ASU AYÉ’É 30
JIA 36 Bia ba’ale minlem miangan
Beta miñeye’elane bi ne nyoñ a zene ya bejô bôte ya Israël
“Mia ye bulan a kandé zañe bôt be ne zôsô a bôt be ne abé, a kandé fe zañe nyu a bo Zambe ésaé, a nyu a ne te bo nye ésaé.”—MAL. 3:18.
BETA BE MAME BIA ZU YEN
Éyoñe bia yem avale Yéhôva a mbe a yene’e bejô bôte ya Israël, nalé a ne volô bia na bi kôme yeme jame bia yiane bo asu na bi ve Yéhôva nlem avak.
1-2. Jé Kalate Zambe a jô a lat a bejô bôte béziñe ya Israël?
KALATE Zambe a kobô ajô bôte 40 a mvuk be mbe bejô bôte Israël. a A kate bia ne sañesañe mame bejô bôte béziñe be nga bo. Éve’an é ne na, to’o mbamba bejô bôte be nga bo mbia be mam. Bi tame zu kobô ajô mbamba Njô bôte David. Yéhôva a nga jô na: “David mbo ésaé wom . . . a nga ba’ale metiñe mam, a tôñe me a nleme wé ôse, a bo ve mame me mbe mvaé mise mam.” (1 Bb. 14:8) Ve David a nga bo mejian a éza minga, a bo fe nta’ane mam asu na nnôm a ke wu bita.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Kalate Zambe a kobô fe ajô mbamba be mame béziñe bejô bôte be nga bo, a too ki na be nji be bebo bisaé be Yéhôva. Bi tame kobô ajô Roboam. A “nga bo mam me ne abé” mise me Yéhôva. (2 Mka. 12:14) Ve Roboam a nga bo fe mame méziñe me mbe abeñ. Éve’an é ne na, a nga bo Yéhôva mewôk éyoñ a nga jô nye na a bo te ke wosane meyoñ awôme ya Israël, a na a jô’é bebiene be tobe njô bôte mfe. A nga lôñe fe betisone be mbe ngul éjôé jé si asu na a bo ngule ya kaman ayoñe Zambe be besiñe bap.—1 Bb. 12:21-24; 2 Mka. 11:5-12.
3. Beta nsili mbé a bômbô valé, a jé bia zu yen ayé’é di?
3 Nde, beta nsili a bôô valé a ne na, nge bejô bôte ya Israël be nga bo mbia be mam a mbamba be mam, mame mevé mme Yéhôva a mbe a fombô’ô asu na a jô na njô bôt éziñ a ne zôsô mise Mé? Éyalane ya nsili ôte ja ye volô bia na bi yeme jame Yéhôva a yi na bi bo asu na bi ve nye nlem avak. Bia zu yene mame me melale me nga bo na Yéhôva a jô na njô bôt éziñ a ne mbamba njô nge momo. Jam ôsu, njô bôt a mbe a yiane liti na a nye’e Yéhôva a nleme wé ôse. Jame baa, éyoñe njô bôt a mbe a bo’o abé, a mbe a yiane kôme liti na a jôban abé dé a tyendé. Jame lale, njô bôt a mbe a yiane ke ôsu a kañe Yéhôva avale da yian.
BE MBE BE NYE’E YÉHÔVA A NLEME WOP ÔSE
4. Nsela’ane mbé a mbe zañe bejô bôte be nga wulu ba’aba’a a Yéhôva a ba be nga lume nye mvus?
4 Bejô bôte be mbe be va’a Yéhôva nlem avak be mbe be kañe’e nye a nleme wop ôse. b Josaphat mbamba njô bôte “a nga bo a jeñe’ Yéhôva a nleme wé ôse.” (2 Mka. 22:9) Mfa’a ya be Josias ki, Kalate Zambe a jô na: ‘Teke njô bôte mfe a mbe nye ôsu a nga bo ane nye, a nga kôñelane be Yéhôva a nleme wé ôse.’ (2 Bb. 23:25) Jé ki bi ne jô a lat a Salomon, nnye ate a nga bo mbia be mame mimbu a nga kandane jôé? ‘Nleme wé ô nji beta be nya mvo’é.’ (1 Bb. 11:4) Mfa’a ya be Abijam ki, njô bôte mfe a nga lume Yéhôva mvus, Kalate Zambe a jô na: “Nleme wé [ô nji be ô] beta bo nya mvo’é be Yéhôva.”—1 Bb. 15:3.
5. E kañe Yéhôva a nlem ôse a tinan aya?
5 E kañe Yéhôva a nlem ôse a tinan aya? Môt a kañe Yéhôva a nleme wé ôse a bo ki de fo’o ve amu a yeme na a yiane de bo, ve a kañe Yéhôva amu a nye’e nye nya abuii, a amu a semene nye. Nde fe, a ke ôsu a bo’o de ngum ényiñe wé ôse.
6. Aval avé bi ne ba’ale nleme wongane ngumba? (Minkana 4:23; Matthieu 5:29, 30)
6 Aval avé bi ne vu bejô bôte be nga kabetane Yéhôva a nye’e nye a nleme wop ôse? Bi ne de bo éyoñe bia sa’ale jôm ése é ne te’elane nye’ane bia nye’e Yéhôva. Éve’an é ne na, éyoñe bi nji bi jôme ya bo, bia yiane tabe ntyel a mame bia yene nge ki mame bia bo. Bia yiane fe jeñe na bi bi mbamba bemvôé ba ye volô bia na bi bo te telé njeñane moné ôsu ényiñe jangan. Nge bia yene na jam éziñ é nga taté na da te’elane nye’ane bia nye’e Yéhôva, bia yiane ve ngule ya tyendé asimesane dangan a mimboone miangan été été.—Lañe’e Minkana 4:23; Matthieu 5:29, 30.
7. Amu jé é ne mfi na bi sa’ale mame mese me ne te’elane nye’ane bia nye’e Yéhôva?
7 Bi nji yiane kañese na mame méziñe me bo na bi bo te beta nye’e Yéhôva a nleme wongan ôse. Nge bi bo te tabe ntyel, bi ne taté na bia simesane na mbia be asimesane be vo’o beta ndeñele bia amu na bi bili abui mame ya bo ésaé Yéhôva. Bi tame nyoñe mone éve’an, tame simesane na ô ndôme mane bo mfubane nda jôé, éyoñ éte wo mane yoone mimbé a bevundu, e temeteme na mfebe a nga lôte nseñ a be’e ôdumu a za’a nye nda été. Wo ye ji’a mane fete mimbé amu wo yi na nda jôé é tabe mfuban. Bi ne ve’e jam éte a élate jangan a Yéhôva. Bi nji yiane su’u ve na bia bo mbamba be mame ba bo na bi yemete élate jangan a Yéhôva. Avale bi nji yi na ôdumu a mane zu yametane nda jangan, avale te da da, bia yiane kôme véé mise na mame mese ya émo ji, me ne te’elane nye’ane bia nye’e Yéhôva me bo te zu nyiine nleme wongan été.—Éphé. 2:2.
BE NGA JÔBAN ABÉ DAP
8-9. Njô bôte David ba Njô bôt Ézéchias be nga bo aya éyoñe be nga komekane be? (Fombô’ô ékô’ôla.)
8 Avale bia te yene yôp, Njô bôte David a nga bo angôndô ya mbia jam. Ve éyoñe nkulu mejô Nathan a nga zu kobô nye ajô ya nseme wé, David a nga jôban a éjote nyul ése. (2 Sam. 12:13) David a nji sili njamane fo’o ve asu na Nathan a simesane na a ke jôban, nge ki asu na a sa’ale fonôs éziñ, ve David a nga kôme fo’o jôbane nya njôbane. Mejô a nga tili kalate Besam 51, ma liti na a nga jôban a nleme wé ôse.—Bsa. 51:3, 4, 17.
9 Njô bôt Ézéchias fe a nga sem mise me Yéhôva. Kalate Zambe a jô na: “Nleme wé ô nga betebane yop, ajô te ayaa é nga kui be nye, a kui fe Juda a Jérusalem.” (2 Mka. 32:25) Jé é nga tindi Ézéchias na a bo mebun? Éko éziñ amu Yéhôva a nga ve nye abui akum, nge amu a nga volô nye na a dañe beassyrien bita, nge ki amu a nga saé nye ôkon ô mbe ô yiane nye wôé. Éko éziñe mebune mete fe mme me nga tindi nye na a liti bôte ya Babylone abui akum a mbe a bili, a jam éte é nga bo na nkulu mejô Ésaïe a komekane nye. (2 Bb. 20:12-18) Ve aval ane David, Ézéchias fe a nga jôban abé dé a éjote nyul ése. (2 Mka. 32:26) Nde Yéhôva a nga yene nye ane njô bôt a “nga bo mam me ne mvaé.”—2 Bb. 18:3.
Njô bôte David ba Njô bôt Ézéchias be nga jôban a éjote nyul ése éyoñe be nga yemelan abim avé mame be nga bo me mbe abé (Fombô’ô abeñe 8-9)
10. Njô bôt Amatsia a nga bo aya éyoñe be nga komekane nye?
10 Njô bôt Amatsia ya Juda a nji bo ane David ba Ézéchias. A nga bo mame me ne zôsô “ve sa a nya zôsô nleme.” (2 Mka. 25:2) Mbia jame mbé a nga bo? Éyoñe Yéhôva a maneya volô nye na a dañe beédomite bita, Amatsia a nga kute bezambe bap meboñe si. c Mvuse ya valé, éyoñe nkulu mejô Yéhôva a nga zu kobô nye, njô bôt a nga bene vô’ôlô mame mese a nga jô nye.—2 Mka. 25:14-16.
11. Avale kalate 2 Becorinthien 7:9, 11 a liti, jé bia yiane bo asu na Yéhôva a jamé bia? (Fombô’ô fe befôtô.)
11 Jé minkañete mite mia ye’ele bia? Bia yiane jôban abé dangan a ve ngul ése na bi sa’ale jam é ne bo na bi beta bo abé éte. Jé bi ne bo éyoñe bemvendé ya ékôane bekristene ba ve bia melep, to’o a ne jame bia simesane na é nji dañe mfi? Bi nji yiane simesane na Yéhôva a nye’e ki bia nge ke na bemvendé ba wosane bia. To’o bejô bôte be nga bo mbamba be mam ayoñ Israël be mbe be yiane melep a minkomekane biyoñe biziñ. (Héb. 12:6) Éyoñe ba ve bia melep, bia yiane (1) bo éjote nyul, (2) mintyedane mia sili, a (3) ke ôsu a kañe Yéhôva a nleme wongan ôse. Nge bia jôban abé dangane nya jôbane, Yéhôva a ye jamé bia.—Lañe’e 2 Becorinthien 7:9, 11.
Éyoñe ba ve bia melep, bia yiane bo (1) éjote nyul, (2) mintyendane mia sili, a (3) ke ôsu a kañe Yéhôva a nleme wongan ôse (Fombô’ô abeñ 11) f
BE NGA KAÑE YÉHÔVA AVALE DA YIAN
12. Mame mevé bejô bôte be mbe zôsô mise me Yéhôva be mbe be bo’ok?
12 Bejô bôte be mbe zôsô mise me Yéhôva be nga kañe nye avale da yian. Be nga tindi fe ayoñ Israël na é bo ane be. É ne été na be mbe be bili bisek avale bia te yene yôp. Ve be mbe be kañe’e fo’o ve Yéhôva étam, a be nga ve ngule ya mane tyame bengulemelane si jap. d
13. Amu jé Yéhôva a nga jô na Njô bôt Achab a nji be zôsô?
13 Jé ki é nga kui bejô bôte béziñe Yéhôva a nga yene na be nji bo zôsô? É ne été na, sa ke mame mese be nga bo mme me mbe abé. To’o mbia Njô bôt Achab a nga liti abim éjote nyul éziñ éyoñ a nga mane wôé Naboth, a a nga jôban abé dé. (1 Bb. 21:27-29) A nga lôñe fe abui betison, a volô bone be Israël na be dañ abui bita. (1 Bb. 20:21, 29; 22:39) Ve Achab a nga bo angôndô ya mbia jam, minga wé a nga tindi nye na a kañe bivuse bezambe. A mboon ôte ô nga liti na a nji ve’ele jôban a kôñelane nlem.—1 Bb. 21:25, 26.
14. (a) Amu jé Yéhôva a nga jô na Njô bôte Roboam a nji be zôsô? (b) Jé bejô bôte be nji kabetane Yéhôva be nga bo?
14 Bi tame beta nyoñ éve’ane njô bôte mfe a nji kabetane Yéhôva,—Roboam. Avale bia te mane yene yôp, a nga bo angôndô ya abui mbamba be mam éyoñ a mbe njô. Ve éyoñ éjôé jé é nga bo ngul, a nga bo teke beta semene metiñe me Yéhôva, a taté fe na a kañe bivuse bezambe. (2 Mka. 12:1) Mvuse ya valé, a nga taté na a bo na, biyoñe biziñ a nga kañe Yéhôva, biyoñe bivo’o ki a nga kañe bivuse bezambe. (1 Bb. 14:21-24) Sa ke Roboam ba Achab étame mbe be mbe bejô bôte be nga lume nya ékaña’a mvus. Bi ne jô na, abui bejô bôt é nji kabetane Yéhôva é nga kañe bivuse bezambe a tindi bôte bevo’o na be bo ane be. Da kôme yené ne fômelé na Yéhôva a yi na bi su’u nya ékaña’a, a jam éte nde é mbe é volô’ô nye na a yeme nge njô bôt éziñ a mbe mbamba njô nge momo.
15. Amu jé Yéhôva a yi na bi su’u nya ékaña’a?
15 Amu jé ékaña’a é ne abime mfi di mise me Yéhôva? Amu ôsu a ne na, njô bôt a mbe a bili mbe’e ya volô bebo bisaé be Yéhôva na be su’u nya ékaña’a. Nde fe, éyoñe bôte ba kañe bivuse bezambe, ba bo mbia minseme mife a tibili bôte bevok. (Osée 4:1, 2) Jam afe é ne na, bejô bôt a bone be Israël be mbe bôte be maneya ve bebiene ngumba be Yéhôva. Ajô te, éyoñe be nga lume Yéhôva mvus a taté na ba kañe bezambe befe, Kalate Zambe a jô na a mbe ve ane be nga bo mejian. (Jér. 3:8, 9) Éyoñe môt a bo mejian, a ne ve ane a jii môte ba nye be ne nlu’an ôtyeñe nlem. Avale te da da, éyoñe môt a maneya ve émiene ngumba be Yéhôva, éyoñ éte a beta taté na a su’u évus ékaña’a, teke vaa nge beté na a ve Yéhôva nlem abé. e—Deut. 4:23, 24.
16. E mise me Yéhôva, nsela’ane mbé a ne zañe zôsôa môt ba mbia môt?
16 Minye’elane mivé bi ne nyoñ? É ne été na bia yiane nyoñe ntyi’ane ya sa’ale jôm ése é tii a évus ékaña’a. Ve bia yiane fe jeñe na bi kañe Yéhôva aval a yi éyoñ ése, a bi abui mame ya bo ésaé jé. Nkulu mejô Malachie a nga kôme liti ne sañesañe jame da bo na Yéhôva a yene nsela’ane a ne zañe mbamba môt a mbia môt. A nga jô na: “Mia ye bulan a kandé e zañe bôte be ne zôsô a ba be ne abé, a kandé fe zañe nyu a bo Zambe ésaé a nyu a ne te bo nye ésaé.” (Mal. 3:18) Ajô te, bi nji yiane kañese na jôm éziñ—to’o abé é ne bia metyi—nge ki bikobe biangane bi te’elane bia aval é ne na bi nga kate beta kui na bi bo Zambe ésaé. Bia bo mbia nsem éyoñe bia bo te ke ôsu a bo Yéhôva ésaé.
17. Amu jé bia yiane tabe ntyel éyoñe bia tobe môte bia kômbô luk?
17 Nge ô ne nkoé a na ô nga kômbô luk, yeme’e na mejô me Malachie me ne volô wo na ô tobe mbamba môte wo ya luk. Môt a ne bi mbamba mefulu méziñ, ve nge môt ate a nji kañe nya Zambee, ye a ne fo’o kôme yené zôsô mise me Yéhôva? (2 Cor. 6:14) Nge wo lu’u môt ate, ye a ye fo’o volô wo na ô tu’a nye’e Yéhôva? Bi tame nyoñ éve’an: Éko éziñe binga ya meyoñe mefe Njô bôte Salomon a nga luk be mbe fe be bili mbamba mefulu. Ve mbôle be nji be bebo bisaé be Yéhôva, be nga taté na ba wone Salomon nleme ôte’ete’e ôte’etek a bo nye na a kañe bezambe befe.—1 Bb. 11:1, 4.
18. Jé bebiaé ba yiane ye’ele bone bap?
18 A bebiaé, mi ne belane minkañete bejô bôte mi ne Kalate Zambe asu na mi volô bone benane na be ke ôsu a kañe Yéhôva a ayôñ ése. Vola’ané be na be kôme yeme na, bejô bôte Yéhôva a mbe a nye’e be mbe ba be mbe be kañe’e nye a tindi ayoñ Israël na é bo avale da. Ye’elané bone benan a zene ya mame mia jô, a bo’ané mame ma ye volô be na be tu’a subu Yéhôva bebé aval—ane, e yé’é Kalate Zambe, e tabe bisulan, a ke minkañete.—Vola’ané be na be yeme na mame mete mme ma dañe mfi ényiñ. (Matt. 6:33) Nge mi bo teke de bo, bone benane be ne su’ulane simesane na, e bo Ngaa Yéhôva a ne fo’o ve na wo nyiine “ñyebe ya nda bôt.” A asu’ulane ya été é ne na, be ne taté na ba telé mame mefe ôsu a dañe nya ékaña’a nge ki lume nye mvus.
19. Fane fé bôte be nga lume Yéhôva mvuse be bili? (Fombô’ô fe nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Ô ne bulane be Yéhôva!”)
19 Nge môt a lume Yéhôva mvus, ye nalé a tinane na a vo’o beta bo mvôé jé môs éziñ? Momo, amu a ne jôban abé dé a beta taté na a su’u nya ékaña’a. Asu na a bo de, da ye sili na a bo éjote nyul, a kañese mvolane bemvendé ya ékôane bekristen. (Jacq. 5:14) Ve jame da dañe mfi é ne na a beta bibane na a bo mvôé Yéhôva!
20. Nge bia vu bejô bôte be mbe zôsô, aval avé Yéhôva a ye yene bia?
20 Miñye’elane mivé bia te nyoñ a lat a bejô bôte ya Israël? Bi ne bo ane bejô bôte be nga wulu ba’aba’a a Yéhôva nge bia ve ngule jangan ése na bi kañe nye a nleme wongan ôse. Njeñané na bi nyoñe miñye’elan a zene ya bikobe biangan, na bi jôban abé dangan a bo mintyendane mia sili. Te bia vuane na jame da dañe mfi é ne na bi kañe fo’o ve nya Zambee. Nge wo ve ngule ya kabetane Yéhôva, a ye yene wo ane môt a bo mame me ne zôsô.
JIA 45 Mimfasane ya nleme wom
a Ayé’é di, bifia “bejô bôte ya Israël” bia fombô bejô bôte bese be nga jôé bebo bisaé be Yéhôva. Ba be nga jôé meyoñe mebaé ya Juda, ba be nga jôé meyoñ awôme ya Israël nge ki meyoñ 12 mese.
b ASU NA BI TU’A WÔK: Kalate Zambe a wô’ô jaé belan éfia “nlem” asu na a liti avale môt a ne édo’o été, minkômbane mié, asimesane dé, été nsisime jé, mefulu mé, mam a ne ngule ya bo, minsôñane mié a mam a kômbô tôé.
c Melu mete, bejô bôte be nji be be Israëlite be mbe be kañe’e bezambe ya meyoñe be mbe be dañe’e bita.
d Njô bôt Asa a nga bo mbia minsem. (2 Mka. 16:7, 10) Ve Kalate Zambe a jô na Asa a nga bo mame me ne zôsô mise me Yéhôva. É ne été na a nga taté bene mvolane be nga ve nye, ve a nga yiane su’ulane jôbane abé dé mvuse ya valé. Yéhôva a nga dañe beme mise mbamba mefulu mé a lôte bikobe bié. Da kôme yené na, Asa a mbe a kañe’e ve Yéhôva étam, a nga ve fe ngule ya vaa évus ékaña’a éyoñ a mbe njô.—1 Bb. 15:11-13; 2 Mka. 14:2-5.
e Bi ne kôme yene na nya ékaña’a a mbe nya mfii mise me Yéhôva amu metiñe mebaé me mbe me taté Atiñe Moïse me mbe me jô’ô na be nji yiane kañe môte mfe nge ki jôm éfe éziñ ane ô vaa ve Yéhôva étam.—Nkôl. 20:1-6.
f FÔTÔ ya : Ésoé mvendé ja kate mojañ éziñe na nlem ô tyele nye yôp a lat a fatane ñyuane meyok jé. Mojañ a kañese melep a ve nye a éjote nyul ése, a bo fe mintyendane mia sili, mvuse ya valé a ke ôsu a bo Yéhôva ésaé zôsô été.
