1. Jé Pierre a nga bo éyoñe Yésus a nga bo asimba é nga volô nye na a bi abui kos?

 PIERRE a nga lôte ngum alu a yobô’ô kose ve teke bi jôm. Ane a nga teme Yésus a nga jô nye na: “Kele’e éfunga, vôme mañe me ne édok, a wuané mevote menane valé na mi bi kos.” (Luc 5:4) Teke bisô na Pierre a nji be a buni’i na a ne bi kose valé môs ôte, ve a nga bo avale Yésus a nga jô. Pierre a bôte ba be nye be mbe be yobô’ô be nga bi abui kos aval é ne na, mevote me nga taté na ma nyabé. Éyoñe be nga yene na jame Yésus a nga bo é mbe asimba, ane Pierre a bôte bete “be nga dañe kam.” Nde Pierre a nga jô na: “Kôlô’ô vôme me ne a Tate, amu me ne mbo minsem.” (Luc 5:6-9) Éko éziñe Pierre a mbe a yene’e na a nji bo avale môte da yiane tebe Yésus fefel.

2. Amu jé é ne mfi na bi yé’é nkañete Pierre?

² Jame Pierre a jô é ne été, amu a nga too fo’o mbo minsem. Mimfufube mintilane mia liti na Pierre a nga jô a bo mame méziñ a nga su’ulane jôban. Ye wo fe ô tameya tebe aval été Pierre a nga tebe? Ye ô bili mbia fulu éziñe wo wosane nye? Nge é ne nalé, nkañete Pierre ô ne beta ve wo ngule nyul. Aval avé jam éte é ne boban? Tame ve’ele simesane jam di: Yéhôva a mbe ve bo na be bo teke tili bikobe Pierre a nga bo Kalate Zambe été. Ve a nga bo na be tili bie asu dangan, ndembene bi ne ngule ya yé’é mame méziñ. (2 Tim. 3:16, 17) Éyoñe bia nyoñ éyoñe ya fombô bikobe Pierre a nga wosane bie, nalé a liti bia na Yéhôva a yange ki na bi bo ne seleñe teke ayeñ. A yi na bi jibi a ke ôsu a bo ngul akusa bo bikobe biangan.

3. Amu jé bia yiane bo ôjibi?

³ Amu jé bi nji yiane ji’a sili mo si? Amu éyoñe bia bo jam  éziñe mban, bi ne su’ulane bo je nya mboone. Bi tame nyoñ éve’an: Asu na môt a kôme yeme bôme mezik, a ne bo abui mimbu a yé’é avale ba bôme me. Nté a bo de, a ne bo abui bikop, ve nge a ke ôsu a yé’é a ne kui na a kôme yeme bôme mezik. To’o éyoñe môt ate a nga yeme bôme mezik, é ne kui biyoñe biziñe na a beta bo bikop. Ve a sili ki mo si, a ke ôsu a saé asu na a tu’a yeme bôme mezik. Avale te da da, to’o éyoñe bia simesane na bi vo’o beta bo bikobe biziñ, bi ne teme bi nga beta bie bo. Ve bi ne ke ôsu a saé asu na bi tôé nsôñane wongan. Bia bese bia jô a bo mame méziñe bia su’ulane jôban. Ve nge bia sili ki mo si, Yéhôva a ne volô bia na bi ke ôsu a bo mame me ne abeñ. (1 P. 5:10) Bi tame zu yen avale Pierre a nga liti fulu ôjibi. Mvame Yésus a nga liti Pierre é ne volô bia na bi ke ôsu a bo Yéhôva ésaé.

4. Avale kalate Luc 5:5-10 a liti, aval avé Pierre a nga kobô ajô dé émien, a jé Yésus a nga bo asu na a bôône nye nleme si?

⁴ Mimfufube mintilane mia kate ki amu jé Pierre a nga jô na a ne mbo minsem, nge ke minsem a mbe a simesane na a nga bo. (Lañe’e Luc 5:5-10.) Yésus a mbe a yeme’e na Pierre a nga yiane ko woñ amu a mbe a simesane na a nji bo mbamba môt. Ve Yésus a mbe fe a yeme’e na Pierre a mbe ngule ya wulu ba’aba’a a nye. Ajô te, Yésus a nga jô Pierre évôvoé été na: “Te ko woñ.” Mejô Yésus a nga jô Pierre me nga tyendé ényiñe jé. Pierre ba monyañe be nga jô’é ésaé ñyobane kos a taté na ba bo ésaé nkañete a Yésus. Ane Yéhôva a nga botane ntyi’ane be nga nyoñ.—Marc 1:16-18.

5. Bibotane bivé Pierre a nga bi éyoñ a nga dañe woñe wé a tôñe Yésus?

⁵ Pierre a nga yene bitua bi mam éyoñ a mbe a saék ba Yésus. A nga yen ane Yésus a saé minkôkon, ane a vaa bôte mimbia minsisim, a nga yene fe ane a wômôlô bewu. b (Matt. 8:14-17; Marc 5:37, 41, 42) Pierre a nga yene fe étua ñyenan, ô liti’i ésaé Yésus a ye bo éyoñ a ye bo Njôô ya Éjôé Zambe. Pierre a nji ve’ele vuane ñyenan ôte éyoñ éziñ. (Marc 9:1-8; 2 P. 1:16-18) Ôwé Pierre a nji ye ve’ele yen avale mam éte nge a nji ye kañese wulu a Yésus. Teke bisô na Pierre a nga yiane bo abui mevak éyoñ a nga juan a mbia be asimesane bé, a éyoñ a nga bi bibotane bite bise.

6. Ye Pierre a nga kui na a dañe bikobe bié tyi’ibi? Timi’in.

 ⁶ Akusa bo mame mese a nga wôk a ma a nga yen, Pierre a nga ke ôsu a juane bikobe bié. Bi tame nyoñe bone bive’an. Éyoñe Yésus a nga mane kate avale ba ye tibili nye a kpwe’ele nye asu na minkulane mejô ya Kalate Zambe mi tôéban, Pierre a nga jô Yésus na, avale jam éte da ye nye kui. (Marc 8:31-33) Abui biyoñ, Pierre a minlômane mivo’o mi mbe mi sañetan asu na be yeme môt a dañe ba bevok. (Marc 9:33, 34) Alu Yésus a nga kandane nyiñe si va, ôsusua na a wu, Pierre a nga tyi’i môt éziñ alo a njet ése. (Jean 18:10) Alu te da da, Pierre a nga ko woñ ane a nga sôane mvôé jé Yésus, biyoñe biyoñe bilal. (Marc 14:66-72) Nalé a nga bo na Pierre a yôn abui.—Matt. 26:75.

7. Pierre a nga bi fane ya bo jé éyoñe Yésus a nga wômô?

⁷ Jam éte é nga te’e Yésus nyul angôndô, ve Yésus a nji ve’ele li’i nye étam. Éyoñe Yésus a nga wômô soñ, a nga ve Pierre fane ya beta liti nye na a ngenan a nye’e nye. Yésus a nga ve Pierre ésaé ya nyoñe ngap a mintômba mié. (Jean 21:15-17) Pierre a nga kañese bo ésaé éte. Ane a nga ke Jérusalem môse Pentecôte, a mbe môte wua ya bôte be nga taté nyoñe mfufube nsisim.

8. Beta ékobe mbé Pierre a nga beta bo éyoñ a mbe Antioche?

⁸ To’o éyoñe Pierre a nga bo ñwo’on, a mbe a yiane ke ôsu a juane bikobe bié. Mbu 36 É.J., Pierre a nga yen ane Zambe a bo na Corneille a bo ñwo’on, a nalé a nga bo na a yeme na “Zambe a nji bo ôbangam,” a na to’o bôte be nji bo bejuif be ne ngule ya nyiin ékôane bekristen. (Mame mi. 10:34, 44, 45) Mvuse ya valé, Pierre a nga taté na a di a begentil, jam a nji be ve bo môs éziñ. (Gal. 2:12) Ve bejuif béziñe be mbe be simesa’ane na bejuif a begentil be nji yiane di nsamba. Éyoñe bejuif be mbe be bili aval ôsimesan ôte be nga zu Antioche, Pierre a nga telé ndian a begentil amu a mbe a ko bejuif bete woñ. Paul a nga yene jame Pierre a nga bo, ane a nga komekane nye bôt été. (Gal. 2:13, 14) Akusa bo ékobe jé, Pierre a nji sili mo si. Jé é nga volô nye?

9. Avale kalate Jean 6:68, 69 a liti aval avé Pierre a nga liti na a ba’ale élat?

⁹ Pierre a nga ba’ale élat, a nji kañese na jam éziñ é bo na a bo teke beta tôñe Yésus. A nga bo de éyoñe Yésus a nga jô beyé’é bé jam éziñe be nji kui na be wôk. (Lañe’e Jean 6:68, 69.) Abui ya bebe é nga lume Yésus mvus été été, teke jeñe na be kôme wô’ô jam a mbe a kômbô’ô jô. Ane ô vaa ve Pierre. A nga ba’ale élat a Yésus amu a mbe a yeme’e na Yésus étame nnye a bili “mejô ya ényiñe ya nnôm éto.”

10. Aval avé Yésus a nga liti Pierre na a too nye ndi? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁰ Yésus a nji li’i Pierre étame môs éziñ. Alu a nga kandane lôte si va, Yésus a mbe a yeme’e na Pierre a minlômane mivo’o ba ye li’i nye étam. Ve Yésus a nga jô Pierre na a too ndi na a ye beta so a ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye. (Luc 22:31, 32) Yésus a nga kôme yeme na “nsisim ô ne ngul, ve nsôn ô ne atek.” (Marc 14:38) Ajô te, to’o éyoñe Pierre a nga sôane Yésus, Yésus a nji wua nlômane wé fé. Éyoñe Yésus a nga wômô, a nga yené be Pierre éko éziñe vôm a mbe étam. (Marc 16:7; Luc 24:34; 1 Cor. 15:5) Tame ve’ele simesan avale jam éte é nga ve Pierre ngule nyul, nnye ate nlem ô mbe abé amu ékop a nga bo.

11. Aval avé Yésus a nga liti Pierre na Yéhôva a too ndi a nye?

 ¹¹ Yésus a nga jô Pierre na Yéhôva a ye nyoñe ngap a nye. Éyoñe Yésus a nga wômô, a nga beta bo asimba asu na Pierre a minlômane mivo’o mi beta bi kos. (Jean 21:4-6) Asimba éte é mbe é liti’i Pierre na Yéhôva a ne jalé miñyiane ya minsône mié tyi’ibi. Ye wo simesan éyoñe Yésus a nga jô na Yéhôva é jalé miñyiane mi bôte ba taté “jeñ Éjôé Zambe.” (Matt. 6:33) Mejô mete mme me nga bo na Pierre a taté telé ésaé nkañete ôsu, sake ésaé ñyobane kos. A nga kañete môse Pentecôte ya mbu 33 É.J., a nalé a nga volô betoyini be bôte na be kañese mbamba foé. (Mame mi. 2:14, 37-41) Mvuse ya valé, a nga volô fe besamaritain a begentil na be yeme Yésus a tôñe nye. (Mame mi. 8:14-17; 10:44-48) Yéhôva a nga yiane belane Pierre asu na a volô mevale me bôte mese na me yeme benya mejô.

12. Aval avé nkañete Pierre ô ne volô bia nge bia wosan ékop éziñe den a ntoo ayabe éyoñ?

¹² Yéhôva a ne volô bia na bi jibi. Ve é nji ve’ele bo tyi’ibi ya jibi éyoñe bi lôteya abui mimbu bi wosan ékop éziñ. Biyoñe biziñe minju’u miangane mi ne yené ane mia lôte mi Pierre a nga tôbane mie. Ve Yéhôva a ke ôsu a va’a bia ngule ya jibi. (Bsa. 94:17-19) Éve’an é ne na, mojañ éziñ a nga bo abui mimbu a diñe befame bevok ôsusua na a yeme benya mejôô. A nga su’ulane tyendé fatan ényiñe jé a tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe. Ve to’o nalé, é wô’ô kui biyoñe biziñe na a wosane mbia be asimesan. Jé é nga volô nye na a bo teke sili mo si? A jô na: “Ngule Yéhôva.” A ke ôsu a jô’ô na: “Me nga yé’é na mfufube nsisime Yéhôva . . . , a ne ve ma ngule ya [ke ôsu] a nyiñ aval ényiñe Yéhôva a yi na me nyiñ . . . Yéhôva a nga yeme belane ma, akusa bo bikobe biam a ke ôsu a ve ma ngul.”

13. Avale kalate Mame minlôman 4:13, 29, 31 a liti, aval avé bi ne vu éve’ela Pierre? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹³ Bia te yene na Pierre a nga bo ngule bikop amu a mbe a ko bôte woñ. Ve Pierre a nga ye’elane Yéhôva na a ve nye fulu ayok, a nalé a nga volô nye na a kobô teke ko woñ. (Lañe’e Mame minlôman 4:13, 29, 31.) Bia fe bi ne dañe woñe wongan. Bi tame zu yen jam é nga kui Horst, ésoé mojañ é nga nyiñe Allemagne nazis éyoñe  Beta bita bi baa bi nga boban. Éyoñ éte bôte be mbe be batane na: “Heil Hitler!” Nalé a tinane na Hitler nnye a ye nyii bia. Akusa bo Horst a mbe a yeme’e na mebatane mete me nji yian, ve a mbe a bata’ane nalé biyoñe biziñ amu a mbe a ko beye’ele bé a bongô besikôlô béziñe ya aba dé woñ. Bebiaé bé be nji komekane nye, ve be nga ye’elane ba be nye, be sili’i Yéhôva na a volô nye na a bo ayok. A mvolane bebiaé bé, a mvolane Yéhôva a nga ve nye, Horst a nga su’ulane bi ngule ya tebe ne bip. Mvuse ya valé, Horst a nga jô na: “Yéhôva a nji ve’ele suu ma étam.” c

14. Aval avé mbamba beba’ale be ne ve bôte be nga bili ate’e ngule nyul?

¹⁴ Yéhôva ba Yésus ba ye ke suu bia étame môs éziñ. Éyoñe Pierre a maneya sôane Yésus, a nga nyoñe beta ntyi’an éziñ. Ye a nga yiane sili mo si nge ke ôsu a bo ñyé’é Yésus? Yésus a nga ye’elane Yéhôva na a volô Pierre na a bi ngule mbunan. Yésus a nga kobô Pierre ajô ya meye’elan a nga bo asu dé, a kate nye abim avé a too ndi na nye fe a ne ngule ya wônô bobenyañe bé. (Luc 22:31, 32) Éyoñe Pierre a nga simesane mejô me Yésus mete, jam éte é nga yiane nye ve ngule nyul! Éyoñe da sili na bi nyoñe beta mintyi’an ényiñe jangan, Yéhôva a ne belane bemvendé asu na be ve bia melebe me ne volô bia na bi yeme mbunan été. (Éphé. 4:8, 11) Mojañ éziñ a too jôé na Paul a ne mvendé den a too abui mimbu, a jeñe na a volô bôt aval éte. A wô’ô jô bôte be nga kômbô bili ate’e na be simesan aval avé Yéhôva a nga dutu be benya mejôô. Mvuse ya valé, a wô’ô kate be na Yéhôva a nye’e be aval é ne na a vo’o suu be étam. Paul a jô na: “Me nga yen  ane abui bôt é mbe é nga bili atek é nga jibi a mvolane Yéhôva.”

15. Aval avé éve’ela Pierre a Horst ja liti na mejô bia koone me kalate Matthieu 6:33 me ne été?

¹⁵ Fo’o ve avale Yéhôva a nga jalé miñyiane ya minsône mi Pierre a mi minlômane mivok, a ye fe jalé miñyiane ya minsône miangan éyoñe bia telé ésaé nkañete ôsu ényiñe jangan. (Matt. 6:33) Éyoñe Beta bita bi baa bi lôteya, Horst bia te jô nye yôp a nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefan. A mbe angôndô ya azoé, teke yeme nge a ne bi moné ya jalé miñyiane mié a ke ôsu a bo ésaé nkañete jé. Jé a nga bo? A nga tyi’i na a ye yene nge Yéhôva a ye fo’o jalé miñyiane mié, a nga lôte sondô njoman ase a kañete’e. Memane ya sondô njoman, njome bikôane bekristen a nga ve Horst enveloppe a too njalan a moné, ve teke nye kate môt a nga lôme nye moné ate. Enveloppe ate a mbe a bili abime moné é mbe ve volô nye na a bo ésaé nkañete jé tañ abui bengon. Horst a nga yene moné ate ane ndeme ja liti na Yéhôva a ye su’u nye. A jam éte é nga bo na a telé Éjôé Zambe ôsu ényiñe jé ése.—Mal. 3:10.

16. Amu jé é ne mfi na bi kôme nyoñ éyoñe ya yé’é nkañete Pierre a bekalate a nga tili?

¹⁶ Ngo’o abime meva’a Pierre a nga wôk amu Yésus a nji lume nye mvus éyoñ a nga jô nye na: “Kôlô’ô vôme me ne a Tate.” Yésus a nga ke ôsu a yañele Pierre asu na a ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye a bo mbamba éve’ela asu bekristene bevok. A bia bese bi ne ngule ya nyoñ abui miñye’elan a lat a avale Yésus a nga yañele nye. Pierre a nga kobô ajô miñye’elane miziñe ya été bekalate bebaé a nga tili bikôane bekristene ya ntete mimbu ôsu. A bia koone fe mie ntilane Kalate Zambe den. Ayé’é da zu, bia ye kobô ajô mame méziñe bia koone me bekalate bete, a avale bi ne tôñe me melu ma.