1, 2. Aval avé Kalate Zambe a nga jô na tañe bebo bisaé be Yéhôva ja ye nen?

BEBO bisaé be Yéhôva ya si se ba wulu ba’aba’a a nye, Bengaa bé, be bili ngumba aval ékôan. É ne été na, ékôane te é ne njalan a bôte be bili metyi ya abé, a ba bo bikop. Ve mbamba nsisime Zambe a ke ôsu a wulu ékôane te na, é yaé abui mezen. Bi tame zu yen ane Yéhôva a botan bebo bisaé bé, akusa bo na be ne bebo mam abé.

² Éyoñe melu ya asu’ulan ya nta’ane mame wu, me nga taté mbu 1914, bebo bisaé be Yéhôva ya si be nji be abui. Ve Yéhôva a nga botan ésaé nkañete jap. Mimbu mi ndôme lôte mi, bemillion be bôt be nga yé’é benya mejôô ya Kalate Zambe, a bo Bengaa be Yéhôva. Yéhôva émien a nga jô na, jame te da ye boban éyoñ a nga kobô mejô ma: “Nyô a ne tyôtyoé a ye bo toyini, a jôm é ne tyôtyoé ayoñ é ne ngu; ma, Yéhôva, m’aye tindi jam éte avô éyoñe jé.” (És. 60:22) Nkulane mejô te wo tôéban melu ya asu’ulane ma. Den, tañe Bengaa be Yéhôva é lôteya tañe bôt é ne abui mesi.

3. Aval avé bebo bisaé be Yéhôva be nga liti na ba nye’esan?

 ³ Nté éyoñe ja lôt, Yéhôva a volô fe bebo bisaé bé na, fulu nye’an é dañe yené be be. (1 Jn. 4:8) Yésus a nga vu nye’ane Zambe, jôme te nje a nga jô beyé’é bé na: “Me ave mia mfefé atiñe na, nye’esan . . . Zene nyô bôte bese ba ye yeme na mi ne beyé’é bam, nge mi anye’esan.” (Jn. 13:34, 35) Nye’ane te ô nga dañe yené éyoñ abui meyoñ, é nga bo bita aval é ne na abui bôte ya mesi mese be nga wu. Éve’an é ne na, fo’o ve bita bi baa, bôte bebé bemillion 55 be nga wu. Ve jame da, Bengaa be Yéhôva be nji nyoñe ngap e bita bite. (Lañe Michée 4:1, 3.) Jame te é nga volô be na, be ke ôsu a bo “mfuban mfa’a ya metyi me bôte bese.”​—Mam. 20:26.

4. Amu jé a ne jame ya semé na, tañe bebo bisaé be Yéhôva ja nen?

⁴ Akusa bo na ba nyiñe mbia si, tañe bebo bisaé be Yéhôva ja ke ôsu a nen. Kalate Zambe a jô na, Satan “zambe ya si nyô” nnye a jôé je. (2 Bec. 4:4) Avale Satan a belane bôte be pôlitik, nde fe a belane bôte ba kalane mefoé. Ve jame da, a se ngule ya telé ésaé nkañete mbamba foé ya Éjôé. Ve, mbôle a yeme na a li’iya a bili ve étun éyoñ, Satan a jeñe na a kamane bôte na be nyiine nya ékaña’a. Ajô te a belan abui mam na, a bo de.​—Nli. 12:12.

5. Biyoñe biziñ, amu jé bôte bevo’o be ne bo, nge jô mam ma taé bia minlem? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

⁵ Akônda Bengaa be Yéhôva da yemete mfi ya nye’e Yéhôva, a Bekristen bevok. Yésus a nga jô na nalé ate aye boban. A nga yalane nsili be nga sili nye ajô ya atiñe da dañ anen, a jô’ô na: “Nyeke’e Éso Zambe wôé a nleme wôé ôse, a nsisime wôé ôse, a nlô wôé ôse. Dina nde de adañ e tele’metiñ mese ôsu. Di baa é ne aval été, é ne na, nyeke’e bôte befe ane wo anye’e womien.” (Mt. 22:35-39) Ve Kalate Zambe a jô ne sañesañe na bia bese bi be’e metyi ya abé, amu bi ne bone b’Adam. (Lañe Beromain 5:12, 19.) É ne kui éyoñ éziñe na, bôte béziñe ya akônda be bo, nge jô mam ma taé bia nlem. Jame te é ne bo na, nye’ane bia nye’e Yéhôva a bebo bisaé bé, ô tebe e meve’ele été. Jé bia ye bo avale biyoñe te? Melu mvus, to’o bebo bisaé be Yéhôva be nga wulu ba’aba’a a nye, be nga jô, nge bo mam me nga taé ba bevo’o mimlem. Minkañete miap mi ne ye’ele bia abui mam.

6. Aval avé Éli a nga bo teke lebe bone bé?

⁶ Beta Prêtre Éli a mbe a bili bobefam bebaé, be mbe be tyame metiñe me Yéhôva. Bia lañe na: “Bone be Éli be mbe mbia be bôt; be nji yeme [nge na, be nji semé] Yéhôva.” (1 Sam. 2:12) To’o ésa wop a mbe a bili beta éto mfa’a ya wumulu nya ékaña’a, bone bé be mbe be bo’o mbia be mam. Éli a mbe a yeme mam mete mese, a mbe fe a yiane lebe be. Ve a nji bo de avale da yian. Nde ñhe Zambe a nga wô’ô nda bôt Éli mbia ôlun. (1 Sam. 3:10-14) A nga jô na bone bé, ba ye ke beta tebe éto beta prêtre môs éziñ. Nge ô nga ye nyiñe zia melu Éli, ô nga ye bo aya éyoñ ô nga ye yen ane Éli a jô’é na, bone bé be bo mbia be mam? Ye ô nga ye jô’é na jame te é kolé wo ôbak aval é ne na, ô kate bo Yéhôva Zambe ésaé?

7. Aval avé David a nga bo mbia jam, a jé Yéhôva a nga bo?

⁷ Yéhôva a mbe a nyeke’e David; a  mbe môt “nleme wé wo yene mvaé.” (1 Sam. 13:13, 14; Mam. 13:22, Mfefé Nkôñelan) Ve mvuse ya valé, David a nga bo mejian a Bath-schéba, a ve fe nye abum. Jame te é nga boban Urie, nnôm Bath-schéba a to bita. Éyoñe David a bañeteya Urie, ane a nga jeñe mezene mese na, a ke bômbô a minga wé. A mbe a yi na be buni na, Urie nnye a ne ésa mon a ne abume Bath-schéba. Mbôle Urie a nga bene bo avale David a nga jô nye, nde David a nga bo na a ke wu bita. David a nda bôte jé ése, be nga tôbane mbia be mam amu mboane te. (2 Sam. 12:9-12) Ve Zambe a nga bo David mvam, amu a nga wulu asu dé ‘a nleme wé ôse.’ (1 Bb. 9:4) Nge ô nga ye nyiñe melu mete, ô nga ye bo aya? Ye mbia mboane David a nga ye kolé wo ôbak?

8. (a) Aval avé Pierre a nji bo aval a nga jô? (b) Éyoñe Pierre a kobeya, amu jé Yéhôva a nga ke ôsu a belane nye?

⁸ Éve’an évok é ne ji nlômane Pierre. Yésus a nga tobe nye na, a bo nlômane wé; ve to’o nalé a mbe a jô’ôk, a bo mam a mbe a su’ulane jôban. Éve’an é ne na, minlômane mi Yésus mi nga li’i nye étam mbia éyoñ. Ve ôsusua na ba bo de, Pierre a nga jô na, to’o bôte bevo’o ba li’i Yésus étam, nye a se ngule ya bo nalé. (Mc. 14:27-31, 50) Ve éyoñe bezimba be nga zu bi Yésus, minlômane mise, to’o Pierre mi nga li’i nye étam. Pierre a nga jô biyoñe biyoñe na a nji yeme Yésus. (Mc. 14:53, 54, 66-72) Ve Pierre a nga jôban, a Yéhôva a nga ke ôsu a belane nye. Nge ô nga ye be nyé’é Yésus, ye mam Pierre a nga bo me nga ye bo na ô bo teke wulu ba’aba’a a Yéhôva?

9. Amu jé bi to ndi na Yéhôva a ne kom ése zôsôô?

⁹ Bone bive’an bi ndeme mane yene bi, bi ne bi bebo bisaé be Yéhôva be nga bo mam ma taé ba bevok minlem. Bi ne lañ abui bive’ane bife bebo bisaé be Zambe ya melu mvus, a ba ya melu ma, bia liti  bia avale bebo bisaé be Yéhôva béziñe be nga bo mam ma taé bôte bevo’o minlem. Wo ye ñhe bo aya? Ye wo ye jô’é na mbia be mam bôte ba bo, me kolé wo ôbak aval é ne na, ô bene Yéhôva a bebo bisaé bé, to’o ba ya akônda dôé? Nge na, ye ô to ndi na Yéhôva a ne ve môt a te bo mbia jam, éyoñe na a tyendé a na, a ye su’ulane kôm ajô te mbamba éyoñ? Di vo’o na, biyoñe biziñ, bôte be nga bo mbia be mam, be wô’ô bene mvame Yéhôva, a bene kôñelane nlem. Éyoñe nalé a kui, ye wo ye tabe ndi a Yéhôva na, émien a ye tyi’i ajô ya bôte ba bo mbia be mam, a vaa be akônda été?

10. Jé Yésus a nga yeme mfa’a ya mam Juda Iscariot ba Pierre be nga bo nye?

¹⁰ Kalate Zambe a bili fe minkañete bebo bisaé be Yéhôva, be nga wulu ba’aba’a a nye akusa bo, mbia be mam me mbe me boba’an fefele jap. Bi tame nyoñ éve’an. Yésus a nga lôte ngumba alu e meye’elan été asu na, a tobe minlôman 12. Judas Iscariot a mbe fe été. Akusa bo na Judas a nga koñe nye, Pierre ki a kate na a nji yeme nye, Yésus a nji yebe na mimboane miap mi ndaman amvôé dé ba Ésa wé Yéhôva. (Luc 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Yésus a mbe a yeme na Yéhôva, nge bebo bisaé bé, be nji be’e ayeme ya mam mete. Yésus a nga ke ôsu a bo mbamba ésaé wé, akusa bo beyé’é bé béziñ, be mbe be bo’o nye mam ma taé nye nlem. Yéhôva a nga ve Yésus mbamba ma’an éyoñ a nga wômôlô nye, nalé a nga yoé Yésus zene ya bo Njôô ya Éjôé ya yôp été.​—Mt. 28:7, 18-20.

11. Jé Kalate Zambe a nga jô mfa’a bebo bisaé be Yéhôva ya melu ma?

¹¹ Yésus a mbe fo’o a to ndi a Yéhôva ba bebo bisaé bé, a nga ke fe ôsu a tabe be ndi. A ne fo’o jame ya semé éyoñe bia yen ane Yéhôva a belane bebo bisaé bé na, a bo mbamba be mam bia yene melu ya asu’ulane ma. Teke bôte befe melu ma, ba kañete benya mejôô si se aval ane bebo bisaé be Yéhôva. Amu Yéhôva a nji wulu ékôane bôt éfe aval ane a wulu ékôane jé. Ésaïe 65:14 a kate bia été ya nsisim bebo bisaé be Yéhôva ba ye tebe: “Mi lô, bebo bisaé bam b’aye yia bia amu meva’a ya nlem.”

12. Aval avé bia yiane yene bikobe bôte bevo’o ba bo?

¹² Bebo bisaé be Yéhôva be ne mevak, amu mbamba be mam ba bo a ngule Yéhôva a ve be. Ve jame da, si Satan nyi ja tat, amu ényiñ é ne angôndô ya abé. É nji bo mvo’é nge zôsôô na, bi komekane Yéhôva nge ékôane jé, amu bikobe mon abim bebo bisaé bé ba bo. Bia yiane ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva a mam a tak. Bia yiane fe yé’é avale bia yiane yen, nge nyiñ a bôte bevok éyoñe ba bo bikop.

13, 14. (a) Amu jé bia yiane jibi bôte bevok? (b) Ngaka’a fé bia kômbô ba’ale?

¹³ Nde ñhe, jé bi ne bo éyoñe mbo ésaé Yéhôva a bo jôm, nge jô jame da taé bia nlem? Kalate Zambe a ve bia mbamba melep: “Te bo avôle ya yaa nleme wôé; amu ayaa d’ayen éto tôé mekut.” (Ec. 7:9) Bia yiane yeme na bia bese bi nji beta nyiñe mbamba ényiñ a mbe afup Éden, den a nto mimbu bebé 6 000. Bôt be be’e metyi ya abé ba yiane bo bikop. Nde ñhe, bi nji yiane simesane na bôte bevok ba ye ke bo bikop. Nde fe, bi nji yiane kañese na bikobe biap, bi vaa meva’a bi bili amu, bia kañe Yéhôva  fufulu a bebo bisaé bé melu ya asu’ulane ma. Beta ékobe bi ne bo a ne na, bi jô’é na bikobe bi bôte bevok, bi kolé bia ôbak a na, bi kôlô akônda Yéhôva. Nge nalé a kui, bia ye ke sube fo’o ve mbamba jame a ne na bi bo nkômbane Yéhôva, bia ye fe sube ndi nlem ya nyiñe mfefé émo.

¹⁴ Nge bia kômbô ba’ale meva’a bi bili a ndi nleme jangan, bia yiane ke ôsu a simesane ngaka’a Yéhôva nyi: ‘Mi lô, m’até mimfefé mi yôp a mfefé si; a b’aye bo te simesane mame ya mvus, nge zu me nlem.’ (És. 65:17; 2 P. 3:13) Te kañese na bikobe bi bôte bevok, bi bo na ô sup avale bibotane te.

15. Jé Yésus a nga jô na bi yiane bo éyoñe bôte bevok ba bo bikop?

¹⁵ Ve bi ngenane teke nyiine mfefé émo, ajô te, bia yiane yem ôsimesane Zambe mfa’a ya avale bia yiane bo, éyoñe bôte bevo’o ba jô, nge bo mam ma taé bia minlem. Bia yiane ba’ale mejô me Yésus Krist ma: “Nge mi ajamé bôt mbia be mam be abo mia, wôna Éso wonan a ne yôp a ye jamé mia. Ve nge mi abo te jamé bôt mbia be mam be abo, nalé Éso wonan a ye bo te jamé mia mbia be mam mi abo.” Beta’a simesane na, Pierre a nga sili Yésus nge a yiane jamé môt a bo nye abé “mebo zañbwa.” Nde Yésus a nga yalane nye na: “Me ajô wo na, mebo zañbwa; ve zañbwale mewôm zañbwa.” Yésus a nga kômbô jô na, bia yiane jamé a nlem ôse éyoñ ése; nalé a yiane bo jam bia yiane taté jeñe na bi bo.​—Mt. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Mbamba éve’ela mbé Joseph a ve bia?

¹⁶ Joseph, ntôle mone Jacob ba Rachel, wo liti bia avale bi ne kôme mejô me ne zañe bebo bisaé be Yéhôva. Bobenyañe be Joseph be mbe be bo’o nye éviele, amu ésa wop a mbe a dañe nye’e nye. Nde be nga kuane Joseph na a ke bo ôlo. Mvus abui mimbu, mbamba ésaé Joseph a nga bo Égypte a nga bo na, a bo môte baa a jôé si te. Éyoñe zaé é kuiya nlame bobenyañe be Joseph, nde be nga té na, ba ke kuse bidi Égypte; ve be nji ke beta yeme Joseph. Joseph a mbe ve belan éjôé a mbe a bili Égypte na, a kun émien. Ve a nga kômbô yeme nge bobenyañe bé be mbe be tyendéya. Éyoñ a nga yene ntyendane wop, ane Joseph a nga kate be za a ne. A nga jô mvuse ya valé na: “Te koane woñ éyoñe ji: m’aye ba’ale mia, a benyo bon.” Kalate Zambe a beta jô na: “Ane a nga volô be minlem, a kobô be mvam.”​—Met. 50:21.

17. Jé wo kômbô bo éyoñe bôte bevok ba bo bikop?

¹⁷ É ne fe mvo’é ya simesane na, bia fe bi ne bo bôte bevo’o mbia be mam, amu bi be’e metyi ya abé. Nge bia yemelane na bia te bo môte mbia jam, Kalate Zambe a jô na, bi ke yene môt a wô’ô bia ôlun a kôm ajô te. (Lañe Matthieu 5:23, 24.) Bia nye’e éyoñe bôte bevok be nji ba’ale bikobe bia bo be minleme miap été, bia fe bia yiane bo avale da. Kalate Becolossien 3:13 a jô bia na: “Wua a jibi’i nyô mbok, a wua a jamé’é nyô mbok, nge môt éziñ a bili nyô mbo’ajô; aval ane Tate a nga jamé mia, nalé ate fe mi bo’ok.” Kalate 1 Becorinthien 13:5 a jô na, nye’ane Bekristen “ô ne te lañesan abé.” Nge bia jamé bôte bevok, Yéhôva fe a ye jamé bia. Yaa, éyoñ a kômbô kôm abé bôte bevo’o ba bo nye, Kristen ja yiane vu mvame Yéhôva a liti bia éyoñe bia bo bikop.​—Lañe Besam 103:12-14.