1, 2. (a) Mone éyoñ ôsusua na a wu, mam mevé Yésus a nga kate beyé’é bé? (Fombô’ô fôtô ya atata’a.) (b) Amu jé e ne mfi na, bi bo teke vuan beamu ba tindi bia na bi ke ôsu a kañete? (c) Jé bia zu yen?

ALU da ôsusua na a wu, Yésus a nga kôme nyoñe éyoñe ya laane a beyé’é bé, a jô’ô be na, a nye’e be abui. Nde fe a nga kane be nkana ya afube ndi’i woon, aval bi nga yene sondô ya mvus. A zene ya nkana ôte, Yésus a nga jô beyé’é bé na, be ‘ke ôsu a wum bibuma abui’ nalé a tinane na, be ke ôsu a bo ésaé ya kañete mbamba foé ya Éjôé.​—Jean 15:8.

² Ve Yésus a nji kate beyé’é bé fo’o ve jam ba yian bo, a nga kate fe be amu jé ba yiane bo de. A nga ve be beamu ba yiane tindi be na be ke ôsu a bo ésaé nkañete. Amu jé bia fe bia yiane fase beamu bete? Éyoñ bia tu’a yem amu jé bia yiane ke ôsu a kañete, nalé a ye ve bia ngul ya “bo meyoñ mese ndem.” (Mt. 24:13, 14) Nde ñhe, bi tame zu fase beamu benyiñ Kalate Zambe a ve bia na, bi ke ôsu a kañete. Bia zu fe yen biôm binyiñ Yéhôva a ve bia, bi ne volô na, bi ke ôsu a wum bibuma.

3. (a) Jean 15:8 a ve bia amu mbé ya kañete? (b) Bibuma ya nkana Yésus bi ne éve’an jé? Amu jé éve’an éte ja yiane?

³ Beta amu a dañ a tindi bia na, bi kañete a ne na, bia ve Yéhôva duma a bo na éyôlé jé é bo mfuban mise me môta binam. (Lañe’e Jean 15:1, 8.) Yésus a jô na Ésa wé, Yéhôva, a ne éve’an ya mbé mefup, a bé afup ndik. Yésus a ve’e émien a ndik, beyé’é bé ki mintyaé. (Jean 15:5) Bibuma ya ndi’ ki bi ne ne éve’an ya bibuma ya Éjôé beyé’é be Yésus ba wum. Yésus a nga jô minlôman mié na: ‘Jame Tate a ye yene duma e ne na, mi ke ôsu a wum bibuma abui.’ Mbé mefup a bili mengo’o dol éyoñ bilé ya afup dé bia wum abeñ bibuma, aval te fe Yéhôva a nyoñ duma éyoñ bia belane ngul jangan ése na, bi kañete mbamba foé ya Éjôé.​—Mt. 25:20-23.

4. (a) Aval avé bi ne ve Yéhôva éyôlé mfuban? (b) Wo wô’ôtan aya éyoñe wo simesan fan ô bili na, ô ne ve Yéhova éyôlé mfuban?

⁴ A zene fé ésaé nkañete ja fubu éyôlé Zambe? Mbôl éyôlé Zambe é nto nya nya étyi, môt a binam a vo’o beta bo na é bo étyi. Ve tame wô’ô jam nkulu mejô Ésaïe a nga jô: “Yéhôva ya minsamba mewosan, nnye mia ye telé etyi.” (És. 8:13) Bia ve éyôlé Zambe mfuban, éyoñ bia yene je na, é nji funane a biyôlé bivo’o bise, a éyoñ bia volô bôte bevok na, be’ fe be yene je na, é ne étyi. (Mt. 6:9) Bia bo fe de éyoñ bia kañete benya mejôô a lat a mbamba mefulu me Yéhôva, a nsôñane wé a lat a môt a binam. Bia bo na, minal Satan a laan, mi bo teke ve éyôlé Yéhôva mvit. (Met. 3:1-5) Bia ve fe éyôlé Yéhôva mfuban éyoñ bia volô bôte ya abôta nkañete dangan na, be yeme na, Yéhôva a yiane “nyoñe duma a ékaña’ a ngu.” (Nli. 4:11) Rune a ne nkpwa’a mefan den a nto mimbu 16, a jô na: “Éyoñe ma simesan na, me bili beta mvome ya bo ngaa Nté biôm bise, ma wô’ô angôndô ya mevak. Nalé a ve ma nkômbane ya ke ôsu a kañete.”

5. (a) Amu mbé ya kañete, bia koene nye Jean 15:4-10? (b)  Aval avé Yésus a nga ngôné mfi ya fulu ôjibi?

⁵ Lañe’e Jean 15:9, 10. Nye’ane bia nye’e Yéhôva a Yésus a nleme wongan ôse ô ne beta amu wua a bo na, bi kañete mbamba foé ya Éjôé. (Mc 12:30; Jean 14:15) Yésus a nji jô beyé’é bé ve na, be zu nye’ane Zambe été, ve a nga jô be na, be tabe nye’ane Zambe été. Amu jé a nga jô be nalé? Amu na, e nyiñ ane nya kristene mimbu mimbu, a sili fo’o na bi bi fulu mban. Yésus a yemete fo’o mfi ya bi fulu ôjibi, éyoñ a jaé ba’alan éfia “tabe” e kalate Jean 15:4-10.

6. Aval avé bi ne liti na, bia kômbô tabe nye’an Yésus été?

⁶ Aval avé bia liti na, bia kômbô tabe nye’ane Yésus été, a na bia kômbô ve nye nleme mvaé? Éyoñe bia tôñe metiñe mé. Bi ne jô tyi’ibi na, Yésus a lebe bia na bi bo nye mewôk; na bi bo aval émien fe a nga bo. A beta jô na : “Aval ane me nga ba’ale metiñe me Tate, a tabe ane a nye’e.” Yésus a ve bia éve’ela ya tôñ.​—Jean 13:15.

7. Nja ôvé ô ne zañe mewôk a nye’an?

⁷ Mfa’a ya liti nja ô ne zañe mewôk a nye’an, Yésus a nga jô beyé’é bé na: “Môt a bili metiñe mam, a ba’ale me, nnye ate a nye’e ma.” (Jean 14:21) Éyoñe bia tôñe atiñe Yésus a nga ve na, bi kañete, bia fe bia liti na, bia nye’e Zambe, amu atiñe Yésus da wô’an a ôsimesane Ésa wé. (Mt. 17:5; Jean 8:28) Amu bia liti na bia nye’e be, Yéhôva ba  Yésus fe, ba ye ba’ale bia nye’ane wop été.

8, 9. (a) Kate bia amu mfe, a tindi bia na bi ke ôsu a kañete. (b) Aval avé Ézéchiel 3:18, 19 a 18:23 a tindi bia na bi ke ôsu a kañete?

⁸ Bi bili amu mfe ya ke ôsu a kañete. Bia kañete asu ya na, bi ve bôte abendé. Kalate Zambe a loone Noé na “nkate foé.” (lañe’e 2 Pierre 2:5.) Noé a mbe fe a va’a bôt abendé ôsusua ndône mendime na, asu’ulan é ntele nseñ. Amu jé bia jô nalé? Te vuane na Yésus a nga jô na: “Avale be nga bo melu mete, éyoñ te ndôn é za kuik, be nga bo ve di, ve nyu, ve lu’u binga, a ke binga meluk, akekui môs Noé a nga ke arche été, be nji yem ve éyoñ ndôn é nga kui, a jiane be bese; aval ete fe nde de aye bo éyoñ Mone môt a ye so.” (Mt. 24:38, 39) Akusa bo na bôte be nji bisi nye, Noé a nga ke ôsu a ve bôt abendé be nga lôme nye na, a ve bôt.

⁹ Dene fe, bia kañete bôte foé ya Éjôé asu ya na, bi ve be fane ya yem nsôñane Zambe a lat a môt a binam. Aval ane Yéhôva émien, bia simesane na bôte ba ye vô’ôlô foé éte, a nyiñ. (Ez. 18:23) Éyoñ bia ke bia kañete menda menda, a vôme bôte be ne abui, bia jeñe na bi ve abui bôt abendé na, Éjôé Zambe ja ye fo’o so a na, ja ye mane va mbia be mam bese ba bobane si nyi.​—Éz. 3:18, 19; Dn. 2:44; Nli. 14:6, 7

10. (a) Kate bia beta amu mfe ya kañete a ne Matthieu 22:39. (b) Kañete’e bia aval Paul ba Silas be nga volô mba’ale mimbôk e Philippes.

¹⁰ Beta amu mfe a tindi bia na, bi ke ôsu a bo ésaé nkañete jangan a ne na: Bia kañete amu bia nye’e bôte bevok. (Mt. 22:39) Nye’an ôte wo tindi bia na bi bo mban ésaé nkañete, amu bia yeme na, bôte béziñe be wô’ô tyendé éyoñe mbia jam a te kui be enyiñ. Bi tame zu yen jam e nga bobane Nlômane Paul ba silas mis été. E tisone ya Philippes, besiñ be nga wua be mimbôk. Atemeteme na, e zañ alu, si é nga fo’osan, nde mimbé ya nda mimbôk mi nga yômbô. Nde mba’ale mimbôk, a nga kômbô wôé émien, amu a mbe a buni’i na, mimbô’ô mise mi maneya tup. Ane Paul a nga bete tyiñe yôp a jô nye na: “Te wôé womien!” Nde mba’ale mimbok a nga sili nye na: “Me ne bo aya ane me ne yen ényiñ?” Ane be nga yalane nye na: “Buni’i Tate Yésus, wôna wo ye yen ényiñ.”​—Mam. 16:25-34.

11, 12. (a) Élat évé é ne zañe nlañe mba’ale mimbôk a ésaé nkañete jangan? (b) Bia kômbô tabe nkômesane ya bo jé?

¹¹ Élat évé é ne zañe nlañe mba’ale mimbôk, a ésaé nkañete jangan? Te vuane na mba’ale mimbôk a nga sili mvolan mvuse mfô’ôsane si. Da kui melu ma na, bôte be nga bene vô’ôlô bia, éyoñe ôsu bi nga tôbane be, be sili bia mvolan éyoñe mimfô’ôsane mi si mi ate bobane vôme be too atemetem. Éve’an e ne na, minlem mi ne taé abui bôte, amu ba te jañele asu ésaé dap atemetem. Minleme  mi bôte bevok mi ne taé amu nda aluk ja te tyamé, nge ke na, ba te bi môte mbo’o mbia ôkon, nge ke awu. Éyoñe avale mam ete da ke ôsu a taé môte nlem, môt ate a ne sili avale minsili a nji be a a kômbô’ô sili ôsusua. Éko éziñe be ne sili na: ‘jé me ne bo, ane me ne yene ényiñ?’ Éyoñe bia tôban avale bôte ete nkañete, bôt ete be ne kômbô vô’ôlô bia nya mvô’ôlane.

¹² Nde ñhe, éyoñe bia ke ôsu a bo ésaé nkañete jangan, bia yiane tabe nkômane na, bi ne vôlô avale bôt ete minlem, nge ba sili bia mvolan. (És. 61:1) Charlotte a ntoo nkpwa’a mefan den mimbu 38 a jô na: “Abui bôt ya melu ma e fu’uya fé. Da sili na bi ve be fane ya wô’ô mbamba foé.” Ejvor a ne nkpwa’a mefan den a nto mimbu 34 a jô na: “Nté melu ma lôt, nne fe bôte ya den be ne ntya’ane minleme miap ete nalé. Ma kômbô fo’o volô be. Jam ete da tindi ma na me kañete bôte mejô me Zambe.” Nye’ane bia nye’e bôt bevok ô ne fo’o jam afe da tindi bia na bi kañete be.

13, 14. (a) Jame avé ba jô de e Jean 15:11? (b) Aval avé ava’a Yésus da ye bo éñdangan? (c) Ésaé évé meva’a ma bo be biabebien?

¹³ Alu da ôsusua na a wu, Yésus a nga kate minlômane mié mam menyin me ne volô be na, be ke ôsu a wum abui bibuma. Mame mete me ne jé, a aval avé bi ne bi mfi ya été?

¹⁴ Mevak. Ye wo wô’ô nyôl nte’an, éyoñe ba jô wo na ô ke nkañete? Teké’é fo’o. Éyoñ a nga mane kane nkana ya afub ndi’i woon, Yésus a nga jô na, bekañete mbamba foé ya Éjôé Zambe, ba ye wô’ô mevak. (Lañe’e Jean 15:11.) Yésus a nga ka’a bia na, ava’a dé, da ye fe bo éñdangan. Aval avé? Avale bia te jô atata’a, Yésus a jô na émien a ne éve’ane bibuma ya ndi’i woon, wôna beyé’é bé ki be ne bive’ane ya bifa’alé. Bifa’alé bi beme nku’u ndi’i woon. Nté ôse bifa’alé bi aye bembe été, bi aye nyoñe mendim a bidi bia lôte nku’u ndi’i woon. Aval ete fe, nté ôse bia ye ba’atane Krist, a ke ôsu a tôñe bibô’a mebo bié, bia ye fe wô’ô meva’a Krist a mbe a wô’ô éyoñ a bo nkômbane ésa wé. (Jean 4:34; 17:13; 1 P. 2:21) Hanne a ntoo nkpwa’a mefane den a lôteya mimbu 40 a jô na: “meva’a ma wô’ô éyoñ ése ma so ésaé nkañete, ma ve ma ngule ya ke ôsu a bo je.” Ôwé, beta meva’a bia wôk, ma ve bia ngule ya ke ôsu a kañete bôte mejô me Zambe, to’o abôta nkañete dangan é ne ayet.​—Mt. 5:10-12.

15. (a) Jam avé ba jô de éfuse Jean 14:27? (b) Amu jé mvo’é ja volô bia na, bi ke ôsu a wum abui bibuma?

¹⁵ Mvo’é. (Lañe’e Jean 14:27.) E zu koone na, alu a zu wu de é ndeme vin, Yésus a nga jô minlômane mié na: “mvo’é jam me ave mia nyô.” Aval avé mvo’é éte, é ne volô bia na, bi ke ôsu a wum abui bibuma? Nté bia jibi mboone ésaé nkañete, bia wô’ô ane nleme wongan ô bô si ne mieññ; amu bia kôme yeme na Yéhôva ba Yésus ba wô’ô bia mvaé. (Bs. 149:4; Bero. 5:3, 4; Beco. 3:15) Ulf a ne nkpwa’a mefane den a ntoo mimbu 45, a jô na: “ésaé nkpwa’a mefan é kusa bo na me wô’ô nyôle nte’an, ve ja jalé nleme wom a mevak, nde fe ma yeme na, ésaé Yéhôva a yi na me bo nje le.” Bia ve Yéhôva akéva abui, amu a bo na nleme wongan ô bômbô si ne mieññ!

16. (a) Jam avé ba jô de e kalate Jean 15:15? (b) Aval avé minlôman mi mbe ngule ya ba’ale amvôé be nga lat a Yésus?

¹⁶ Amvôé. Éyoñe Yésus a maneya jô  minlômane mié na, mvo’é mia ye bi ja ye fuluku, a nga kate fe mie na, é ne mfi ya bi avale nye’ane da bo na, bi nyume biabebien mam. (Jean 15:11-13) Mvuse ya valé a nga jô minlômane mié na: “Me maneya loene mia bemô.” Ngo’o avale mba jam ete : e bo amvôé a Yésus! Jé minlômane mié, mi mbe na mia yiane bo asu na, mi ba’ale amvôé dap a Yésus? Mi mbe mi yiane ke nlômane be nga lôme be, a ke ôsu a wum bibuma. (Lañe’e Jean 15:14-16.) Mimbu mibaé ôsusua, Yésus a nga jô minlômane mié na : “Éyoñe mi ake, katane mejô me Zambe, a jô na, [Éjôé] ya yôp e nto bebé.” (Mt. 10:7) Jôm ete nje a nga jô beyé’é bé na, be bo mban mfa’a ya bo ésaé be nga ba taté na ba bo. (Mt. 24:13; Marc 3:14) É nji be mone jame na, be bo atiñe Yésus a nga ve mewôk, ve a ne jame be ne ngule ya bo; asu ya na be ba’ale amvôé ba be Yésus. Aval avé? A ngule ya jôm éfe be nga ve be.

17, 18. (a) Jam avé ba jô de kalate Jean 15:16? (b) Aval avé jam ete é nga volô beyé’é be Yésus? (c) Jam avé da volô bia melu ma?

¹⁷ E yalane meye’elan. Yésus a nga jô na: “Mam mese jam mi aye ja’é Tate a jôé dam, [Yéhôva] a ye ve mia de.” (Jean 15:16) Ngaka’a éte, é nga yiane fo’o ve minlômane ngule nyôl! * Ve minlômane mi nji yene je nalé, Yesus, ntebe ôsu wop, a mbeme kôlô si nyô a bulane yôp été, ve mia ye ke li’i étam. Yéhôva a mbe nkômesane na, a ve minlômane mi Yésus, jôm ése é ne jembane mie asu ya na, mi ke ôsu a bo ésaé nkañetane mejô me Zambe. Nya ajôô a ne na, minlômane mibien mi nga yen ane Yéhôva a ji’a yalane meye’elane map.​—Mam. 4:29, 31.

¹⁸ Avale da da fe melu ma, nté ôse bia ke ôsu a wum bibuma, bia ye bu’uban amvôé dangan a Yésus. Jame da dañe mfi é ne na, bi ne tabe ndi na, Yéhôva a ntele nkômesane na, a yalane meye’elane mangan bia bo éyoñe bia sili nye mvolan, mfa’a ya dañe mam ma ndeñele bia na, bi kañete mbamba foé ya Éjôé. (Beph. 4:13) Ngo’o aval beta ébotan bi bili na, Yéhôva a yalane meye’elane mangan, a na bi ne amvôé a Yésus! Biôme bise Yéhôva a ve bia bi, bia volô bia na bi ke ôsu a wum bibuma.​—Jc. 1:17.

19. (a) Amu jé bia yiane ke ôsu a bo ésaé ya kañete bôte mejô me Zambe? (b) Jé ja volô bia na, bi mane ésaé Zambe a ve bia?

¹⁹ Avale bi ate yen ayé’é di, bia ke ôsu a kañete asu ya na, bi fubu éyôlé Yéhôva, bi liti Yéhôva ba Yésus na bia nye’e be, bi ve abui bôt abendé, a asu ya na bi liti bôte be ne fefele jangan na, bia nye’e be. Bi ne fe kô’ôlane na, mevak, mvo’é, amvôé, a ñyalan Yéhôva a yalane meye’elane mangan, ma ve bia ngule ya mane ésaé Yéhôva a nga ve bia. Ngo’o aval mevak Yéhôva a ye wôk éyoñe bia jeñ a ngule jangan ése na bi ke ôsu a wum abui bibuma!