1, 2. Amu jé é ne mfi na bi vô’ôlô Môt a nga té bia éyoñ bia fas ajô ya ényiñe jangan? (Fombô’ô befôtô ya atata’a.)

NGE ô ne ésoé, abui bôt é yianeya kate wo mam méziñ ô ne bo ényiñe jôé melu ma zu. Éko éziñe na beye’ele bôé a bôte befe ba lebe wo na ô bo beta besikôlô a na ô bi mfañ asu ésaé. Ve sa ke nne Yéhôva a yi na ô bo nalé. A yi fo’o na ô yé’é nya ñyé’ane nté ô ngenane mongô sikôlô, mfa’a ya na ô bo ngule ya yeme nyoñe ngab a womiene melu ma zu. (Beco. 3:23) Ve a nji yi na ô vuane nsôñane wé melu ya asu’ulane ma, a nkômbane wé asu dangan éyoñe wo fas ajô ya ényiñe jôé.​—Mt. 24:14.

² Te vuane fe na Yéhôva a yem mam mese, a yeme jame da yange mbia émo nyi, a abim avé asu’ulan é ntoo bebé. (És. 46:10; Mt. 24:3, 36) A kôme fe yeme bia, a yeme mam me ne soo bia benya meva’a ényiñ, a yeme fe mam me ne kolé bia ôbak. Ajô te, melebe mese môta binam a ne ve wo me ne momo, nge ma wosan ôsimesane Yéhôva ô ne Bible été.​—Min. 19:21.

3, 4. Jé é nga kui Adam ba Ève a bone bap amu be nga bo Zambe melo?

³ Mbia melep ma so ôteñ, me nga taté afub Éden éyoñ Satan a nga kobô a minga ôsu. Mbubun a njônjoñ môt ete ô nga lebe Ève na, ba nnôm ba ye dañe nyiñe mvo’é nge ba bo mam map teke bisi Zambe. (Met. 3:1-6) Ve Satan a nga du’u nye. A mbe a kômbô’ vaa Adam ba Ève a bone baba éjôé Yéhôva si, asu na nnye a jôé be, a na nnye be kañ. Ve jé a mbe a boya asu dap? Yéhôva nnye a nga ve be biôm bise be mbe be bili, nnye a nga lat alu’ dap, a ve fe be mbamba étaba’a, mbamba menyul, a fane ya nyiñe nnôm éto.

⁴ Ve Adam ba Ève be nga bo Zambe melo a lume nye mvus. Ane be nga telé bebiene minju’ été. Be taté ñhe na ba wu, fo’o ve ane éyoñ ba te vaa sam atine sam. Abé dap é nga telé fe bone bap minju’ été. (Bero. 5:12) Akusa bo nalé, abui bôt da ke ôsu a tobe na da bo Zambe melo. Ba nyiñ ényiñe jap teke bisi nye. (Beép. 2:1-3) Ve mam be wô’ô su’ulane tôbane me ma liti na, ‘fe’e ése ja sengane Yéhôva é ne momo.’​—Min. 21:30.

5. Ndi nleme fé Yéhôva a mbe a too bone be bôt, ye a nga yeme futi ndi nleme jé be be?

⁵ Ve Yéhôva a mbe a too ndi na bôte béziñ ba ye jeñe nye a kañe nye, a na, abui bisoé da ye bo nsamba ôte. (Bs. 103:17, 18; 110:3) A nye’e bôte bete angôndô! Ye ô ne wua ya be be? Nge nalé, yeme na wo fe wo bu’ubane “mam me ne mvaé” Yéhôva a ve bia, a nalé a soo wo abui mevak. (Lañe’e Besam 103:5; Min. 10:22) “Mam me ne mvaé” mete me ne ne mevé? Bia zu yene na me tii a mbamba bidi ya nsisim Yéhôva a ve bia, mbamba bemvôé bia bi ékôane jé, minsôñane miangane ya nsisim, a nya éto filii.

6. Amu jé wo yiane jeñe na ô yemelane miñyiane miôé ya nsisim, a aval avé Yéhôva a volô wo na ô jalé mie?

⁶ Wo selan a betit amu ô bili miñyiane ya nsisim, Zambe étam ki nnye a ne jalé mie. (Mt. 4:4) Éyoñ wo kôme nyoñ éyoñe ya vô’ôlô nye, wo bi atyeñe meyen, fek a mevak. Yésus a nga jô na: “Avak a ba ba yemelane miñyiane miap ya nsisim.” (Mt. 5:3, MN) Zambe a jalé miñyiane miôé ya nsisim a zene ya Mejô mé, a bidi ya nsisim mevale meval “ôlo ô ne mewôk a fek” wo ve bia. (Mt. 24:45, MN) Ngo’o abim mvaé bidi te!​—És. 65:13, 14.

7. Mbamba be mam bevé wo bi éyoñe wo di bidi ya nsisim Zambe a ve bia?

⁷ Bidi ya nsisime bia ye bo na ô yeme fas a na ô sa’ale abui minjuk. (Lañe’e Minkana 2:10-14.) Bia ye volô wo na ô yemelane bivuse miñye’elan, ane wu wo du’u bôte na Zambe a nji té jôm éziñ. Bia ye volô wo na ô tu’a wô’ô na, sa ke moné a biôm bi mo mbie bia soo benya meva’a. Bia ye fe volô wo na ô yemelane mbia minkômban a wosane mie, a na ô sa’ale mbia mefulu. Ajô te, kele’ ôsu a jeñe na ô bi fe’e ja so be Yéhôva, a mbamba mfasan, yene mefulu mete ane biôm bi ne édima! Nté wo ve ngule na ô bi me, womiene wo ye tu’a yemelane na Yéhôva a nye’e wo, a na a yi wo jôme jia, ve mvaé.​—Bs. 34:8; És. 48:17, 18.

8. Amu jé dene nnye wo yiane subu Zambe bebé, a nalé a ye volô wo aya melu ma zu?

 ⁸ Ana’ana, émo Satan ja zu jañ ne fii soot, môt étam a ye ba’ale bia éyoñ éte a ne ve Yéhôva. E mbeme kui kui na nnye étam bi lôbô asu na bi bi ve mone jôme ya di. (Hab. 3:2, 12-19) Ajô te, dene nnye wo yiane subu Ésoo Yéhôva bebé, a yemete ndi nleme jôé be nye. (2 P. 2:9) Nge ô bo de, teke jam éziñ da ye bo na ô fô’ôban, wo ye bo ane David, nnye a nga yia na: “Me teléya Yéhôva mise mam melu mese: amu a ne me mbo nnôm, m’aye bo te fô’ôsan.”​—Bs. 16:8.

9. (a) Jean 6:44 a kate bia na Yéhôva a bo jé? (b) Étua jam avé ja boban éyoñ Bengaa bebaé ba tôban?

⁹ Yéhôva a dutu bôte bese ba jeñe nye a nlem ôse, a volô be na be bo bibu’a ya nda bôte jé ya nsisim. (Lañe’e Jean 6:44.) Éyoñ wo tôbane môt a nji bo Ngaa éyoñ ôsu, ye ô ne jô na wo yeme nye nga? Éko éziñe wo yeme fo’o ve jôé dé amu a te kate wo de, wo yene fe nye asu, abim ete. Ve mam ma tyendé éyoñ wo tôbane mbo ésaé Yéhôva. To’o a so ayoñ afe, nge ke si fe, wo yem abui mam ényiñe jé, a nye’e fe a yem abui mam ényiñe jôé.

10, 11. Amu jé bebo bisaé be Yéhôva ba wô’ane minkobô, a bibotane bivé jam ete da soo bia?

¹⁰ Mia wô’ane fe minkobô, amu mia kobô nkobô wua: “nkobô ô ne mfuban,” ñwô ôte ô ne benya mejôô. (Sop. 3:9) Amu nalé, môt ase ya be mia a yeme Zambe nyô mbo’o a kañ, memvinda nyô mbo’o a semé ényiñe jé, ndi nleme nyô mbok asu melu ma zu, nge bia tame lañe ve abim ete. Nga mam mete ma yian asu na bi tabe môte ndi? Mam mete fe mme ma yemete bilat.

¹¹ Jôm éte nje bi nji beté ôdo’é éyoñ bia jô na, bi vo’o koone benya bemvôé vôme mfe, ve ékôane Yéhôva, a na, Ngaa Yéhôva é bili bemvôé si se  meku’u menyin. Jam é too ve na, ô ngenane teke kui na ô tôbane bemvôé bôé bete bese. Ane ô vaa ékôane Yéhôva, ye wo yem ékôan éfe é ne nalé si va nga?

12. Minsôñane mivé ya nsisim ô ne jeñe na ô tôé?

¹² Lañe’ Ecclésiaste 11:9–12:1. Ye wo tôñesane minsôñane miziñe ya nsisim? Ane wu ya ve ngule ya lañe Bible môs ôse? Nge ke jeñe na ô yeme kobô bôt été, nge ke na ô tu’a yeme ye’ele? Nge é ne nalé, ô wô’ô bo aya éyoñ ése wo kui na ô tôé minsôñane mite, nge ke éyoñ môt a se’e wo amu a yene na wo tôé mie? Nga ô wô’ô wô’ô mvaé? Wo yiane fo’o wô’ô mvaé, amu éyoñ ése wo telé nkômbane Yéhôva ôsu, éngôé ke mvus, wo vu Yésus.​—Bs. 40:8; Min. 27:11.

13. Amu jé bia jô na bi vo’o ve’e ésaé Yéhôva a jôm éziñ môt a ne tôñesane je émo ji?

¹³ Wo bi fe abui mevak éyoñ wo tôñesane mame ya nsisim amu wo wu ki ésaé éte e zezé. Paul a nga tili na: “Teba’an ngu, te yeñelan, mi bulu bo ésaé Tate biyoñ bise, amu mi ayeme na, ésaé jenan é nji bo zezé be Tate.” (1 Bec. 15:58) Ve môt a tôñesan akum a mame ya émo ji, a wô’ô su’ulane yemelane na a nga saé éndeñela’a. (Luc 9:25) Njôô bôte Salomon a nga yene jam ete, a miñye’elan a nga nyoñ mia fombô fe bia den.​—Bero. 15:4.

14. Jé nkañete salomon wo ye’ele wo a lat a ntôñesan mame ya émo?

¹⁴ Salomon a mbe susu’a nkukum a éwôlô môt, nde a nga jô na a tame “zu ve’ele nleme [wé] a mevak,” a tame yen nge a ne “tye’e mvaé.” (Ec. 2:1-10, Mfefé Nkôñelan) Ane a nga lôñ abui menda, a bé beta mefup, teke jam éziñ a nga nyum émien. Éyoñ a maneya bo mam mete mese, ye a bi fo’o mvaé éziñ, nge wô’ôtane benya meva’a nga? Émien a yalane na, Momo! A nga tili na: “Me nga fombô bisaé ya mo mam me nga bo, a abime nju’u me nga nyoñe na me bo bie, a zu koo na bise bi mbe momo jam.” (Ec. 2:11, Mfefé Nkôñelan) Angônda sikôlô! Ye bi bili fo’o melo ya wôk?

15. Mbunan wo volô bia na bi bo jé, a Besam 32:8 a liti na wo soo bibotane bivé?

¹⁵ A bisoé, Yéhôva a nji yi na mi taté yô nkôñ ôsusua na mia tyi wô. E ne été na, da sili mbunan asu na mi bo nye mewôk, a na, mi telé nkômbane wé ôsu ényiñe jenan. Ve mbunan ôte ô vo’o jaé ntuk, nge samele mia. Amu teke na Yéhôva a ne vuan “nye’an mi nga liti mfa’a ya jôé dé” môs éziñ! (Beh. 6:10) Ajô te, jeñané na mi bi ngule mbunan, a yenané a mise menane na, Yéhôva a yi ve mvaé jenan.​—Lañe’e Besam 32:8.

16. Amu jé bia yiane nye’e éto fili jangan a yeme belane je?

¹⁶ Paul a nga tili na: “Vôm nsisime Tate ô né, vôm ate éto beti é né.” (2 Bec. 3:17) Yéhôva a nye’e éto fili, a a yi na wo fe ô nye’e je. Ve a yi fe na ô yeme belan éto fili jôé asu na é ba’ale wo, sa ke na é viane tele wo minju’u été. Éko éziñ wo yem bisoé biziñ bia yene pornographie, nge bi bia bo bibon, nge nyu banga, nge vibane meyok, nge ke bi bia bo ngule bivôé. To’o  bia wô’ôtane mvaé abim éziñ, mvaé éte é ne ve asu étun éyoñ. Amu bisoé bite bia su’ulan minkôkon, beso’o banga, a mimbim. (Beg. 6:7, 8) Ba tôbane minju’u mite mise amu ba dimine belan éto fili jap.​—Tite 3:3.

17, 18. (a) Aval avé metiñe me Yéhôva ma bo bia beti? (b) Tame vek éto fili Adam ba Ève be mbe be bili atata’a a ji bôte ya émo be bili den.

¹⁷ Ye ô wô’ôya môs éziñe na, môt a te fame jam ôkon amu a te tôñe metiñe me Yéhôva nga? Teke bisô na metiñe me Yéhôva ma ba’ale bia mfa’a ya minsôn, a ma bo bia beti. (Bs. 19:7-11) Nde fe na, éyoñ wo yeme belan éto fili jôé, teke tyam metiñ a miñye’elane mi Yéhôva, wo liti na Zambe a bebiaé bôé be ne tabe wo ndi, a na, wo yiane na be kô’ôlane wo éto fili. Ôvañe Yéhôva ôbien ô ne na, a ve bebo bisaé bé abui éto fili melu ma zu, Bible a loon éto fili éte na “beta éto beti ya étôto’o ya bone be Zambe.”​—Bero. 8:21.

¹⁸ Adam ba Ève be nga tye’e éto fili éte. Yéhôva a nga ve be metiñe tañ aya afub Éden? Fo’o ve mon atiñe wua. Be nji yiane di ve ébuma ya élé jia. (Met. 2:9, 17) Ye ô ne jô na atiñ ete e mbe ayaé ya tôñe nga? Momo! Tame ve’e de a ayabe nkobe metiñe bia yiane ba’ale a tôñ émo Satan ji!

19. Aval avé Yéhôva a ye’ele bia na bi bo fili?

¹⁹ Yéhôva nye a yeme belane bebo bisaé bé. A nji ve bia ayabe nkobe metiñ, ve a ye’ele bia na bi tôñ atiñe ya nye’an. A yi na bi bo nye mewôk a na bi vini abé. (Bero. 12:9) Nkañete Yésus a nga bo nkôle yôp wo kôme ngôné fe’e ya miñye’elan mi Yéhôva, miñye’elane mite mia nambe jam ébien da tindi môte na a bo abé. (Mt. 5:27, 28) Mfefé émo, Njôô wongan Yésus Krist é ke ôsu a ye’ele bia, akekui bia ye kôme bi ôsimesane wé a lat a zôsôô a ékotekot. (Beh. 1:9) A ye fe bo na bi bo zôsôô ne tiññ mfa’a ya minsôn a ôsimesan. Tame ve’ele simesan: abé da ye ke beta jôé wo, a wo ye ke beta tôbane minju’u mia so nsem. Mvuse ya valé, wo ye bu’uban “éto beti ya étôto’o” Yéhôva a ka’ale wo.

20. (a) Yéhôva a belan éto fili jé aya? (b) Aval avé éve’ela Yéhôva é ne bo mfi asu dôé?

²⁰ Ve éto fili Yéhôva a ka’ale bia ja ye fe bi minné. Nye’ane bia nye’e Yéhôva a bôte bevok ñwô wo ye volô bia na bi yeme belane je. Yéhôva a yi ve na bi vu nye. Éto fili jé é nji bi atañe nné; ve émien a tobe na a belane bitétéa bié bi ne fek a nye’an. (1 Jean 4:7, 8) Jôm éte nje bia jô na, bia ye kôme bu’uban éto fili jangan fo’o ve éyoñ bia ye kôme kui na bi vu nye’ane Yéhôva.

21. (a) Aval avé David a mbe a yene’e Yéhôva? (b) Jé bia ye yen ayé’é da zu?

²¹ Ye wo nye’e fo’o “mam [mese] me ne mvaé” ma so wo be Yéhôva, ane abui bidi ya nsisim a ve wo, mbamba bemvôé wo bi ékôane jé, benya minsôñan a bo na ô tôé, a ndi nleme ya bu’ubane nya éto filii? (Bs. 103:5) Nge nalé, mejô ya Besam 16:11 me tame ke jalébane be wo! “W’aye liti me zene ya ényiñ: ava’a ne lut e ne asu dôé; mam me ne mvaé me ne mbo nnôme wôé nnôm éto.” Ayé’é da zu da ye la’ase bidima bi mam bife bia koone bie Besam 16. Éyoñ éte bia ye fe yene mam mefe bi ne bo asu na bi bi benya meva’a ényiñ.