1. Amu jé bôte béziñ ba kate kui na be bi ayé’é étam?

DEN, bôt abui ba yiane saé a ngul ése asu na be bi ve mone moné. Abui bobejañ da lôt abui mewolo ésaé asu na menda me bôte map me bi ve mone jôme ya di. Ba bevo’o ba yiane bo ndeñendeñe môs ôse amu ba saé ôyab a vôm be too. Ba bevo’o ki ba bo bisaé bi mo bia sili be abui ngul. Éyoñ ngô’é ja ke kui, biwôlô bi bobejañ bite bi te’eya ne botok. Teke fe ngule ya yé’é.

2. Ô wô’ô yé’é awolo avé?

² Nya ajôô ki a ne na, bia yiane bi éyoñe ya yé’é Mejô me Zambe a bekalate Tin ékôan ja kuli; bia kôme ba’alane na éyoñe ya yé’é, sa ke ve wua dis bekalate bete. Jam ete e ne mfi nge bia kômbô bi mbamba élat a Yéhôva, a nge bia kômbô bi ényiñe ya melu mese. (1 Tim. 4:15) Bôte béziñe ba kunu kôlô si mame tyé éyoñ nda é ngenane ne mieññ, a éyoñ abui mam é ngenane teke be jaé nlô. Ba bevo’o ki ba yé’é mame ngô’é, ba kôme jeñe vôm a ne évôvoé asu na be nyoñ éyoñe ya yé’é a bindi.

3-4. Ntyi’an ôvé Tin ékôan é nga nyoñ a lat a bekalate bangan, a amu jé?

³ Bia bese bi ne tyiñe na bia yiane jeñ éyoñe ya yé’é. Ve jé ébien bia yiane yé’é? ‘Bi bili angôndô ya abui bekalate, nne me taté vé?’ ‘Me nji bi éyoñe ya mane lañe bekalate bete bese.’ Ye nne wo fe ô wô’ô jô nalé nga? E ne fo’o été na bôte béziñ ba di bidi bise ya nsisim ékôane Yéhôva ja ve bia, ve jam ete e nji bo tyi’ibi asu bobejañe bevok. Tin ékôane ja yeme nalé. Jôm ete nje  ntyi’an ô nga nyoñebane na, ba zu sé’é abime bekalate ba kuli mefep, a nkol.

⁴ Éve’an é ne na Annuaire Bengaa be Yéhôva a beta ki fe kui, amu bi ne yen abui mam bi mbe bi koon été jw.org^® a télé wongan. Nkume mmombô a bete (nyi a ne asu bôte bese) a Vee ôyo! ba kui fe éyoñe ji ve biyoñe bilale mbu. Nta’ane mam ôte ô nji bo asu na bi tu’a bi éyoñe ya bo mam mefe. Tin ékôan é nga bo nalé mfa’a ya volô bia na bi tu’a yemelane ‘mam ma dañe mfi.’ (Beph. 1:10) Bi tame ñhe zu yen aval ô ne yeme mame wo yiane telé ôsu éyoñ wo yé’é, a aval ô ne tu’a yene mfi ya ayé’é.

5-6. Bekalate bevé bia yiane yé’é teke bo fianga?

⁵ Jé wo yiane taté yé’é? Bia yiane yé’é Kalate Zambe émien môs ôse ya yôp. Be ndeme sé’é abime bifuse ya nlañane Bible ya sondô, mfa’a ya ve bia éyoñe ya tu’a bindi, a asu na bi bi fane ya tu’a fa’a mam bia lañe bekalate bangan befe. Éyoñ bia lañ, nsôñane wongan ô nji yiane bo ve na bi mane nlañan, ve bia yiane dañe jeñe na mam bia lañ me nambe bia nlem, a bo na bi subu Zambe bebé.​—Bs. 19:14.

⁶ Bia yiane fe beta yé’é jé? Bia yiane fe kômesan ayé’é ese ya Nkume mmombô a bete, ayé’é Bible y’akônda, a bisulane bise bivo’o ya zañe sondô. Bia yiane fe lañe Nkume mmombô a bete a Vee ôyo! ase a kui.

7. Ye bia yiane bili atek nge bi vo’o mane lañe bekalate bese ba kui nkol?

⁷ Éko éziñ wo jô na: ‘Me nji yene nju’u ya yé’é bekalate be ndeme tote le, ve ma kate kui na me kôme yé’é mam me ne jw.org^®, a ma me ne Telé Bengaa be Yéhôva, me dañeya aka’a abui!’ Tame yene mon éve’ane nyi: Bi tame jô na tawôlô ya Restaurant éziñ a ne njalan a bidi mevale meval. Bôte ba zu di restaurant be vo’o mane di bidi bite bise. Môt ase a señe fo’o ve abime bidi a ne ngule ya di. Aval ete fe, te bili atek nge da kui na ô vo’o mane lañe bekalate bese ba kui nkol. Ve to’o nalé, lañe’ abim ese ô ne ngule ya lañ. Éyoñe ji, bi tame zu yene jôm ébien ba loone na e yé’é, a mam bi ne bo asu na ayé’é dangan é tu’a bo bia mfi.

8. Mam mevé wo yiane bo éyoñ wo kômesan ayé’é ya Nkume mmombô a bete, a jam ete da ye soo wo jé?

⁸ Ba jô na môt a yé’é éyoñ a kôme lañ a véé mis mfa’a ya na mam a lañe me volô nye ényiñe jé. A lañe ki ane môt a mate mbil, nge ke su’u ve na a tene biyalane ya minsili. Bi tame jô na wo kômesan ayé’é ya Nkume mmombô a bete. Jam ôsu, wo yiane taté lañ ôbalebas ô ne atata’a ya ayé’é ese. Mvuse ya valé, lañe’ a fas nlô ajô a bone minlô mejô ya ayé’é, lañe fe minsili ya mba’alan. Éyoñ ô maneya bo de, taté’é na wo lañe mebeñ ôte’ete’ ôte’etek. Tebe’e éyoñ ése wo kui mintene bifia ya ayé’é, bi wô’ô dañe koone mie nnoñe bifia wo taté abeñ ése. Nnoñ bifia ôte wo volô na ô yem jam abeñ da zu ngôné. Nté wo lañe mebeñ, jeñe na ô yeme nja ô ne zañe mame wo lañ a mone nlô ajô a su’u mebeñe mete; jeñe fe nja ô ne zañe mame wo yé’é a nlô ajô ôbiene ya ayé’é. Tili’i bifia bise bia  kate wo vôm éziñ, tili’i fe mam mese wo kate kôme wôk asu na ô tu’a fa’a me bekalate bangane befe.

9. (a) Amu jé bia yiane kôme nyoñ éyoñe ya bindi bifuse ya Bible éyoñ bia kômesan ayé’é ya Nkume mmombô a bete? (b) Avale kalate Josué 1:8 a liti, jé bia yiane bo éyoñ bi maneya lañ éfus éziñe ya Kalate Zambe?

⁹ Ayé’é ya Nkume mmombô a bete da volô bia na bi tu’a wô’ô Bible. Kôme’e lañe bifuse ya Kalate Zambe, e dañe dañe vôme wo yen a too ntilane na Lañek. Jeñe’e na ô yeme bifia bivé ya éfus bia yemete ñye’elan abeñe da ngôné. Bindi’i fe bifuse bite, a fase’ aval ô ne tôñe miñye’elane ya été ényiñe jôé.​—Lañe’e Josué 1:8.

10. Avale kalate Behébreu 5:14 a liti, amu jé bebiaé ba yiane dañe lôt éyoñ na ba liti bone bap avale bebiene be ne bo be yeké’é Mejô me Zambe a vune bekalate bangan?

¹⁰ Bebiaé ba yiane bo na bongô be wô’ô ayé’é ya nda bôte mvaé. Ve nalé a nji tinane na, sondô ase, bebiaé ba yiane kômesane bivôé a besisia ya Bible asu ayé’é ya nda bôt. Môse wu, be ne yene bingeñgeñe ya télé wongan nge bo bivôé biziñe ya Bible ane e lôñ arche Noé, ve da dañe mfi na be bo be liti’i bone bap avale ba yiane bo be yé’é Mejô me Zambe. Bongô ba yiane yem avale ba kômesane bisulane ya akônda, bebiaé ba yiane ye’ele be avale ba vune bekalate asu na be bo ngule ya kamane mbunane wob éyoñe be ne sikôlô. (Lañe’e Behébreu 5:14.) Nge mia dañe nyoñ éyoñe ya yé’é mam ma bobane bisulan a be, nalé a ye volô na bone benan be kôme baa alo éyoñ be ne bisulan a bitôkan, to’o sa ke bevidéo mbe ba lôt. Ôkala bone benan a mefulu map mbie bi ne volô na mi tyi’i abim éyoñ mia ye bo mi lôtô’ô ayé’é ya nda bôt.

11. Amu jé bia yiane liti bôte bia be be bia yé’é mfi ya bi ayé’é étam?

¹¹ Bia yiane fe liti bôte bia be be bia yé’é Bible avale bebien be ne bo be yeké’é étam. Nge bia be be bi ndeme taté ayé’é, bi ne su’u ve na bia liti be avale ba tene biyalane ya kalate bia be be bia yé’é, nge ke bi ya bekalate bia belane be bisulan. Ve bia yiane fe ye’ele be avale be ne bo ayé’é étam. Nalé a ye bo na, nge ba tôbane nju’ éziñ, ba ye ke ke ba sili bobejañe befe jam be bo, ve bebiene ba ye taté vune bekalate asu na be bi melebe me ne volô be.

12. Minsôñane mivé ô ne bi éyoñe wo yé’é?

¹² Nge ô ne avale môt da dañe ke zômbô ayé’é, te ba’a mo. Wo fe ô ne ngule ya bo de. Ô ne taté na wo yé’é mone jôm mone jôm, ve jam e ne mfi e ne na ô bo mban. Jeñe’e na ô bi ngume nsôñan éyoñe wo yé’é. Nsôñane wôé wo yiane dañe bo na ô subu Yéhôva bebé. Ve jam afe ô ne bo tyi’ibi e ne na, ô jeñ éyalane ya nsili éziñ môt a nga sili wo nkañete, nge ke jeñe melebe me ne volô wo na ô dañe nju’ éziñ.

13. (a) Tame timine jam ésoé é ne bo asu na é kamane mbunane wé sikôlô? (b) Aval avé ô ne tôñe melebe me ne kalate Becolossien 4:6?

¹³ Bi tame jô na ô ngenane mongô sikôlô. Éko éziñ bongô mia be be mi ne sikôlô ba buni na biôm bise bi nga so atemetem. Wo yi na ô kamane mbunane wôé, ve wo yeme ki jam ô ne jô be. Nga ô kômeya wô’ô amu jé wo yiane yé’é? Ve wo yiane sôñe mam mebaé éyoñ wo yé’é: (1) jeñe’e mam me ne yemete mbunane wôé na Zambe nnye a nga té biôm bise, (2) jeñe’e na ô tu’a yeme kamane mbunane wôé. (Bero. 1:20; 1 P. 3:15) Ô ne sili womiene nsili wu: ‘Amu jé bongô besikôlô bevo’o ba buni na biôm bise bi nga so atemetem?’ Mvuse ya valé, vune’e bekalate bangan ba kobô ajô ete. Éyoñ wo yene le, e kamane mbunane wongan a nji tu’a bo jam e ne ayaé. Abui bongô da buni na biôm bise bi nga so atemetem fo’o ve mbôl be nga wô’ô nya môtô éziñ ba semen a jô’ô nalé. Mone jame wua ô ne yé’é a ne volô mongô sikôlô a bili nya nkômbane ya yeme benya mejôô.​—Lañe’e Becolossien 4:6.

14-16. (a) Aval avé ô ne mane yemban a bekalate ya Bible ô nji be ô tu’a yem? (b) Bela’ane bifuse biziñe ya Bible asu na ô liti aval avé ô ne tu’a wô’ô kalate nkulu mejô Amos. (Fombô’ô fe nka’ale ô ne nlô ajô na “ Bo’o na minkañete wo lañe Bible mi bo vevee!”)

¹⁴ Bi tame jô na melu ma zu, ésulan éziñ ja ye la’ase bekalate bi wô’ô loone na bone bekulu mejô; éko éziñ ô ngenane teke kôme yemban a kalate wua été. Wo yiane taté jeñe na ô yale nkômbane wôé ya yem abui mam a lat a môt a nga tili kalate ate. Aval avé ô ne bo de?

¹⁵ Sili’i womiene na: ‘Abim avé ma yem môt a nga tili kalate nyi? Môt ate a mbe mbe za, a mbe a nyiñi’i vé, a mbe a bo’o asu ésaé avé?’ Nge ô bi biyalane ya minsili mite, wo ye fe wô’ô amu jé môt ate a belane bifia biziñ a bive’ane biziñ kalate a nga tili. Nté wo lañe Bible, sili’i womiene na, ‘Môt a nga tili vôma nyi a mbe avale môt avé?’

¹⁶ Mvuse ya valé, jeñe’e na ô yem éyoñe be nga tili kalate ate. Table des livres de la Bible a ne memane ya Traduction du monde nouveau a ne volô wo. Minkpwase ya Appendice A6 mi ne fe volô wo, amu mia kate bia mam méziñ a lat a bekulu mejô a bejôô bôt. Nge wo lañe kalate ya Bible a bili minkulane mejô, jeñe’e na ô yem aval ényiñ é nga too éyoñe nkulan ajô ôte ô nga tiliban. Nkulu mejô ate a mbe a beme’ene bôte ya éyoñe jé na be jô’é mbia mefulu mevé? Ba be bôte bevé be nga nyiñe zia biyoñe jia? Asu na ô tu’a wô’ô mam mete, e ne sili na ô lañe bekalate befe ya Bible. Bi tame jô na wo lañe kalate nkulu mejô Amos. Asu na ô yem aval ényiñ é mbe melu mé, ô ne lañe bifuse  biziñe ya kalate Bejô bôte baa, a bi biziñe ya kalate Minkañete baa bia koone bie benote marginale ya Amos 1:1 (e Traduction du monde nouveau). Ô ne fe lañe mam Osée a nga tili, amu ba Amos be nga nyiñe zia biyoñe jia. Bifuse bite bise bia ye volô wo na ô tu’a yem aval ényiñ é mbe éyoñ Amos a mbe nkulu mejô.​—2 Bb. 14:25-28; 2 Mka. 26:1-15; Os. 1:1-11; Amos 1:1.

17-18. Bela’ane bive’ela ya mebeñ nge ke éve’ela jôé womien na ô liti na, éyoñ bia tu’a ke bia fombô bone be mam nté bia lañe Bible, nalé a bo na bi tu’a bu’uban ayé’é dangan.

¹⁷ E ne mvo’é na bi lañe Bible a nya nkômbane ya tu’a bi ñyeman. Bi tame jô na wo lañe nkulan ajô ya kalate Zacharie kabetôlô 12 wo kobô ajô awu Messie. (Zac. 12:10) Éfuse 12 ja jô na “nda bôte Nathan” ja ye yi du éyoñ Messie a ye wu. Éyoñ wo kui afôla ete, wo sili womiene na: ‘Naa? Messie a zu jeñe jé nda bôte Nathan? Ma yiane tu’a yemelan ajô te.’ Ô veñesane ñhe mone policier, ô nga zu ñhe fa’a ajô. Note marginale ôsu ya éfus éte (e Traduction du monde nouveau) a kee wo kalate 2 Samuel 5:13, 14; éfus éte ja liti na Nathan a mbe mone Njôô bôte David. Note marginale mbo’o ki a kee wo Luc 3:23, 31, a liti na Yésus a so mvoñe bôte Nathan, nnye ate a mbe Marie mvamba. (Fombô’ô vôm a ne na “Joseph a mbe mon Héli,” study note on Luc 3:23.) Wo ve zu kam! Ô jaéya zu wo yeme ve na Yésus a so mvoñe bôte David. (Mt. 22:42) Ve jam ô nji be ô yeme’ é ne na David a mbe a bili bobefam a lôte 20. Ô ntoo ñhe ve kôme wô’ô  amu jé Zacharie a nga jô na nda bôte Nathan nje ja ye dañe yi du éyoñe Yésus a ye wu.

¹⁸ Bi tame nyoñ éve’an éfe. Kabetôlô ôsu ya kalate Luc a kañete na ange Gabriel a nga zu jome Marie, a kate nye étua jam a lat a mon a mbe a yiane biaé; a nga jô nye na: “A ye bo éwôlô môt, ba ye loene nye na Mone Môt A dañe bôte bese Yôp: Tate Zambe a ye ve nye éto ésaa wé David: a ye jôô nda bôte Jacob nnôm éto.” (Luc 1:32, 33) Éyoñ bia lañe mejô mete, bi ne dañe tebe ve vôm ange a jô na ba ye loone Yésus na “Mone Môt A dañe bôte bese.” Ve Gabriel a nga jô fe na Yésus ‘a ye bo Njôô.’ Bi ne ñhe sili biabebien nge Marie a nga tu’a wô’ô mejô me Grabriel mete. Ye a nga buni na Gabriel a jô na Yésus nnye é zu fole Njôô bôt Hérode, nge ke fole môte mfe a nga ye jôé mvus Hérode? Abime ma’a te nge Yésus a nga ye bo njôô bôt! Marie a nga ye bo mfañe minga Israël, a nda bôte jé é nga ye nyiñe palais! Ve teke éfus éziñe ya Bible ja liti na Marie a nga kate Gabriel jôm é too nalé, nge ke na a nga sili Mon beta éto Éjôé Yéhôva, avale beyé’é be Yésus bebaé béziñe be nga bo. (Mt. 20:20-23) Nga nalé a liti na Marie a mbe angôndô ya éjote nyul?

19-20. Avale Jacques 1:22-25 a 4:8 ba liti, minsôñane mivé bia yiane bi éyoñ bia yé’é?

¹⁹ Te bia vuane na nsôñan ôsu éyoñ bia yé’é Mejô me Zambe a bekalate bangan ô ne na bi subu Yéhôva bebé. Bia yé’é fe asu na bi tu’a yem “avale môt” bi né, a mefulu bia yiane kandane me asu na bi ve Yéhôva nleme mvaé. (Lañe’e Jacques 1:22-25; 4:8.) Jôm ete nje bia yiane taté ye’elane Yéhôva na a ve bia mbamba nsisime wé éyoñ ése bia zu yé’é. Bia yiane fe sili nye na a bo na ayé’é bia zu bo é volô bia na bi yene biabebien aval a yene bia.

²⁰ Ngo’o nge bia bese bia vu mbo ésaé Yéhôva ntili besam a kobô nye bifuse bibaé bi, a jô’ô na: “A nye’e ve metiñe me Yéhôva, a [lañe] metiñe mé môse ba alu. . . . Jam ese a bo da ye nenenen”!​—Bs. 1:2, 3.