ASU AYÉ’É 21
Te yebe na ‘fe’e ya émo ji’ é wone wo
“Fe’e ya si nyô é ne akute be Zambe.”—1 BEC. 3:19, Mfefé Nkôñelan.
JIA 98 Ntilan ôse ô ne nsoone be Zambe
ÔBALEBAS *
1. Mejô me Zambe me ne bia mfi ôvé?
BI NE dañ avale meve’ele ese amu bi ne bongô be sikôlô be Yéhôva. (Job 36:22) Mejô me Yéhôva ma volô bia na bi bo “ngumba ngumba nkômesane mfa’a ya mbamba mboan ase.” (2 Tim. 3:17) Éyoñ môt a tôñe miñye’elane ya Bible ényiñe jé, a bo fek a dañe mimfefe’e mi bôte “ya si nyô.”—1 Bec. 3:19; Bs. 119:97-100.
2. Jé bia zu yen ayé’é di?
2 Avale bia zu yen, fe’e ya si nyô é wô’ô tindi bôte na be jalé ve minkômbane ya minsôn. Jôm ete nje e ne bo ayaé ya wosan asimesane ya émo a mimboane ya été. Ajô te Bible a lebe bia na: “Mi momba’an, a za bo na, môt éziñ a ye bo nyô a bi mia minkôm amu atyeñ ñyemane dé a zezé medu’ane jé, aval ane befe’e be bôt.” (Beco. 2:8) Ayé’é di, bia zu yen aval avé minsos mibaé mi nga mane yandan émo. Nté bia zu la’ase mam mete, bia zu fe yene na, fe’e ya émo é ne momo, a na fe’e Yéhôva é ne mbetane yôb abui a dañe nyô ya si nyô.
MINTYÉNDAN A LAT A NKEANE BINOÑ
3-4. Ñyenane mam ôvé ô nga tyendé États-Unis a mesi mefe atata’a ya ntete mimbu 20?
3 Atata’a ya ntete mimbu 20, États-Unis a mesi mefe be nga tyendé ñyenane mame wob a lat a nkeane binoñ. Ôsusua, abui bôt e mbe e kañese’e na, fam ba minga be ne ke binoñ vengevenge ve be ne nlu’an, a be nji be be laane mam bisôk vôme bôte be né. Ve mbamba ñyenane mam ate a nga tyendé, ane bôte be nga taté na ba bo éboboé.
4 Ataté mbu 1920 akekui mbu 1929, salawus ve nyiin émo, bôte be taté na ba bo mam bisôk teke wô’ô nyik. Ñyeme mam éziñ a jô na: “Befilm, bia, bethéâtre, bekalate a bepublicité be nga taté na ba wumulu mam bisôk.” Zia biyoñ ete, bôte be nga tyendé fe fatan abôk a fatane mbot, abô’ô é ntoo ô ye’e sili na ‘ye bi ne nseñ émbamba?’ mbote ki ô liti’i bibu’a bi nyule bise ne fômelé. Avale Bible a nga jô, melu ma su’ulan, abui bôt da ye bo ‘benye’e mimvôman.’—5. Mintyéndane mivé mi nga boban émo zia mimbu 1960?
5 Wônaa zia mimbu 1960 ki, abui binga e nga taté na da ke mebom, befam befam a binga binga be nga taté na ba diñesan, abui melu’u e nga bôlé fe. Mam bisôk ve mane yandane mimvôman mise. Mboan ôte ô nga soo bôte jé? Ñyeme mam éziñ a nga tili na menda me bôte me nga mane tyaman, bone be li’i éngôngol amu teke fe nyiñ a bebiaé babe bebaé, abui bôt e nga taté fe na da kone nlem, pornographie a mane yandane vôm ase. Mam mete me nga so amu jé? Amu bôte be nga jô’é mbamba ñyenane mam be mbe be bili atata’a. Mbia b’akon ane SIDA a ko’oto ve zu kubu émo. Ye mam mete me nji liti na fe’e ya émo é ne momo nga?
6. Aval avé bôte be ne belo ya mam bisôk ba bo nkômbane Satan?
6 Satan nnye a ye’ele bôte ya émo na be bo belo ya mam bisôk. A yi na bôte be dimi belane mbamba dase Zambe a nga bo beluk. (Beép. 2:2) Mboan ôte ô nji liti ve na môt a biasé fane Yéhôva a nga ve môta biname na a fôé, ve ô ne fe bo na môt a sub ényiñe ya nnôm éto.—1 Bec. 6:9, 10.
ÔSIMESANE YA BIBLE A LAT A NKEANE BINOÑ
7-8. Amu jé ñyenane mame ya Bible a lat a nkeane binoñ wo dañe wu ya émo?
7 Bôte ba tôñe fe’e ya émo ba biasé metiñe ya Bible be jô’ô na metiñe mete me nji yian. Bôte bete be wô’ô jô na: ‘Zambe a ne ne aya? Aval avé a ne tyili bia mam bisôk a too ke na a nga té bia a nkômbane ya ke binoñ?’ Éyoñ ba kobô nalé, ba kômbô jô na éyoñe nyule ja di’ane wo, wo yiane ya’é je. Ve sa ke nne Beco. 3:5) Zambe a nga té fe alu’ asu na fam ba minga be ne nlu’an be ke binoñe teke bi bijô. (1 Bec. 7:8, 9) Nta’ane mam ôte wo volô fe na fam ba minga be ke binoñ teke su’ulane jôban, aval e wô’ô kui bôte ba tyam atiñe Yéhôva mfa’a ôte.
Bible a ye’ele nalé. Bible nye a ye’ele na, môt a ne éjijin a ne tobe na a jôé mbia minkômbane ya minsôn. (8 Bible nnye fo’o a bili mbamba ñyenane mam a lat a nkeane binoñ, sa ke émo. Kalate Zambe émien a bo’olô na nkeane binoñ ô ne soo meva’a nda aluk. (Min. 5:18, 19) Ve Bible a ve fe bia melebe ma: “Môt ase ya be mia a yiane yeme jôé émien, mfuban été a ésemé été; sa a ñyametane ya mbia minkômban, aval ane bôte ya meyoñ, mbe bete be ne te yeme Zambe.”—1 Bet. 4:4, 5, nwt-F.
9. (a) Aval avé Yéhôva a nga volô bebo bisaé bé ya ntete mimbu 20 na be tôñe fe’e ya Kalate Zambe? (b) Mbamba melebe mevé bia koone me kalate 1 Jean 2:15, 16? (c) Beromain 1:24-27 a liti na bia yiane wosane mbia mimboane ya bisô’ô mivé?
9 Ntete mimbu 20, bebo bisaé be Yéhôva be nji jô’é na bôte ba “bo mam mese me ne mvin” be wone be. (Beép. 4:19) Be be nga kabetane miñye’elane ya Bible. Menyiine me nkobô ya Nkume mmombô a bete ya mbu 1926, Ngone tane é too melu 15 me mbe me taté’é a bifia bi: “Môt a yiane kôme bo mfuban a éjijin ôsimesan a mimboan, e dañe dañ mam ma fombô befam a binga.” Bebo bisaé be Yéhôva ya éyoñ éte be mbe be nyiñi’i émo ane beyeñ, be tôñe jôme jia, ve fe’e ja so Kalate Zambe. (Lañe’e 1 Jean 2:15, 16.) Nga bi lôô fo’o valé na Mejô me Zambe me ne señ é ne édima? Bia ve fe Yéhôva Zambe wongan akéva amu bidi ya nsisim a ve bia mbamba éyoñ, mbie bite bia volô bia na bi wosane fe’e ya émo a lat a nkeane binoñ. *—Lañe’e Beromain 1:24-27.
MINTYÉNDAN A LAT A AVALE BÔTE BA YENE BEBIEN
10-11. Bible a nga bemene na jé ja ye bobane melu ma su’ulan?
10 Kalate Zambe a nga kôme bemene na, melu ma su’ulan “bôte ba ye nye’e bebien.” (2 Tim. 3:1, 2) Jôm ete nje bia vembe ki éyoñ bia wô’ô bôte be jô’ô na ‘môt ase a yiane vuñulu ve ayôñe ya tô’ô jé.’ Encyclopédie éziñ a jô na, zia mimbu 1970, be nga tili abui bekalate ba ye’ele bôt mam be ne bo asu na be dañe bôte bevok. Bekalate béziñe ya été ba lebe bôte na “be tuka’a yeme bebien a kañese bebien avale be né, a na be yene bebiene nkenge.” Womiene tame wô’ô jame kalate wua ya été a mbe a jô’ôk: “Teke môte mfe a ne abeñe si nyô ane wo, ô ne mfi adañe bôte bese ya émo minlañ, ajô te nye’e môte wua, ve womien.” Kalate ate a jô fe na “môt émien a ne zambe, ajô te a yiane bo avale nleme wé wo jô, a aval a yene mvaé.”
11 Ye ô tameya wô’ô avale mejô ete vôm éziñ? Avale melebe ete nde Satan a nga ve Ève. A nga jô nye na a ne “bo ane Zambe, a yem mvaé a abé.” (Met. 3:5) Abui bôt é ne nalé den, ba yene bebien avale nkenge é ne na, môt a vo’o kate be jôm, to’o Zambe émien. Jam ete da dañe yené avale ba yen aluk.
12. Aval avé émo ja yen aluk?
12 Bible a jô na nlu’u ase a yiane semé môte ba nye be ne nlu’an, a semé fe Met. 2:24) Ve bôte ya émo ba yene mam aval afe, ba jô na to’o nda aluk, môt ase a yiane jeñe ve nsenge wé. Kalate éziñ a kobô ajô ntyaman aluk a jô na: “Mefôla méziñ, éyoñ ba lat alu’u étas, belu’u ba beta ki fe bo ngaka’a na ba ye tabe nlatan ‘nté ôse ba ye nyiñe si va,’ ve ba viane jô na, ‘nté ôse bia ye nye’esan.’” Avale mfasan ete e soya jo’ojo’o abui menda me bôt, a bo na abui bôt e ju’u minlem. Teke bisôô na, ñyenane mame ya émo a lat a aluk ô ne teke ndoñ.
ngaka’a a nga bo nye môs be nga lu’an. Kalate Zambe a kôme liti belu’u mfi ya ba’ale élate jap a jô’ô na: “Fam ja ye li’i ésaa ba nyia, ba ngale b’aye tabe nlatan: a b’aye bo nsône wua.” (13. Amu jé Yéhôva a vini bôte be ne mebun?
13 Bible a jô na: ‘Môt ase a ne mebun a ne mbia jôm be Yéhôva.’ (Min. 16:5) Amu jé Yéhôva a vini bôte be ne mebun? Amu bôte bete ba funane Satan. Tame ve’ele simesan, Satan a nga bele buni na Yésus, môte Yéhôva a nga belane nye asu na a té biôm bise, a ne kute nye meboñe si a kañe nye! (Mt. 4:8, 9; Beco. 1:15, 16) Aval ete fe, éyoñe mebune ma tindi môte na a yen émiene nkenge, a liti fo’o na fe’e ya émo nje ja wulu nye. Fe’e éte ki é ne akute mise me Yéhôva.
ÔSIMESANE ZAMBE A LAT A AVALE BIA YIANE YENE BIABEBIEN
14. Aval avé kalate Beromain 12:3 a volô bia na bi yene biabebien avale da yian?
14 Kalate Zambe a volô bia na bi yene biabebien avale da yian. A nji kamane môte na a nye’e émien abim éziñ. Yésus a nga jô na: “Nyeke’e bôte befe ane wo nye’e womien;” mejô mete ma liti na môt a yiane nyoñe ngab a émien avale da yian. (Mt. 19:19) Ve mejô mete me nji tinane na môt a yiane bete émiene yôp, a biasé bôte bevok. Jôm ete nje Bible a lebe fe bia na: “Te boane jam amu metyama’ane nge amu mebune ya momo duma, ve a nje’ebane nleme si, môt ase a semé’é nyô mbok a dañ nseman a semé émien.”—Beph. 2:3; lañe’e Beromain 12:3.
15. Mfa’a wôé, amu jé melebe ya Kalate Zambe a lat a avale bia yiane yene biabebiene ma volô bia ényiñe ya môs ôse?
15 Den abui bôt, to’o ba be nga bo beta besikôlô, ba yene na melebe ya Bible mfa’a ôte me nji bo mfi. Ba fase na, nge wo semé bôte bevok adañe womien, bôte bete bé tibi wo. Ve nya nsili a ne na, nsisim ôkôlôte Satan a wumulu ô kômeya fo’o soo bôte za jômô? Wo yen aya? Ye bôte ba yene bebiene nkenge be bili benya meva’a nga? Ye ényiñe ya menda me bôte map é ne mvo’é nga? Ye be bili benya bemvôé nga? Élate jab é ne aya a Zambe? Tame kôme kate bia, fe’e fé ja wume mbamba bibuma: ye nyi ya émo, ye nyi ja so Kalate Zambe?
16-17. Bia yiane ve Yéhôva akéva asu jé, a amu jé bia yiane bo de?
16 Môt a tôñe fe’e ya émo a bo ane mone bikul a sili mone bikule mbo’o zen afan, a too ke na bese ba te jañ. Yésus a nga kobô ajô mimfefe’e ya éyoñe jé a jô’ô na: “Be ne mindindim mia liti bôte zen. Nge ndindim wo wulu ndidim ôvok, mia ye ku ébé mibaane.” (Mt. 15:14) Avale bi maneya jô, fe’e ya émo é ne fo’o akute be Zambe.
17 Fe’e ya Kalate Zambe ki é ne mfi kom ése, é “ne fe mvolan mfa’a ya ñye’elan, mfa’a ya nleban, mfa’a ya nsôane bôte zôsôô, mfa’a ya yale bôt ñyalan ô ne mame ya zôsôô été.” (2 Tim. 3:16) Bia ve fo’o Yéhôva akiba amu ékôane jé ja volô bia na bi sa’ale fe’e ya mbia émo nyi! (Beép. 4:14) Bidi ya nsisime Yéhôva a ve bia bia ve bia ngule ya kabetane melebe ya Kalate Zambe. Bi ne fo’o mengo’o dol amu Yéhôva a wulu bia a fe’e ja dañe fe’e ése, fe’e ja so Mejô mé.
JIA 54 “Zene nyô”
^ É.N. 5 Ayé’é di da ye bo na bi kôme yemete ndi nleme bi bili na Yéhôva étam nnye a ne yeme wulu bia. Bia zu fe yene na, nté fe’e ya émo é ne soo bia minjuk, fe’e Yéhôva je ja soo bia jôme jia, ve bibotan.
^ É.N. 9 Ô ne fe lañe kalate Les jeunes s’interrogent. Réponses pratiques, Volume 1, kabetôlô 24, 25, 26, a Volume 2, kabetôlô 4-5, F.
^ É.N. 50 FÔTÔ: Befôtô ba liti avale mam me nga zu ma tyendé émo. Mojañ ba ngal be ne nkañete zia mimbu 1960.
^ É.N. 52 FÔTÔ: Zia mimbu 1980, ngo jab ja yen ane mojañ a nyoñe ngab a minga wé nda biañ.
^ É.N. 54 FÔTÔ: Mojañ ate ba ngal ba simesane bibotane bise be biya nté ane ba bo Yéhôva ésaé. Nda bôte ngo jap ja va’a a be.