1. Amu jé Yéhôva a ve’e ke bebo bisaé bé a ba bevok?

YÉHÔVA a nye’e éyoñ a yene biôm bi too mevale meva. Jam ete da kôme yené éyoñ bia yen aval a nga té mesam, betit a bone be bôt. Môt ase ya be bia a ne ngum aval. Jôm ete nje Yéhôva a ve’e ke bia a bôte bevok. A fombô minleme miangan asu na a yem avale môte bi né. (1 Sa. 16:7) A yeme mam ô ne ngule ya bo a ma ma kate wo, a yeme fe vôm ô nga nañ. Ajô te, a vo’o wo sili jam da lôte wo nkôñ. Bia yiane ñhe vu Yéhôva a yene biabebien aval a lôô bia. Nalé é volô bia na bi bo teke “biasé biabebien,” nge yene biabebiene nkeñge.​—Bero. 12:3.

2. Amu jé e nji bo mvo’é na bi ve’e biabebien a bôt bevok?

² Teke bisô na bi ne vu mbamba éve’ela bobejañ a besita akônda. (Beh. 13:7) Éve’an é ne na, bi ne yeme sita nge mojañ éziñ a ne atyeñ ésaé nkañete, éyoñ ete bia tôñ éve’ela jé asu na bia fe bi yeme bo ésaé nkañete. (Beph. 3:17) Ve nsela’ane a ne zañe e vu éve’ela môt a ve’e biabebien a nye. Éyoñ bia ve’e biabebien a bôte bevok, bi ne kômbô be, nalé a ne fe bo na bi bili atek a na bi yene biabebiene zezé. Nde fe, ayé’é ya mvus, bi nga yene na mesengan me ne ndaman élate jangan a Yéhôva. Jôm ete Yéhôva a lebe bia na: “Môt ase a fombô’ô mboane wé émien, wôna a ye bi ava’a dé da so ve be émien, te so be môt mfe.”​—Beg. 6:4.

3. Mintyendan mivé ô boya mi ne soo wo mevak?

³ Yéhôva a yi na ô vak abim ngule wo ve na ô kañe nye  a nlem ôse. Nde, nge ô dubaneya, wo yiane wô’ô mvaé amu ô nga kui na ô tôé nsôñan ôte. Womien ô nga nyoñ ntyi’an ya bo de, amu wo nye’e Zambe. Tame simesan ésaé ése ô boya ataté môs ôte azukui den. Ye ô nga tu’a nye’e nlañane Kalate Zambe a ayé’é étam? Ye ô nga kôme yoé Yéhôva nleme wôé éyoñ wo ye’elane nye? (Bs. 141:2) Ye ô nga yeme taté minlañ a bôt éyoñ ô ne nkañete, nge ke na ô nga yeme belane bikpwelé biangan asu nkañete? Nge ô bili nda bôt, ye ô veya ngule na ô tu’a bo mbamba nnôm, mbamba ngal nge ke mbamba mbiaé? Nge e ne nalé, ô ne ñhe vak amu mintyendan mise ô boya.

4. Jé bia zu yen ayé’é di?

⁴ Bi ne volô bôte bevo’o na be vak amu mintyendane be boya. Bi ne fe be volô na be jô’é fulu ya ve’e bebien a bôte bevok. Ayé’é di, bia zu yen aval avé bebiaé be ne volô bone bap, aval avé beluk be ne volan, a aval avé môt ase ya be bia a ne volô bobejañ ya akônda mfa’a ôte, e dañedañ bemvendé. Bii yene fe miñye’elane ya Bible mi ne volô bia na bi bi minsôñane bi ne ngule ya tôé.

5. Bela’ane Beéphésien 6:4 na ô liti jame bebiaé be nji yiane bo.

⁵ Bebiaé ba yiane tabe ntyel ya ve’e bone bap a ba bevok, nge ke sili be na be bo mame ma lôte be nkôñ. Avale mam ete e ne bo na bon be kange. (Lañe’e Beéphésien 6:4.) Sita éziñ a ne jôé na Sachiko * a jô na: “Beye’ele bam be mbe be yi na me bo atyeñ adañe bongô be sikôlô bevok. Nde fe, nyia wom a mbe a yi’ na me kabe meve’ele amu nalé a mbe ve bo na beye’ele bam a ésaa wom be semé Bengaa be Yéhôva. Mema a mbe a yi’ na te ma kop to’o ve éyalane jia ya nsili éziñ éyoñe ma bo meve’ele, ve nalé a vo’o boban. Me kôlôya sikôlô den a ntoo abui mimbu, ve biyoñ biziñ, me wô’ô sili mamiene nge ngule ma ve na me bo Yéhôva ésaé ja yian.”

6. Jé Besam 131:1, 2 a ne ye’ele bebiaé?

⁶ Bia koone mbamba ñye’elan asu bebiaé e kalate Besam 131:1, 2. (Lañe’e.) Njôô bôte David a nga jô na a nji ke “fubu beta be mam été” nge na a nji  jeñe mame mé lôte nye nkôñ. Mbôle a mbe a yeme’e minné mié, a too fe éjote nyul, a nga kui na a ‘toé nleme wé évô a volô wô.’ Jé mejô mete ma ye’ele bebiaé? Bebiaé ba liti na ba yeme minné miap a na be ne éjote nyul, éyoñ ba jeñe na be bo mame ba yeme na be ne ngule ya bo, a éyoñ be nji sili bone bap na be bo mame ma lôte be nkôñ. Bebiaé be ne tu’a volô bone bap éyoñ ba kôme yeme mame bone bap be ne ngule ya bo a mame ma kate be. Éyoñ ete nje ba volô be na be bi minsôñane be ne ngule ya tôé. Sita éziñ a ne jôé na Marina a jô na: “Nyia wom a mbe étyi teke ve’e ma a bendôme bam belal bevok, nge ke a bongô befe. A nga ye’ele ma na môt ase a bili mam a yeme bo, a na bia bese bi ne édima mise me Yéhôva. Melep mete me nga volô ma na te ma bi fulu ya ve’e mamien a bôte bevok.

7-8. Aval avé beyôm be ne liti na ba mvoñôlô binga bap?

⁷ Mbamba nnôm a yiane mvoñôlô minga wôé. (1 P. 3:7) Nalé a tinane na a yiane jalé miñyiane mié, a vô’ôlô nye, a fôlô nye, a semé fe nye. Nnôm a nji yiane sili minga wé na a bo jame da kate nye. Nde fe, a nji yiane ve’ele ve’e nye a binga befe. Amu jé? Sita Rosa a bili nnôm a nji bo Ngaa Yéhôva. Nnôme wé a wô’ô nye ve’e éyoñ ése a binga befe. Nalé a nga bo Rosa nlem mintaé, a nga taté fe na a yen émiene zezé. A jô na: “Da sili éyoñ ése na môt a ba’alane ma na me ne mfi mise me Yéhôva.” Beyôm ba koo Yéhôva woñ be nji yiane bo nalé. Be ba ngeñele beyal ane metyi me kup amu ba kôme yeme na jam ete e ne yemete nda alu’u jap a élate be bili a Yéhôva. *

⁸ Da kôme fe yené na nnôm a mvoñôlô ngal éyoñ a kate nye éyoñ ése na a nye’e nye, a éyoñ a se’e nye asu mbamba be mam a bo. Nde fe, éyoñ a kobô ajô dé bôt été, a jô ve mbamba be mam. (Min. 31:28) Nne nnôme Katerina, sita bi nga yen ayé’é ya mvus, a mbe a bo’ok nalé asu na a volô nye na a bo teke yen émien zezé. Éyoñ Katerina a mbe mongô, nyia wé a mbe a samele’e nye, a ve’e nye a bobe binga bevok, to’o bemvôé bé. Nalé a nga bo na Katerina a bi fulu ya ve’e émien a bôte bevok, to’o éyoñ a nga bo Ngaa Yéhôva. Ve nnôme wé a nga volô nye na a wosane mbia fulu ate a na a ve ngule ya yen émien avale da yian. A jô na: “Nnôme wom a nye’e ma, a se’e ma asu mbamba be mame ma bo, a ye’elane fe asu dam. A wô’ô bo na me simesane mbamba mefulu me Yéhôva, a volô ma na me sôane mbia b’asimesane bam.”

9-10. Aval avé mbamba bemvendé be nga volô sita éziñ na a jô’é fulu ya ve’e émien a bôte bevok?

⁹ Aval avé bemvendé be ne volô bôte be bili fulu ya ve’e bebien a bôte bevok? Bi tame kobô ajô sita Hanuni. Éyoñ a mbe mongô, e mbe ayaé na be se’e nye. A jô na: “Me mbe awusonô. Éyoñ me mbe me yene’e bongô bevo’o, me mbe me wô’ô mamien éngôngol. Aso mongô, me bili fulu ya ve’e mamien a bôte bevok.” A nga ke ôsu a bo de to’o éyoñ a nga bo Ngaa Yéhôva. Nalé a nga bo na  a wô’ôtane ve ane a volô ke jôm akônda. Ve den, a ne éwôlô nkpwa’a mefan. Jé é nga volô nye na a tyendé ôsimesane wé?

¹⁰ Hanuni a jô na bemvendé be nga volô nye nya abuii. Be nga liti nye na be too nye ndi, be nga se’e fe nye asu mbamba éve’ela wé. A jô na: “Bemvendé be mbe be sili’i ma abui biyoñ na me ke ve besita béziñ ngule nyul. Jam ete e mbe e bo’o na me wô’ôtane na me ne mfi asu akônda. Ma kôme simesan éyoñ bemvendé be nga ve ma akiba amu me nga ve bisoé besita biziñe ngule nyul. Nde be nga lañe ma 1 Bethessalonicien 1:2, 3. Jam ete e nga nambe ma angôndô. Mvolane bemvendé ñwô ô nga bo na me wô’ôtane den na ma fe me ne ébu’a ya ékôane Yéhôva.”

11. Aval avé bi ne volô bobejañ Besam 34:18 a jô na “be ne minlem ntya’an, . . . [a] nje’ebane si”?

¹¹ Lañe’e Besam 34:18. Yéhôva a nyane bobejañ bese “be ne minlem ntya’an, . . . [a] nje’ebane si.” Bia bese bi ne volô avale bobejañ a besita ete, sake ve bemvendé. Bia bo de éyoñ bia liti be na bia nye’e be a nlem ôse. Yéhôva a yi na bi volô mintômba mié na mi wô’ôtane nye’ane wé. (Min. 19:17) Bi ne fe volô bobejañ a besita bangan nge bi ne éjote nyul a nge bi nji bo éngelezek. Bi nji kômbô wumulu biabebien amu nalé a ne bo na bôte bevok be kômbô bia, nge bo bia éviele. Ve bia kômbô belane fe’e jangan a ngule jangan ése asu na bi veane ngule nyul.​—1 P. 4:10, 11.

12. Amu jé avale bôt ese e mbe e subu’u Yésus bebé? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

¹² Bi ne yé’é avale bi ne nyoñ ngab a bôte bevok éyoñ bia yen avale Yésus a mbe a bo’o a beyé’é bé. Yésus a dañe bôte bese be nyiñeya si va. Ve a mbe “évôvoé, a nlem ne mieññ.” (Mt. 11:28-30) A nji bo éngelezek amu a mbe a too atyeñ, a bili fe abui. Éyoñ a mbe a ye’ele’e bôt, a mbe a bela’ane bifia bi ne tyi’ibi ya wô’ô a bive’ela bi mbe bi nambe’e bôte minlem. (Luc 10:21) Yésus a nji be ane betebe ôsu ya miñyebe. A nji ve’ele bo môs éziñ na môt a wô’ôtane na a ne zezé. (Jean 6:37) Ve a mbe a semé’é avale bôt ese.

13. Aval avé Yésus a nga liti na a nye’e beyé’é bé, a na a mvamane be?

¹³ Yésus a nga liti fulu nye’an a mvam aval a mbe a nyoñe’e beyé’é bé. A mbe a yeme’e na môt ase ya be be a nga nañ afôla dé, a na be nji yeme bo avale mame da. Ajô te, be nji be ve bi avale mimbe’e da nge ke kañete avale da, ve Yésus a mbe a se’e ngul ése môt ase ya be be a mbe a va’ak. Nkana ya betalent wo kôme de liti. Nkana ôte wo kobô ajô masa éziñ a ve mbo ésaé wé ase ésaé “abim da yian a ngule jé.” Bebo bisaé bé bebaé béziñ be nga bo mbamba ésaé, ve be nji bi abime betalent da. Masa wop a nga se’e be avale da a jô môt ase ya be be na: “Ô boya mvaé, ô ne mbamba mbo ésaé.”​—Mt. 25:14-23.

14. Aval avé bi ne tôñ éve’ela Yésus?

¹⁴ Yésus a liti fe dene na a nye’e bia a na a mvamane bia. A yeme na bi nji bo ngule ya bo avale mame da, a na bité biangan bia selan. Jôm ete nje a wô’ô mvaé éyoñ bia bo Yéhôva ésaé a nleme wongan ôse. Bia yiane vu mbamba éve’ela Yésus mfa’a ôte. Bi nji kômbô bo na mojañ nge ke sita éziñ a yen émiene zezé nge ke na a taté na a wô’ô émien éngôngol amu a  kate bo mame bôte bevo’o ba bo. Ve bia yiane jeñe mezene ya se’e be amu mbamba ésaé ba bo Yéhôva.

15-16. Bibotane bivé sita éziñ a nga bi éyoñ a nga jeñ minsôñan mi mbe mi yian été jé?

¹⁵ Nge bi bili mbamba minsôñane ya nsisim, bia ye bi mbamba ényiñ. Ve bia yiane jeñe minsôñan bia yeme na bi ne tôé. Bi nji yiane nyoñ minsôñane mi bôte befe amu nge bi kate tôé mie, bii bili atek. (Luc 14:28) Bi tame yen éve’ela nkpwa’a mefan éziñ a ne jôé na Midori.

¹⁶ Ésaa Midori a nji be Ngaa Yéhôva. A mbe a samele’e nye éyoñ a mbe mongô, a ve’e fe nye a bongô bevok. Midori a jô na: “Me mbe me wô’ô mamien éngôngol.” Ve éyoñe Midori a nga bo nya môtô, a nga kui na a tyendé ôsimesane wé. A ke ôsu a jô’ô na: “Me mbe me lañe’e Bible môs ôse asu na nlem ô bômbô ma si a na me wô’ôtane nye’ane Yéhôva.” A nga jeñe fe na a bi minsôñan a mbe a yeme’e na a ne tôé. Ane a nga ye’elane Yéhôva na a volô nye na a tôé minsôñane mié. Nalé a nga volô Midori na a vak a ésaé a mbe a bo’o Yéhôva.

17. Aval avé bi ne “ke ôsu a jaé mfefé môt,” a bibotane bivé bii bi?

¹⁷ Da sili abui éyoñ na bi tyendé avale bia yene biabebien. Jôm ete nje Yéhôva a lebe bia na: “Bi ke ôsu a jaé mfefé môt.” (Beép. 4:23, 24) Asu na bi bo de, bia yiane ye’elan, bi yé’é Kalate Zambe a bindi nye. Kele’e ôsu a bo mame mete asu na Yéhôva a ve wo ngule jé. Mbamba nsisime wé é volô wo na ô dañe fulu ya ve’e womien a bôte bevok. Yéhôva é volô fe  wo na ô yemelan nge mbia mefulu ane minyamete a mebun bi nto wo nlem a na ô ji’a vaa me.

18. Aval avé mejô bia lañe kalate 2 Minkañete 6:29, 30 me ne ve wo ngule nyul?

¹⁸ Lañe’e 2 Minkañete 6:29, 30. Yéhôva a yem aval ese bia wô’ôtan. A yeme fe mame mese bia wosane me émo ji, a abim avé bia juan a mbia minkômbane mia so metyi ya abé bi be’e. Éyoñe Yéhôva a yen ane bia biban asu na bi vaa mbia b’asimesan minleme miangan été, nye’an a nye’e bia wo tu’a nenenen.

19. Éve’an évé Yéhôva a belane je asu na a liti bia abim avé a nye’e bia?

¹⁹ Asu na a liti bia abim avé a nye’e bia, Yéhôva a nga belan éve’ela nyia ba mon. (És. 49:15) Tame yen éve’ela sita éziñ a ne jôé na Rachel. A jô na: “Ngo jam Stephanie é nga bialé ôsusua na éyoñ jé ja kpwaan. Môs a nga bialé, a mbe angôndô ya tyôtyoé, teke yem nge é nyiñ. Bedokita be nga kañese na me bo me be’e nye tôé môs ôse ngume ngon. Jam ete e nga bo na bia mone wom bi bi ngul élat. Éyoñe ji, a mbili mimbu misaman, ve éyoñe wo yene nye, ô ne buni na a ngenan étume mon. Ma nye’e nye abui amu ma yeme na a nga biban asu na a nyiñ azukui den. Mon ate a nga soo ma abui meva’a ényiñe jam.” Bia fe bi ne meva’a éyoñ bia yeme na Yéhôva a wô’ô mvaé éyoñ a yen ane bia biban asu na bi kañe nye a nlem ôse.

20. Amu jé mbo ésaé Yéhôva ase a yiane vak?

²⁰ Mbôle bi ne bebo bisaé be Yéhôva, bi ne bibu’a ya nda bôte jé, akusa bo môt ase a selane nyu mbok. Yéhôva a nji dutu wo be nye amu wo dañe bôte bevok, a ne amu a nga yene na ô ne éjote nyul a na ô bili nkômbane ya bo nye mewôk a tyendé abo dulu dôé. (Bs. 25:9) Tabe’e ndi na a wô’ô mvaé éyoñ wo ve ngule na ô kañe nye a nlem ôse. Mbunane wôé a ôjibi wôé bi ne ndeme ya na ô bili ‘nlem ô ne zôsôô a mvaé.’ (Luc 8:15) Nde ñhe, kele’ ôsu a kañe Yéhôva a ngule jôé ése. Nalé é bo na ô bi “ava’a dôé da so ve be [womien].”