1-2. Jam avé da yiane ve bia nkômban ya yé’é kalate Nlitan?

 YE MÔT éziñ a tameya bañete wo na ô ke yene befôtô bé? Nté wo ke wo fombô, wo yen abui bôt ô nji yem e befôtô bete. Éyoñe wo yen fôtô éziñ, ô tebe mone jôm, ô nga jeñe na ô kôme fombô bôt be ne été. Amu jé wo nyoñ éyoñe ya kôme fombô fôtô ate? Amu womien ô ne été. Nté wo fombô nye, wo jeñe na ô simesane môse be nga bise nye a vôm mi mbe. Wo jeñe fe na ô simesane bôt bese mia be be mi ne fôtô ate. Fôtô ate a ne nya mfii asu dôé.

² Kalate Nlitan a ne ane fôtô ate. Amu jé? Bia zu kobô ajô mam mebaé. Jam ôsu, Yéhôva a nga bo na be tili nye asu dangan. Éfus ôsu ya kalate ate ja jô na: “Nlitane ya Yésus Krist, ñwô Zambe a nga ve nye na, a liti bebo bisaé bé, ô ne na, mam ma ye fo’o ji’a boban.” (Nli. 1:1) Nalé a tinane na, kalate ate a nji bo asu bôte bese, a ne fo’o ve asu bebo bisaé be Zambe. Ajô te, bebo bisaé be Yéhôva be nji yiane ku avem éyoñ ba yene na be fe be ne benyoñe ngabe ya minkulan mejô ya kalate ate mia tôébane den. Ajô te, bi ne jô na bia fe “bi ne fôtô ate.”

3-4. Éyoñ évé nje minkulane mejô ya kalate Nlitan mi mbe na mia tôéban, a aval avé jam ete da fombô môt ase ya be bia?

³ Jame baa da fombô éyoñe minkulane mejô mite mia yiane tôéban. Nlômane Jean ô nga kobô ajô éyoñ minkulan mejô mite mii tôéban. A nga jô na: “Me nga to nsisim été môse ya Tate.” (Nli. 1:10) Éyoñe Jean a  nga tili mejô mete bebé mbu 96 É.J., abui mimbu e mbe e yiane beta lôt ôsusua na “môse ya Tate” wo kpwaan. (Mt. 25:14, 19; Luc 19:12) Ve avale minkulane mejô ya Kalate Zambe mia liti, môs ôte ô nga taté mbu 1914, éyoñe Yésus a nga nyoñ éto njô yôp été. Ataté mbu ôte, minkulane mejô ya kalate Nlitan, to’o mi mia fombô bebo bisaé be Zambe, mi nga taté na mia tôéban. Teke vaa nge beté, bi nga nyiñe fo’o éyoñe ya “môse ya Tate”!

⁴ Bia bia yiane dañe baa alo a vô’ôlô melebe ya kalate Nlitan 1:3 ma jô na: ‘Ébotan a nyô a lañ, a ba ba wô’ô mejô ya nkulane mejô ôte, a ba’ale mam me ne ntilan été, amu éyoñ é nto bebé.’ Ôwé, bia yiane fo’o “lañ” mejô mete, a ‘wô’ô mejô ya nkulane mejô ôte,’ a “ba’ale” me. Bia zu yene mejô méziñe ya été bia yiane ba’ale nge ke tôñ.

5. Aval avé kalate Nlitan a ngôné mfi ya véé mise na ékaña’a jangan é bo mfubane mise me Zambe?

⁵ Kabetôlô ôsu ya kalate Nlitan a ye’ele bia na Yésus a yeme mame mese ma boban akônda été. (Nli. 1:12-16, 20; 2:1) A nga liti de éyoñ a nga tili mekônda zangbwal ya Asie Mineure. Bekalate bete be mbe be bili mingume melebe mi nga volô Bekristene ya ntete mimbu ôsu na be yemelan nge ékaña’a jap é ne mfubane mise me Yéhôva. Nde fe, melebe bia koone me été ma fombô bebo bisaé be Yéhôva bese ya melu ma. Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Ntebe ôsu wongan, Yésus Krist, a kôme yeme nge bi bili mbamba élat a Yéhôva. Bi ne éjôé jé si, a ba’ale bia, a teke jam éziñ e solô mise mé. A yeme mame bia yiane bo asu ya na bi ke ôsu a ve Yéhôva nlem avak. Melebe mevé ya été bia yiane tôñe den?

6. (a) Aval avé kalate Nlitan 2:3, 4 a ngôné beta ajô akônda ya Éphèse e mbe e bili? (b) Ñye’elan ôvé bifus bite bia ve bia?

⁶ Lañe’e Nlitan 2:3, 4. Bi nji yiane li’i nye’ane wongan ya atata’a. Kalate Yésus a nga tili akônda ya Éphèse, a liti na Bekristene ya akônda ete be mbe be bili fulu mbane ya jibi, a be nga ke ôsu a bo Yéhôva ésaé teke bili atek, akusa bo minjuk. Ve be nga li’i nye’ane wop ya atata’a. E mbe e sili’i na be beta jeñe na be bi avale nye’an ete, ndemben Yéhôva a kañese ékaña’a jap. Dene fe, bi nji yiane su’u ve na bia jibi. Bia yiane bi mbamba beamu ya bo de. Zambe wongan a fombô ki ve mame bia bo, a fombô fe amu jé bia bo me. Jame da tindi bia na bi bo jame si jame ka e ne angôndô ya mfi mis mé, amu a yi na bi kañe nye amu bia nye’e nye abui, a amu bia kômbô nye ve akéva.​—Min. 16:2; Marc 12:29, 30.

7. (a) Bela’ane Nlitan 3:1-3 asu na ô kat ajô Bekristene ya Sardes be mbe be bili. (b) Jé bia yiane bo?

⁷ Lañe’e Nlitan 3:1-3. Bia yiane ke ôsu a mombô. Bekristene ya akônda ya Sardes be mbe be tôba’ane nju’ ôfe. Akusa bo be mbe ayôñ mfa’a ya nsisim melu mvus, ve be nga taté na ba voé nsisim. Ajô te, Yésus a nga lebe be na be “ke ôsu a mombô.” Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? E ne été na Yéhôva a ye ke vuan ésaé bia bo nye. (Beh. 6:10) Ve bi nji yiane ve’ele simesane na mbôle bi nga bo nye ésaé melu mvus, bi bili ki  fe na bia bo je den. To’o mam méziñ ma kamane bia na bi bo nye ésaé aval ane melu ya mvus, bia yiane ke ôsu a “bulu bo ésaé Tate,” a mombô, bi yange’ asu’ulan.​—1 Bec. 15:58; Mt. 24:13; Marc 13:33.

8. Jé mame Yésus a nga jô a lat a akônda ya Laodicée e kalate Nlitan 3:15-17 ma ye’ele bia?

⁸ Lañe’e Nlitan 3:15-17. Bia yiane bo ayôñ mfa’a ya nsisim, a bo Yéhôva Zambe ésaé a nlem wongan ôse. Yésus a nga ngôné jam afe éyoñ a nga tili Bekristen ya Laodicée. Bekristene bete be mbe “ntôton” mfa’a ya nsisim. Mbôle be nji be ayôñ mfa’a ya nsisim, Yésus a nga jô na été jap é mbe “éngôngol a ôsame.” E mbe e sili’i na be tu’a bo ayôñ mfa’a ya ékaña’a ba ve Yéhôva. (Nli. 3:19) Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Nge bi nji beta bo ayôñ mfa’a ya nsisim, bia yiane ve ngule ya tu’a bi fulu mvean akéva asu mame mese Yéhôva a ékôane jé be veya bia. (Nli. 3:18) Bi nji yiane ve ngule jangan ése asu na bi jalé miñyiane miangan ya minsôn aval e ne na, mame ya nsisime me nga viane jaé ntuk.

9. Bekalate Yésus a nga tili Bekristene ya Pergame a Thyatire ba liti na bia yiane sa’ale jé?

⁹ Bia yiane sa’ale miñye’elane beapostat. Yésus a nga komekane Bekristene béziñ ya Pergame amu be mbe be soo jo’ojo’o akônda été. (Nli. 2:14-16) A nga se’e ba ya Thyatire amu be nga sa’ale ‘bido’o bi mame ya Satan,’ a nga jô fe be na be bi benya mejôô a mo mebaé. (Nli. 2:24-26) Bekristen be nji bi ngule mbunan be nga taté na ba tôñe bivuse miñye’elane mite be mbe be yiane tyendé abo dulu dap. Nde, ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Bia yiane sase ñye’elan ôse wo wosan ôsimesane Yéhôva. Beapostat be ne bi “éve’ela’a ya mboane mam ya Zambe mfa’a ya atan,” ve be liti’i na be “kateya ngule ya été.” (2 Tim. 3:5) Bii kui na bi yemelan a wosane bivuse miñye’elane tyi’ibi, nge bi bili fulu ya yé’é mejô me Zambe mban.​—2 Tim. 3:14-17; Jude 3, 4.

10. Jé jame Yésus a nga jô mekônda ya Pergame a Thyatire ma ye’ele bia?

¹⁰ Bia yiane sa’ale avale mvine mame ya bisô’ô ese. Bekristen ya Pergame a Thyatire be mbe be bili nju’ ôfe. Yésus a  nga komekan Bekristen béziñ ya mekônda mete, amu be mbe be kañese’e mvine mame ya bisôk. (Nli. 2:14, 20) Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Yéhôva a vo’o kañese na bi bo mvine mame ya bisôk, to’o bi boya nye ésaé abui mimbu, nge ke na bi bili abui mimbe’e ékôane jé. (1 Sa. 15:22; 1 P. 2:16) Bia yiane kabetane memvinda mé, to’o émo ji ja ke ôsu a wumulu mbia be mam.​—Beép. 6:11-13.

11. Mame mevé bia te yé’é? (Fombô’ô fe nka’ale ô ne nlô ajô na “ Miñye’elane mia fombô bia den.”)

¹¹ Aval avé bi ne wôlôkan mame mese bi ndôme mane yé’é? Bia te yene mfi ya ve ngul asu ya na ékaña’a jangan é bo mvo’é mise me Yéhôva. Nge bia bo jam éziñ e ne ndaman élat jangan a Yéhôva, bia yiane telé mboon ôte été été, a jeñe na bi kôm élat bi bili a nye. (Nli. 2:5, 16; 3:3, 16) Ve Yésus a nga ngôné jam afe bia yiane bo éyoñ a nga tili mekônda zangbwal mete bekalate. Jam ete e ne avé?

12. Jé melebe Yésus a nga ve bobejañ ya Smyrne a Philadelphie ma ye’ele bia? (Nlitan 2:10)

¹² Éyoñ ji bi tame yene bekalate Yésus a nga tili mekônda ya Smyrne a Philadelphie. A nga jô Bekristene bete na be bo te ko woñ amu ba tôban étibila’a, amu Yéhôva é botane be nge be bo teke feñelan. (Lañe’e Nlitan 2:10; 3:10) Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Bia yiane yeme na bii tôban étibila’a akiti ôjan, a bia yiane tabe nkômesane ya jibi je. (Mt. 24:9, 13; 2 Bec. 12:10) Amu jé e ne mfi na bi kôme ba’ale jam ete ôsimesan?

13-14. Aval avé mame me nga boban Nlitan kabetôlô 12 ma fombô bebo bisaé be Zambe ?

¹³ Kalate Nlitan a kate bia na bebo bisaé be Zambe ba ye tôbane étibila’a “môse ya Tate,” melu ma. Nlitan kabetôlô 12 a kate bia na éyoñ Éjôé Zambe é nga tebe yôp été, bita bi nga bôlé wôé. Michel (nnye ate a ne Yésus) a nkane bita wé be nga wosane Satan a mimbia minsisim. (Nli. 12:7, 8) Mvuse ya valé, mbôle besiñe be Zambe bete be nji bi medañ, be nga wuabane si, a nalé a nga soo émo ji a bôt be ne été abui minjuk. (Nli. 12:9, 12) Ve aval avé ajô ete da fombô bebo bisaé be Zambe?

¹⁴ Kalate Nlitan a kate bia jame Satan a nga bo mvuse ya valé. Mbôle a vo’o beta bulane yôp vôme Yéhôva a né, Satan a sôé miñwo’one mi li’iya si va ayaa dé, amu miñwo’one mite mi ne ndeme  ya Éjôé Yéhôva si va. (Nli. 12:17; 2 Bec. 5:20; Beép. 6:19, 20) Aval avé nkulan ajô ôte ô nga tôéban?

15. Beza be ne “bekañete bebaé” kalate Nlitan 11 a jôô be, a jé é nga kui be?

¹⁵ Satan a nga bo na besiñe be Yéhôva be wosane miñwo’one mi mbe mi wulu’ ésaé nkañete. Bobejañ bete mbe be mbe “bekañete bebaé” kalate Nlitan a jô na be nga wôé. * (Nli. 11:3, 7-11) Mbu 1918, be nga bôté bobejañ mwom ya été mbia mejô, a betyi’i mejô be nga jô na ba ye lôt abui mimbu nda mimbôk. Mis me bôt, a mbe ve ane ésaé miñwo’one mite é nga “wu” nge ke tebe.

16. Évemba jam évé é nga bobane mbu 1919, ve jé Satan a ke ôsu a bo ataté éyoñ éte azukui den?

¹⁶ Nkulan ajô ya kalate Nlitan kabetôlô 11 wo jô na “bekañete bebaé” bete bé wômô mvuse mone éyoñ. Nkulan ajô ôte ô nga tôébane fe, amu évemba jam é nga kui bobejañ be mbe mfetane mimbôk. Atata’a ya mbu 1919, be nga suu bobejañ bete, a be nga vaa mbia mejô mese be nga bôté be. Été été, bobejañ be nga beta taté ésaé jap: ésaé ya Éjôé Zambe. Ve nalé a nji bo na Satan a jô’é bebo bisaé be Zambe ne séé. Ataté éyoñ éte, Satan a bo na beta étibila’a a ne ane “ôsôé” a jimbi bebo bisaé be Zambe kom ése. (Nli. 12:15) Ôwé, da sili fo’o na môt ase ya be bia a bi “njiban a mbunan.”​—Nli. 13:10.

17. Mvolan ôvé bebo bisaé be Yéhôva be nga bi atemetem, akusa be mewosane mese Satan a bo be?

¹⁷ Kalate Nlitan 12 a liti na bebo bisaé be Yéhôva bé bi mvolan ô so’o be vôm be nji be be buni’i. É bo ve ane “si” ja mine “ôsôé” étibila’a Satan a nga bôndé. (Nli. 12:16) Nne mame ma bobane nalé melu ma. Biyoñ biziñ, bôte be bili éjôé émo ji, aval ane betyi’i mejô, be wô’ô tyi’i bebo bisaé be Yéhôva mejô zôsô été. Abui biyoñ, meba mejô me nga ve Bengaa be Yéhôva medañ, a bo na be bi abime fili éziñ. Nde, aval avé be nga belane fili éte? Be nga belane fan ése be nga bi asu ya na be bo  ésaé Yéhôva a nga ve be nya mboone. (1 Bec. 16:9) Ésaé éte é ne évé?

18. Ésaé évé bia telé ôsu binyiñe biangan melu ma?

¹⁸ Yésus a nga kuli ajô na bebo bisaé be Yéhôva bé “kañete mbamba foé ya [Éjôé] Zambe” si se meku’u menyin, ôsusua na asu’ulane da so. (Mt. 24:14) Éyoñ ba bo nalé, beéngele ba su’u be. Kalate Zambe a jô na beéngele be “bili mbamba foé ya nnôm éto a [ba] kate nye ba be to si, a ayoñ ese a nda bôt ése a nkobô ôse a mvoñe bôt ése.”​—Nli. 14:6.

19. Foé évé éfe bebo bisaé be Yéhôva ba yiane kañete bôt?

¹⁹ Mbamba foé ya Éjôé Zambe a nji bo susu’a foé bebo bisaé be Yéhôva ba yiane kate bôt. Ba yiane fe su’u ésaé kalate Nlitan kabetôlô 8 akekui 10 a jô na beéngele ba bo. Beéngele bete ba kobô ajô bibubua bia yiane nambe bôt ba bene kañese Éjôé Zambe. Ajô te, Bengaa be Yéhôva fe ba kate bôt mintyi’ane mejô mi Yéhôva, mmie mite mi ne ane “meta’a a nduan,” a mia liti aval avé Yéhôva é jiane mefase mese ya mbia émo Satan nyi. (Nli. 8:7, 13) Bôte ba yiane yeme na asu’ulan e nto bebé ndô’ôtô bé bo mintyendan mia sili asu ya na be nyii bebiene môs ayaa Yéhôva. (Soph. 2:2, 3) Ve abui bôt da nye’e ki foé éte. Ajô te, da sili na bi bi ayo’o nlem asu na bi kate bôte foé éte. Éyoñe ya beta étibila’a, bii kandane kate bôte foé ya ntyi’ane mejô Yéhôva, a foé éte ja ye tu’a vindane bôte minlem.​—Nli. 16:21.

20. Jé bii yene meyé’é mebaé ma tôé ?

²⁰ Da sili fo’o na bi kôme ba’ale ‘mejô ya nkulane mejô’ me ne kalate Nlitan, amu bi ne benyoñe ngap ya été. (Nli. 1:3) Ve aval avé bi ne kui na bi jibi étibila’a, a ke ôsu a bo ésaé nkañete a ayôñ ese? Mame mebaé mé volô bia. Jam ôsu, éyoñ bii yeme jé kalate Nlitan a jô a lat a besiñe be Zambe. Jame baa, éyoñe bii yeme bibotane bii bi nge bia ke ôsu a bi ngule mbunan. Mame mete mme bii yene meyé’é mebaé ma tôé.