1. Jé Yéhôva a yi na bi bo?

NYE’AN Yéhôva ô ne mban. (Os. 6:6) Fulu éte é ne nya mfii mise mé. A yi na bia fe bi bi je. Kalate wé a lebe bia abui biyoñe na bi liti bôte “nye’an ô ne mban.” (Mic. 6:8.) Ve ôsusua na bia bo de, bia yiane taté yem jé é ne nye’an ô ne mban.

2. Jé é ne nye’an ô ne mban?

² Bifia be nga kôñelane na “nye’an ô ne mban” bi ne Traduction du Monde Nouveau bebé biyoñ 230. Ve bekôñelane Kalate Zambe béziñ be nga kôñelan bifia bite na “mvam.” Ajô te, nge wo tôban éfia mvam éyoñe wo ye lañe bifuse ya Kalate Zambe bi ne nlô ajô wu a wu wo tôé, yeme’e na ja kobô ajô nye’an ô ne mban. Nde, jé é ne nye’an ô ne mban? Ô ne avale nye’an e ne teke man. Wo bo na bôte be kabetan, be wulu ba’aba’a, a na be su’an éyoñ ése. Bifia bite mbie Kalate Zambe a wô’ô belane bie asu na a liti avale nye’an Yéhôva a nye’e môt a binam, ve bôte be ne fe liti fulu éte zañe jap. Yéhôva nnye fo’o a ne éve’ela ja dañ mfa’a ya liti fulu nye’an ô ne mban. Ayé’é di, bii yen aval avé a nga liti bôte fulu éte, wônaa ayé’é da zu, bii yen aval avé bi ne vu Yéhôva mfa’a ôte, a liti fulu nye’an ô ne mban zañe jangan.

3. Jé Yéhôva a nga kate Moïse a lat a mefulu mé?

³ Mon éyoñ mvuse nkôlan bone b’Israël si ya Égypte, Yéhôva a nga kulane Moïse mam méziñ a lat a éyôlé jé a mefulu mé. A nga jô nye na: “Yéhôva, Yéhôva, Zambe ya éngôngo a mvam, ôte’ete’e ya yaa,  a bili abui mvam [nye’an ô ne mban, nwt] a benya mejôô; a ba’ale mvame jé [nye’an ô ne mban, nwt] mfa’a ya betoyini be bôt, a jamé mbia be mam, a minkoban, a abé.” (Nk. 34:6, 7) Bifia bite bia liti mbamba jam éziñ a lat a fulu nye’an ô ne mban Yéhôva. Jam ete e ne jé?

4-5. (a) Yéhôva émien a jô na a ne avale môt avé? (b) Bia zu jeñe biyalane ya minsili mivé?

⁴ Yéhôva a nji jô ve na a bili fulu nye’an ô ne mban, ve a nga jô na a bili je “abui.” Bifuse bife ya Kalate Zambe bi bili bifia bite. (Nb. 14:18; Néh. 9:17; Bs. 86:15; 103:8; Joël 2:13; Jonas 4:2) Yéhôva étam nnye Bible a jô na a bili abui nye’an ô ne mban. Éyoñe bia yen aval avé Yéhôva a nga ngôné fulu jé éte Kalate wé, jam ete da nambe bia nya abuii. Teke vaa nge beté, fulu nye’an ô ne mban é ne nya mfii mise mé. Jôme te nje Njôô bôte David a nga jô na: “[Nye’an ô ne mban wôé], A Yéhôva, ô ne yôp été . . . Za aka’a étôto’o [nye’an ô ne mban wôé ô] né, A Zambe! A bone be bôt ba sobô ejijine ya mefabe môé si.” (Bs. 36:5, 7) Aval ane David, ye fulu nye’an ô ne mban Zambe é ne nya édima mise mangan?

⁵ Asu na bi tu’a yeme jé é ne nye’an ô ne mban, bia zu yalane minsili mibaé mi: Beza mbe Yéhôva a liti fulu nye’an ô ne mbane jé? Aval avé bia bu’ubane fulu nye’an ô ne mban Yéhôva?

6. Beza mbe Yéhôva a liti fulu nye’an ô ne mban?

⁶ Beza mbe Yéhôva a liti fulu nye’an ô ne mbane jé? Bible a liti na bi ne nye’e abui mam, aval ane “ésaé mefup,” “vin a mbon,” “melep,” “ñyeman.” (2 Mka. 26:10; Min. 12:1; 21:17; 29:3) Ve nye’an ô ne mban wo fombô ke biôm, wo fombô fo’o ve bôt. Jam afe e ne na, Yéhôva a liti ki bôte bese fulu nye’an ô ne mban. A liti je be bôte be bili ngum aval élat a nye. Yéhôva a kabetane bemvôé bé. A bili ngume nsôñan asu dap, a é nye’e be nnôm éto.

7. Aval avé Yéhôva a nga liti na a nye’e môt a binam ase?

⁷ Yéhôva a nye’e môt a binam ase. Yésus a nga jô Nicodème na: “Zambe a nga nye’e bôte ya si nyô, a nga lôm atyi’i Mone dé, ajô te bôte bese môt a buni nye, a ye jañ, ve tabe ényiñ ya melu mese.”​—Jean 3:1, 16; Mt. 5:44, 45.

8-9. (a) Amu jé Yéhôva a liti bebo bisaé bé nye’an ô ne mban? (b) Jé bia zu yen éyoñe ji?

 ⁸ Avale bia te yene yôp, Yéhôva a liti fulu nye’an ô ne mban fo’o ve be bôte be bili ngum aval élat a nye: Bebo bisaé bé. Mejô me David a ma me nkulu mejô Daniel ma kôme bo’olô jam ete. David a nga jô na: “Kele’ [nye’an ô ne mban wôé] ôsu be ba ba yeme wo.” “[Nye’an ô ne mban Yéhôva ô] too ataté nnôm éto akekui nnôm éto be ba ba ko nye woñ.” Daniel ki a nga jô na Yéhôva a ne “Nyô a ba’ale bilat a liti fe [nye’an ô ne mban] be ba ba nye’e nye a ba’ale metiñe mé.” (Bs. 36:10; 103:17; Dn. 9:4) Mejô mete ma liti na Yéhôva a liti bebo bisaé bé nye’an ô ne mban amu ba yeme nye, ba koo nye woñ, ba nye’e nye, a ba ba’ale metiñe mé. Yéhôva a ba’ale nye’an ô ne mban wé fo’o ve asu bôte ba kañe nye.

⁹ Ôsusua na bia bo mbo ésaé Yéhôva, bi nga wô’ôtan nye’an Yéhôva a nye’e môt a binam ase. (Bs. 104:14) Ve éyoñe bi nga nyiin ékôane jé, bi nga taté na hia bu’ubane fe nye’an ô ne mban wé. Yéhôva a ka’ale mbo ésaé wé ase na: “[Nye’an ô ne mban wom wo] ye bo te kôlô be wo.” (És. 54:10) Nde fe na, David émien a nga yene na “Yéhova a teléya nyô a [nye’e] Zambe [na] a bo jôme jé.” (Bs. 4:3) Jam ete da yiane ve bia nkômbane ya bo jé? Ntili besam a nga jô na: “Nyô ase a ne fek, a ye vô’ôlô mam ma; a ba ye simesan [nye’an ô ne mbane] Yéhôva.” (Bs. 107:43) Asu na bi tôñe melebe mete, bia zu yene mam melal ma liti aval avé bia bu’uban nye’an ô ne mbane Yéhôva.

10. Aval avé nye’an ô ne mban Yéhôva wo volô bia? (Besam 31:7)

¹⁰Nye’an ô ne mban Yéhôva wo tabe nnôm éto. Besam 136 a ngôné jam ete biyoñe 26. Éfus ôsu ja jô na: “Tameka veane Yéhôva akéva; amu a ne mvaé;  Amu [nye’an ô ne mban wé ô] to nnôm éto.” (Bs. 136:1) Éfus 2 akekui 26, bia koone bifia “[nye’an ô ne mban wé ô] to nnôm éto” abui biyoñ. Nté bia lañe bifuse bite, bi ne semé aval avé Yéhôva a liti fulu nye’an ô ne mban teke tek. Bifia “[nye’an ô ne mban wé ô] to nnôm éto” bia ve bia njika’ane na nye’an Yéhôva a nye’e bebo bisaé bé ô ne teke man. Nga jam ete da nambe bia minlem éyoñe bia yeme na Yéhôva a ye ke bo avôle ya lume bia mvus? A kabetane ba ba kañe nye, e dañedañ éyoñe ba tôbane minjuk. Aval avé jam ete e ne volô bia? Éyoñe bia yeme na Yéhôva a kabetane bia nalé, bi ne njalan a mevak, a bia bi ngule ya dañe minju’u miangan, a bo Zambe wongan ésaé mban.​—Lañe’e Besam 31:7.

11. Aval avé Besam 86:5 a liti jame da tindi Yéhôva na a jamé?

¹¹Nye’an ô ne mban Yéhôva wo bo na a jamé bia. Éyoñe Yéhôva a yen ane mbo abé éziñ a kôñelane nlem, nye’an ô ne mban Wé wo tindi Nye na a jamé nye. David a nga jô a lat a Yéhôva na: “A nji bo bia ane da yiane mam abé mangan, nge ya’ane bia ane da yian mbia be mam mangan.” (Bs. 103:8-11) David émien a mbe a kôme’e yem avale mintaé mbo nsem a ne wô’ éyoñe mone môte ya nlem a bôme nye. Ve a nga yene na Yéhôva a ne “avôle ya jamé.” Jé ja tindi Yéhôva na a bo de? Éyalan é ne Besam 86:5. (Lañek.) Ôwé, fo’o avale David a nga jô, Yéhôva a liti nye’an ô ne mban be ba bese ba sili nye njaman.

12-13. Jé é ne volô wo nge nsem éziñ ô nga bo melu mvus ô ngenan ô tya’a wo nlem?

¹² Éyoñe bia te bo nsem, e ne mvo’é na bi jôban. Jam ete e ne tindi bia na bi kôñelane nlem, a na bi jeñ avale bi ne kôm ajô ete. Bebo bisaé be Yéhôva béziñ ba dañe wô’ô mintaé nlem amu minsem be nga bo melu mvus. Minleme miap mia ve be bijô, a jô be na Yéhôva a vo’o jamé be môs éziñ, to’o ba sili nye njaman aval avé. Nge wo  fe ô tele été éte, yeme’e na ô ne bi mvolane nge ô too ndi na Yéhôva a bili nkômbane ya liti wo nye’an ô ne mban wé.

¹³Aval avé jam ete e ne volô bia? Akusa bo bi be’e metyi ya abé, bi ne kañe Yéhôva mevak été a mone môte ya nlem a too mfuban. Jam ete e ne boban amu “metyi me Jésus, Mone wé, ma tune bia abé ese.” (1 Jean 1:7) Nge jam éziñ ô nga bo e ngenan e tya’a wo nlem, simesa’ane na Yéhôva a ne ôjeja’a ya jamé môt ase a jôban abé dé nya njôbane. Tame yen nja David a nga bôône zañe fulu nye’an ô ne mban a fulu ya jamé. A nga jô na: “Amu ane yôp da kandane si nyô ôyape yôp, abim ete fe [nye’an ô ne mban wé ô] ne mfa’a ya ba ba ko nye woñ. Nté vôm jôp da tôô a kandane vôm jôp da dim, nté ôte fe a vaaya bia mintyamane metiñe miangan.” (Bs. 103:11, 12) Bi vo’o fo’o sôane na Yéhôva a bili nkômbane ya “dañe jamé” bia.​—És. 55:7.

14. Aval avé David a nga liti na nye’an ô ne mban Yéhôva wo kamane bia?

¹⁴Nye’an ô ne mban Yéhôva wo kaman élat bi bili a Nye. David a nga ye’elane Yéhôva, a jô’ô na: “Ô ne vôme ma sobô, wo ye ba’ale ma mfa’a ya njuk. . . . Nyô a tabe Yéhôva mebun, [nye’an ô ne mban wo] ye bômane nye.” (Bs. 32:7, 10) Aval ane mimfine ya bitison ya melu mvus mi mbe mi kama’ane bôte be mbe be too été, nalé fe nye’an ô ne mbane Yéhôva wo bômane bia, a wo kaman élat bi bili a Nye. Ñwô fe wo tindi Yéhôva na a dutu bia be nye.​—Jr. 31:3.

15. Nja ôvé ô ne zañe nye’an ô ne mban Yéhôva a ôlem?

¹⁵ David a nga belan éve’an éfe asu na a liti aval avé Yéhôva a kamane bebo bisaé bé. A nga jô na: ‘Zambe a ne ôleme wom ô ne ôyabe yôp, Zambe ya nye’an ô ne mban mfa’a wom.’ A nga jô fe a lat a Yéhôva na: “[Nye’an ô ne mban wom], ôleme wom, ôleme viam ô ne ôyabe yôp, a nyii wom. Ébene jam, a nyô ma sobô be nye.” (Bs. 59:17; 144:2) Amu jé David a nga ve’e nye’an ô ne mban Yéhôva a ôlem? Amu to’o bia nyiñ afôla avé si nyi, nge bia bo Yéhôva ésaé, é ke ôsu a kaman mbamba élat bi bili a nye. Jam ete da yené fe Besam 91. A jô na: “Ma ye jô ajô Yéhôva na, a ne me vôm ma sobô a ôleme viam.’” (Bs. 91:1-3, 9, 14) Moïse fe a nga belan éve’an éte. (Bs. 90:1) Valé a nga zu wu, a nga jô na: “Zambe ya nnôm éto a ne éto jôé ya tabe, a mo mé ya melu mese me ne wo si.” (Dt. 33:27) Jé bifia “mo mé ya melu mese me ne wo si” bia ye’ele bia a lat a Yéhôva?

16. Bibotan bibaé bivé bi bili? (Besam 136:23)

¹⁶ Éyoñe bia yene Yéhôva ane Ôleme wongan, bia koo ki jôme woñ. Ve e ne kui na bi bili atek, a vuane jam ete. Nge nalé a kui, jé Yéhôva é bo asu dangan? (Lañe’e Besam 136:23.) A ye buti bia a mo mé, a be’e bia, éyoñe te a volô bia na bi beta tebe tetele. (Bs. 28:9; 94:18) Aval avé jam ete e ne volô bia? Zambe é su’u bia éyoñ ése bii yi mvolan. Jam ete da ye’ele bia mam mebaé. Di ôsu, bi kusa nyiñe vé, bi bili vôme ya ke sobô. Di baa, Ésaa wongan ya nye’an a ne yôp été, ve a nyoñe ngab a bia.

17. Nye’an ô ne mban Yéhôva wo ve bia ndi nleme fé? (Besam 33:18-22)

¹⁷ Bia te yene na éyoñe bi tele minju’ été, bi ne tabe ndi na Yéhôva é volô bia na bi ba’ale mbunane wongan. (2 Bec. 4:7-9) Nkulu mejô Jérémie a nga jô na: “Vôm bi ne te jañ, jam ete da so amu [nye’an ô ne mban] Yéhôva, amu a ne te kate ko éngôngo.” (Myô. 3:22) Bi ne tabe ndi na Yéhôva é ke ôsu a liti bia nye’an ô ne mban, amu ntili besam a nga jô na, “dise Yéhôva da fombô ba ba ko nye woñ, ba ba tabe ndi nlem mfa’a ya [nye’an ô ne mban wé].”​—Lañe’e Besam 33:18-22.

18-19. (a) Jé bi nji yiane vuan? (b) Jé bii yen ayé’é da zu?

¹⁸ Jé bi nji yiane vuan? Ôsusua na bia bo mbo ésaé Yéhôva, bi nga wô’ôtan nye’an Yéhôva a nye’e môt a binam ase. Ve éyoñ bi nga nyiin ékôane jé, bi nga taté na bia bu’ubane fe nye’an ô ne mban wé. Nye’an ôte ñwô wo bo na Yéhôva a kamane bia. A ye kabetane bia, a tôé bengaka’a bese a nga bo bia. A yi na bi bo bemvôé bé nnôm éto. (Bs. 46:1, 2, 7) Ajô te, bi kusa tôbane nju’ ôvé, Yéhôva é ve bia ngule ya ba’ale mbunane wongan.

¹⁹ Bia te yen aval avé Yéhôva a liti bebo bisaé bé nye’an ô ne mban. Ve a yi na bia fe bi liti bôte bevo’o fulu éte. Ayé’é da zu dé liti bia aval avé bi ne bo de.