1. Ntyi’an ôvé ésoé ja yiane nyoñ a lat a melu ma zu, ve amu jé é nji yiane dañe tyele nleme yôp? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

A BISOÉ, mia fe mi yianeya yene na, e ne mfi ya bi nta’ane mam ôsusua na mia ke dulu. Ényiñ é ne ane wo ke dulu, wo yiane tyi’i vôme wo ye ke éyoñ ô ngenane mongô. E ne été na, e nji ve’ele bo tyi’ibi ya bi nta’ane mam. Heather, ngone minga éziñ ja jô na: “E ta’a ényiñe jôé a nji bo jam e ne tyi’ibi. Amu wo yiane tyik jame wo ye bo ényiñe jôé ése.” Ve te ve’ele bili atek. Yéhôva a jô bebo bisaé bé na: “Te [tyele nleme yôp], amu me ne Zambe wôé; m’ aye ve wo ngu; ya, m’ aye volô wo.”​—És. 41:10.

2. Jé ja liti wo na, Yéhôva a yi na ô nyiñe mvo’é melu ma zu?

² Yéhôva a jô wo na, ô tak ényiñe jôé a fek. (Ec. 12:1; Mt. 6:20) Mbamba binyum, abeñe bia, a zam wo wôk éyoñe wo di jôme wo nye’e, bia liti na, Yéhôva a yi na, ô nyiñe mevak été. Tame fe fas aval a ba’ale bia, aval a ye’ele bia fatan ényiñe ja so bibotan. Yéhôva a jô bôte ba biasé metiñe mé na: “[Mia] tope jam me nji nye’e. . . . Mi lô, bebo bisaé bam b’aye vak, ve mi aye veban ôson; mi lô, bebo bisaé bam b’aye yia bia amu meva’a ya nlem.” (És. 65:12-14) Yéhôva a nyoñe  duma éyoñe bebo bisaé bé ba nyoñe mbamba mintyi’an.​—Min. 27:11.

3. Minsôñane mivé Yéhôva a yi na ô bi?

³ Minsôñane mivé Yéhôva a yi na ô bi? A nga té môt asu ya na, a bi mevak amu a yeme nye, a kañe nye a nlem ôse. (Bs. 128:1; Mt. 5:3) A nji té mona môt ane tit, amu jôm é ne mfi asu tit é ne na, é di bidi, é nyu mendim, a é fôé. Zambe a yi na, ô bi mevak amu wo telé mam ma dañe mfi ôsu ényiñe jôé. Yéhôva a ne “Zambe ya nye’an,” a Zambe ya mevak, a nga té môt “éve’ela’a jé.” (2 Bec. 13:11; 1 Tim. 1:11; Met. 1:27) Ô ne bi meva’a nge wo vu Zambe ya nye’an. Ye wo fe ô yeneya na, jam éfuse ji ja jô e ne été: “Môt a ve, a nyô a nyoñ, nyô a ve a dañe yen ébotan”? (Mam. 20:35) Môt ase a yeme na, mejô mete me ne été. Nde ñhe, Yéhôva a yi na, éyoñe wo tak ényiñe jôé, nye’ane wo nye’e nye, a nye’ane wo nye’e bôte bevok ô tebe ôsu.​—Lañe’e Matthieu 22:36-39.

4, 5. Jé é mbe é va’a Yésus mevak?

⁴ A bisoé, Yésus a nga li’i mia mbamba éve’ela ya tôñ. E ne été na, a nga bo bivôé, a wô’ô mevak éyoñ a mbe mongô. Kalate Zambe a jô na, jam ese e bili éyoñe jé, “Éyoñe ya woé . . . a éyoñe ya jem.” (Ec. 3:4) Ve Yésus a nga jeñe fe na, a subu Yéhôva bebé, amu a mbe a yé’é Mejô mé. Éyoñ a mbe a bili mimbu 12, beye’ele ya temple be nga be fe’e ne vema amu “mam a nga yem a ñyalan a nga yalan” minsili miap.​—Lc. 2:42, 46, 47.

⁵ Yésus a nga yaé, a bo nya môtô a ne mevak. Jé é mbe é va’a nye mevak? A mbe a yeme’e na, nkômbane Yéhôva ô ne na, a “kate minzôzoé mbamba foé . . . a mindindim na mi yen.” (Lc. 4:18) Yésus a mbe mevak amu a mbe a bo’o nkômbane Zambe. Kalate Besam 40:8 a kate mevak a mbe a wô’ô éyoñ a jô na: “M’ ayen mvaé ya bo mam w’ anye’e, A Zambe wom.” Yésus a mbe a nye’e a kañete bôt ajô ya Ésa wé. (Lañe’e Luc 10:21.) Môs éziñ, éyoñ a maneya kañete minga éziñ, a nga jô beyé’é bé na: “Bidi biam bi ne na, me bo mam môt a nga lôme ma a nye’e, a mane fe ésaé jé.” (Jn. 4:31-34) Nye’ane Yésus a mbe a nye’e Yéhôva a bôte bevok, ñwô ô mbe ô va’a nye mevak. Ô ne fe ve wo mevak.

6. Amu jé e ne mfi ya sili bekpwa’a mefan bevo’o na, be volô wo bo nta’ane mame wôé?

⁶ Abui Bekristen e nga bi mevak e to bisoé, amu be nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefane be ngenane bongô. Nga ô ne ke laan a be na, be volô wo bo nta’ane mame wôé? “Vôm mbôndane fe’ ô ne momo, mam nlem w’akômbô bo me ne te tôban.” (Min. 15:22) Mbôle be ne biwôlô mfa’a ya nsisim, Bekristen bete be ne liti wo na, ésaé nkpwa’a mefan é ne wo nya mfi, ényiñe jôé ése. Yésus a nga taté yé’é yôp été b’ Ésa wé, ve a nji su’u valé, a nga ke ôsu a yé’é éyoñ a mbe si va. Éve’an é ne na, a nga yé’é meva’a môt a bi éyoñ a nambe nyô mbo’o nlem a zene ya benya mejôô, a éyoñ a kabetane Yéhôva ja’a a tele minjuk été. (Lañek Ésaïe 50:4; Beh. 5:8; 12:2) Bi tame zu yen aval avé, ésaé nkpwa’a mefan é ne soo wo benya meva’a.

7. Amu jé abui bisoé da nye’e da bo bôte beyé’é?

⁷ Yésus a nga jô na: “Kelan, mi bo meyoñe mese beyé’é . . . a ye’ele be.” (Mt. 28:19, 20) Nge wo sôñe na, ô bo bôte  beyé’é, yeme na, nsôñan ôte wo ye so wo mevak, wo ye fe wumulu jôé Yéhôva. Aval ane mesu m’ésaé mevo’o mese ô ne bi, wo ye bo atyeñ ésaé éte ane éyoñe ja lôt. Timothée a nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan a ngenan ésoé, a nga jô na: “Ma nye’e ésaé nkpwa’a mefan amu ja ve ma fane ya liti Zambe na ma nye’e nye. Atata’a, e nji be tyi’ibi ya bi abui meyé’é, ane me nga ke tabe vôme mfe, nalé a nga ve ma fane ya bi abime meyé’é éziñ. Môte wua ya bôte bia be be bia yé’é, a mbe a nga tabe bisulan. Mvuse ya valé, be nga loone ma Sikôlô bobejañ be ne Minkoé. * Éyoñe sikôlô a maneya, nde be nga lôme ma vôme mfe, me nga kui na, me bi meyé’é menyine wôé. Ma nye’e ma kañete bôt, amu ma yen ane mbamba nsisim a bo be na, be tyendé.”​—1 Bet. 2:19.

8. Aval avé abui bisoé e nga kui na e bo bôte beyé’é?

⁸ Bisoé biziñe bi nga yé’é nkobô ôfe. Jacob ya Amérique du Nord a nga tili na: “Éyoñe me mbe me bili mimbu zangbwal, abui bongô ya aba sikôlô dam e mbe e so’o Vietnam. Me mbe me kômbô’ô kañete be Mejô me Zambe. Jôm éte nje me nga yé’é nkobô ôte. Me mbe me ve’e Nkume mmombô a bete ya nkobô Engilis, a nyi ya nkobô Vietnam. Me nga jeñe fe bemvôé akônda ya nkobô Vietnam. Éyoñe me nga bi mimbu 18, nde me nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan. Mvuse ya valé, me nga bo Sikôlô bobejañ be ne Minkoé. Sikôlô ate a nga kômesane ma asu mbe’e me be’e den, amu m’étam me ne mvendé ya angôse bekañete ya nkobô Vietnam. Bôte ba kobô nkobô ôte, be wô’ô kam éyoñe ba wô’ô ane ma kobô nkobô wop. Ba kañese na me kañete be, a na, me ye’ele be Mejô me Zambe. Abui ya été e dubaneya.”​—Ve’ek a jam Mam Minlôman 2:7, 8 a jô.

9. Amu jé ésaé ya bo bôte beyé’é, é ne mbamba sikôlô?

⁹ E bo bôte beyé’é a ye’ele wo mbamba mefulu, a ye’ele wo aval ô ne laan a bôt, aval ô ne tabe womiene ndi, a ye’ele fe wo na, ô yeme yalane bôt. (Min. 21:5; 2 Tim. 2:24.) Ve ésaé éte ja dañedañe so mevak amu ja volô wo na, ô tu’a wô’ô bifuse ya Kalate Zambe bia wônô mbunane wôé. E bo bôte beyé’é, a ye’ele fe wo na, ô tu’a subu Yéhôva bebé.​—1 Bec. 3:9.

10. Amu jé ô ne bi meva’a ya kañete ja’a abôta nkañete dôé e ne ayet?

¹⁰ Ô ne bi meva’a ya kañete, ja’a bôte be nji dañe vô’ôlô nkañete wôé. Wo bo ke ésaé éte étam. Akônda ese da jeñe bôte be bili mbamba nkômban. Akônda ese e ne saé nsamba, akusa bo na, mojañe wua, nge sita wua nnye a ne volô môte na, a su’ulane bo Ngaa Yéhôva. Éve’an é ne na, Brandon a ne nkpwa’a mefan. A nga kañete abôta nkañete e ne ayet tañe mimbu ébul. A jô na: “Ma nye’e ésaé nkañete, amu Yéhôva nnye a nga ve bia je. Me nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan mbu me nga telé sikôlô. Ma nye’e ma ve bisoé ya akônda ngule nyul éyoñe ma yen ane bia yaé nsisim. Éyoñe me nga kui Sikôlô bobejañ be ne Minkoé, be nga lôme ma vôme mfe. Me ngenane teke kui na, me ye’ele môte Mejô me Zambe akekui a duban, ve bobejañe bevok be boya de. Ma wô’ô mevak, amu nta’ane mame wom wo volô ma na, me bo ésaé nkañete jam ngumba ngumba.​—Ec. 11:6.

11. Abui bisoé da yene meva’a ya bo ésaé évé y’Éjôé?

¹¹ E bo ésaé Yéhôva a yoé wo abui mimbé. Abui bisoé da ve ébiene ngumba ésaé melôñ. Mintete Meba m’Éjôé me ngenane me sili’i. E lôñ Aba Éjôé a ne ésaé ja ve Yéhôva duma, a ji é ne ve wo mevak. Aval ane bisaé bise bivo’o ya Éjôé, bia bi mevak éyoñe bia yeñ a Bekristen bevok. Bisaé meloñe bia ye’ele fe bia avale bi ne bo ntyel, avale bi ne yeme bo ésaé jangan, a avale bi ne saé a bôte bevok, ja’a ba ba tebele bia.

12. Aval avé ésaé nkpwa’a mefan ja yoé wo abui mimbé?

¹² Kevin, mojañ éziñ a jô na: “Me nga nyoñe ntyi’ane ya bo nkpwa’a mefan me too mongô. Éyoñe me nga bi mimbu 19, nde me nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan. Me mbe me saék a mojañ a mbe a lôñe menda, moné a mbe a ya’ane ma, nnye a mbe a volô’ô ma na, me nyiñ. Me nga yé’é ane ba kôme mendile menda, bevundu, a mimbé. Mvuse ya valé, nde me nga saé a bobejañ ba volô bôte vôm ébubua ja te kui, tañe mimbu mibaé. Bi mbe bi kôme Meba m’Éjôé a menda me bobejañ me nga ndaman. Éyoñe me nga wô’ô na, ba yi bobejañ be ne su’u nlôñane Meba m’Éjôé Afrique du sud, ane me nga jalé afebe na, me kate na me ne fili, nde be nga loone ma. Éyoñe me kuiya wôé, bi nga lôñ abui Meba m’Éjôé. Bia be bobejañ bia saé nsamba, bia wô’an ane nda bôt. Bia nyiñe nda jia, bia yé’é Kalate Zambe nsamba, bia saé fe nsamba. Me nga bi fe meva’a ya kañete a bobejañe ya bevôme bete. Nsôñane me nga bi me ngenane mongô, ô nga soo ma abui mevak.”

13. Aval avé ésaé ya Béthel ja ve bisoé nlem avak?

 ¹³ Bobejañe béziñ be nga tyi’i na, ba ye ve bebien asu ésaé Yéhôva ényiñe jap ése, be ne Béthel den. Ésaé ya Béthel é ne mbamba fatan ényiñ, amu ésaé ése ô ne bo Béthel, é ne asu Yéhôva. Bobejañe ba saé Béthel, ba volô bia na, bi bi bidi ya nsisim. Dustin a saé Béthel a jô na: “Me nga bi nsôñane ya ve mamiene ngumba asu ésaé Yéhôva, e zu koone me ngenane me bili mimbu ébul. Éyoñe me nga telé sikôlô, nde me nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan. Be nga loone ma Béthel mvuse ngumba mbu a étun. Be nga ye’ele ma ane ba belane minsini a kuli bekalate. Ésaé ya Béthel é nga bo na, me yem aval avé ésaé nkañete ya si ése ja yaé. Ma nye’e ésaé ma bo, amu ja volô bôte na, be subu Yéhôva bebé.”

14. Ô ne bo aya nge wo kômbô nyoñ ésaé nkpwa’a mefan?

¹⁴ Ô ne bo aya nge wo kômbô nyoñ ésaé nkpwa’a mefan? Jam e ne dañe volô wo na, ô bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba e ne na, ô bi mbamba mefulu. Nde ñhe yé’é Kalate Zambe nya ñyé’ane, nyoñek éyoñe ya kôme bindi mam wo yé’é, jeñe fe na, ô yalane bisulan. Nté ô ngenan ô bo’o sikôlô, ô ne yé’é na, ô bo atyeñe nkañete. Yé’é na, ô laan a bôt éyoñe wo yeme belane minsili; kôme’e fe vô’ôlô éyoñe ba yalan. Ô ne fe bo bone bisaé asu akônda, ane e bo mfubane ya Aba Éjôé. Yéhôva a nye’e a belane bôte ba sili bebiene si, a ba be bili nkômbane ya saé. (Lañe’e Besam 110:3; Mam. 6:1-3) Nlômane Paul ô nga loone Timothée na, a ke bo ésaé missionnaire a nye amu Timothée “a mbe a bili mbamba nkañete be bobenyañ.”​—Mam. 16:1-5, Mfefé Nkôñelan.

15. Aval avé ô ne kômesane na, ô toñe womien?

¹⁵ Bekpwa’a mefan ba yiane bi mon asu ésaé, asu ya na, be toñe bebien. (Mam. 18:2, 3) Éko éziñ, ô ne yene mfi ya bo sikôlô abim éziñ, na ô bi mon ésaé a ne volô wo. Nté wo fase jam ete, kele’e laan a njome mekônda, a bekpwa’a mefane bevok. Sili’i be na, mon ésaé mbé a ne bo mvo’é asu nkpwa’a mefan? Tôñe’e melebe ya Kalate Zambe ma, “ke’e Yéhôva bisaé biôé, wôna mam wo kômbô bo m’aye teléban.”​—Min. 16:3; 20:18.

16. E nyoñ ésaé nkpwa’a mefan éyoñ ô ngenane mongô, a kômesane wo asu ényiñ, jé ja liti nalé?

¹⁶ Yéhôva a yi na, ô bi mbamba ényiñ a ka’ale wo asu melu ma zu nya mbiane. (Lañe’e 1 Timothée 6:18, 19.) Ésaé nkpwa’a mefan ja ve wo fane ya yeñ a bekpwa’a mefane bevok, nalé a bo na, ô wôn nsisim. Abui bôt e nga yene na, e nyoñ ésaé nkpwa’a mefan éyoñe be ngenane bisoé, a nga volô be na, alu’u dap e wulu’u mvo’é. Nde fe, bôte be nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan be ngenane minkoé be nga kui na, be kee ésaé éte ôsu ja’a be lu’aneya.​—Bero. 16:3, 4.

17, 18. Amu jé wo yiane futi nleme wôé mam wo sôñ?

¹⁷ Wo yiane fe futi nleme wôé mam wo sôñ. Kalate Besam 20:4 a jô na Yéhôva: “A va’a wo jam nleme wôé w’akômbô, a tôé [minsôñane miôé mise].” Nde ñhe, tame fase minsôñane miôé. Fase’e fe mbamba be mam Yéhôva a bo den, simesa’ane na, wo fe ô ne bo ésaé éte a nye. Nyoñe’e ñhe ntyi’ane ya sôñ mam ma ve nye nlem avak.

¹⁸ E bo Yéhôva ésaé ngumba ngumba aye soo wo abui mevak, amu zene ya wumulu Zambe nje le. Yaa, “yene’ fe mvaé jôé be Yéhôva; a nnye a ye ve wo mam nleme wôé w’akômbô.”​—Bs. 37:4.