁷ Nté nta’ane mame wu wo ye ke ôsu, metyi m’abé ma ye ke ôsu a tindi bia na, bi bo bôte bevo’o abé. Ñyé’é Jacques a nga tili fo’o na: “Nge môt éziñ a bo te kolô ôbak a nkobô, nnye ate a ne zôsôa môt, a ne fe ngule ya tiñeti ngume nyô.” (Jc. 3:2) Nge bia kômbô kôme mejô me ne zañe jangan, bia yiane ‘jeñe mvo’é, a tôñe je’ a ngule jangan ése. (Bs. 34:14) Amu bia jeñe mvo’é, bia yiane yene mvaé ya bu’uban a beébe bebuni bevok, a bo na mvo’é é bo akônda été. (Bs. 133:1-3) E jam da dañe dañe mfi é ne na, bia be Yéhôva, Zambe a ve mvo’é, bia ye bo amvôé. (Bero. 15:33) Avale bibotane te da so fo’o ve be bôt ba yeme kôme mejô me ne zañe jap nye’an été.