1, 2. (a) Mban Gédéon a bôte 300 bé, ô ne ye’ele bia jé? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.) (b) Avale kalate Luc 21:19 a jô, amu jé mban ô ne mfi?

BITA bi mbe ngul abui. Gédéon a bezimba bé, be nga lôte ngumba alu na, ba ke ba leñe Bemadianite a bôte be nga zu su’u be. Be nga leñe be bebé bekilimeta 32! Kalate Zambe a kate bia jam é nga bobane mvuse ya valé: ‘Ane Gédéon a nga kui Jourdain, a dañe nye, émien a bôte mintete mila be nga to nsamba wé be to nte’an.’ Ve e zu kui na, Gédéon a bôte bé be ngenan te dañe bita amu besiñ 15 000 be mbe be ngenane be vee. Mbôle bone b’Israël be mbe be ju’uya étibela’a Bemadianite tañ abui mimbu, be nga yene fo’o na, sa ke fe éyoñe ya bili ate’e le. Nge be mbe be kômbô’ô mane wôé besiñe bap, be mbe be yiane ke ôsu a tôñesane be, a nyoñe be minkôm.​—Bm. 7:22; 8:4, 10, 28.

² Melu ma, bia fe, bi ne kom ése e mewosan été. Besiñe bangan be ne Satan, émo jé, a abé é ne bia menyôl. Abui ya bebia é wosaneya den a nto mimbu mewôm, ve bia kui na, bi dañe mewosane mete a ngule Yéhôva. É ne kui na, bi bo teke beta bi ngule ya wosane besiñe bangan. Bi ne fe bili atek,  amu bi jaéya yange na, asu’ulan ya nta’ane mame wu é so. É ne fo’o été na, mewosan me ngenane teke man. Yésus a nga jô na, bia bôte ba nyiñe melu ya asu’ulan, bia ye tôbane mbia bitibela’a, a minju’u mevale mese. Ve a nga jô fe na, e dañe bita bite, aye sili na bi bo mban. (Lañe Luc 21:19.) Jé é ne mban? Jé ja ye volô bia na, bi bo mban? Jé nje bi ne yé’é be bôte be nga bo mban ya jibi? A aval avé bi ne bo na, ‘mban ô sondô bo ésaé jé’?​—Jc. 1:4.

3. Jé é ne mban?

³ E Kalate Zambe été, éfia mban é nji tinane fo’o ve na, e dañe minjuk, nge bitibela’a. Mban wo fombô fe asimesan dangan, nlem wongan, nge ke aval bia bo éyoñe bi tele mbia bité. Môt a ne mban a bili ayo’o nlem, nkômbane ya bo jôm, a ôjibi. Kalate éziñ a jô na, mban ô ne “ôsimesan wo tindi bia na, bi kañese mam, sa ke amu na, bi nji beta bi jam afe ya bo, ve amu na, bi to ndi na, jame te da ye man. A ne fulu ja bo na, môt a ke ôsu a yeme ne bip, to’o éyoñ a tele minju’u été. A ne fe fulu ja bo na, môt a bo teke dañe futi minju’u mié nlem amu a yem jôm a sôñ.”

4. Amu jé bi ne jô na, nye’ane ñwô wo tindi bia na, bi bo mban ya jibi?

⁴ Nye’an ñwô wo tindi Bekristen na, be bo mban. (Lañe 1 Becorinthien 13:4, 7.) Nye’ane bia nye’e Yéhôva, ñwô wo tindi bia na, bi jibi jôm ése ja lu’an a nkômbane wé. (Luc 22:41, 42) Nye’ane bia nye’e bobejañ, wo volô bia na, bi jibi bikobe biap. (1 Pi. 4:8) Nye’ane bia nye’e môte bia te luk, wo volô bia na, bi jibi ‘nju’u’ belu’u bese ba tôbane wô. Wo bo fe na, bi ba’ale alu’u mvo’é.​—1 Bec. 7:28.

5. Amu jé Yéhôva nnye étam a ne ngule ya volô bia na, bi bo mban ya jibi?

⁵ Sili’i Yéhôva ngul. Yéhôva a ne “Zambe ya njiban a mvolane minlem.” (Ber. 15:5) Nnye étam a ne kôme yem, avale bia simesan a avale bia wô’ôtan éyoñe bi tele nju’u été, ja’a nju’u ôte wo so mefulu bi nga bialé a me. Nnye étam a ne ngule ya volô bia na, bi bo mban ya jibi. Kalate Zambe a jô na: “A ye jalé nkômbane ya ba ba ko nye woñ; a ye fe wô’ô ñyône wop, a nyii be.” (Bs. 145:19) Aval avé Zambe a ye ve bia ngule ya jibi minju’u bia tôbane mie?

6. Avale Kalate Zambe a ka’a bia, éyoñe bia tôbane meve’ele, aval avé Yéhôva a ne “kôme zene ya va me”?

⁶ Lañe 1 Becorinthien 10:13. Nge bia sili Yéhôva na a volô bia na, bi dañe meve’ele, a ye “kôme zene ya va me.” Ye Yéhôva a bo na, mbia be mam be bo te kui bia? É ne kui nalé. Ve biyoñe biziñ, éyoñe bi tele meve’ele été, Yéhôva a liti bia zen, “nde [bia] aye bo ngule ya jibi me.” Yaa, Yéhôva a ve bia ngul, ndemben bi ne bo “mban a njiban meve’ele mese. A meva’a mese.” (Beco. 1:11, Mfefé Nkôñelan) Mbôle Yéhôva a kôme yeme bia nya ñyemane, a se ngule ya kañese na, nju’u éziñ ô kui bia aval é ne na, bi bo te beta wulu ba’aba’a a nye.

7. Va’a éve’ane ja liti na, bia yiane di bidi ya nsisim, ndemben bi bo mban ya jibi.

⁷ Wônô’ô mbunane wôé a bidi ya nsisim. Môt a bete nkôl  Éverest a kuli éduduk abui (becalorie 6 000) e môs, a lôte abime môt a nji bo ésaé te a kuli. Nge bôt ba bete nkôl ba kômbô bo ésaé te mvo’é, ba yiane di abui bidi da ve be ngul, ndemben be ne kee ésaé te ôsu. Avale da fe, nge bia kômbô ke ôsu a mate mbile ya nsisim, a bi ényiñe ya melu mese, bia yiane  di abui bidi ya nsisim. Ajô te, da ye sili na, bi ve ngule ya nyoñ éyoñe ya lañ, e yé’é, a e tabe bisulan. Mam mete ma wônô mbunan wongan. Me ne “bidi bia tabe akekui ényiñe ya nnôm éto.”​—Jean 6:27, Mfefé Nkôñelan.

8, 9. (a) Avale kalate Job 2:4, 5 a jô, jé ja kui éyoñe bi tele minju’u été? (b) Éyoñ ô tele minju’u été, jé ô ne ba’ale ôsimesane wôé été?

⁸ Simesa’an ajô ya wulu ba’aba’a a Yéhôva. Éyoñ mbo ésaé Yéhôva a tele minju’u été, a yiane simesane jôm éfe ja dañe minju’u mié. Avale bia bo éyoñe bi tele minju’u été, da liti nge bia yene Yéhôva ane Zambe ya Ngul ése. Satan a wosane ngule Zambe a bili na, a yiane jôé bôt. A nga ta Yéhôva a jô’ô na: “Jôm ése môt a bili, a ye ve je ajô ya ényiñe jé. Ve tame same wo wôé éyoñe ji, a nambe nye bives a minsôn, wôna a ye bene wo asu dôé.” (Job 2:4, 5) Mfa’a Satan, teke môt éziñ a kañe Yéhôva amu a nye’e nye. Nté ane Satan a nga jô bifia bi, ye a tyendéya? Momo! Abui mimbu mvus, éyoñe be titaneya nye yôp, Satan a ngenan a lobane na, “mve mekua ya bobejañ . . . nyô a wô’ô bo a va’a be mekua asu Zambe wongan môs ba alu.” (Nli. 12:10) Satan a nji vuan ajô ya wulu ba’aba’a a Yéhôva. A bili évé ya yen ane bia ku meve’ele été a na, bi bo teke beta su’u éjôé Yéhôva.

⁹ Éyoñ ô tele minju’u été, tame simesane jame di. Satan a mimbia minsisim mié be tele ngame jia, be bôte wo mejô. Ba yange yen ane wo zu ku meve’ele été. Wôna, Yéhôva ki a tele ngame fok, ba Mone wé, miñwo’an a bizu’u beéngele bé. Ba nye’e wo, a be bili meva’a ya yen ane wo ke ôsu a bo mban, a su’u ngule Yéhôva a bili na a jôé bôt. Bi ne jô na, Yéhôva a kobô wo éyoñ a jô na: “A mone wom, bo’o fek, a ve nleme wom mevak, nde te m’aye yalane nyô a kobô me abé.”​—Mink. 27:11.

10. Aval avé ô ne vu Yésus mfa’a ya beme mise môé bibotane bia so ôjibi yat?

¹⁰ Beme mise môé bibotane bia so ôjibi yat. Tame simesane na, wo ke ayabe dulu, nde wo tebe ézezañ vôm ba loone fulasi na, tunnel. Vôm ase wo fombô a ne ve dibi. Ve ô to ndi na, nge ô wulu akekui vôme tunnel a man, wo ye yen éfufup. Avale da fe, ô ne bili ate’e biyoñe biziñ amu ô tele minju’u été. Éko éziñe na, Yésus fe a nga wô’ôtan avale da. A nga tôban “bisô ya bebo mam abé,” ékpwe’ela’a, akekui a nga wu awu mintaé élé. Éyoñ éte é nga be éyoñe dibi ya ényiñe jé! Ve Yésus a nga jibi mam mete mese “amu meva’a me mbe nye ôsu.” (Beh. 12:2, 3) A nga beme mise mé bibotan bia ye so ôjibi wé yat, e dañe dañ ngul a nga ve na, jôé Zambe é bo mfuban, a nsu’an a nga su’u ngule Zambe a bili na, a yiane jôé bôt. Dibi ya minju’u Yésus a nga tôbane mie é mbe étun éyoñ, ve éfufube ya bibotane bié ja ye bo nnôm éto. Melu ma, minju’u wo tôbane mie mi ne bo mintaé a nju’u ya jibi. Ve ba’ale’e na, minju’u wo tôbane mie e zene ya ényiñe ya nnôm éto, mi ne ve étun éyoñ.

11. Aval avé bia yiane yene mam me nga kui “ba be nga bo mban ya jibi”?

¹¹ Bi nji yiane jibi minju’u étam. Mfa’a ya ve Bekristen ngule ya jibi minju’u Satan a tele be, nlômane Pierre ô nga tili na: “Mi taba’ane nye ngame yat a tebe ngule mbunan wônan été, a mi yeme’ na, avale mintaé ete e kuiya be bobenyoñe benan be to si nyô.” (1 Pi. 5:9) Mam me nga kui “ba be nga bo mban ya jibi,” ma ye’ele bia na, bia fe bi  ne bo mban ya jibi. Mam mete ma liti fe bia na, bi ne ngule ya dañe minjuk, a na, bia ye bi bibotan nge bia ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva. (Jc. 5:11) Bi tame zu yene bone bive’ela. ^[1]

12. Jé éve’ela bechérubin be nga tele afup Éden ja ye’ele bia?

¹² Bechérubin. Beéngele béziñ be nga yené be bôt. Éve’ela be nga lik, é ne ye’ele bia aval bi ne bo mban ya jibi éyoñ ba ve bia mbe’e ô ne ayaé. Yéhôva Zambe “a nga telé Bechérubin afup Éden mfa’a jôp d’atôô, a nkpwaté mekôn ya nduan, ô tyiñela’ane mimfa’a mise, bi ba’ale’e zene ya élé ya ényiñ.” ^[2] (Met. 3:24) É ne fo’o été na, bechérubin be nji téban asu ésaé te. Nde fe abé, a engana’a bi nji be nsôñane Zambe a lat a môt a binam. Akusa bo na, bechérubin be bili beta éto yôp, teke vôm éziñ bia lañe Kalate Zambe na, be nga jô na ésaé te é nji yiane be. Be nji bo éles, nge ke bili atek. Be nga viane kañese bo ésaé te, a bo mban a ke kui ésaé te é nga man, éko éziñ éyoñ ndône mendim, mvus mimbu 1 600!

13. Aval avé Job a nga kui na a jibi minju’u mié?

¹³ Job. Nge nlem wo taé wo amu nyo mvôé, nge môt ya nda bôte jôé a te jô wo mbia ajô, nge amu ô bili ngul ôkon, nge amu wo te jañele môt wo nye’e, éve’ela job é ne volô wo nlem. (Job 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Akusa bo na, Job a nji be a yeme vôm minju’u mié mi mbe mi so’o, a nga ke ôsu a jibi. Amu jé? Amu “a nga ko Zambe woñ.” (Job 1:1) Job a nga nyoñe ntyi’ane na, a ye bo nkômbane Zambe éyoñ ése. A mvolan Zambe, Job a nga fas beta be mam Yéhôva a nga bo a zene ya mbamba nsisim. Job a nga tu’a tabe ndi na, Yéhôva a ye telé minju’u mié mbamba éyoñ. (Job 42:1, 2) Jame te, nde fo’o é nga boban. “Ane Yéhôva a nga kôñelan éto nkôme ya Job. Yéhôva a nga ve Job abim a nga taté bi, tañe mebim mebaé [biyoñe bibaé].” Job a nga nyiñe mbamba ényiñ a ayap.​—Job 42:10, 17.

14. Avale 2 Becorinthien 1:6 a liti, aval avé mban ya jibi Paul a nga liti, ô nga volô bôte bevok?

¹⁴ Nlômane Paul. Ye wo tôban beta étibela’a, nge mewosan me so’o be besiñe ya nya ékaña’a? Nge ô ne mvendé ya akônda, nge njome mekônda, ye wo yen ésaé te ayaé ya bo? Fas éve’ela Paul. A nga tôbane minju’u mi so’o nye ‘mam ya atan.’ Bôt be mbe be tibili’i nye be mbe njet. Nlem ô mbe fe ô tyele Paul  yôp, ajô ya mekônda. (2 Bec. 11:23-29) Ve a nji bili atek, a éve’ela jé é nga ve abui bôt ngule nyôl. (Lañe 2 Becorinthien 1:6.) Éyoñe wo bo mban ya jibi minjuk, yeme na, éve’ela jôé ja ye bo na, bôte bevo’o fe be bo avale da.

15, 16. (a) “Ésaé” évé nje mban wo yiane sondô bo? (b) Va’a bive’ane bia liti aval avé, ‘mban ô ne sondô bo ésaé jé.’

¹⁵ Yéhôva a nga tindi Jacques na a tili na: “Mban ô sondô’ô bo ésaé jé.” “Ésaé” évé nje mban wo yiane sondô bo? Mban wo volô bia na, bi bo “nsondan a mingum, te jembane jôm.” (Jc. 1:4) Minju’u mi wô’ô liti vôm bi ne ate’e nsisim, mam bia yiane tyendé ényiñe jangan. Nge bia bo mban ya jibi minjuk, bia ye bi mbamba mefulu. Bi ne dañe bo ôjibi, e yeme ve akéva, a e bo mvam.

¹⁶ Amu mban wo bo na bi bo mbamba Bekristen, bi nji yiane tyame miñye’elane ya Kalate Zambe asu na meve’ele me man. Nde jé wo yiane bo nge wo wosane mbia b’asimesan? Wo yiane ye’elane Zambe na, ô va aval asimesane te nlô wôé a lôte na, ô jô’é asimesane te é bo na ô ku meve’ele été. Nge ô bo nalé, wo ye yeme jôé womien. Ye môt a nji bo Ngaa Yéhôva ya nda bôte jôé a wosane wo? A lôte na ô bo aval a yi, nyoñe ntyi’ane ya ke ôsu a kañe Zambe a nleme wôé ôse. Asu’ulane ya été é ne na, wo ye yemete ndi nlem ô bili be Yéhôva. Ba’ale’e na: Nge bia kômbô ve Zambe nleme mevak, bia yiane bo mbane ya jibi.​—Ber. 5:3-5; Jc. 1:12.

17, 18. (a) Liti’i amu jé é ne mfi na, bi bo mban ya jibi akekui asu’ulan. (b) Nté bia subu asu’ulane bebé, ndi nleme fé bi ne bi?

¹⁷ Bia yiane bo mban ya jibi, sa ke ve mone nté, ve akekui asu’ulan. Bi tame nyoñ éve’ane ji: Tame simesane na, bial wo nyoñe mendime si. Asu na be nyiñ, bôte be ne été ba yiane jok, akekui kindik. Môt a jô’é mejok ézezañ ôsôé, a nyi a jô’é mejok bebé kindik, bese ba ye wu. Avale da fe, bia yiane ke ôsu a bo mban akekui bia ye nyiine mfefé émo. Ényiñe jangan é tii a mban ya jibi. Bia simesane nlômane Paul ô nga jô biyoñe bibaé na: “Bi ne te tek.”​—2 Bec. 4:1, 16.

¹⁸ Bi ne fo’o tabe ndi na, Yéhôva a ye volô bia na bi bo mban ya jibi akekui asu’ulan. Bia fe bia jô avale Paul a nga jô e kalate Beromain 8:37-39 na: “Bi adañe ba be adañ, amu nyô a nga nye’e bia. Amu me atu’a yeme na, sa awu, sa ke ényiñ, sa ke beange, sa ke ba be adañedañe biwôlô, sa ke mame ya éyoñe ji, sa ke mame ya melu ôsu, sa ke ba be ne ngu, sa ke ôyape yôp, sa ke édo’o si, sa ke ntéane jôm éziñ mfe, bi aye bo ngule ya va bia mfa’a ya nye’ane Zambe, ñwô ô ne be Krist Yésus Tate wongan.” É ne fo’o été na, biyoñe biziñe bi wô’ô bili atek. Nge bi bo mban ya jibi akekui asu’ulan, ba ye jô mfa’a wongan avale be nga jô Gédéon a bôte bé na, be nga ke ôsu a tôñesane bôt.​—Bm. 8:4.