MELU mvus, bone b’Israël be mbe be bili fulu ya ve moné asu na be su’u nya ékaña’a. Ve éyoñe Yésus a mbe si va, Bejuif be mbe be yene’ ayaé ya ya’ane betax, amu be mbe aka’a abui.

Asu na be su’u ésaé ya tabernacle, a mvuse ya valé ji ya temple, benya bôtô bese ya Israël be mbe be yiane ya’an étune shekel (nge ke bedrachme bebaé). Ntete mimbu ôsu, moné ate a mbe a volô’ asu na beprêtre be bi metuna’a, a na be nyoñ ngab a temple Hérode a nga lôñ. Éyoñe Bejuif be nga sili Pierre nge Yésus nye’ fe a ya’ane taxe ate, Yésus a nga jô na a nji bo abé na bôte be ya’ane taxe ate. A nga liti tili Pierre aval avé a ne bi moné na a ya’ane taxe ate.​—Mt. 17:24-27.

Bebo bisaé be Yéhôva ya éyoñ éte be mbe fe be yiane’ ya’ane ngab awômô. Môt ase a mbe a yiane ve ngab awômô ya bidi ya mefube mé, nge ke nyi ya moné a mbe a saék. (Lv. 27:30-32; Nb. 18:26-28) Betebe ôsu ya miñyebe Bejuif be mbe be kate’e bôte na ba yiane ve ngab awômô ya bidi bise, to’o biôm ane “ézima a ôndôndo a ôsim.” Yésus a nga kulane mbia mboone Bepharisien a bescribe ate, ve a nji jô na bôte be bo te ve ngab awômô.​—Mt. 23:23.

Mbôle Beromain mbe be mbe be bili éjôé éyoñ éte, be nga bo be sili’i Bejuif na be ya’an abui betaxe afe. Taxe wua y’été a mbe a tii a mesi Bejuif be mbe be bili. Be mbe ve ve moné nge ke bidi asu na be ya’ane taxe ate. Asu na be ve’e tañe ya taxe ate, éko éziñ be mbe be nyoñe’e ngabe nyini nge ke ngabe tane ya bidi afub éziñ e mbe e va’ak. Mone Juif ase a mbe a bili fe na a ya’ane taxe a mbe a tii a émien. A ne ajô ya taxe ate nde Bepharisien be nga jeñe na be sañetan a Yésus. Nde Yésus a nga kate be avale nye a mbe a yene’e taxe ate a jô’ô na: “Va’ane César biôm bi César; a Zambe biôm bi Zambe.”​—Mt. 22:15-22.

Mone nlam ase a mbe fe a bili ngume taxe asu bebo makit. Be mbe be yiane’ ya’ane taxe ate éyoñe ba soo biôm asu nkuan, a zene ya besitima, éyoñe ba dañe bikasa’a nge ke becarrefour béziñ, a éyoñe ba kômbô nyiine bitison nge ke bemakit béziñ.

E mbe angôndô ya ayaé asu Bejuif na be ya’ane betaxe bete bese éyoñe be mbe éjôé Beromain si. Tacite, ntili bekalate éziñ ya Rome, a nga nyiñ éyoñe Tibère a mbe a jôé’ Judée valé Yésus a ngenane si va. A nga jô na: “Bôte ya Syrie a Judée be nga sili éjôé na é sé’é be betaxe, amu e mbe e nto be angôndô ya ayaé na be mane ya’ane bese.”

Jam e mbe e dañe ndeñele bôt e mbe avale be mbe be nyoñe’e betaxe bete. A ne bôte be mbe be ka’ale éjôé na bé ve be abui moné, mbe éjôé é mbe é va’a ésaé nyoñane betaxe. Bôte bete be mbe be yeme’e na ésaé éte jé ve be abui moné. Be mbe be ya’ane benyoñe taxe befe asu na mbe be ke ba nyoñe betaxe. Jam ete e mbe e va’a fe be abui moné. A ne ve ane Zachée nye fe a mbe avale môt e mbe e bili benyoñe taxe be mbe be saé’ asu dé. (Luc 19:1, 2) Bi ne wô’ô amu jé bôte be nga yene jam ete be mbe be vini’i bôte be mbe be za’a be nyoñe betaxe.