Di Vali a Eela mi geh kwaiyet afta di batl mi finish. Az di aftanoon breez bloa chroo di kyamp, King Saal mi ga wahn meetin wid som a ih soalja dehn. Ih oaldis son, Janatan, mi dehdeh, ahn wahn yong shepad mi dehdeh tu, an ih mi onli eksaitid fi tel dehn ih stoari. Di yong man da-mi Dayvid, an ih mi eega an eksaitid. Saal mi-di pay kloas atenshan tu evriting weh Dayvid mi-di seh. Bot how Janatan mi feel bowt it? Hihn mi win lata vikchri eena di taim weh hihn mi serv eena Jehoava aami. Bot di vikchri pahn da day neva bilangz tu Janatan. Da di yong shepad mi win di vikchri. Dayvid mi kil di jaiyant Golaiyat! Yu tink Janatan mi jelos Dayvid aala di gloari weh ih get?

Yu mait bee sopraiz bai weh Janatan mi du. Di skripcha seh: “Az soon az Dayvid mi finish taak tu Saal, Janatan ahn Dayvid mi kohn fi bee kloas kloas fren, ahn Janatan mi lov ahn di saym laik how ih lov ihself.” Janatan mi gi Dayvid fi hihn oan ikwipment fi waar, ahn dat inklood fi hihn boa. Dat da-mi wahn speshal gif bikaaz Janatan mi ga skilz wid boa an aro. Pahn tap a dat, Janatan ahn Dayvid mi mek wahn pramis, wahn seeryos agreement, weh mi bring dehn tugeda az kloas kloas fren weh wuda sopoat wan anada.​—1 Samuel 18:​1-5.

Dat da-mi di staat a wan a di graytis frenship weh di Baibl taak bowt. Frenship impoatant fi peepl weh ga fayt eena Gaad. Bot wi haftu bee waiz wen wi di chooz hoo wahn bee wi fren. Ahn wee wiself haftu bee laayal ahn sopoat wi fren dehn tu. If wi du dat, wi wahn ku mek wi fayt geh schranga, eevn joorin dehnya taimz weh peepl noh ga no lov fi wan anada. (Proverbs 27:17) Soh mek wi si weh Janatan egzampl ku teech wi bowt frenship.

How wahn frenship laik dat kuda staat op soh kwik? Da bikaaz a weh dehn frenship mi bays pan. Tink bowt di bakgrong a di sichuwayshan. Janatan mi-di liv joorin wahn rof taim. Fi hihn pa, King Saal, mi-di chaynj oava di yaaz, an ih mi-di goh fahn bad tu wers. Ih yoostu bee wahn hombl, obeedyant, ahn faytful man. Bot now ih mi prowd, an ih neva wilin fi obay Jehoava dairekshan nohmoh.​—1 Samuel 15:17-​19, 26.

Janatan praabli mi wori wahn lat oava how Saal mi-di chaynj, bikaaz hihn an ih pa mi kloas. (1 Samuel 20:2) Janatan praabli mi wori dat Saal kuda mi hert di peepl a di nayshan weh Jehoava mi chooz. Maybi ih mi eevn tink dat sayka weh di king neva obeedyant ih kuda mi wahn leed di peepl aschray ahn dehn wuda looz Jehoava blesin. Enibadi weh faytful laik Janatan wuda fain laif haad eena wahn sichuwayshan laik dat.

Da bakgrong infamayshan mait help wi fi andastan weh Janatan mi si eena di yong man Dayvid weh mi mek ih waahn bee fren wid ahn. Janatan mi si dat Dayvid mi ga schrang fayt. Memba, eevn wen aala di soalja dehn eena Saal aami mi fraitn bikaaz Golaiyat mi soh big, Dayvid neva frayd. Hihn mi figa dat if hihn fait eena Jehoava naym, dat mi wahn mek hihn schranga dan Golaiyat an aala ih wepan dehn.​—1 Samuel 17:45-​47.

Wahn taim, yaaz bifoa, Janatan mi tink di saym way. Hihn mi feel shoar dat too man​—hihn an ih saidman​—kuda mi atak wahn hoal aami kyamp ful a soalja ahn win. Wai? Janatan mi seh, “Notn kyaahn stap [Jehoava].” (1 Samuel 14:6) Soh Janatan ahn Dayvid mi ga schrang fayt ahn dehn mi lov Jehoava wahn lat. Dat da di bes fongdayshan fi bil frenship pan. Janatan da-mi wahn maiti prins nayli 50 yaaz oal, ahn Dayvid da-mi wahn hombl shepad, praabli nat eevn 20 yaaz oal yet. Bot non a dat neva mata tu dehn. *

Di agreement weh dehn mi mek da-mi wahn reel protekshan fi fi dehn frenship. Wai? Yu si, Dayvid mi noa weh Jehoava mi pramis fi du far ahn eena di fyoocha. Hihn mi fi bee di neks king a Izrel! Yu tink hihn mi haid dat fahn Janatan? Noh man! Wahn gud frenship laik fi dehn wan noh wahn stay helti ahn schrang if dehn di kip seekrit fahn wan anada ahn tel lai. Wahn gud rilayshanship need oapm an aanis kamyoonikayshan. Bot how Janatan mi feel wen ih fain owt dat Dayvid mi wahn bee di neks king? Sopoaz Janatan mi-di hoap dat hihn kuda mi bee di king ahn karek aala di rang weh ih pa mi du. Di Baibl noh tel wi notn bowt weda er nat Janatan mi schrogl wid eni a dat eena ih haat. Di Baibl onli tel wi bowt weh reeli impoatant, Janatan laayalti ahn fayt. Hihn kuda mi si dat Jehoava spirit mi deh wid Dayvid. (1 Samuel 16:​1, 11-​13) Soh Janatan neva si Dayvid az kompetishan. Hihn mi kip ih pramis ahn kantinyu fi luk pahn Dayvid az wahn fren. Janatan mi waahn mek Jehoava wil kohn chroo.

Da frenship mi ton owt fi bee wahn big blesin. Weh wi ku laan fahn Janatan fayt? Wahn servant a Gaad di du gud if ih andastan humoch wahn gud frenship wert. Wi fren dehn noh haftu bee di saym ayj laik wee ner kohn fahn di saym bakgrong. Bot dehn ku bee wahn big help fi wi if dehn ga chroo chroo fayt. Janatan ahn Dayvid mi aybl fi schrentn an inkorij wan anada lata taim. Ahn di too a dehn mi wahn need da help, bikaaz dehn frenship mi wahn fays sohn eevn biga tes.

At fers, Saal mi lov Dayvid an ih mi put ahn in chaaj a di aami. Bot noh tu lang afta dat, Saal mi giv een tu di saym bad kwaliti weh Janatan mi rijek. Saal mi staat tu jelos Dayvid. Dayvid mi win vikchri afta vikchri gens di Filisteen dehn, di enimi a Izrel. Ahn soh peepl mi prayz Dayvid ahn luk op tu ahn. Som a di uman dehn eevn yoostu sing: “Saal schraik dong wahn towzn, ahn Dayvid schraik dong ten towzn.” Saal neva laik da sang. Di skripcha seh, “Fahn deh goh bak, Saal mi aalwayz sospishos a Dayvid.” (1 Samuel 18:7, 9) Hihn mi frayd dat Dayvid wuda mi chrai tek weh di chroan fan ahn. Dat mi foolish, bikaaz eevn doa Dayvid mi noa dat hihn mi wahn bee di neks king afta Saal, hihn neva eevn tink fi chrai goh gens di king weh Jehoava mi anoint!

Saal mi chrai kom op wid wahn plan fi mek Dayvid ded eena di waar, bot notn neva werk. Dayvid mi kip di win fait afta fait, ahn di peepl mi lov ahn rispek ahn moa ahn moa. Soh den Saal mi chrai mek evribadi eena ih hows, inkloodin di servant dehn an ih oaldis son, jain lang wid ahn eena ih plan fi kil Dayvid! Imajin how Janatan mosi mi feel fi si ih pa di goh aan laik dat! (1 Samuel 18:25-​30; 19:1) Janatan da-mi wahn laayal son, bot ih da-mi wahn laayal fren tu. Bot now ih mi ga wahn prablem—hoo fi bee laayal tu?

Janatan tel ih pa: “Di king shudn sin gens ih servant Dayvid, kaa hihn neva sin gens yoo, ahn yoo benifit fahn aal weh hihn du fi yu. Hihn ris ih laif fi kil di Filisteen, soh dat Jehoava mi gi Izrel wahn grayt vikchri. Yu mi see’t ahn yu mi kwait hapi. Soh wai yu wahn sin gens inosent blod ahn kil Dayvid fi no reezn?” Saal neva yoozhwali wilin fi lisn tu eniting weh enibadi els ga fi seh, bot dis taim ih mi lisn tu Janatan. Ih mi eevn pramis dat ih noh wahn kil Dayvid. Bot Saal neva kip da pramis. Afta Dayvid mi kantinyu fi win di waar, Saal mi geh soh jelos ahn beks dat ih mi chroa wahn spyaa aata Dayvid! (1 Samuel 19:​4-6, 9, 10) Bot Dayvid eskayp ahn ron weh.

Yoo eva fays wahn chalenj laik dat? Ih ku hert wahn lat wen yu haftu chooz bitween laayalti tu yu famili er laayalti tu yu fren dehn. Yoozhwali eena wahn sichuwayshan laik dat, peepl wahn tel yu dat famili aalwayz kohn fers. Bot Janatan mi noa beta dan dat. How hihn mi wahn tek ih pa said wen Dayvid da-mi wahn laayal, obeedyant servant a Jehoava? Soh Janatan mi mek ih disizhan bays pahn fi hihn oan laayalti tu Jehoava. Dat da wai hihn mi stan op fi Dayvid. Bot eevn doa Janatan laayalti tu Jehoava mi kohn fers, ih mi stil shoa ihself fi bee laayal tu ih pa. Ih mi giv ahn gud an aanis kongsl insteda jos tel ahn weh ih mi waahn hyaa. Eech wan a wi wahn benifit if wi kapi di way how Janatan mi shoa laayalti.

Janatan mi chrai agen fi mek pees bitween Saal ahn Dayvid, bot dis taim Saal neva eevn wilin fi lisn tu ahn. Dayvid kohn tu Janatan eena seekrit ahn tel ahn dat ih frayd dat ih mait soon ded. Ih tel ahn: “Onli wan step deh bitween mee ahn det!” Janatan mi agree fi fain owt how ih pa feel bowt di sichuwayshan ahn fi mek Dayvid noa how tingz stan. Soh Dayvid mi wahn haid, ahn Janatan mi wahn yooz wahn boa an aro fi sen wahn mesij tu ahn wid weh ih fain owt. Di onli ting Janatan mi aks Dayvid fa da fi mek dis pramis: “Neva hoal bak yu laayal lov fahn mai famili, eevn wen Jehoava waip owt aala Dayvid enimi dehn fahn di fays a di ert.” Dayvid mi agree dat hihn wuda aalwayz luk owt fi Janatan famili.​—1 Samuel 20:​3, 13-​27.

Soh Janatan mi gaahn tu Saal ahn chrai taak op fi Dayvid, bot di king mi geh beks! Ih kaal Janatan wahn “ayz-haad pikni” ahn tel ahn dat hihn da wahn shaym tu ih famili. Ih mi chrai get Janatan fi giv een tu ih selfish hyooman naycha ahn tel ahn: “Az lang az di son a Jesi stil alaiv pahn di ert, yoo noh wahn bee king.” Bot Janatan neva giv een. Insted, hihn mi tel ih pa: “Wai hihn haftu ded? Weh hihn eva du tu yoo?” Wel, Saal gaan aaf! Eevn doa Saal mi oal, ih da-mi stil wahn maiti soalja. Hihn mi chroa wahn spyaa aata ih son! Noh mata fi hihn skilz az wahn soalja, ih stil mi mis. Janatan mi feel hert ahn shaym, an ih lef fahn deh beks.​—1 Samuel 20:24-​34.

Di neks maanin, Janatan gaan owt tu di feel weh mi deh kloas tu di plays wehpaat Dayvid mi-di haid. Ih mi shoot wahn aro akaadn tu weh hihn ahn Dayvid mi agree fi mek Dayvid noa dat Saal mi stilyet waahn kil ahn. Den Janatan sen ih servant bak tu di siti. Onli hihn ahn Dayvid mi stay deh, soh dehn tek di lee chaans fi taak. Di too a dehn mi krai, ahn Janatan seh gudbai tu ih yong fren Dayvid, ahn Dayvid mi haftu gaahn liv wahn nyoo laif pahn di ron.​—1 Samuel 20:35-​42.

Janatan mi proov dat ih mi ga chroo chroo laayalti ahn dat ih neva selfish. Saytan, di enimi a aal faytful peepl, wuda mi lov fi si Janatan fala Saal ahn goh afta powa ahn gloari fi ihself, heda eniting an enibadi els. Memba, Saytan lov fi temp peepl bays pahn dehn oan selfish hyooman naycha. Hihn mi du dat tu Adam ahn Eev, wi fers payrents, an ih mi werk. (Genesis 3:​1-6) Bot dat neva werk wid Janatan. Imajin how foschraytid Saytan mosi mi feel! Bot how bowt yoo? Yu wahn stan op tu di saym kaina tes? Eena dehnya taimz, ih luk laik evribadi rong wi onli selfish. (2 Timoti 3:​1-5) Wee wahn laan fahn Janatan egzampl? Wee wahn bee laayal, ahn noh bee selfish?

Saal mi ga wahn obseshan; ih mi hayt Dayvid bad. Janatan si ih pa staat tu goh aan moa ahn moa laik ih krayzi. Saal mi-di gyada ih aami tugeda ahn leed dehn aal bowt di konchri fi chrai fain ahn kil wan inosent man, ahn Janatan kudn du notn bowt it. (1 Samuel 24:​1, 2, 12-​15; 26:20) Yu tink Janatan mi eva tek paat? Ih inchrestin dat di Baibl neva menshan Janatan wen ih taak bowt Saal an ih aami di goh afta Dayvid. Janatan mi laayal tu Jehoava, tu Dayvid, ahn tu ih oan pramis, soh hihn kuda neva geh involv eena sohnting laik dat.

Di way Janatan mi feel bowt fi hihn yong fren neva chaynj. Afta wahn wail, hihn mi meet op wid Dayvid agen. Dis taim dehn mi meet da Hoaresh, weh meenz “Faris.” Hoaresh mi deh eena wahn ayrya weh ga lata mongtin, praabli wahn fyoo mailz tu di sowtees a Heebron. Wai Janatan gaan owt gaahn si Dayvid wen ih kuda mi get eena chrobl wid ih pa? Di Baibl tel wi dat di reezn wai ih gaan da-mi fi help Dayvid “fain schrent eena Jehoava.” (1 Samuel 23:16) How Janatan mi du dat?

Janatan mi tel Dayvid, “Noh frayd.” Den ih tel ahn: “Mai pa Saal noh wahn fain yu.” How Janatan kuda mi bee soh shoar? Janatan mi ga schrang fayt dat Jehoava wuda mek shoar dat aala fi hihn pramis dehn mi wahn kohn chroo. Soh hihn mi gaan aan fi seh: “Yoo wahn bee king oava Izrel.” Di prafit Samwel mi seh dat yaaz bifoa, ahn Janatan mi-di rimain Dayvid dat Jehoava aalwayz kip ih pramis. Ahn weh Janatan mi tink hihn ihself mi wahn du eena di fyoocha? Ih tel Dayvid: “Ai wahn sopoat yu.” Di man mi hombl fi chroo! Janatan mi kantent fi sopoat ahn serv anda di koman a Dayvid, wahn man weh mi 30 yaaz yonga dan hihn! Den Janatan tel Dayvid: “Mai pa Saal noa dat tu.” (1 Samuel 23:17, 18) Eena ih haat, Saal mi noa gud dat ih kudn win dis fait gens di man weh Jehoava mi chooz fi bee di neks king!

Fi yaaz afta dat, Dayvid mi praabli luk bak pahn da day az wahn gud memri. Dat da-mi di laas taim hihn ahn Janatan mi geh fi si wan anada. Poa Janatan neva did geh fi serv ahn sopoat Dayvid.

Janatan an ih pa gaahn da waar tugeda gens di Filisteen dehn, Izrel bigis enimi. Ih neva bada fi hihn kanshans fi fait langsaid ih pa, kaa hihn mi aalwayz put ih servis tu Jehoava fers, noh mata weh mistayk ih pa mek. Hihn da-mi wahn brayv ahn laayal soalja, jos laik aalwayz, bot dis waar neva gaahn gud fi Izrel. Bai dis taim, Saal mi soh wikid dat ih eevn mi-di praktis spiritizm. Anda Gaad Laa, di ponishment fi dat da-mi det. Soh Jehoava neva mi-di bles Saal nohmoh. Chree a Saal son dehn, inkloodin Janatan, mi ded eena di fait. Saal mi geh hert bad an ih mi kil ihself.​—1 Samuel 28:​6-​14; 31:​2-6.

Dayvid mi soh sad wen dat hapm. Hihn mi soh kain dat ih eevn krai fi Saal, di man weh mi kaaz ahn soh moch saro ahn sofarin! Dayvid mi rait wahn sad sang fi Saal ahn Janatan. Di werdz weh ekspres di moas feelin praabli di taak bowt Dayvid kloas fren weh ih mi lov ahn luk op tu. Ih mi sing: “Ah soh sad dat yu gaan, Janatan; yu da-mi laik mi oan dyaa breda. Fi yoo lov mi beta dan di lov weh di uman dehn shoa wi.”​—2 Samuel 1:​26.

Dayvid neva ferget ih pramis tu Janatan. Yaaz layta ih gaahn luk fi Janatan son Mefiboshet, weh mi kripl, an ih mi tek kayr a ahn. (2 Samuel 9:​1-​13) Ih klyaa fi si dat Dayvid mi laan wahn lat fahn Janatan egzampl az wahn laayal an anarabl man weh mi wilin fi stan op fi ih fren dehn eevn wen dat neva eezi fi du. How bowt wee, wi wahn laan dehn lesn tu? Wee wahn luk fi peepl laik Janatan fi bee wi fren? Wee wahn bee da kaina fren fi sombadi els? Wi ku bee da kaina fren if wi help fi wee fren dehn fi bil op ahn schrentn dehn fayt eena Jehoava, if wi put wi laayalti tu Jehoava fers eena wi laif, an if wi stay laayal insteda bee selfish ahn put wiself fers. Ahn wi wahn kapi fi hihn egzampl a fayt.