1, 2. (a) Éyoñ évé ô ne jô na das ba ve wo é ne wo mfi? (b) Amu jé bi ne jô na ntañ ô ne jôme ja dañ anen a lôte biôm bise be ne ngule ya dasé wo?

ABIME biôm ése be daseya wo, das avé ya été ô nga dañe yen anen? Sa ke fo’o ve das ba te kuse dia nde da dañe mfi. Ve, éyoñe das da ve wo mevak, nge jalé nyian éziñ ényiñe jôé, éyoñe te nje é bili beta mfi mise môé.

² Tame simesan abime biôm bise be ne ngule ya dasé wo, jôme jia ya été ja lôte biôm bise bivok. A ne das Zambe a ve bôte bese ya émo. Yéhôva a nga ve bia angôndô ya abui biôm, ve mveane wo dañe mi mise mivok ô ne ntañ a zene ya metuna’a me Mone wé Yésus Krist. (Matthieu 20:28) Avale bia zu yene kabetôlô nyi, ntañ ô ne jôme ja dañ anen a lôt avale biôm ése be ne ngule ya dasé wo, amu ô ne so wo étua abui avak. Ô ne fe ngule ya jalé miñyiane miôé mi adañ. Ntañ ô ne fo’o beta ndem a liti na Yéhôva a nye’e wo.

3. Jé é ne ntañ, a jé bia yiane tu’a wôk é ne ngule ya volô bia na bi yen abim anen avé ntañ ô ne asu dangan?

³ Bi tame jô tyi’ibi na, ntañ ô ne zene Yéhôva a nga belane je asu na a kôté bôte bese ya émo mimbô’ô ya nsem a awu. (Beéphésien 1:7) Asu ya na bi tu’a wô’ô ñye’elane ya Kalate Zambe ôte, bia yiane bulan atata’a, afup ya Éden, bi yene jam é nga bobane wôé. Bi ne ngule ya yemelan abim anen avé ntañ ô ne bia, vengevenge ve bia tu’a yeme jôm Adam a nga jañelé éyoñ a nga sem.

4. Ényiñ é ne te bijô ya nsem é mbe é tinane jé asu Adam?

⁴ Éyoñ a nga té Adam, Yéhôva a nga ve nye jôm éziñ é mbe angôndô ya édima​—ényiñ é mbe te bijô ya nsem. Ényiñ éte é mbe é tinane jé asu Adam? Mbôl a mbe a bili nyul a ôsimesane bi ne te bijô ya nsem, a nji be kon, nge yômbô, nge wu. Été mfubane te é mbe fe é bo’o na ngule ñwôka’ane a bo zañe ba Yéhôva Zambe. Kalate Zambe a jô na Adam a mbe “mone Zambe.” (Luc 3:38) Ajô te ngule minkañ é mbe zañ Adam ba Yéhôva Zambe, aval ane ésa ba mone wé a nye’e. Yéhôva a mbe a kobô’ô a mone wé a mbe si; a nga ve fe Adam ésaé é mbe é va’a nye nlem avak, a kate fe nye jôm a mbe a yi na a bo.​—Metata’a 1:28-30; 2:16, 17.

5. Éyoñe Kalate Zambe a jô na Zambe a nga té Adam “éve’ela’a jé”, nalé a tinan aya?

⁵ Zambe a nga té Adam “ éve’ela’a jé.” (Metata’a 1:27) Ye nalé a tinane na Adam a mbe fo’o éyeka’a Zambe? Momo. Avale bi nga yé’é Kabetôlô 1 ya kalate nyi, Yéhôva a ne nsisim ô ne te yéné. (Jean 4:24) Ajô te Yéhôva a nji bi nyôle minsôn a bives. Zambe a nga kôme Adam éve’ela’a jé, nalé a tinane na a mbe a bili  mefulu me Zambe, bebé ane nye’an, fek, zôsô a ngu. Adam a mbe a funane Ésa a zene fe, a mbe a bili éto fili ya bo jôm a kômbô. Amu nalé, Adam a nji be ane minsini a bo fo’o ve jame be a jô nye na a bo. Adam émien a mbe ngule ya tyi’i na a bo jam é ne mvaé nge di é ne abé. Nge a nga ye tyi’i na a bo Zambe mewôk, a nga ye nyiñe nnôm éto e Paradis si va.

6. Éyoñ Adam a nga bo Zambe melo, jé a nga jañelé, a aval avé jamete é nga nambe mvoñe bôte jé?

⁶ Nde, da yené fo’o ne ngeññ na, éyoñ Adam a nga bo Zambe melo a bi fonose ya awu, a nga ya’ane fo’o angôndô ya beta tañ. Nsem ôte wuwua ô nga bo na, a jañelé ényiñ é mbe te bijô ya nsem, a jañelé fe bibotane bise ya été. (Metata’a 3:17-19) Jam da dañ éngôngol é ne na, Adam a nga jañelé mbamba ényiñ ate, sa ke fo’o ve asu dé étam, ve asu mvoñe bôte jé ése. Mejô me Zambe ma kobô na: “Abé e nga zu si nyô amu môte wua [Adam], a awu e nga zu amu abé; a nalé awu e nga kui be bôte bese, amu bese be nga bo abé.” (Beromain 5:12) Yaa, môt ase ya be bia a bili ngabe nsem wo so be Adam. Vôm ate fe, Kalate Zambe a jô na a nga “kuan” émien a mvoñe bôte jé ése éto belo ya abé a awu. (Beromain 7:14) Teke fo’o na Adam nge Ève be mbe bi njamane ya abé dap, amu be nga vañe bo Zambe melo. Ve bia ki, mvoñe bôt Adam, bi tele été évé?

7, 8. Metinane mebaé ya éfia ntañ me ne mevé?

⁷ Yéhôva a nga zu nyii bôte ya émo a zene ya ntañ. Jé é ne ntañ? Éfia ntañ é bili metinane mebaé. Di ôsu, ntañ ô ne tañe wo ya’an asu na ô kôté jôm éziñ, bi ne fe loene wô na ngôta’a. Bi ne ve’e wô a tañe moné, nge jôm éfe be ne sili asu na be suu mbô’ô ya bita. Di baa, ntañ ô ne tañe wo ya’an asu na ô tañ étom éziñ.  Bi ne nyoñ éve’ane na, nge wo balé môt aveñ, wo ye bo ntindane ya ve tañ moné éziñ asu na ô kôm étom. Éyoñ éziñ nge môt a ke bo mbia jam atemetem, ba ye jô nye na a ya’ane tañe ja yian a jôm a te ndaman.

⁸ Aval avé nde biôm Adam a nga mane jañelé bi mbe ngule ya kôtéban a vaa bia éto belo ya abé a awu? Bi tame ñhe zu yene ntañ Yéhôva a nga ve a bibotane ya ntañ ôte ô ne so bia.

9. Aval ñtan avé é mbe é sili’i?

⁹ Amu ényiñ é ne te bijô é nga jañ, teke mbo abé éziñ a mbe ngule ya beta kuse je. (Besam 49:7, 8) Jôm é mbe é sili’i é ne ntañ ô ne abime mfi da a jôm é nga jañ. Nalé a yian a mbôka’a ya atiñe ya zôsô bia yene mejô me Zambe, me ma jô na: “Ényiñ j’ aye tañ ényiñ.” (Deutéronome 19:21) Nde jé ja ye ya’ane tañe ya ényiñ é ne te bijô Adam a nga jañelé? Ntañ wo yiane ô mbe fo’o ve ényiñ é ne te bijô ya nsem.​—1 Timothée 2:6.

10. Yéhôva a nga ve ntañ aya?

¹⁰ Aval avé Yéhôva a nga ve ntañ? A nga lôme mone wua ya bone bé a ne te bijô si. Yéhôva a nji lôme ve zesé ététéa é ne nsisime nalé. A nga lôme mone wé a dañe nye’e, atyi’i Mone dé. (1 Jean 4:9, 10) Nde Mon ate a nga kôlô yôp teke fet. (Bephilippien 2:7) Avale bi nga yene kabetôlô nyini ya kalate nyi, Yéhôva a nga bo asimba éyoñ a nga futi Mone wé abume be Marie. Yésus a nga bialé te bijô a ngule ya mbamba nsisime Zambe, ajô te nsem ô nji jôé nye.​—Luc 1:35.

11. Aval avé môte wua a ne tañe bizu’u betoyini be bôt?

¹¹ Aval avé môte wua a ne tañ abui bôt, bizu’u betoyini bi bôt? Nne bizu’u bi bôt bi nga veñesane bebo  mam abé aya? Simesa’ane na, éyoñ Adam a nga sem, a nga jañelé ényiñ é ne te bijô ya nsem asu émien a mvoñe jé ése. Nalé a nga bo ngule ya kôé bone bé fo’o ve abé a awu. Yésus, nyô Kalate Zambe a loen “Adam ya mvua” a nga to a bili ényiñ é ne te bijô ya nsem, a a nji sem. (1 Becorinthien 15:45) A zen éziñ, Yésus a nga to éjian Adam na a kôté bia. Amu a nga ve ényiñ jé é ne te bijô ya nsem metuna’a na a bo Zambe mewôk, Yésus a nga ya’ane tañe ya abé Adam. Yésus a nga bo na mvoñe bôt Adam é bi ndi nlem.​—Beromain 5:19; 1 Becorinthien 15:21, 22.

12. Mintaé Yésus a nga tôbane mie mi nga liti jé?

¹² Kalate Zambe a kañete mbia be mame Yésus a nga tôbane be, ôsusua na a wu. Be nga yite nye mbia ébôm, be tyelé nye élé yôp, a a nga wu awu mintaé. (Jean 19:1, 16-18, 30; Appendice “Amu jé benya Bekristen be nji belane croix éyoñ ba kañe Zambe”) Amu jé é nga be mfi na Yésus a juk aval abui di? Kabetôlô a su’ulane kalate nyi, bia ye yene na Satan a nga bo bisô a Yéhôva na mbo ésaé wé éziñ a se ngule ya tôbane minjuk teke sem mise me Zambe. Yésus a nga ve mbamba éyalan a yian a bisô Satan a nga bo Zambe éyoñ a nga jibi mbia be mam be nga bo nye teke sem. Yésus a nga liti na môt a ne te bijô ya nsem, a bili fe éto fili ya bo mam aval a nye’e a ne ngule ya ba’ale amvôé ba Zambe to’o Satan a ve’ele nye mevale mese. Yéhôva a nga bili meva’ abui éyoñ a nga yen ane Mone wé a wulu ane a nye’e!​—Minkana 27:11.

13. Aval avé nde ntañ ô nga ya’aneban?

¹³ Aval avé nde ntañ ô nga ya’aneban? Môs 14 ya ngone Bejuif ba loene na Nisan é to mbu 33 É.J., Zambe a nga kañese na be wôé Mone wé a ne te bijô ya nsem. Yésus a nga ve ényiñe jé é ne te bijô ya nsem “avebane da mfa’a ya biyoñe bise.” (Behébreu  10:10) Môse lale mvus awu Yésus, Yéhôva a nga bo na a bulan nyiñ ane nsisim. Yôp été, Yésus a nga ve nye tañe ya ényiñe jé é ne te bijô ya nsem a nga ve asu na a kôté mvoñe bôt Adam. (Behébreu 9:24) Yéhôva a nga yebe tañe ya metuna’a me Yésus asu ntañ ô nga to ô jemba’an mfa’a ya nkôtane bôte bese éto belo ya nsem a awu.​—Beromain 3:23, 24.

14, 15. Jé bia yiane bo asu na bi bi “njamane ya mam abé mangan”?

¹⁴ Akôsa bo bi ne bebo abé, bi ne bi abui bibotan amu ntañ. Bi tame ñhe zu yene bibotane bi ne bi den a melu ma zu amu beta das Zambe a nga ve bia.

¹⁵ Njamane mam abé. Amu bi nga bialé abé été, nde é ne bia ayaé ya bo mvaé. Bia bese bia seme nkobô a mimboan. Ve amu ntañ Yésus a nga ve, bi bili “njamane ya mam abé mangan.” (Becolossien 1:13, 14) Nge bia kômbô bu’uban a njaman ôte, bia yiane fo’o kôñelane minlem. Bia yiane fe sulu biabebiene si a sili Yéhôva njaman; bi to ndi a ntañ Mone wé a nga ve.​—1 Jean 1:8, 9.

16. Jé ja ve bia ngule ya kañe Zambe a mfubane mone môte ya nlem, a mfi ya avale nlem ôte ô ne ôvé?

¹⁶ Mfubane mone môte ya nlem mise me Zambe. Éyoñe mone môte ya nlem wongan a ve bia bijô, jamete é ne te’e bia a bo na bi yene biabebien ane zezé. Ve jame da, amu ntañ, bi ne bi njamane ya mam abé mangan, a bi nto ngule ya kañe Yéhôva a mfubane nlem. (Behébreu 9:13, 14) Bi nto ngule ya kobô a Yéhôva éyoñ te teke ko woñ. Amu jamete, bi ne subu nye bebé meye’elan été a nlem ôse. (Behébreu 4:14-16) Nge bia ba’ale mone môte ya nlem wongan mfuban, jamete d’ aye so bia évôvoé nlem, éjijin a mevak.

17. Amu Yésus a nga wu asu dangan, bi ne ngule ya bi bibotane bivé?

 ¹⁷ Ndi nleme ya nyiñe nnôm éto e paradis e si va. Kalate Beromain 6:23 a jô na: “Ma’ane ya abé me ne awu.” A beta fe kô’ôlane na: “Ve mveane zesé ya Zambe ô ne ényiñ ya melu mese be Krist Yésus Tate wongan.” Kabetôlô 3 ya kalate nyi bi nga yene bibotane bise Paradis a ye so bia. (Nlitan 21:3, 4) Bi ne ngule ya bi bibotane bite bise, ja’a ényiñe ya nnôm éto, amu Yésus a nga wu asu dangan. Nge bia kômbô bi bibotane bite, bia yiane liti na bia yene wô mvaé.

18. Amu jé bia yiane ve Yéhôva akéva asu ntañ a nga ve bia?

¹⁸ Amu jé bia yiane ve Yéhôva akéva asu ntañ? Das da dañe mfi éyoñe môt a nyoñ éyoñe jé, ngule jé nge moné na a ve wo de. Das da nambe bia nlem éyoñe da liti na, môt a ve bia de a nye’e bia agôndô ya abui. Ntañ ô ne beta mveane a dañe mi mivo’o mise. Amu Zambe a nga bo beta metuna’a asu na a ve bia wô. Kalate Jean 3:16 a jô na: “Zambe a nga nye’e bôte ya si nyô, a nga lôm atyi’i Mone dé.” Ntañ ô ne beta ndem  a liti na Yéhôva a nye’e bia. Wo liti fe nye’ane Yésus amu a nga ve ényiñe jé asu dangan. (Jean 15:13) Mveane ya ntañ wo yiane liti bia ndeme na Yéhôva a Mone wé ba nye’e môt ase ya be bia.​—Begalate 2:20.

19, 20. Mezene mevé ô ne liti mvean akéva be Zambe asu ntañ a nga ve?

¹⁹ Nde ñhe, aval avé ô ne kôme liti mvean akéva asu ntañ Zambe a nga ve bia? Jam ôsusua, jeñe a ngul ése na ô yé’é yeme Yéhôva, nyô a nga ve bia ntañ. (Jean 17:3) Ayé’é ya Kalate Zambe a kalate nyi é ne volô wo na ô yem abui mam ma lat a Yéhôva. Abime wo ye ke a ayé’é dôé ôsu, abime te fe nye’ane wo nye’e Yéhôva wo ye ke ôsu a nañ. Nye’an ôte wo ye tindi wo na ô bo mam m’ ave nye nleme mvaé.​—1 Jean 5:3.

²⁰ Liti’i na wo buni ntañ Yésus a nga ve metuna’a. Mfa’a Yésus é ne ntilan na: “Môt a buni Mon, nnye a ne ényiñ ya melu mese.” (Jean 3:36.) Aval avé bi ne liti na bia buni Yésus? Mbunane te ô nji yené fo’o ve bifia bia kuli étam. Kalate Jacques 2:26 a jô na: “Mbunan ô ne te mimboane mi mam ô ne ñwuan.” Yaa, nya mbunan a yené a “mimboan” nge na mam bia bo. Zene jia é ne liti na bi bili mbunane be Yésus é ne na bi ve ngule jangan ése na bi toñe nye sa ke ve a mame bia kuli anyu, ve ja’a mam bia bo.​—Jean 13:15.

21, 22. (a) Amu jé bia yiane tabe ésulane ya Tawôlô A Tate mbu ôse? (b) Jé bi aye yé’é Kabetôlô 6 a Kabetôlô 7?

²¹ Tabe’e ésulane ya Tawôlô A Tate mbu ôse. Alu 14 ya ngon Nisan mbu 33 É.J., Yésus a nga bo mon ékoane Kalate Zambe a loene na “bidi bi Tate.” (1 Becorinthien 11:20; Matthieu 26:​26-28) Ba loene fe ésulane te na Ôsimesane ya awu Krist. Yésus a nga télé je asu na a volô beyé’é bé a môt ase a ye bo  nya Kristen mvuse ya été, be simesane na éyoñ a nga wu ane môt a mbe teke bijô ya nsem, ényiñe jé nje a nga ve ane ntañ. Mfa’a ya ésulane te, Yésus a nga ve atiñe na: “Boka’ane mi boane jame di, mi simesa’ane ma.” (Luc 22:19) Ntaban ésulane ya Ôsimesane ya awu Yésus, wo bo na bi simesane beta nye’ane Yéhôva ba Yésus be nga liti a zene ya ntañ. Bi ne liti mvean akéva asu ntañ nge bia tabe ésulane ya Ôsimesane ya awu Yésus mbu ôse. *

²² Ntañ Yéhôva a veya bia ô ne fo’o beta mvean a ne angôndô ya mfi. (2 Becorinthien 9:​14, 15) Beta mvean ate a ne bo mfi asu bôte bese, ja’a ba be wuya. Kabetôlô 6 a Kabetôlô 7 ba ye liti aval avé.