1. Akusa bo na meluk me wô’ô taté a mevak, jé bôte ba lu’an be ne yange éyoñe be lu’aneya? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

ÉYOÑE beluk ba yenan e môs aluk dap, meva’a ba wôk me ne ayaé ya kañete. Nté ba to be yé’é na ba yeman, nye’ane wop wo to ô nenek aval é ne na, be nto nkômesane ya bo ngaka’a na, môt ase ya be be, a ye ba’ale alu’u dap mfuban. É ne été na, mintyendan mia sili éyoñe bôte bebaé ba nyiñe fufulu, a bôndé mfefé nda bôt. Ve Kalate Zambe a ve mbamba melep asu bôte bese ba tobe na ba lu’an. Mbôndé aluk a yi na nda aluk ése é wulu mvo’é a na, beluk be nyiñ e meva’a été. (Min. 18:22) Nde fe, Kalate Zambe a kate bia ne sañesañe na, bôt ba kômbô lu’an, ba ye “yene njuk mfa’a ya minsôn.” (1 Bec. 7:28) Aval avé beluk be ne sé’é minjuk ba tôbane mie e nda bôte jap? A jé ja ye bo na aluk Bekristen é wulu mvo’é?

2. Avale fatane nye’an avé beluk ba yiane liti?

² Kalate Zambe a yemete mfi ya nye’an. Nye’an ô ne zañe bemvôé (éfia Grek, philia) wo sili e nda aluk été. Nye’an ô  ne zañe fam ba minga (érôs) wo bo na nda aluk é faé, nye’ane ya nda bôte ki (storgê) ô ne mfi éyoñe bone ba bialé. Ve nye’an éziñ ô bili mbôka’a e miñye’elane ya Kalate Zambe (agapê), ñwô ñhe wo bo na nda bôt é wulu mvo’é. Mfa’a ya nye’ane te, nlômane Paul ô nga tili na: “Môt asese’e a nyeke’e ngale wé aval ane a nye’e émien; a nga a ba’ale’e na a semé nnôme wé.”—Beép. 5:33.

3. Aval avé nye’ane wo yiane bo ngul e nda aluk?

³ Paul a nga tili na: ‘A beyôm, nyeka’ane benyo beya, aval ane Krist fe a nga nye’e [akônda, MN], a ve émien amu de.’ (Beép. 5:25) Beyé’é be Yésus ba vu éve’ela jé, ba yiane nye’esan avale Yésus a nga nye’e be. (Lañe Jean 13:34, 35; 15:12, 13.) Nnôm ba ngal ba yiane bo na nye’an ô ne zañe jap ô bo ngul aval é ne na, nge nalé a sili, wua a ne wu asu nyô mbok. Éyoñe mejô me ne e zañe jap, teke môte wua ya be be a ye yebe na a bo de. Ve da, nye’an agapê “wo abuti mam mese, wo abuni mam mese, wo atabe mam mese ndi nlem, wo ajibi mam mese.” Yaa, “nye’an ô ne te ke man.” (1 Bec. 13:7, 8) Éyoñe beluk ba ko Zambe woñ ba simesane na, môt ase ya be be a nga bo ngaka’a ya nye’e nyô mbok a ba’ale nda aluk jap mfuban, ba ye saé fufulu na be tôñe miñye’elane mi Yéhôva asu na be kôme minjuk be ne tôbane mie e nda aluk.

4, 5. (a) Mbe’e ôvé nnôm a bili amu a ne ntebe ôsu ya nda bôt? (b) Ôsimesan ôvé minga a yiane bi a lat a éto ntebe ôsu nnôme wé? (c) Mintyendane mivé beluk béziñe be nga yiane bo?

⁴ Paul a nga kobô ajô ya mbe’e nnôm ba ngal be be’e e nda aluk. A nga tili na: “A beya, mi bo’ane benyo beyôm aval ane Tate. Amu na, nnôm a ne nlô ya be nga, ane Krist fe a ne nlô ya [akônda, MN].” (Beép. 5:22, 23) Nta’ane mame te ô nji sili minga si mfa’a nnôme wé. Ve wo volô minga na, a tôé nsôñane Zambe a mbe a bili mfa’a wé éyoñ a nga jô na: “A nji bo mvaé fam [Adam] j’atabe étam; m’aye bo nye mvolô a yiane nye.” (Met. 2:18) Nnôm a ne Kristen a yiane tebele nda bôte jé a nye’an, avale Krist ‘nlô ya akônda’ a bo. Éyoñ a bo nalé, minga wé a nji ko jôm éziñe woñ, a bili fe mevak ya liti nnôme wé beta ésemé, a su’u nye.

⁵ Cathya meme na aluk da so mintyendan. ^[1] A jô na: “Éyoñe me mbe nkoé, me mbe fili, me nyoñe ngap a mamien. Aluk é nga bo na me tyendé amu, me nga yé’é na ma tabe nnôme wome ndi. É nji mbe tyi’ibi éyoñ ése, ve bi nga yemete élate jangan a ntôñane mezene me Yéhôva.” Nnôm a jô na: “Mfa’a wom, é nji mbe tyi’ibi ya nyoñe mintyi’an. E toñe bôte bebaé a ne beta nju’u ôfe. Ve amu ma sili Yéhôva mvolan a wôk ôsimesane minga wom, da bo tyi’ibi môs ôse. Ma wô’ôtane fo’o na bia nye bi ne jôme jia!”

6. Aval avé nye’an ô ne “ntiñetane ya nya mvo’é” éyoñe mejô ma nen e nda aluk?

⁶ Aluk é ne ngul, é ne di môt ase a jamé bikobe bi nyô mbok. Beluk ba ‘ke ôsu wua a jibi’i nyô mbok a wua a jamé’é nyô mbok.’ Yaa bese bebaane ba ye bo bikop. Ve éyoñe nalé a kui, be bili fane ya yé’é bikobe biap, fane ya jamé, a fane ya jô’é na nye’an ô bo “ntiñetane ya nya mvo’é.” (Beco. 3:13, 14) Nde fe “nye’an wo jaé jibi, a ô ne mvam . . . ô  ne te lañesan abé.” (1 Bec. 13:4, 5) Mejô ma yiane kômban été été. Ajô te, beluk Bekristen ba yiane jeñe na be kôme mejô me ne zañe jap ôsusua na môse wo man. (Beép. 4:26, 27) E jô a nlem ôse na: “Ma sili njaman amu ma te bo wo abé,” a sili éjote nyôl a ayo’o nlem, ve a ne jam da volô abui beluk na be kôme mejô a yemete élate jap.

7, 8. (a) Melebe mevé Kalate Zambe a ve a lat a nkeane binoñ e nda aluk? (b) Amu jé nnôm ba ngal ba yiane liti nye’an?

⁷ Kalate Zambe a ve mbamba melebe me ne volô beluk na be bi mbamba ôsimesan a lat a nkeane binoñ. (Lañe 1 Becorinthien 7:3-5.) E kôme yem asimesan, a miñyiane miap a ne mfi. Nge minga a nji wô’ôtane nye’an, é ne bo ayaé na a yene mfi ya nkeane binoñ. Kalate Zambe a jô na, beyôm be nyiñ a binga bap “aval ane ñyemane ya été.” (1 P. 3:7) Nkeane binoñ ô nji yiane bo jôm ba sili a ngul nge jôm ba yemete, ve wo yiane bo jôm beluk ba bo a nkômban. Nkeane binoñ, é ne kui biyoñe biziñe na, fam é ji’a wô’ôtane mvaé a lôte minga, ve éyoñe te ja yiane bo mbamba éyoñ asu beluk bese bebaane.

⁸ Akusa bo na Kalate Zambe a nji kat aval, a abime mam beluk ba yiane taté bo e zañe jap ôsusua na ba fulan, ve a kobô ajô ya liti nye’an. (Jia. 1:2; 2:6) Môt ase ya be be a yiane nyoñe nyô mbok a nye’an.

9. Amu jé nkômbane ya diñe môt a nji bo nnôme wongan nge minga wongan ô ne abé?

⁹ Éyoñe bia nye’e Zambe a môte mbok, bia ye ke kañese na môt éziñ, nge jôm éziñ é zu kandé élate ya aluk. Meluk méziñ me nga bi mejô nge ndaman amu na, nnôm nge ngal a nga taté na a yene mam bisôk e bingengeñ. Bia yiane wosane nkômban ôse ya yene mam bisôk, nge ke wu ya diñe môt a nji bo nnôme wongan nge minga wongan. Beluk ba yiane wosane fulu ya bo môte mfe ayas amu nalé a liti na be nji bi nye’an. Éyoñe bia ba’ale nsisime na, Zambe a yem asimesan a mimboane miangan, bia yemete nkômbane wongane ya ve nye nleme mevak, a ke ôsu a tabe mfuban.—Lañe Matthieu 5:27, 28; Behébreu 4:13.

10, 11. (a) Abim avé bôt ba tyam meluk? (b) Jé Kalate Zambe a jô a lat a nkandan aluk? (c) Jé ja ye volô beluk na be bo teke ji’a kandan?

¹⁰ Mejô ma tabe ayap e nda aluk, me ne bo na nnôm nge ngal, nge bese bebaane be kômbô kandan nge tyam aluk. E mesi méziñ, meluk a lôte mewôm metan e ntet, ma tyamban. Bi nji dañe yene mboane te akônda Bekristen, ve bebo bisaé be Zambe ba tôban abui minjuk e menda meluk map, amu ba ba’ale mejô teke me kôm.

¹¹ Kalate Zambe a ve melebe ma: “Ngal a bo’o te kôlô be nnôme wé (ve nge a kôlô, a tabe’e te luk, nge na, a late’nnôme wé ñbwa); a na, nnôm a bo’o te kôlô ngale wé.” (1 Bec. 7:10, 11) Nkandan e zañe nnôm ba ngal ô nji yiane bo jame ba nyoñ a éngbwemese. Nkandan aluk ô ne fo’o bo jame ya bo éyoñe beta minjuk mi né, ve ô wô’ô so abui minjuk afe. Éyoñ a jôya na Zambe a nga jô na fam ja ye kôlô b’ésa a be nyia wé a ke lat a minga wé, Yésus a nga jô na: “Jôm Zambe a maneya lat, môt  a vo’o kandé je.” (Mt. 19:3-6; Met. 2:24) Nalé a tinane fe na, nge nnôm nge ngal, teke môte wua ya be be a yiane ‘kandé jôm Zambe a maneya lat.’ Yéhôva a yen aluk ane élate ya ényiñ. (1 Bec. 7:39) Éyoñe ba yeme na, môt ase ya be be a bili na a ye yalane mise me Zambe, beluk ba ye bo ntindane ya ve ngule jap ése na be kôme mejô avôl avôl, ndemben ma ye bo te nen.

12. Jé é ne bo na beluk be kômbô kandan?

¹² Minjuk mi ne fe kui éyoñe beluk ba yene na, aluk é nji bo avale ba to be simesa’an. Éyoñe môt a to a simesane na, aluk dé da ye bo ve nkone nkon, éyoñe te a zu teme na é nji bo nalé, a ne bo teke bi mevak alu’u te. A ne wô’ô émien éngôngol, nge wô’ô émien nge môt a te luk ôlun. Minsela’ane mfa’a ya avale ba wô’ôtane mam a avale be nga yaé, mi ne bo beluk na be bi mejô. Mejô me wô’ô fe bo amu mam me moné, betyi, a ntoñane bon. Ve a ne jame ya semé na, abui beluk Bekristen da jeñe fufulu na, be kôm avale mejô ése be ne bi, amu ba jô’é na Zambe a wulu be.

13. Benya beamu bevé be ne bo na beluk be kandan?

¹³ Biyoñe biziñ nkandan wo sili. Môt a ne nyoñe ntyi’ane ya kandane nyô mbok nge a nyiñ abé, nge môt a nga luk a bo na awu é bo nye bebé, a nge a bene na a kañe Zambe avale da yian. Bekristen be ne nlu’an, be bili beta mejô e menda me bôt map, ba yiane jeñe na bemvendé be volô be. Bobejañe bete be ne volô be na be bo avale ba yé’é e Kalate Zambe été. Éyoñe bia kôme mejô e menda meluk, bia yiane fe ye’elane Yéhôva na a ve bia mbamba nsisim a na, a volô bia na bi bo avale Kalate Zambe a jô, a liti ébuma ya nsisime Zambe.—Beg. 5:22, 23. ^[2]

14. Jé Kalate Zambe a jô Bekristen be ne nlu’an a bôt be nji bo bebo bisaé be Yéhôva?

¹⁴ Kristen éziñ é ne bo nlu’an a môt a ngenane teke bo mbo ésaé Yéhôva. Kalate Zambe a liti amu jé bôt be tele été te, ba yiane ke ôsu ba’ale meluk map. (Lañe 1 Becorinthien 7:12-14, Mfefé Nkôñelan.) To’o a yeme de to’o ke a nji de yem, môt a ne nlu’an a mbo ésaé Yéhôva a ne “ntelan étyi.” Bone bese ba bialé e nda alu’u jap be ne ane “étyi,” a Zambe a ba’ale be. Paul a jô na: “A nga, wo ayem aya, nge wo aye nyii nyo nnôm? Nge na, a nnôm wo ayem aya nge wo aye nyii nyo nga?” (1 Bec. 7:16) E bebé mekônda Benga be Yéhôva mese, bia koone beluk be ne na, Yéhôva a nga belane nnôm nge ngal na a “nyii” nyô mbok.

15, 16. (a) Melebe mevé Kalate Zambe a ve binga be ne nlu’an a beyôm be nji bo bebo bisaé be Zambe? (b) Kristen ja yiane bo aya ‘nge nyô a ne te buni a kômbô kôlô’?

¹⁵ Nlômane Paul ô nga lebe Bekristen be binga na be liti beyôme bap beta ésemé, “ja’ana nge bôte béziñ be ne te bo mejô mete mewôk, be aye nyoñeban amu avale ntabane ya beyale bap, te nkobô; amu be ayen mfuban ntabane wônan ô tii a woñ.” Éyoñe minga a bili mbamba ntaban, a liti na a bili “nsisim ô ne nje’eban a évôvoé, ñwô ô ne tañ anen mise me Zambe,” a ne dañe volô nnôm na a bo mbo ésaé Yéhôva a lôte éyoñ a kañete nye ve a nkobô.—1 P. 3:1-4.

¹⁶ Éyoñe nluk a nji bo Ngaa Yéhôva a tobe na a kandan, jé mbo ésaé Yéhôva a yiane bo? Kalate Zambe a jô na: “Nge nyô a ne te buni a [kômbô] kôlô, a  kôlô’ô: monyañ nge ka a nji bo éto belo si mfa’a ya avale mam ete: ve Zambe a nga loene bia na, bi tabe mvo’é.” (1 Bec. 7:15) Nalé a nji tinane na, Kristen é nto fili ya beta lu’an e mise me Zambe, ve a nji bo ntindane ya jeñ a mezene mese na môte mbok a tabe a nye. Nkandan ô ne so mone mvo’é. A Kristen é ne tabe ndi na éyoñe nluk a ye bulan, a ne bi nkômbane na ba nye be ba’ale alu’u dap mvo’é, a mvuse ya valé, a ne bo mbo ésaé Yéhôva.

17. Jé ja yiane tebe ôsu ényiñe beluk Bekristen?

¹⁷ Amu bi nto “melu me asu’ulan,” bia nyiñe “mbia biyoñ.” (2 Tim. 3:1-5) Nde ñhe, nge bia tebe nsisim été ne bip, bia ye bo ngule ya dañe mbia be mame ya émo ji. Paul a nga tili na: “Éyoñ é nto étun, na, ataté éyoñe ji ba be bili binga be bo aval ane nge be nji bi . . . afulane ba be abo mam me ne ma ya si nyô, aval ane nge be nji bo me akui nné.” (1 Bec. 7:29-31) Paul a nji jô beluk na be bo éles mfa’a ya be’e mimbe’e miap. Ve mbôle éyoñ é nto étun, ba yiane telé mame ya nsisim ôsu.—Mt. 6:33.

18. Amu jé Bekristen be ne bi alu’u da wulu mvo’é, a nyiñ e meva’a été?

¹⁸ Akusa bo na bia nyiñe mbia biyoñ, a na meluk ma tyambane vôm ase, bi ne ngule ya bi mevak alu’u dangan, a bo na é wulu mvo’é. Nde fe be luk Bekristen ba yiane kabetane bebo bisaé be Yéhôva, ba yiane tôñe melebe ya Kalate Zambe, a yebe na, mbamba nsisime Yéhôva a ne ba’ale “bôt Zambe a maneya lat.”—Mc. 10:9.