Yu Tink Saiyens ahn di Baibl Gree?
Weh di Baibl seh?
Yes, bikaaz eevn doa di Baibl da noh wahn saiyens buk, wen ih kohn tu tingz weh ga fi du wid saiyens, di Baibl karek. Di Baibl gat een saiyentifik faks weh veri difrent fahn weh moas peepl bak den mi bileev, ahn notn eena di Baibl kanchradik saiyens. Mek wi luk pahn sohn egzampl.
Di Baibl ahn saiyens agree dat di yoonivers ga wahn biginin. (Genesis 1:1) Pahn di ada han, wahn lata peepl bak den mi bileev dat nobadi mek di yoonivers bot dat tingz weh mi don egzis jos aaganaiz dehnself intu weh wee noa az di yoonivers. Di Babiloanyan dehn mi bileev dat sohn gaad kom owta too oashan ahn gi bert tu di yoonivers. Sohn ada peepl mi bileev dat di yoonivers kom owta wahn big big eg.
Di Baibl ahn saiyens agree dat di yoonivers kanchroal bai nachral laaz, noh bai wahn lata gaad weh jos du weh dehn waahn. (Job 38:33; Jeremiah 33:25) Bot bak den, di stoari dehn weh peepl mi bileev teech dat lata gaad deh, dat dehn noh ga no mersi, ahn dat wee jos haftu aksep di way dehn ron tingz.
Di Baibl ahn saiyens agree dat di planet ert di heng pahn notn eena spays. (Job 26:7) Pahn di ada han, peepl bak den mi bileev dat di ert flat ahn dat wahn jaiyant er wahn animal, laik wahn bofalo er wahn tertl, di hoal it op.
Di Baibl ahn saiyens agree dat waata weh ivaporayt fahn di see er layk dehn en op bak eena di riva, krik, ahn spring dehn wen rayn, snoa, er haylstoan jrap. (Job 36:27, 28; Ecclesiastes 1:7; Isaiah 55:10; Amos 9:6) Pahn di ada han, di Greek peepl mi bileev dat wahn riva floa bikaaz waata fahn di see goh andagrong ahn den kom op bak eena di riva, ahn peepl mi kantinyu fi bileev dis til lee bit les dan 300 yaaz agoa.
Di Baibl ahn saiyens agree dat di mongtin dehn mi yoostu deh anda waata, ahn dat dehn ku raiz op er faal dong. (Psalm 104:6, 8) Bak den doh, ada peepl mi bileev dat di gaad dehn mi mek di mongtin dehn.
Di Baibl ahn saiyens agree dat gud persnal habits help yu fi ga gud helt. Di Laa weh Gaad gi di nayshan a Izrel mi ga roolz pahn how wahn persn fi kleen dehnself afta dehn toch wahn ded badi, how fi kwaranteen sombadi weh ga wahn dizeez weh ku spred, ahn how fi geh rid a hyooman ways eena wahn sayf way. (Leviticus 11:28; 13:1-5; Deuteronomy 23:13) Bot di Eejipshan dehn bak den yoostu mek wahn medisn weh gat een hyooman stool fi put pahn wahn kot er ada injri fi heel it.
Di Baibl gat een tingz weh kanchradik saiyens?
No, noh reeli. If wi luk pahn weh di Baibl seh ahn kompyaa it wid saiyens, dehn noh kanchradik wan anada. Dehnya da sohn egzampl:
Rang bileef: Di Baibl seh dat Gaad kriyayt di yoonivers eena jos siks 24-owa dayz.
Chek di faks: Di Baibl seh dat Gaad kriyayt di yoonivers eena di paas, bot ih noh reeli seh wen ih mi staat. (Genesis 1:1) Aalso, wen Genesis chapta 1 taak bowt di siks “dayz,” di werd ih yooz rifaa tu wahn lent a taim eena hischri, bot ih ku bee eni lent a taim; da noh wahn 24-owa day. Pahn tap a dat, eevn doa ih rifaa tu siks “dayz,” ih aalso kaal dehndeh siks dayz wan “day.”—Genesis 2:4.
Rang bileef: Di Baibl seh dat Gaad mek di plaant dehn bifoa di son, ahn dat noh pasabl kaaz plaants need di son fi servaiv.—Genesis 1:11, 16.
Chek di faks: Di Baibl shoa dat evriting eena “di hevnz” mek fahn di biginin, inkloodin di son. (Genesis 1:1) Soh lait fahn di son wuda mi reech di ert fahn di veri fers “day,” er lent a taim, weh Gaad yooz fi staat kriyayt. Den az di skai rong di ert mi geh moa ahn moa klyaa, bai di terd “day” a kriyayshan, di sonlait wuda mi bee schrang inof fi mek plaants ku groa. (Genesis 1:3-5, 12, 13) Den, laytaraan eena kriyayshan, wahn persn wuda mi bee aybl fi si di son klyaa klyaa fahn dong ya pahn di ert.—Genesis 1:16.
Rang bileef: Di Baibl seh dat di son goh rong di ert insteda seh dat di ert goh rong di son.
Chek di faks: Ecclesiastes 1:5 seh: “Di son raiz, ahn di son set; den ih hori goh bak tu wehpaa ih wahn raiz op agen.” Bot dis onli di seh how ih luk fahn dong ya pahn ert, ih noh di teech wahn saiyentifik fak. An eevn tudeh day wee stil seh di saym ting. Wi yooz werd laik “sonraiz” ahn “sonset,” eevn doa wee noa dat da di ert goh rong di son.
Rang bileef: Di Baibl seh dat di ert flat.
Chek di faks: Wen di Baibl seh “aal oava di ert” er tu di en a di ert, ih noh di seh dat di ert noh rong. (Aks 1:8) Saym way, wen di Baibl seh tingz laik “di foa kaana a di ert,” ih jos meen aal oava di ert, ih noh di seh di ert skwyaa er flat. Wi stil yooz werdz laik dat tudeh day, eevn doa wi noa di ert rong.—Isaiah 11:12; Look 13:29.
Rang bileef: Di Baibl seh dat di distans rong di ert da chree taimz di wit a di ert. Bot saiyens seh dat da 3.1416 taimz.
Chek di faks: Di mezhament a “di See weh mek owta kyaas metal” weh 1 Kings 7:23 ahn 2 Chronicles 4:2 taak bowt tel wi dat ih mi mezha 10 kyoobits kraas di wit, ahn dat “wahn mezharin lain 30 kyoobits lang kuda mi gaahn rong it.” Bot ih pasabl di persn weh rait it jos mi-di rong aaf di mezhament moa er les. Ih aalso pasabl dat wan a di mezhament mi tek eensaida di baysn, ahn di ada wan pahn di owtsaid. Soh wi kyaahn seh dat di Baibl mi-di mek wahn saiyentifik rool.