1. Amu jé da sili bia bese fe’e ja so be Zambe? (Minkana 4:7)

 NGE é kuiya wo na ô nyoñe beta ntyi’ane môs éziñ, teke bisô na ô nga ye’elane Yéhôva na a ve wo fek, amu ô mbe ô yeme’e na wo jembane fek. (Jc. 1:5) Njô bôte Salomon a nga tili na: “Ñyemane mam ô ne jame ya ôsu [nge ke jame da dañe mfi].” (Lañe’e Minkana 4:7.) E ne été na Salomon a nji be a kobô’ ajô avale ñyemane mam ese. A mbe a kobô’ ajô fe’e ja so be Yéhôva Zambe. (Min. 2:6) Nde, ye fe’e Zambe é ne volô bia na bi dañ avale minju’u ese bi ne tôbane de den? Ôwé, é ne volô bia, avale bia zu yen ayé’é di.

2. Zene jia é ne volô bia na bi bo fek é ne évé?

² Zene jia é ne volô bia na bi bo fek é ne na, bi yé’é a tôñe miñye’elane mimfefe’e mi bôte mibaé miziñ. Bia zu taté kobô ajô Salomon. Kalate Zambe a jô na: “Zambe a nga ve Salomon ñyeman a fek étua abui.” (1 Bb. 4:29) Mvuse ya valé, bii kobô ajô Yésus, nnye ate a mbe môt a dañe fek a lôte bôte bese be nyiñeya si va. (Mt. 12:42) Kalate Zambe a nga kuli ajô a lat a Yésus, a jô’ô na: “Nsisime Yéhôva wo ye tabe be nye, nsisime ya ñyemane mam a fek.”​—És. 11:2.

3. Jé bia zu yen ayé’é di?

³ Yéhôva a nga ve Salomon ba Yésus abui fek. Ajô te, be mbe ngule ya ve mbamba melep me ne mfi asu bia bese. Ayé’é di, bia zu yen melebe melal Salomon ba Yésus be nga ve: bia yiane bi mbamba ñyenane mam a lat a biôm bi mo, asu ésaé dangan, a biabebien.

4. Nsela’ane mbé a mbe zañe Yésus ba Salomon mfa’a ya biôm bi mo?

⁴ Salomon a mbe a bili abui akum a angôndô ya abeñe nda. (1 Bb. 10:7, 14, 15) Yésus ki a nji be a bili abui akum, nde fe a nji lôñe nda vôm éziñ. (Mt. 8:20) Ve bese bebaane be mbe be bili mbamba ñyenane mam a lat a akum, amu fe’e jap é mbe é so’o vôme wua: be Yéhôva Zambe.

5. Mbamba ñyenane mam mbé Salomon a mbe bili a lat a moné?

⁵ Salomon a mbe a yeme’e na moné a ne bo “jôm ja kame môt.” (Éc. 7:12) Moné a ne volô bia na bi jalé miñyiane miangan a minkômbane miangan. To’o mbôle a mbe a bili abui akum, Salomon a nga yemelane na mam méziñ me ne mfi abui a lôt moné. Éve’an é ne na, a nga jô na: “Mbamba jôé a ne jôme ya top a dañ akum abui.” (Min. 22:1) A nga yene fe na é ne ayaé na bôte ba nye’e moné be vak a abime biôm be bili. (Éc. 5:10, 12) A nga jô fe na bi nji yiane simesane na moné nye a dañe mfi a lôte mame mese, amu to’o bi bili abime moné avé, moné ate a ne mane yele.​—Min. 23:4, 5.

6. Aval avé Yésus a mbe yene’e biôm bi mo? (Matthieu 6:31-33)

⁶ Yésus fe a mbe a bili mbamba ñyenane mam a lat a biôm bi mo. A mbe meva’a ya lôt mbamba éyoñ, a ja’ak, a nya’ak. (Luc 19:2, 6, 7) Asimba dé ôsu é mbe na a tyendé mendim na me bo mbamba won. (Jean 2:10, 11) Nde fe na, môse be nga wôé nye, a mbe a be’e mfañ éyé. (Jean 19:23, 24) Ve Yésus a nji telé biôm bi mo ôsu ényiñe jé. A nga jô beyé’é bé na: “Teke môt a ne ngule ya wô’ô beésa bebaé . . . Mi nji bo ngule ya tôñe Zambe ba akum.” (Mt. 6:24) Yésus a nga jô na nge bi telé Éjôé Zambe ôsu, Yéhôva é véé mise na bi bi mam mevo’o mese ma yiane bia.​—Lañe’e Matthieu 6:31-33.

7. Bibotane bivé mojañ éziñ a nga bi amu a mbe a bili mbamba ñyenane mam a lat a biôm bi mo?

 ⁷ Abui bobejañ a besita e nga bi abui bibotan éyoñe be nga tôñe miñye’elane mi Yéhôva a lat a biôm bi mo. Bi tame zu kobô ajô Daniel, mojañ éziñ a ne nkoé. A jô na: “Éyoñe me mbe ésoé, me nga tyi’i na ma zu telé mame ya nsisim ôsu ényiñe jam.” Mbôle Daniel a nga tyi’i na a jeñe ki abui mam ényiñe jé, a nga kui na a belan éyoñe jé a atyeñe mboone mame dé asu na a su’u bisaé bia boban ékôane Yéhôva. Daniel a ke ôsu a jô’ô na: “Nya ajôô a ne na, teke môs éziñ me nga jôbane ntyi’ane me nga nyoñ. E ne été na, nge me nga ye telé njeñan akum ôsu ényiñe jam, me nga ye bi abui moné. Ve moné ate a nji bo jôm éyoñ ma ve’e nye a mbamba bemvôé me bili den? Ye moné a ne fole meva’a ma wô’ô éyoñe ji amu ma bo Yéhôva ésaé a ngule jam ése? Teke abime moné éziñ é ne fole bibotan bise Yéhôva a nooya ma.” Teke bisô na bia bi abui bibotan éyoñe bia tôñesane mam ya nsisim, sa ke biôm bi mo.

8. Jé ja liti na Salomon a mbe a bili mbamba ñyenane mam a lat a ésaé? (Ecclésiaste 5:18, 19)

⁸ Salomon a nga jô na éyoñe môt a bo ésaé jé a ngul ése, a ne bi abui mevak. A nga loone meva’a mete na “mveane Zambe.” (Lañe’e Ecclésiaste 5:18, 19.) A nga tili na: “Ésaé ése é bili nsenge.” (Min. 14:23) Salomon a mbe a kôme’e yeme jam a jô. Émien a mbe beta mbo ésaé! A nga lôñe menda, a béé mefube mindik, a bo mbamba mefube mesam a bitam. A nga lôñe fe abui bitison. (1 Bb. 9:19; Éc. 2:4-6) A nga saé fo’o a ngul ése, a jam ete e nga yiane soo nye abime meva’a éziñ. Ve Salomon a mbe a yeme’e na, sa ke mam mete étam mme me ne soo benya meva’a. A nga nyoñe fe ngab a mame ya nsisim. Éve’an é ne na, a nga tebele ésaé melôñe ya abeñe temple Yéhôva. Ésaé éte é nga bo mimbu zangbwal! (1 Bb. 6:38; 9:1) Éyoñ a maneya bo bisaé mevale meval, Salomon a nga yene na jame da dañe mfi ényiñe môt e ne na a bo Yéhôva ésaé. Nde a nga tili na: “Asu’ulane ya ajô nde di, bi wô’ôya mam mese: Ko Zambe woñ, a ba’ale metiñe mé.”​—Éc. 12:13.

9. Aval avé Yésus a nga yeme telé asu ésaé dé été ja yian?

⁹ Yésus fe a mbe éwôlô mbo ésaé. Éyoñ a mbe ésoé, a nga bo ésaé kafinda. (Marc 6:3) Bebiaé bé be nga yiane wô’ô jam ete mvaé, amu be mbe be saék a ngul ése na be toñe beta nda bôte wop. Mbôle Yésus a mbe teke ayeñ, a mbe a yiane bo mam mese ne tiññ, teke ékob éziñ. Éko éziñ, nalé a nga bo na abui bôt e zu ve nye ésaé. Yésus a mbe fo’o a yiane bo éwôlô mbo ésaé, a nye’e asu ésaé dé. Ve to’o nalé, a mbe kom ése a jeñe’ éyoñ asu mame ya nsisim. (Jean 7:15) Mvuse ya valé, éyoñ a nga taté ésaé nkañete jé, a nga jô beyé’é bé na: “Te boane bisaé ajô bidi bia ye wu ntuk, ve ajô bidi bia ye tabe ényiñ ya melu mese.” (Jean 6:27) Éyoñ a nga bo nkañete ya nkôle yôp, Yésus a nga jô na: “Mi kô’an akum nlame ya yôp.”​—Mt. 6:20.

10. Meve’ele mevé bobejañe béziñ ba tôbane me nda bisaé?

¹⁰ Nge bia tôñe miñye’elane mi Yéhôva, bii bi mbamba ñyenane mam a lat a asu ésaé dangan. Mbôle bi ne Bekristen, bi  nga yé’é na môt ase a yiane bo “jôm é ne mvaé a mo mé.” (Beép. 4:28) Da kui abui biyoñe na bemasa bangan be se’e bia na bi ne biwôlô bebo bisaé a na bi nji bo mvôl. A be ne bia kat abim avé ba nye’e ésaé bia bo. Ajô te, bi ne taté na bia saé abui mewolo asu na masa wongan a yene Bengaa be Yéhôva mvaé. Jam ete e ne bo na bi bo teke beta lôt abui éyoñ a bibu’a ya nda bôte jangan, nge bi éyoñe asu mame ya nsisim. Nge nalé a kui bia, bia yiane bo mintyendane mia sili asu na bi bi abui éyoñ asu mame ma dañe mfi.

11. Jé mojañ éziñ a nga yé’é a lat a ésaé?

¹¹ William, ésoé mojañ éziñ, é nga kôme yeme mfi ya telé asu ésaé été jé. Éve’ela mvendé éziñ é mbe masa wé é nga nambe nye. William a jô na: “[Mojañ ate] a ne angôndô ya mbamba éve’ela. A mbe éwôlô mbo ésaé, a mbe a bili mbamba élat a bemasa bé amu a mbe a bo’o mbamba ésaé. Ve éyoñ ésaé é maneya, a mbe a bela’an éyoñe jé a ngule jé asu nda bôte jé a asu Yéhôva. Ve me ne kate mia na, éyoñe ma fombô bôte bese ma yem, mojañ ate nnye a dañe mevak!” *

12. Aval avé Salomon a nga liti na a bili mbamba ñyenane mam a lat a émien, ve jé a nga su’ulane bo?

¹² Nté ôse Salomon a mbe a wulu’u ba’aba’a a Yéhôva, a mbe a bili mbamba ñyenane mam a lat a émien. Aso mongô, a mbe a yeme’e minné mié, a sili’i Yéhôva meleb éyoñ ése. (1 Bb. 3:7-9) Éyoñ a nga nyoñ éto njôô, Salomon a nga yeme na mebun me ne nsul. A nga jô na: “Mebun ma wulu njañan ôsu, a nleme ya ébiasé wo wulu nkuan mbe’ ôsu.” (Min. 16:18) Ve éngôngole jam é ne na, Salomon a nga kate tôñe  meleb émien a nga ve. E nga kui éyoñ éziñ na mebun me so nye nlem, ane a nga taté na a bo metiñe me Yéhôva melo. Éve’an é ne na, atiñ éziñ e mbe e jô’ô na njô bôt a nji yiane “kô’ôlan émien binga, nde te nleme wé wo ye bo te kôñelan mfa’a mfe.” (Dt. 17:17) Salomon a nga biasé atiñ ete, ane a nga lu’u binga 700, a bi bibon 300, a abui y’été e nji be bebo bisaé be Yéhôva. (1 Bb. 11:1-3) Salomon a nga yiane simesane na é yeme jôé émien. To’o a nga bi aval ôsimesan avé, jam bia yem e na, Salomon a nga kôane bibuma ya mbia mboone wé.​—1 Bb. 11:9-13.

13. Jé fulu éjote nyul Yésus é ne ye’ele bia?

¹³ Yésus a nga liti ényiñe jé ése na a bili mbamba ñyenane mam a lat a émien. Ôsusua na a zu si va, a nga bo bitua bi mam. Kalate Zambe a jô na, a zene ya be Yésus, “biôm bise bivok bi nga téban . . . , bi ya yôp été a bi ya si nyô.” (Beco. 1:16) Éyoñe Yésus a nga duban, a nga beta simesane mam mese a nga bo éyoñe ba Ésaa wé be mbe yôp été. (Mt. 3:16; Jean 17:5) Ve mam mete me nji bo na Yésus a bo mebun. A nji ve’ele bo jam éziñ mfa’a ya liti na a dañe bôte bevok. A nga jô beyé’é bé na a nga zu si va, “sa amu na bôt be bo nye bisaé, ve amu a bo bôte bisaé, a ve ényiñe jé ntañe bôt abui.” (Mt. 20:28) A nga jô fe a éjote nyul ése na, teke jam éziñ a ne bo e so’o be émien. (Jean 5:19) Yésus a mbe fo’o angôndô ya éjote nyul! A nga li’i bia angôndô ya mbamba éve’ela ya tôñ.

14. Yésus a nga ye’ele bia na bia yiane yene biabebien aya?

¹⁴ Yésus a nga ye’ele beyé’é bé na be bi mbamba ôsimesan a lat a bebien. Môs éziñ, a nga bôône be nleme si, a jô’ô be na: “Koñ ésil ése é ne mia nlô é ne nlañan.” (Mt. 10:30) Mejô mete ma ve bia ngule nyul abui, e dañedañe nge bi ne avale môte da yen émiene zezé. Ma ye’ele bia na Ésaa wongan ya yôp a nyoñe ngap a bia nya abuii, a na bi ne édima mise mé. Ajô te, bi nji yiane ve’ele simesane  na Yéhôva a nga dimine bo éyoñ a nga ve bia mvome ya kañe nye, a mvome ya nyiñe nnôm éto mfefé émo.

15. (a) Nkume mmombô a bete éziñ a nga lebe bia na bi yen biabebien aya? (b) Bibotan bivé fôtô ya afep 24 a liti na bii sup nge bia dañe bem ôsimesan ve mam ma fombô bia?

¹⁵ Den a nto mimbu 15, Nkume mmombô a bete a nga kate bia aval avé bi ne bi mbamba ñyenane mam a lat a biabebien. A nga jô na: “Bi nji yiane yen biabebien nkenge aval e ne na, bi nga viane bo mebun. Nde fe, bi nji kômbô simesane na bi ne zezé aval e ne na, bi nga viane wô’ô biabebien éngôngol. Ve bia jeñe na bi bi mbamba ñyenane mam a lat a biabebien. Nalé a tinane na bia yiane yemelane bevôme bi ne ngul, a bevôme bi ne atek. Sita éziñ a jô na: ‘Sa ke ma ma dañe mbia môt, sa ke ki ma ma dañe mbamba môt. Aval ane môt a binam ase, me bili mbamba mefulu ma yiane ba’ale, a mbia mefulu ma yiane wosane me.’” * Bia tu’a yen amu jé e ne mfi na bi bi mbamba ñyenane mam a lat a biabebien.

16. Amu jé Yéhôva a ve bia melep?

¹⁶ A zene ya Kalate wé, Yéhôva a ve bia mbamba melep. A nye’e bia abui, a yi fe na bi bi abui mevak. (És. 48:17, 18) Mbamba ntyi’ane bi ne nyoñ, nyi a ne soo bia benya meva’a a ne fo’o ve na, bi telé Yéhôva ôsu ényiñe jangan. Nge bi nyoñe ntyi’an ôte, bii sa’ale abui minju’u bôte ba tôbane de den amu ba telé moné a asu ésaé dap ôsu, a ba yene bebiene nkenge. Ngo’o nge bia nyoñe ntyi’ane ya bo fek, a jeñe na bi ve Yéhôva nlem avak!​—Min. 23:15.