1. Nlômane Jean ô nga tebe été évé zia mbu 95?

ZIA mbu 95 É.J., nlômane Jean ô nga tebe angônda mbia été. E zu koone na Jean a nto nnôm abui, a nga ke minkôm ékôte mañe ya Patmos, minlômane mise mivo’ mi mbe mi yianeya mane wu. (Nli. 1:9) A mbe a yeme’ na besiñe be Yéhôva be mbe be miase’e bivuse miñye’elane mekônda, be té fe mengame zañe Bekristen. E mbe e yené’é ve ane nya ékaña’a a nga zu ke abo si.​—Jude 4; Nli. 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Avale Nlitan 7:9-14 a liti, Jean a nga bi ñyenan ôvé? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

² Jean a ngenan a tele mbia été nyi, e teme na a nga bi étua ñyenan a lat a melu ma zu. A nga wô’ô éngele éziñ a jô’ô beéngele befe benyine na be bo teke suu bivuñulu ya beta étibela’a, nté mone mbam bebo bisaé be Yéhôva a ngenane teke bi ndeme ja su’ulane mvom mesu. (Nli. 7:1-3) Mone mbam ate a ne bôte 144 000 ba ye ke jôé a Yésus yôp. (Luc 12:32; Nli. 7:4) Mvuse ya valé, Jean a kobô ajô beta nsamba bôte mfe a jô’ô na: “Ô lôô”! (éko éziñ Jean a belane bifia bite amu a veme a jam a yen.) Ve Jé ébien Jean a yene yen? “Bizu’u bi bôt, teke môt a mbe ngule ya lañe bie, bi so’o meyoñe mese a menda me bôte mese a bôte bese a minkobô mise, bi tele asu éto njôan a asu mone ntômba.” (Lañe’e Nlitan 7:9-14.) Nlem ô nga yiane bômbô Jean si amu ñyenan ôte ô nga bo na a yemelane na, melu ma zu, bizu’u bi bôt bia ye ke ôsu a su’u nya ékaña’a.

3. (a) Amu jé ñyenane Jean wo yemete mbunane wongan? (b) Jé bia zu yen ayé’é di?

 ³ Nge ñyenan ôte ô nga yemete mbunane Jean, nguma’ane ke bia bia nyiñe biyoñe ya nkulan ajô ôte wo tôéban! Biabebien bi lôô a mise mangan ane benya mejôô ma tôkane bemillion be bôt, mbe bete be bili ndi nleme ya dañ beta étibela’a a nyiñe si va nnôm éto. Ayé’é di bia zu yen aval avé, mimbu 80 a mvuk mi lôteya mi, Yéhôva a nga zu a volô bebo bisaé bé na be yemelane beta nsamba bôt ate. Bia zu fe yene mam mebaé a lat a bizu’u bi bôte bite: (1) abim be né, (2) vôm ba so. Mam mete ma ye yemete mbunane bôte bese be bili ndi nleme ya nyiñe nnôm éto si va.

4. Ñye’elan ôvé bivuse Bekristen be nji tu’a wôk, a Beyé’é Bible ba selan a be aval avé mfa’a ôte?

⁴ Abui miñyebe da ye’ele ki na bôte be ne mewôk ba ye bi ényiñe ya melu mese si va. (2 Bec. 4:3, 4) Bivuse Bekristen bite bia viane ye’ele bôte na, mbamba be bôte bese ba ke nyiñe yôp mvus awu dap. Ve ñyenane mam ôte wo selan a wu Beyé’é Bible ya melu mvus, mbe bete be mbe be tatéya na ba kuli Nkume mmombô a bete memane ya mimbu 1800. Be nga tu’a wô’ô na si ja ye beta bo Paradis, a na bôte be ne mewôk ba ye nyiñ été nnôm éto, sa ke yôp. Ve bôte bete be ne ne ñhe beza? Nde ôtui ô nga yeme nde’e valé.​—Mt. 6:10.

5. Jé beyé’é Bible be nga yé’é a lat a bôte 144 000?

⁵ Beyé’é Bible be nga yemelane fe na bôte béziñ ba ye ‘kusebane si’ na ba ke jôé a Yésus yôp. (Nli. 14:3) Bôte bete be ne bitôtôlô Bekristen 144 000, mbe bete be nga bo Zambe ésaé a ayôñ ése si va. Bizu’u bi bôte ki bi ne ñhe beza?

6. Jé Beyé’é Bible be mbe be taté’é buni a lat bizu’u bi bôt?

⁶ Jean a nga yene bizu’u bi bôte bite bi “tele asu éto njôan a asu Mone ntômba.” (Nli. 7:9) Beyé’é Bible be nga taté buni na bôte bete fe ba ye ke yôp ane bôte 144 000. Ve nge e ne nalé, bôte 144 000 ba, a bizu’u bi bôte bia selane ñhe a jé? Beyé’é Bible ve zu ve’e fe’e na bizu’u bi bôte bi ne bôte be nji kôme bo Zambe mewôk éyoñ be mbe si va. A na, akusa bo be nga bibane na be bi mbamba ntaban, abui ya be be e nji lum évuse ñyebe mvus. Ane beyé’é Bible be nga tyi’i tyi’ibi na, mbôle bizu’u bi bôte bite bi nga nye’e Zambe ve abim éziñ, bi vo’o ke jôé a Yésus yôp. Mbôle nye’ane wop ô nga bo tyôtyoé, be vo’o tabe bito bejôô ane bôte 144 000; be ba ye ke yôp ve na ba ke tebe asu éto njôan.

7. Beyé’é Bible be mbe be buni’i na beza ba ye nyiñe si va éyoñ Yésus a ye jôé tañe Toyini mimbu, a be mbe be jô’ô na mam ma ye boban aya asu biwôlô bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus?

⁷ Beza ba ye ñhe nyiñe si va éyoñ éte? Beyé’é Bible be mbe be simesa’ane na bôte 144 000 a bizu’u bi bôt ba ye ke nyiñe yôp, wônaa bemillion be bôte bevo’o ki ba ye bu’ubane bibotane si va tañe toyini mimbu éjôé Yésus ja ye tabe. Beyé’é Bible be mbe be simesa’ane na bôte bete be nji kañe Yéhôva ôsusua na Yésus a taté Éjôé jé. Be mbe  be buni’i na bôte bete ba ye yé’é benya mejôô éjôé ya Toyini mimbu si. Éyoñ éte nje, ba ya be be ba ye bo memvinda me Yéhôva mewôk ba ye bi ényiñe ya nnôm éto, ba ke ba ye bo melo ba ye ke étôtôlan. Be mbe be fe be buni’ éyoñ éte na, bôte beziñ, aval ane biwôlô bebo bisaé bi Zambe bi nga wu ôsusua na Yésus a bialé, ba ye bo “bivet” tañe Toyini mimbu éte jia jia, a na, mvuse ya valé, ba ye ke koone bebo bisaé be Yéhôva bevo’o yôp.​—Bs. 45:16.

8. Beyé’é Bible be mbe be kandé’é bôte ngabe tañ aya? Timi’in.

⁸ Beyé’é Bible be mbe be kandé’é bôte ngab élal: (1) bôte 144 000 ba ye ke jôé a Yésus yôp; (2) bizu’u bi bôt bia ye tebe asu éto njôane Yésus amu bi nga kañe Zambe ve abim éziñ, (3) bemillion be bôt ba ye nyiñe si va a yé’é benya mejôô Éjôé Yésus si. * Ve mbamba éyoñ, Yéhôva a nga bo na éfufube ya benya mejôô é kôme faé a na bebo bisaé bé be tu’a wô’ô mam mete.​—Min. 4:18.

9. (a) Aval avé bizu’u bi bôte “bi tele asu éto njôan a asu Mone ntômba”? b) Amu jé mfefé atimine ya kalate Nlitan 7:9 wo kôme nyiine bia melo?

⁹ Mbu 1935 Yéhôva a nga volô bebo bisaé bé na be yemelane beza be ne bizu’u bi bôt Jean a nga yen. Bengaa be Yéhôva be nga tu’a wô’ô na sa ke yôb été nnye bizu’u bi bôte bi “tele asu éto njôan a asu Mone ntômba.” Été be tele “asu éto njoan” ja viane tinane na, to’o ba nyiñe si va, ba semé éto njôane Yéhôva a ba bo nye mewôk. (És. 66:1) Wônaa ba tebe “asu Mone ntômba” avale dina na, ba liti a mimboane miaba na ba buni ñtane Yésus a nga ve. Matthieu 25:31, 32 fe a belane fatane nkobô éte éyoñ a jô na “meyoñ mese,” to’o mbia be bôt, ma ye “sulan asu” Yésus éto njôane jé. Meyoñe mete me ne vé mfe? Ke ve si va. Bia tu’a wô’ô ane mfefé ñye’elan ôte wo kôme nyiine bia melo. Bia tu’a fe ñhe wô’ô amu jé Bible a nji jô na bizu’u bi bôte bia ke yôp. Ve na bôte 144 000 étam mbe ba ye ke wôé na ba ke ‘jôô si’ ba be Yésus.​—Nli. 5:10.

10. Amu jé e ne mfi na bizu’u bi bôt bi yeme benya mejôô ôsusua Toyini mimbu?

¹⁰ Ataté mbu 1935, Bengaa be Yéhôva be nga tu’a wô’ô na bizu’u bi bôt Jean a nga yen bi ne bitôtôlô bebo bisaé be Yéhôva bi bili ndi nleme ya nyiñe si va nnôm éto. Asu na be dañe beta étibela’a, ba yiane yé’é benya mejôô a wulu ane ma jô ôsusua Toyini mimbu Yésus a ye jôé. Bôte bete ba yiane fe bi nya mbunane asu na be bo ngule ya ‘sa’ale mam mese ma ye boban’ ôsusua na Yésus a taté Éjôé jé.​—Luc 21:34-36.

11. Amu jé Beyé’é Bible be nga buni na bebo bisaé be Yéhôva béziñ ba ke yôp mvuse Toyini mimbu?

¹¹ Jé é nga bo na Beyé’é Bible be si’a ko na, mvuse Toyini mimbu, bebo bisaé be Yéhôva béziñ ba ye kôlô si va a ke nyiñe yôp? Nkume mmombô a bete ya mbu 1913, Ngone baa é too melu 15 a nga kobô ajô te. Môt éziñ a mbe ve fas avale di: ‘E ne bo aya na bôte be mbe teke dañe nye’e Zambe be kele’e yôp,  éyoñ ete ki benya bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus ba viane li’i si va?’ Jo’ojo’o ate a nga kui amu be nga dimine wô’ô mam mebaé: (1) be mbe be buni’i na bizu’u bi bôt bia ye ke nyiñe yôp (2) be mbe fe be simesa’ane na bizu’u bi bôte bi ne Bekristen be nji tu’a bo ayôñe nsisim.

12-13. Jam avé Bekristen be ne miñwo’an a ba ba ye nyiñe si va ba tu’a yem?

¹² Avale bi maneya yen, ataté mbu 1935, Bengaa be Yéhôva be nga tu’a wô’ô na bizu’u bi bôt Jean a nga yen bi ne bebo bisaé be Yéhôva ba ye nyiñe bita ya Harmaguédon. Bôte bete ba ye dañe ‘beta étibela’a’ si va, a ba ye kobô “a beta metyiñ, a jô na: ‘Nyian ô bo’o be Zambe wongan, nnye a to éto njôane yôp, a be Mone Ntomba.’” (Nli. 7:10, 14) Nde fe, Bible a ye’ele na ba ba ye wômô asu ényiñe ya yôp ba bi “jam éziñ da dañ” di bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus. (Beh. 11:40) Éyoñ be nga tu’a wô’ô de, bobejañ be nga volô bôte na be kôme wô’ô mfi ya kañe Yéhôva a ndi nleme ya nyiñe nnôm éto si va.

¹³ Bizu’u bi bôt bia nye’e ndi nleme jap. Mfa’a wop, Yéhôva nnye a bili na a tyi’i na môte si môte ka a ye bo nye ésaé yôp nge ke si va. Bebo bisaé be Yéhôva bese, ba be bili ndi nleme ya nyiñe si va a ba be bili ndi nleme ya ke yôp, ba yeme na ba ye bi ma’ane mete saa amu ésaé jap, ve amu mvame Yéhôva a nga bo bia a zene ya ntañ Mone wé a nga zu ve.​—Bero. 3:24.

14. Jé abui bôt é nga kate wô’ô mbu 1935 a lat a nkulan ajô wo fombô bizu’u bi bôt?

¹⁴ Éyoñ bebo bisaé be Yéhôva be sôaneya ôsimesane woba mbu 1935, abui ya be be e mbe e kate’e kôme wô’ô aval avé Bekristene be bili ndi nleme ya nyiñe si va nnôm éto be ne bo beta nsamba. Mojañ Ronald Parkin a mbe a bili mimbu 12 éyoñ éte. A jô na: “Si ése é mbe é bili bekañete bebé 56 000, a abui ya be be, nge sa ke bese, e mbe miñwo’an. Bizu’u bi bôt bi nji fo’o be abui éyoñ éte.”

15. Aval avé nsamba bizu’u bi bôt ô nga ke ôsu a yaé?

¹⁵ Mimbu mi nga tôñe valé, be nga lôme bemissionnaire abui mesi, tañe Bengaa be Yéhôva é taté ñhe na ja bet. Mbu 1968, be taté na ba belane  kalate La vérité qui conduit à la vie éternelle asu meyé’é. Miñye’elane ya kalate ate mi nga nambe bôt angôndô ya abui. Mvuse mimbu minyin, bôt a lôte 500 000 be nga duban. Ñyebe Katôlôs ô mbe ô kele’ abo si Amerique latine a mesi mefe zia biyoñ ete, Bengaa ki be nga bi fili ya bo ésaé jaba Europe de l’Est a mesi méziñe ya Afrika, ane bemillion be bôt be nga taté na ba nyiin ékôane Zambe. (És. 60:22) Mimbu mi ndeme lôte mi, ékôane Yéhôva é kuliya mbamba bikpwelé bife mfa’a ya volô bôte na be yeme Mejô me Zambe. Nde ye bi ne beta sôane na Yéhôva a tôkane bizu’u bi bôte nga? Momo, den beta nsamba ate a lôte million mwom.

16. Bizu’u bi bôt bia ye so vé?

¹⁶ Jean a nga yene bizu’u bi bôt bi so’o “meyoñe mese a menda me bôte mese a bôte bese a minkobô mise.” Nkulu mejô Zacharie nye’e fe nga tili na: “A ye bo na melu mete, bôt awôm. . . , be so’o minkobô mise ya meyoñ, b’aye bi mfa’ éwomane ya be nyô a ne mone Bejuif, a jô na, bia ye ke nsamba wôé, amu bi wô’ôya na Zambe a ne be mia.”​—Zacharie 8:23.

17. Ésaé évé ékôane Yéhôva ja bo mfa’a ya volô bôte ya meyoñ mese a minkobô mise?

 ¹⁷ Bengaa be Yéhôva ba tu’a wô’ô na, asu na be tôkane bôte ya meyoñ mese, ba yiane kañete mbamba foé abui minkôbô. Den a ntoo mimbu 130 a mvuk, bi kôñelaneya bekalate mintete minkobô, teke ékôan éfe é boya abim ésaé éte si va. Nga miabebiene mia yene na ésaé ya kôane bizu’u bi bôt e ne beta asimba Yéhôva a bo melu mangane ma? Mbôle be bili bidi ya nsisim minkobô abui, nalé a bo na, to’o ba so bevôm bevôm, bôte ya beta nsamba nyi be bo nlatane jôme jia. Teke môt a ne fo’o kôme sôane na Bengaa be Yéhôva ba nye’esan, a na be ne ayôñ ésaé nkañete. Nga jam ete da wônô mbunane wôé?​—Mt. 24:14; Jean 13:35.

18. (a) Aval Ésaie 46:10, 11 a liti, amu jé bi nji vembe éyoñe bia yen aval avé Yéhôva a nga bo na nkulan ajô a lat a bizu’u bi bôt ô tôéban? (b) Amu jé bizu’u bi bôte bi nji wô’ô ndi nleme jab abé?

¹⁸ Nkulan ajô ô tii a bizu’u bi bôt wo jalé bia nlem a mevak. Bi nji vembe éyoñ bia yen aval avé Yéhôva a nga bo na nkulan ajô ôte ô tôéban. (Lañe’ Ésaie 46:10, 11.) Bizu’u bi bôt bia wô’ô ndi nleme jabe mvaé. Be nji wô’ô abé na Yéhôva a nji tobe be na be’efe be bo miñwo’an a ke jôé a Yésus yôp. Bible a kobô ajô abui befam a binga e mbe njalan a mbamba nsisime Yéhôva, a too ke na be nji be miñwo’an. Jean Baptiste a ne wua ya be be. (Mt. 11:11) David fe. (Mam. 2:34) Bebo bisaé be Yéhôva bete a bevo’o befe ba ye wômô miñwuan a nyiñe Paradis si va. Ba be bizu’u bi bôte ba ye bi fane ya liti Yéhôva na ba su’u éto njôane jé.

19. Nge wo tu’a wô’ô atinane ya nkulan ajô Jean ô tii a bizu’u bi bôt, nalé a ye tindi wo na ô bo jé?

¹⁹ Nté ane si é nga téé, e taté yen ane Yéhôva a lat bemillion be bôte ya meyoñe mese, ve éyoñe jangane ji. To’o bi bili ndi nleme ya ke nyiñe yôp, nge ke nyi ya nyiñe si va, bia yiane jeñ a ngul ése na bi volô abui bôte na be zu nyiine nsamba bôte ya “mintômba mife.” (Jean 10:16) Ana’ana, Yéhôva a zu soo beta étibela’a a ye mane tyam bijôé a miñyebe mise mia tya’a bôte minleme den. Ngo’o abim beta ébotan bizu’u bi bôte bi bili na bia ye kañe Yéhôva si va nnôm éto a nnôm éto!​—Nli. 7:14.