1. Aval avé Yéhôva a yene bôte be ne éjote nyul? Timi’in.

YÉHÔVA a nye’e bôte be ne éjote nyul. Nge ô nji bo éjote nyul, te ve’ele buni na mia Yéhôva mi ne bi élat éziñ. Bible a liti na Zambe a nji ve’ele bisi bôte be ne mebun. (Bs. 138:6) Mbôle bia bese bia kômbô subu Yéhôva bebé a wô’ôtane beta nye’ane wé, teke fo’o aval afe, bia yiane jeñe na bi bo éjote nyul; sa nalé?

2. Bia zu bi biyalane ya minsili mivé ayé’é di?

² Bia zu bi biyalane ya minsili milal ayé’é di: (1) Jé ba loone na éjote nyul? (2) Amu jé bia yiane bo éjote nyul? (3) Mam mevé me ne bo na bi kate bo éjote nyul? Bia zu fe yene na, éyoñ bi ne éjote nyul, bia ve Yéhôva nlem avak, a nalé a volô fe biabebien.​—Min. 27:11; És. 48:17.

3. Ba jô na môt a ne éjote nyul éyoñ évé?

³ Môt a ne éjote nyul a bete ki émiene yôp, a nji bo mebun a ébiasé. Avale Bible a liti, môt a ne éjote nyul a yeme na Zambe a ne ôyabe yôp adañe nye, a nji bo avale môt é ne teke bisi bôte bevok. Amu jé? Amu a tu’a yeme na, môt ase a ne ye’ele nye jôm éziñ.​—Beph. 2:3, 4.

4-5. Amu jé bia jô na môt a ne yené na a ne éjote nyul nde momo?

⁴ Môt éziñ a ne yené na a ne éjote nyul nde momo. Éko éziñ amu a ne awusonô, nge ke évôvoé. Nge ke na a bili  aval ésemen éziñ, amu ñye’elan ôte ñwô bebiaé bé be nga ve nye aso mongô. Ve nleme wé été, a ne susu’a mebune me môt. Mebune mete me wô’ô fe su’ulane yené.​—Luc 6:45.

⁵ Aval ete fe, bi nji yiane buni na môt a ne mebun fo’o ve amu a ne atyeñe nkobô, teke koo woñe ya jô mam aval a lôô. (Jean 1:46, 47) Ve avale bôt ete da yiane tabe ntyele ya bo te tabe ndi a bebien. To’o bi ne atyeñe nkobô nge momo, bia bese bia yiane jeñ a ngul ése na bi bo éjote nyul.

6. Jé éve’ela Paul bia koone je 1 Becorinthien 15:10 ja ye’ele bia?

⁶ Bi tame zu kobô ajô nlômane Paul. Yéhôva a nga belane wô na ô bôndé mekônda abui bitison. Bi ne jô jô na Paul a nga bo ésaé a dañe minlômane mi Yésus mivo’o mise. Ve a nji ve’ele simesane môs éziñe na a dañe bobenyañe bé a zen éziñ. A nga viane jô na: “Ma dañe minlôman mise tyôtyoé, ma me ne te yiane loobane na nlôman, amu me nga kpwe’ele [akônda] ya Zambe.” (1 Bec. 15:9) Mvuse ya valé, a nga meme na, nge Yéhôva a yebe yebe na a bo Nye ésaé, a nji bo amu a dañe mbamba fulu nge ke éwôlô, ve a ne amu Zambe a ne mvam. (Lañe’e 1 Becorinthien 15:10.) Kalate ate a nga bo’olô fo’o na Paul a ne éjote nyul, e dañe dañ éyoñ bia simesane na, bôte béziñe ya Corinthe be mbe be senga’ane nye.​—2 Bec. 10:10.

7. Aval avé bobejañe béziñe ya melu ma be nga liti fulu éjote nyul? Nyoñe’ éve’an.

⁷ Bebo bisaé be Yéhôva abui be nga bi ngule nyul éyoñ be nga lañe nkañete ya ényiñe Mojañ Karl F. Klein, nnye ate a mbe ébu’a jia ya Tin ékôan. Da yené  na Mojañ Klein a ne éjote nyul, amu a kôme kobô ajô ya bikobe bié a minju’ a nga tôbane mie ényiñe jé. A jô na a nga kañete mimbé mimbé éyoñ ôsu mbu 1922, ve a nga yene fatane nkañete éte aval ayaé e ne na, a nga bo mimbu mibaé teke beta kañete menda menda. Mvuse ya valé, éyoñ a mbe a saé’ Béthel, a nga siñe mojañ éziñ ôbe nté, amu mojañ ate a nga ve nye melep. A jô fe na a nga kone nlem a su’ulane fe bo mvo’é. Ve a nga be’e fe beta mimbe’e ékôane Yéhôva. Ye mia buni na nge Mojañ Klein a mbe mebun, a nga ye kobô ajô ya bikobe bié aval ete nga, a too ke na abui bôt e mbe e yeme’e nye? Azukui den, abui bobejañ e ngenan e nye’e nkañete ya ényiñe Mojañ Klein, amu ô ne édok a betotyii. *

8. Aval avé kalate 1 Pierre 5:6 a liti na fulu éjote nyul ja ve Yéhôva nlem avak?

⁸ Jam da dañe tindi bia na bi bo éjote nyul é ne na bia kômbô ve Yéhôva nlem avak. Nlômane Pierre ô nga kobô jam ete ne sañesañ. (Lañe’e 1 Pierre 5:6.) Kalate “Viens, suis-moi” a timine mejô me Pierre mete a jô’ô na: “Mebun me ne ane nsul. Me ne wôé môt. Akusa fo’o bo atyeñ, môt a ne mebun a volô ki Zambe jôm. Wônaa, môt a ne éjote nyule ki, to’o a nji fo’o bo abui atyeñ, Yéhôva a wô’ô mvaé ya belane nye. . . . Yéhôva a ye . . . wô’ô mvaé ya botane wo nge ô ne éjote nyul.” * E nya ajôô fo’o, ye ébotan éfe ja lôte ji ya yeme na bia ve Yéhôva Zambe nlem avak?​—Min. 23:15.

9. Amu jé bôte ba subu bia bebé tyi’ibi éyoñ bi ne éjote nyul?

⁹ Ane ô vaa na bia ve Yéhôva nlem avak, fulu éjote nyule ja volô fe biabebien. Bôte ba subu bia bebé tyi’ibi éyoñ bi ne éjote nyul. Womien wo nye’e ô too a avale bôt avé? (Mt. 7:12) Abui ya be bia e nji nye’e bôte ba yi ve na be vô’ôlô ôsimesane wop, teke bisi wu bôte bevok. Ve bia nye’e bi too a bobejañe be bili nye’an, “minleme ya mvam, [a] nje’ebane minlem.” (1 P. 3:8) Aval ete fe, éyoñe bi ne éjote nyul, bôte bevo’o ba nye’e be too a bia.

10. Amu jé bi ne jô na fulu éjote nyul ja bo fe na ényiñ é bo bia tyi’ibi?

¹⁰ Fulu éjote nyul ja bo fe na ényiñ é bo  bia tyi’ibi. Amu ényiñe ji é ne na, nge ô nji bo éjote nyul, mam méziñe ma ye tya’a wo nlem. Njôô bôte Salomon a nga kobô jam ete, a nga jô na: “Me yeneya bebo bisaé bikabela yôp, a bivet bi wulu’u si aval ane bebo bisaé.” (Ec. 10:7) Môt a ne bo susu’a ntyetyeñ a ñyeme mam, ve da, a teke bi mese’esa. Ve e wô’ô viane kui na be dañe se’e môt, a too ki na a yeme ki bo mfañe jam. Jôm ete nje Salomon a nga lebe bia na, bi yene mam méziñ ve ane bi lôô ki me, a na bi ve biabebien ényiñe tyi’ibi. (Ec. 6:9) Bi ne kui na bi bo de vengevenge ve bi ne éjote nyul.

11. Jé bia yiane bo éyoñ môt a ve bia melep?

¹¹ Môs ôse bi bili fane ya liti fulu éjote nyul. Bi tame nyoñe bone bive’an. Éyoñ ba ve bia melep. Bia yiane tu’a wô’ô na, e ne ayaé na môt a kôme kôlô si na a zu ve bia melep, a too ke na bi nji bo atañe jôm. E ne kui na bi taté kômbô sase melebe ba ve bia. Bi ne fe taté na bia kobô môt a te bia me ve abé, nge ke vini aval a te lebe bia. Ve nge bi ne éjote nyul, bia ye jeñe na bi nyoñe melebe mete avale da yian.

12. Kalate Minkana 27:5, 6 a liti na bia yiane nye’e môt a ve bia meleb amu jé? Timi’in.

¹² Môt a ne éjote nyul a nye’e éyoñ ba ve nye melep. Bi tame jô na ô ne ésulan Aba Éjôé. Ô laaneya a bobejañ ô te’eya, éyoñ éte mojañe wua a loone wo fefel a jô wo na: ‘A môt, kpwem é ne wo mesôñ’. Jam ete da ye fo’o ndeñele wo mone jôm. Ve ye wo ye wô’ô ôlun amu a te vu kate wo de? Éko éziñe wo ye viane wô’ô ôlune na môte mfe a nji wo de ji’a kat. Aval ete da da, bia yiane ve mojañ akiba éyoñ a te bi ayo’o nleme ya zu lebe bia, amu a te yene na jam éziñ e ne kolé bia ôbak. Bi nji yiane yen avale mojañ ete ane nsiñe wongan, ve bia yiane yene nye ane mbamba mvôé.​—Lañe’e Minkana 27:5, 6; Beg. 4:16.

13. Aval avé bi ne liti na bi ne éjote nyul éyoñ ba ve bôte bevo’o mimbe’e ékôane Yéhôva?

¹³ Éyoñ ba ve bôte befe mimbe’e akônda. Jason a ne mvendé, ve a meme na: “Éyoñ ma yene be va’a bôte befe mimbe’e miziñ, me wô’ô sili mamien amu jé be nji tobe ma?” Ye jam ete e wô’ô fe kui wo? E nji bo abé ya kômbô be’e mimbe’ ékôane Yéhôva. (1 Tim. 3:1) Ve bia yiane tabe ntyel a asimesane ya nleme wongan.  Amu bi ne tem mebun me jaéya bia nlem. Mebune mete me ne bo na mojañ éziñ a jô émiene na: ‘Teke fame fe é ne yeme be’e mbe’e wu, ve ma.’ Nge ke na sita éziñ a jô na: ‘Nnôme wom a ne atyeñ adañe kala si kala ka!’ Nge bi ne éjote nyul, bia ye titane nsisime mebun ôte nya ôyabe.

14. Aval avé bi ne vu Moïse éyoñe bôte befe ba be’e mimbe’e akônda?

¹⁴ Moïse a nga li’i bia mbamba éve’ela mfa’a ôte. A mbe a nye’e mbe’e wé ya tebele ayoñ Israël. Nde a nga bo aya éyoñe Yéhôva a nga jô na befame befe be volô nye bo ésaé? A nji wô’ô abé nge ke bo éviele. (Nb. 11:24-29) Mbôl a mbe éjote nyul, a nga yebe na bôte befe be volô nye tyi’i mejô ya ayoñ. (Nk. 18:13-24) Nalé a nga volô na bone b’Israël be bi abui betyi’i mejô, ndemben mejô me nga taté na ma kobane tyi’ibi. Nalé a liti na, Moïse a mbe a telé’é miñyiane mi bôte bevo’ ôsu, sa ke mimbe’e mié. Nga mbamba éve’ela ya vu le? Bia yiane kôme ba’ale na, asu na Yéhôva a belane bia, fulu éjote nyul nje bia yiane telé ôsu, sa ke atyeñe mboane mam. Akusa bo na ‘Yéhôva a ne mbetane yôp, ve a fombô ba be ne éjote nyul.’​—Bs. 138:6.

15. Mam mevé me nga tyendé ényiñe bobejañe béziñ?

¹⁵ Éyoñ mam méziñ ma tyendé ényiñe jangan. Mimbu mi ndôme lôte mi, be nga jô abui bobejañ a besita na be telé fatan ésaé éziñ, a too ke na be mbe be boya je abui mimbu. Éve’an é ne na, mbu 2014, ékoane Yéhôva é nga tyi’i na ésaé besurveillant de district ja yiane tebe, nde be nga jô bobejañe be mbe be bo’o je a binga babe na, be bo ésaé éfe. Mbu ôte wua wua, be nga tyi’i fe na, bejome mekônda be mbili mimbu 70, ba yiane  telé ésaé, a na mojañ a kuiya mimbu 80 a nji yiane beta tebele bemvendé ya akônda. Ve sa ke abim ete, be nga jô fe abui bobejañ a besita ya Béthel na be bo bekpwa’a mefan. Abui ya be be e nji be ve kee ésaé é ne ngum aval ôsu, éko éziñ amu ôkon, mimbe’e ya nda bôt, nge ke minju’u mife ya ényiñ.

16. Aval avé bobejañ a besita béziñ be nga liti fulu éjote nyul?

¹⁶ Mintyéndan mite mi nji be tyi’ibi asu bobejañ a besita bete. Be mbe be maneya yemban ésaé jap be nye’e fe je abui, amu asu abui ya be be, a mbe ésaé be mbe be jaéya bo. Nlem ô nga “tyi’i bevo’o ya été abum” éyoñ é nga sili na be taté ésaé éfe. Ve ane éyoñ é nga lôt, be nga mane fe yemban a mintyéndane mite. Amu jé? Amu ba nye’e Yéhôva. Ba yeme na éyoñe be nga ve bebiene ngumba, be nji ka’ale nye na ba ye bo nye ésaé fo’o ve nge ba ve be mimbe’e, nge ke éto éziñ ékôane jé. (Beco. 3:23) Ba wô’ô mvaé ya bo Yéhôva ésaé vôm ase ba lôme be. Ba ve nye ‘mam mese ma tyelé be minleme yôp,’ amu ba yeme na a wô’ô be mintaé.​—1 P. 5:6, 7.

17. Amu jé é ne mfi na Mejô me Zambe me ye’ele bia éjote nyul?

¹⁷ Bia ve Yéhôva akiba amu a belane Bible na a ye’ele bia fulu éjote nyul. Fulu éte é ne angônda mfi asu biabebien, a asu bôte bevok. Ja volô bia na bi jibi minju’u ya ényiñ. Ja bo fe na bi subu Ésaa wongan a ne yôb été bebé. Bi ne wu a mvaé éyoñ bia yeme na, akusa bo Yéhôva “a ne mbetan a ôyabe yôp,” a nye’e mbo ésaé wé ase a ne éjote nyul!​—És. 57:15.