Imajin wahn aami di kyamp eena wahn jrai ahn raki ayrya wehpaa nobadi liv—da aami da di Filisteen soalja dehn. Wahn lee wayz fahn di kyamp, dehn si sohnting weh kech dehn aiy. Dehn si too Izrelait man di stan op eena playn sait pahn di ada said a di goli. Di soalja dehn tink dat ih foni, dehn noh frayd fi dehn ataal. Fi wahn lang taim, di Izrelait nayshan mi deh anda di kanchroal a di Filisteen dehn. Di Izrelait dehn kudn eevn shaapm wahn masheet widowt goh tu di Filisteen dehn fi help. Soh di Izrelait soalja dehn neva ga no gud wepan fi fait wid. Pahn tap a dat, da onli too a dehn mi dehdeh! Eevn if dehn da-mi gud soalja wid gud wepan, weh dehn kuda mi du? Di Filisteen soalja dehn skin op dehn lip ahn mak dehn: “Kom op ya mek wi teech unu wahn lesn!”​—1 Samuel 13:19-​23; 14:11, 12.

Az a mata a fak, sombadi mi wahn laan wahn lesn da day fi chroo, bot da-mi di Filisteen dehn, noh di Izrelait dehn. Di too Izrelait dehn ron dong di said a di goli, kraas it, ahn staat tu klaim op di said weh di Filisteen dehn mi deh pan. Ih mi soh steep dat dehn mi haftu klaim wid dehn han ahn dehn fut, bot dat neva stap dehn. Dehn klaim aal di way op ahn ron schrayt intu di kyamp! (1 Samuel 14:13) Den di Filisteen dehn kuda mi si dat di man weh mi-di ron da front mi ga ih wepan eena ih han, ahn dat ih saidman mi-di fala ahn wid ih sheel ahn di res a ih wepan dehn. Bot da weh dis man mi-di chrai du? Dehn mi-di luk fi atak di kyamp bai dehnself, jos di too a dehn? Dis man mi krayzi er wat?

No, hihn neva krayzi; hihn da-mi wahn man wid schrang fayt. Ih mi naym Janatan, ahn fi hihn laif stoari ful op a lata gud lesn fi Kristyanz tudeh. Eevn doa wi noh tek paat eena no fizikal waar tudeh, wi ku stil laan wahn lat fahn Janatan bowt how fi bee brayv, how fi bee laayal, ahn how fi put ada peepl fers. If wi kapi fi hihn egzampl, wi wahn ku schrentn wi fayt.​—Isaiah 2:4; Machyu 26:51, 52.

Fi mek wi andastan wai Janatan mi atak da kyamp, wi haftu luk pahn ih bakgrong. Janatan da-mi di oaldis son a di fers king a Izrel, Saal. Wen Samwel mi anoint Saal fi bee king, Janatan da-mi wahn man aredi; hihn mi praabli bowt 20 yaaz oal er eevn oalda. Ih luk laik Janatan an ih pa mi kloas, kaaz ih pa yoostu diskos ih planz wid ahn. Eena dehndeh dayz, Janatan neva jos si ih pa az wahn taal, hansom man, ahn wahn brayv soalja. Janatan mi aalso noa ih pa fi bee wahn hombl man wid schrang fayt. Janatan kuda mi andastan wai Jehoava mi pik Saal fi bee king. Eevn di prafit Samwel mi seh dat nobadi els laik Saal mi deh eena di hoal konchri!​—1 Samuel 9:​1, 2, 21; 10:20-​24; 20:2.

Saal yoostu leed di aami fi fait gens di enimi dehn a Jehoava peepl, ahn Janatan mosi mi feel laik da wahn aana fi fait eena ih pa aami. Dehndeh waar da neva laik di waar dehn weh difrent konchri fait nowadayz. Bak eena da taim, Jehoava mi chooz di nayshan a Izrel fi reprizent hihn, ahn lata ada nayshan weh mi wership faals gaadz yoostu atak dehn. Di Filisteen dehn mi koroptid kaa dehn yoostu wership difrent faals gaadz, laik Daygon, an dehn yoostu aalwayz fait waar gens Jehoava peepl an eevn chrai dischrai dehn.

Soh fi wahn man laik Janatan, dehnya kaina waar da-mi paat a ih laayal servis tu Jehoava. Ahn Jehoava mi bles Janatan far it. Soon afta Saal mi geh anointid az king, ih mi put Janatan in chaaj a 1,000 soalja, ahn Janatan mi leed dehn fi atak di Filisteen aami kyamp da Geeba. Eevn doa dehn neva ga gud wepan er ikwipment, Janatan an ih soalja dehn mi win di fait wid Jehoava help. Bot sayka dat, di Filisteen dehn put tugeda wahn eevn biga aami. Lata Saal soalja dehn mi fraitn. Som a dehn ron gaahn haid, ahn som a dehn eevn mi chaynj said ahn fait lang wid di Filisteen dehn! Bot Janatan korij neva geh week.​—1 Samuel 13:​2-7; 14:21.

Pahn di day weh wi menshan da di biginin a dis aatikl, Janatan mi disaid fi mek jos hihn an ih saidman sneek owta di kyamp. Janatan tel ih saidman di plan wail dehn mi-di goh tuwaadz di Filisteen kyamp da Mikmash. Dehn mi plan fi stan op owt eena di oapm mek di Filisteen soalja dehn si dehn. Den, if di Filisteen soalja dehn chalenj di too a dehn mek dehn kom op ahn fait, dat wuda bee wahn sain fi dehn dat Jehoava wahn help dehn. Di saidman mi agree, maybi bikaaz a weh Janatan mi seh: “If Jehoava waahn gi wi salvayshan, notn kyaahn stap ahn, noh mata if da lata wi er lee bita wi.” (1 Samuel 14:​6-​10) Weh Janatan mi meen wen ih seh dat?

Janatan mi noa fi hihn Gaad gud. Hihn mi noa dat Jehoava mi help ih peepl fi win owt oava dehn enimi dehn bifoa, eevn wen dehn enimi aami mi biga dahn fi dehn wan. Sohntaim ih mi eevn yooz wan singl persn fi gi ih peepl vikchri. (Judges 3:​31; 4:​1-​23; 16:23-​30) Soh Janatan mi noa dat ih noh mata how big dehn aami, how schrang dehn soalja, er how gud dehn wepan. Weh mata da dehn fayt. Soh Janatan mi tek akshan bays pahn fayt. Ih mi lef it tu Jehoava fi disaid if hihn an ih saidman shuda atak di Filisteen aami kyamp er nat. Hihn mi chooz wahn sain weh Jehoava kuda mi yooz fi mek it klyaa if hihn wahn bles dehn er nat. Wans Janatan mi si di ansa weh Jehoava giv, ih gaahn hed widowt feel frayd.

Noatis too wayz Janatan mi shoa fayt. Fers, ih mi shoa lata rispek fi ih Gaad, Jehoava. Hihn mi noa dat Gaad Almaiti noh pen pahn hyooman schrent fi du weh hihn waahn, bot stilyet, Jehoava hapi fi bles faytful peepl weh serv ahn. (2 Chronicles 16:9) Sekant, Janatan mi luk fi Jehoava blesin bifoa ih tek akshan. Eena fi wee taim, wi noh luk fi no mirakl fahn Gaad az wahn sain fi si if ih hapi wid weh wi di du. Wi ga di hoal Baibl avaylabl fi help wi fi andastan wat da Gaad wil. (2 Timoti 3:​16, 17) If wee aalwayz chek di Baibl bifoa wi mek eni impoatant disizhan, den wi di shoa dat weh Gaad waahn moa impoatant tu wi dan weh wee waahn. An if wi di du dat, wi di fala Janatan gud egzampl.

Soh di too a dehn, soalja ahn saidman, ron op owta di goli ahn gaahn schrayt intu di kyamp. Di Filisteen dehn fainali kech aan dat dehn deh anda atak, soh dehn sen owt sohn soalja fi fait aaf di too man. Di Filisteen dehn mi ga moa soalja ahn dehn mi deh pahn di hai grong, soh dehn shuda mi fait aaf di too man laik notn. Bot Janatan mi schraik dong wan soalja afta di ada, an ih saidman fala bihain ahn kil dehn. Pahn jos da lee pach a grong, di too a dehn kil bowt 20 enimi soalja! Ahn Jehoava mi du eevn moa. Di skripcha seh: “Den fyaa spred chroo di kyamp ahn monks aala di peepl da di gyaad poas dehn, ahn eevn di soalja dehn weh gaan owt gaahn rayd di Izrelait kyamp dehn mi fraitn. Di ert staat tu shayk, ahn Gaad spred panik monks di Filisteen dehn.”​—1 Samuel 14:15.

Fahn wehpaat dehn mi deh, Saal an ih soalja dehn mi wach az di Filisteen dehn panik ahn staat tu get owta kanchroal; dehn mi eevn staat tu ton gens wan anada! (1 Samuel 14:16, 20) Di Izrelait dehn mi tek korij an atak, maybi wid wepan weh dehn mi pik op fahn di ded Filisteen soalja dehn. Jehoava mi giv ih peepl wahn big vikchri pahn da day. Ahn hihn noh chaynj; hihn stay di saym now, jos laik eena dehndeh eksaitin dayz. If wee put fayt eena ahn jos laik Janatan an ih saidman, wi wahn neva ga eni reezn fi bee sari wi mek da chois.​—Malachi 3:6; Roamanz 10:11.

Da vikchri neva werk owt az gud fi Saal az how ih mi werk owt fi Janatan. Saal mi mek sohn seeryos mistayk. Hihn mi disobay Jehoava prafit an aafa op wahn sakrifais weh hihn neva bizniz fi aafa. Jehoava mi apoint Samwel, hoo da-mi wahn Leevait, fi bee ih prafit, ahn da Samwel mi sopoas tu aafa op di sakrifais. Den, wen Samwel reech, ih tel Saal dat bikaaz hihn mi disobay, fi hihn kingdom noh mi wahn laas lang. Den, bifoa Saal sen ih soalja dehn da waar, hihn mi put dehn anda wahn oat widowt tink bowt how dat mi wahn afek dehn. Ih seh: “Mek wahn kers kohn pahn eni man weh eet eni food bifoa eevnin kohn ahn bifoa Ai tek venjans pahn mi enimi dehn!”​—1 Samuel 13:10-​14; 14:24.

Weh Saal mi seh shoa dat ih mi-di chaynj fahn bad tu wers. Ih kud bee dat eevn doa ih mi yoostu bee wahn hombl, spirichwal man, ih selfish ambishan ahn praid mi-di groa. Aftaraal, Jehoava neva gi no koman fi mek di soalja dehn noh eet; dat neva mek no sens. Ahn den tink bowt weh Saal mi seh: “bifoa Ai tek venjans pahn mai enimi dehn.” Dat song laik Saal onli mi-di tink bowt ihself, noh chroo? Saal mi ferget dat Jehoava jostis da weh impoatant, noh fi hihn oan dizaiya fi venjans, gloari, er vikchri.

Janatan neva noa bowt di oat weh ih pa mi mek. Taiyad owt fahn aala di faitin, ih gaahn dip ih rad eena wahn beez nes ahn tays som a di honi weh kom owt. Rait away ih feel ih schrent kohn bak. Den wan a ih soalja dehn tel ahn dat ih pa mi put dehn anda wahn oat noh fi eet notn. Janatan seh: “Mai pa bring lata chrobl pahn di lan. Luk how mi aiy dehn lait op bikaaz Ah tays dis lee bit a honi. Humoch beta ih wuda mi bee tudeh if di peepl mi free fi eet fahn weh dehn tek fahn dehn enimi dehn! Den di vikchri oava di Filisteen dehn wuda mi bee eevn grayta.” (1 Samuel 14:25-30) Weh Janatan mi seh da chroo. Hihn da-mi wahn laayal son, bot ih laayalti neva blain. Hihn neva jos gaahn lang wid evriting weh ih pa mi seh er du widowt tink. Ahn bikaaz a dat di peepl mi rispek ahn.

Wen Saal mi fain owt dat Janatan mi eet, ih stilyet neva rekonaiz dat di koman weh ih mi giv mi foolish. Insted, hihn akchwali mi bileev dat dehn shuda mi kil ih oan son! Janatan neva aagyu er bayg fi mersi. Noatis how hihn mi ansa. Hihn put evribadi els heda ihself ahn seh: “Si mi ya! Ah redi fi ded!” Bot, di Izrelait dehn taak op far ahn: “Janatan da di wan weh gi Izrel dis grayt vikchri. Ahn now wi sopoas tu kil ahn? Noh man, dat noh mek no sens! Az shoar az Jehoava di liv, nat eevn wan hyaa aafa ih hed shuda jrap tu di grong, kaa da Gaad mi help ahn fi du weh ih du tudeh.” How da sichuwayshan mi werk owt? Saal mi giv een ahn lisn tu gud sens. Di Baibl seh: “Ahn soh di peepl mi reskyu Janatan, an ih neva ded.”​—1 Samuel 14:43-​45.

Janatan mi mek wahn gud repyutayshan fi ihself bikaaz ih neva selfish, insted ih mi brayv an ih da-mi wahn haad werkin man. Wen hihn mi eena daynja, ih repyutayshan mi sayv ahn. Wee shuda tek di taim fi tink bowt weh wi di du day bai day, ahn weh kaina naym, er repyutayshan, wi di mek fi wiself. Di Baibl tel wi dat wahn gud naym veri preshos. (Ecclesiastes 7:1) If wi fala Janatan egzampl ahn tek kyaa fi mek wahn gud naym wid Jehoava, den fi wee repyutayshan wahn bee wahn chrezha.

Eevn wid aala Saal mistayk, Janatan mi stay laayal ahn kip di fait saida ih pa aal chroo di yaaz. Wi ku onli imajin how bad hihn mosi mi feel wen ih si ih pa di shoa wahn prowd spirit ahn disobay Jehoava moa ahn moa. Wahn daaknis mi-di groa eena ih pa haat, ahn Janatan kudn du notn fi stap it.

Di prablem mi get owta han wen Jehoava mi asain Saal fi goh da waar gens di Amalekait dehn. Dehndeh peepl mi soh wikid dat fahn bak eena Moaziz taim Jehoava mi prafesai dat di hoal nayshan wuda geh dischrai. (Exodus 17:14) Jehoava mi tel Saal fi dischrai aala dehn animal dehn ahn fi kil dehn king, Aygag. Saal mi win di waar, ahn Janatan praabli mi deh rait deh di fait wid korij anda ih pa koman. Bot Saal mi disobay Jehoava. Ih neva kil Aygag, ih neva dischrai aala dehn richiz, an ih neva dischrai aala dehn animal dehn. Di prafit Samwel mi tel Saal wat da-mi Jehoava fainal jojment: “Bikaaz yoo rijek di werd a Jehoava, hihn rijek yoo az king.”​—1 Samuel 15:​2, 3, 9, 10, 23.

Noh tu lang afta dat, Jehoava tek weh ih hoali spirit fahn Saal. Widowt Jehoava lovin sopoat, Saal staat tu geh moodi, ih tempa gaan owta kanchroal, an ih staat tu geh frayda. Da mi laik if wahn bad spirit fahn Gaad mi tek di plays a di gud wan. (1 Samuel 16:14; 18:10-​12) Jos imajin how poa Janatan mosi mi feel fi si ih pa, weh yoostu bee soch a gud man, chaynj soh moch fi di wers! Stilyet, Janatan neva brok ih laayalti tu Jehoava. Hihn mi sopoat ih pa az bes az ih kud. Sohntaim ih mi eevn taak tu ahn schrayt op bowt weh mi-di goh aan, bot ih mi kip ih foakos pahn Jehoava, ih Gaad ahn Faada weh neva chaynj.​—1 Samuel 19:​4, 5.

Yoo eva wach sombadi weh yu lov, maybi eevn wahn kloas famili memba, chaynj fi di wers? Dat ku reeli hert yu haat. Janatan egzampl rimain wi a weh di saamis mi rait laytaraan: “Eevn if mi oan pa ahn ma abandan mi, Jehoava ihself wahn tek mi een.” (Psalm 27:10) Jehoava laayal. Hihn wahn tek yoo een tu, ahn hihn da di bes Pa yu kuda eva gat, noh mata weh enibadi els du fi disapoint yu er let yu dong.

Janatan praabli mi laan dat Jehoava mi wahn tek weh di krong fahn Saal. Weh Janatan mi du? Hihn mi eva wanda weh kaina king hihn kuda mi bee? Hihn mi eva hoap dat ih kuda mi fiks som a ih pa mistayk dehn, er set wahn beta egzampl az wahn laayal an obeedyant king? Wi noh noa how ih mi feel eena ih haat. Aal wee noa da dis: if ih mi hoap fi eniting laik dat, da hoap kudn kohn chroo. Dat meenz dat Jehoava mi abandan da faytful man? Noh man, hihn mi yooz Janatan fi set wan a di bes egzampl a laayal frenship weh wi ku fain eena di hoal Baibl! Wahn nada aatikl bowt Janatan wahn taak bowt da frenship.