CHAPTA 20
Di Gud Nyooz “Kip Aan Di Groa” Eevn Chroo Persikyooshan
Di way how Apolos ahn Paal mi help peepl fi hyaa di gud nyooz
Dis chapta bays pahn Aks 18:23–19:41
1, 2. (a) Weh kaina daynja Paal an ih frenz mi fays da Efisos? (b) Weh wi wahn taak bowt eena dis chapta?
WAHN big oal komoashan di hapm da Efisos. Di peepl di ron eena di schreet di hala ahn showt. Dehn beks bad, ahn tingz di luk fi get owta kanchroal! Di krowd a beks peepl di geh biga ahn biga. Som a dehn eevn grab Paal ahn too a di man dehn weh mi deh wid ahn, an jreg dehn lang wid dehn. Den di peepl ron eena di tayta weh ku hoal mosi bowt 25,000 peepl. Di peepl noh reeli noa weh di hapm, dehn jos noa dat ih ga sohnting fi du wid di templ a dehn preshos gaadis Artimis. Soh dehn staat showt oava an oava: “Artimis a di Ifeezhanz powaful!”—Aks 19:34.
2 Agen wi si how Saytan yooz wahn groop a beks peepl fi chrai stap peepl fahn hyaa di gud nyooz. Saytan noh onli yooz vailens fi chrai stap di preechin werk, bot hihn ga ada chriks weh ih yooz tu. Wi wahn si how ih yooz dehn saym chriks fi chrai stap di preechin werk ahn fi chrai dischrai di yooniti a di Kristyan kangrigayshan eena di fers senchri. Pahn tap a dat, wi wahn si how notn weh Saytan mi du kuda mi werk. Insteda dat, “di werd a Jehoava mi kip aan di groa, bikaaz a fi hihn powa.” (Aks 19:20) Bot wai di werk weh dehndeh Kristyanz mi du mi kantinyu fi groa? Fi di saym reezn fi wee werk kantinyu fi groa tudeh. Dis onli pasabl bikaaz a Jehoava help. Bot jos laik dehn Kristyanz bak den, wee need fi werk haad fi du wi paat. Onli wid Jehoava help wi wahn ku divelop kwalitiz weh wahn help wi fi ga sokses eena di minischri. Bot fers, mek wi luk pahn Apolos egzampl.
“Ih Kuda Mi Eksplayn di Skripchaz Gud” (Aks 18:24-28)
3, 4. Weh Akwila ahn Prisila mi noatis bowt Apolos, ahn how dehn mi help ahn?
3 Az Paal mi-di chravl da Efisos fi ih terd mishineri chrip, wahn Joo weh naym Apolos reech da Efisos. Hihn da-mi fahn di faymos siti a Alegzanjriya, weh deh eena Eejip. Hihn mi ga lata gud kwalitiz. Fi wan ting, hihn da-mi wahn gud speeka, an “ih kuda mi eksplayn di Skripchaz gud.” Pahn tap a dat, “di spirit mi help ahn fi bee eega bowt di tingz weh ih mi-di taak bowt.” Bikaaz hihn mi ful op wid zeel ahn korij, ih kuda mi stan op ahn taak tu di Jooz eena di sinagag.—Aks 18:24, 25.
4 Akwila ahn Prisila mi hyaa Apolos taak. Fi shoar dehn mi hapi fi hyaa dat “weh ih mi-di teech bowt Jeezas da-mi di chroot.” Eevn doa fi hihn teechin bowt Jeezas mi karek, Akwila ahn Prisila mi si dat Apolos mi onli “noa bowt di baptizm weh Jan yoostu preech bowt.” Akwila ahn Prisila da-mi hombl peepl weh mi mek tent fi wahn livin, an Apolos da-mi wahn gud speeka ahn wahn ejukaytid persn. Bot stilyet, dehn neva frayd fi “kehr ahn wan said an eksplayn di res a di chroot bowt di way a Gaad weh ih neva noa.” (Aks 18:25, 26) How hihn mi wahn riyak? Wel, weh hihn mi du afta dat mi shoa dat hihn da-mi wahn hombl persn. Ahn dat da wan a di moas impoatant kwaliti weh wahn Kristyan need.
5, 6. Weh aal Apolos mi du bikaaz ih mi hombl, ahn how wi ku kapi fi hihn egzampl?
5 Apolos mi geh fi bee wahn beta servant a Jehoava bikaaz hihn mi aksep help fahn Akwila ahn Prisila. Laytaraan, wen hihn chravl da Akaya, hihn kuda mi “reeli inkorij” di bradaz ahn sistaz deh. Pahn tap a dat, hihn mi gi wahn gud witnis tu di Jooz eena da ayrya hoo neva waahn bileev dat Jeezas da-mi di Mesaiya. Di apasl Look tel wi: “Apolos mi mek op ih main fi proov eena poblik dat di Jooz mi rang, an ih mi shoa dehn fahn di Skripchaz dat Jeezas da di Krais.” (Aks 18:27, 28) Fi shoar Apolos da-mi wahn blesin tu Gaad peepl! Ahn hihn mi help wahn lata peepl fi hyaa “di werd a Jehoava.” Weh wi ku laan fahn Apolos egzampl?
6 Az Kristyanz, wi need fi bee hombl. Aala wi ga difrent tingz weh wi gud pan—weda dehn kohn nachral tu wi, weda da tingz weh wi ga ekspeeryens eena, er tingz weh wi laan oava di yaaz. Bot ih noh mata weh aal wi gud pan, wi stil need fi bee hombl fi mek Jehoava yooz wi. Bikaaz if wi noh hombl, dehn sayhn tingz weh wi gud pan ku mek wi bee prowd. (1 Kor. 4:7; Jay. 4:6) If wi reeli hombl, wi wahn chrai wi bes fi si adaz az moa impoatant. (Fil. 2:3) Wi noh wahn geh beks wen dehn karek wi, ahn wi noh wahn rifyooz fi laan fahn ada peepl. Ahn wen wi si dat weh wi tink noh goh lang wid weh di aaganaizayshan di dairek wi fi du, wi noh wahn bee prowd an insis dat fi wee way karek. Soh az lang az wi stay hombl, Jehoava ahn Jeezas wahn ku yooz wi.—Look 1:51, 52.
7. Weh egzampl Paal an Apolos set fi wi?
7 Yoo ku imajin how hapi Saytan mi wahn bee if di kangrigayshan eena di fers senchri mi brok op? If Apolos ahn Paal mi staat tu kompeet wid eech ada dat wuda mi onli mek Saytan hapi. Ahn dehn bradaz da-mi too amayzin teechaz, soh ih kuda mi bee eezi fi mek dat hapm bikaaz da Korint som a di Kristyanz don mi-di seh, “Ai di fala Paal,” an adaz mi-di seh, “Ai di fala Apolos.” Bot yoo tink Paal an Apolos mi waahn mek di bradaz ahn sistaz tek saidz? Af koars nat! Paal an Apolos mi hombl, ahn Paal mi apreeshiayt aal weh Apolos du eena di minischri, an ih mi eevn giv ahn moa asainment. An Apolos mi hapi fi fala di dairekshan weh Paal mi giv ahn. (1 Kor. 1:10-12; 3:6, 9; Taitos 3:12, 13) Dehn set wahn gud egzampl fi mek wee fala tudeh, noh chroo?
Hihn “Chrai Kanvins Dehn Bowt di Kingdom a Gaad” (Aks 18:23; 19:1-10)
8. Wich rowt Paal mi tek fi gaahn bak da Efisos, ahn wai hihn mi du dat?
8 Paal mi pramis di bradaz ahn sistaz dat ih mi gwehn bak da Efisos, ahn dat da egzakli weh ih mi du. a (Aks 18:20, 21) Ahn noatis wich rowt hihn mi gaan; ih neva tek no shaatkot. Insteda gaahn chroo Selooshya pahn boat, weh mi wahn shaata, Paal mi “chravl bai road” til ih reech Efisos. (Aks 19:1) Ih luk laik pahn da chrip, Paal mi chravl bowt wan towzn mailz. Bot wai hihn mi chooz fi waak aal dehn mailz? Bikaaz fi hihn goal da-mi fi “schrentn di disaipl dehn” lang di way tu Efisos. (Aks 18:23) Jos laik Paal laas too mishineri chrip, dis terd wan mi wahn kohn wid lata chalenjiz. Bot ih mi wahn wert it. Tudeh, serkit oavaseeyaz ahn dehn waif ga di saym atichood laik Paal. Dehn wilin fi mek sakrifais owta lov fi di bradaz ahn sistaz. Ahn wi tankful fi dat wahn lat, noh chroo?
9. Wai wahn groop a bradaz mi haftu geh baptaiz agen, ahn weh wi ku laan fahn dehn?
9 Wen Paal get da Efisos, hihn meet bowt 12 disaipl a Jan di Baptis. Dehn mi geh baptaiz anda wahn araynjment weh mi don en. Pahn tap a dat, ih luk laik dehn neva noa notn er lee bit bowt di hoali spirit. Soh Paal eksplayn tu dehn aal weh dehn neva noa, ahn jos laik Apolos, dehnya disaiplz mi hombl ahn wilin fi laan. Afta dat, dehn geh baptaiz eena Jeezas naym, ahn dehn geh di hoali spirit ahn som a dehn mi ku eevn du sohn miraklz. Soh ih klayr dat wen wi wilin fi aksep dairekshan fahn Jehoava aaganaizayshan, ih wahn bring lata blesinz.—Aks 19:1-7.
10. Wai Paal mi gaahn preech da di haal da Tiranos skool, ahn how wi ku kapi fi hihn egzampl wen wi goh preech?
10 Mek wi si weh hapm neks. Paal preech wid korij da di sinagag fi hoal a chree monts. Hihn mi-di ‘chrai kanvins di peepl deh bowt di Kingdom a Gaad,ʼ bot dehn neva waahn hyaa non a weh hihn ga fi seh. Dehn eevn staat tu persikyoot ahn. Soh insteda ways taim di taak tu peepl weh “seh wikid tingz bowt Di Way,” Paal pik op ihself ahn gaahn preech da di haal da Tiranos skool. (Aks 19:8, 9) Dehn wan weh mi waahn laan moa bowt di Kingdom a Gaad mi haftu fala Paal ahn goh da di haal da Tiranos skool tu. Jos laik Paal, if wi si di persn weh wi taak tu noh inchrestid eena di mesij er ih onli waahn kwaaril wid wi, ih wuda gud if wi stap di kanvasayshan rait deh. Dehn stil ga lata hombl peepl weh need fi hyaa wi byootiful mesij!
11, 12. (a) How Paal mi proov dat hihn da wahn haad werka ahn dat ih mi wilin fi mek chaynjiz? (b) How Jehoava Witnisiz tudeh shoa dat dehn werk haad ahn wilin fi mek chaynjiz eena fi dehn minischri?
11 Paal mi praabli preech da di haal da Tiranos skool fahn 11 da maanin til 4 eena di aftanoon. (Reed di stodi noat fi Aks 19:9, nwtsty-E.) Rong dehndeh owaz ih mi kwaiyet, ahn da mi di hatis paat a di day. Bot dat da-mi di taim fi mek peepl eet dehn food ahn res op. Jos tink, if Paal mi fala da schrik skejul fi too hoal yaaz, hihn wuda en op di preech fi moa dan 3,000 owaz. b Rait ya wi si wahn nada reezn wai Gaad werd mi kip aan di groa. Paal mi werk haad an ih mi wilin fi chaynj op ih skejul fi help peepl eena ih teritori. Weh mi hapm bikaaz a dat? “Aala di peepl, Jooz ahn Greeks, weh mi liv eena di dischrik a Aysha mi geh fi hyaa di werd a di Laad.” (Aks 19:10) Paal mi gi wahn gud gud witnis fi chroo!
Wee preech tu peepl weneva an eniway wehpaat wi ku fain dehn
12 Jehoava peepl da jos laik Paal. Tudeh, wee werk haad ahn wee wilin fi chaynj op wi skejul soh dat wi ku fain peepl weneva an eniway wehpaat wi ku fain dehn. Wi preech tu dehn pahn di schreet, da di maakit, ahn sohn ada bizi ayrya. Wi mait eevn kaal dehn ahn rait letaz fi preech tu dehn. Ahn wen wi goh fahn hows tu hows, wi chrai goh wen wi noa dat peepl wahn deh hoam.
“Di Werd a Jehoava Mi Kip Aan Di Groa” Eevn Doa Deemonz Chrai Stap It (Aks 19:11-22)
13, 14. (a) Weh Jehoava mi help Paal fi du? (b) Weh mistayk Seeva son dehn mi mek, ahn tudeh how faals Kristyanz mek di saym mistayk?
13 Neks, di buk a Aks tel wi dat Jehoava mi help Paal fi “du sohn powaful werks.” Peepl mi geh di klaat an aypran dehn weh Paal mi yooz ahn kehr dehn fi heel sik peepl ahn fi eevn tek owt deemonz. c (Aks 19:11, 12) Eevn doa dehnya amayzin tingz mi-di hapm, sohn peepl stil neva hapi bowt it.
14 Som a di “Jooz weh mi-di chravl rong di jraiv owt deemon” mi-di chrai fi kapi Paal miraklz. Som a dehndeh saym Jooz wuda eevn chrai jraiv owt deemonz eena Jeezas ahn Paal naym. Look tel wi bowt sevn son fi wahn Jooish cheef prees weh naym Seeva, weh mi-di chrai du dat. Ahn di deemon tel dehn: “Ai noa Jeezas an Ah noa Paal tu; bot da hoo unu?” Den di man weh mi ga di wikid spirit atak dehn laiyad set a man, jomp pahn dehn, ahn beet dehn op gud, soh dat dehn ron owta di hows haaf-naykid an aal brooz op. (Aks 19:13-16) Jehoava mi gi Paal lata powa, an ih mi playn fi si dat Jehoava neva gi no powa tu dehn man fahn faals rilijan. Tudeh, milyanz a peepl tink dat fi mek dehn pleez Gaad, dehn jos need fi kaal pahn Jeezas naym er seh dat dehn da “Kristyan.” Bot da kaina tinkin rang, kaaz Jeezas mi teech dat onli dehn wan weh du fi hihn Pa wil ga wahn reel hoap fi di fyoocha.—Mach. 7:21-23.
15. Wen ih komz tu spiritizm, how wi ku bee jos laik di Ifeezhanz?
15 Wahn lata di peepl fahn Efisos mi bileev eena majik. In fak, ih mi kaman fi mek dehn yooz spelz, tingz weh ga fi du wid deemonz, ahn majik buk. Bot afta weh hapm tu Seeva son dehn, peepl mi si dat dehn neva ga no kaina powa. Ahn dat mek dehn staat tu rispek Gaad, ton Kristyan, ahn stap praktis spiritizm. Soh now wahn lata di Ifeezhanz mi-di bring aala dehn majik buk tugeda fi bon dehn op fronta evribadi, eevn doa dehnya buk wuda mi kaas towznz a dalaz eena fi wee taim. d Dis da weh Look mi rait: “Soh di werd a Jehoava mi kip aan di groa, bikaaz a fi hihn powa.” (Aks 19:17-20) Jehoava ahn fi hihn laayal servant dehn mi ga vikchri oava faals rilijan ahn spiritizm! Dehn set wahn gud egzampl fi wee tudeh. If wee eva fain owt dat wi oan sohnting weh ga fi du wid spiritizm, wi waahn bee jos laik di Ifeezhanz ahn geh rid a it rait away. Wi waahn stay faar fahn dehndeh disgostin praktis, noh mata humoch ih kaas wi.
“Wahn Big Komoashan . . . Mi Staat Op” (Aks 19:23-41)
“Frenz, unu wel ahn noa dat wi mek lata moni fahn dis bizniz.”—Aks 19:25
16, 17. (a) Eksplayn how Dimeechriyos staat op di raiyat da Efisos. (b) How di Ifeezhanz mi shoa dat dehn mi rifyooz fi chaynj dehn bileef?
16 Neks, Look help wi si wahn nada wan a Saytan chriks wen ih mi rait dat “wahn big komoashan bowt Di Way mi staat op.” Hihn neva mi-di egzajarayt ataal. e (Aks 19:23) Wahn man weh naym Dimeechriyos, weh mi mek tingz owta silva, mi staat op dis big mes. Di fos ting weh hihn mi du da rimain di ada man dehn weh mi mek ahn sel aidolz dat dis da-mi how dehn mek fi dehn moni. An if peepl mi lisn tu Paal mesij ih mi wahn bad fi bizniz, bikaaz Kristyanz noh wership aidolz. Pahn tap a dat, Dimeechriyos mi noa dat fi hihn peepl mi prowd a dehn siti ahn dehn konchri. Soh if dehn mi lisn tu Paal, peepl neva mi wahn rispek fi dehn preshos gaad Artimis ahn fi shee templ nohmoh.—Aks 19:24-27.
17 Dimeechriyos mi geh egzakli weh ih mi waahnt, kaaz afta ih speech di ada man dehn weh mek tingz owta silva staat hala oava an oava, “Artimis a di Ifeezhanz powaful!” Jos laik weh wi mi si da di biginin a dis chapta, moa ahn moa peepl jain een ahn wahn raiyat brok owt. f Paal mi waahn goh eena di tayta ahn help kaam dong di sichuwayshan, bot di disaiplz dehn neva waahn mek ih put ihself eena moa daynja. Soh insted, wahn man weh naym Alegzanda gaahn fronta di krowd fi chrai taak tu dehn. Hihn mi reeli waahn help dehn andastan di difrens bitween Kristyanz ahn Jooz. Bot di peepl mi beks soh bad dat dehn neva eevn waahn lisn. Ahn wen dehn riyalaiz dat hihn da-mi wahn Joo, dehn staat hala eevn lowda oava an oava, “Artimis a di Ifeezhanz powaful!” Ahn dat gaan aan fi bowt too owaz. Sohn rilijos peepl da stil laik dat tudeh—dehn rifyooz fi chaynj dehn bileef eevn if dehn rang.—Aks 19:28-34.
18, 19. (a) How di myaa a di siti mi get di krowd fi kaam dong? (b) How sohn hai ofishalz protek Jehoava peepl, ahn wat da di reezn wai dehn mait gi wi da protekshan?
18 Fainali, di myaa a di siti kohn ahn kaam dong di krowd. Hihn da-mi wahn smaat man wid lata atariti, an ih pramis dehn dat di Kristyanz neva mi wahn du notn tu dehn templ ahn dehn gaad. Hihn mi mek dehn si dat Paal an ih frenz neva komit no kraim gens Artimis ahn fi shee templ. Ahn moroava, ih tel dehn dat if dehn ga eni ishu wid weh Paal an ih frenz dehn mi-di du, dehn mi ga wahn prapa way fi handl it. Ahn di moas impoatant ting weh hihn mi tel dehn da dat di raiyat mi ileegal. Ahn jos az faas az how dehn geh beks dat da how faas dehn kaam rait dong. An evribadi gaahn bak bowt dehn bizniz.—Aks 19:35-41.
19 Dis da neva di fos taim wahn sensabl persn weh ga atariti chrai help Jeezas falowaz, an ih neva mi wahn bee di laas taim needa. In fak, eena wahn vizhan, di apasl Jan mi si dat joorin dehnya laas dayz, di “ert,” weh reprizent sohn govament er hai ofishal, mi wahn swala op persikyooshan gens Jeezas falowaz. (Rev. 12:15, 16) Ahn wi si dat di hapm fi chroo. Wahn lata taimz, som a dehn joj protek di raits weh Jehoava Witnisiz gat fi preech bowt Gaad Kingdom ahn fi meet tugeda fi wership Jehoava. Ih ku bee dat wan reezn wai dehn du dis da bikaaz a fi wee gud kandok. Ahn sohnting simila mi hapm wid Paal. Bikaaz a fi hihn kandok, di ofishalz dehn mi rispek ahn, an mi wilin fi kip ahn sayf. (Aks 19:31) Soh jos laik Paal, wi waahn mek shoar dat wi aalwayz aanis ahn rispekful. Wi neva noa weh mait hapm sayka dat.
20. (a) How yoo feel bowt how Jehoava werd mi kip aan di groa bak den ahn tudeh? (b) Weh yu mek op yu main fi du?
20 Ih amayzin fi si how “di werd a Jehoava mi kip aan di groa” bak den, chroo? An ih onli mek wi hapi fi si di saym ting di hapm tudeh. Yoo ga di privilij fi help mek Jehoava werd groa. Yoo wilin fi du fi yoo paat, noh mata how smaal? If dat da di kays, laan fahn di egzamplz weh wi don diskos. Stay hombl, kip op wid Jehoava aaganaizayshan, kip aan di werk haad, ahn stay weh fahn spiritizm. Pahn tap a dat, wi waahn bee aanis ahn rispekful, soh dat wee ku gi wahn gud gud witnis bowt Gaad Kingdom.
a Reed di baks weh naym “ Efisos—di Kyapital a Aysha.”
b Paal mi rait ih fos leta tu di Korintyanz wail ih mi deh da Efisos.
c Ih pasabl dat di klaat dehn weh di Skripchaz di taak bowt da sohn klaat weh Paal mi tai rong ih hed soh dat swet noh get eena ih aiy. An ih ku bee dat ih mi wayr wahn aypran kaaz wen ih neva di preech, ih mi-di mek tent erli da maanin.—Aks 20:34, 35.
d Akaadn tu Look, aal tugeda dehnya buk mi wert 50,000 pees a silva. If hihn mi-di taak bowt di denayriyos, den fi geh da amonk a moni, wahn persn mi haftu werk 50,000 dayz, weh kom op tu bowt 137 yaaz, if ih mi-di werk sevn dayz a week.
e Peepl tink dat Paal mi-di rifaa tu disya sichuwayshan wen hihn mi rait dat “wi neva shoar if wi mi wahn servaiv.” (2 Kor. 1:8) Bot ih pasabl dat hihn mi-di rifaa tu wahn eevn moa daynjaros sichuwayshan. Wen hihn seh dat ih mi “fait wid wail bees da Efisos,” ih pasabl dat hihn mi-di taak bowt wahn taim wen hihn mi akchwali fait wail animalz eena wahn staydyom. Er ih ku bee dat ih mi-di rifaa tu persikyooshan weh ih mi-di fays. (1 Kor. 15:32) Eeda wan a dehn eksplanayshan ku bee pasabl.
f Dehndeh kaina groop er yoonyan mi ga lata powa. Fi egzampl, bowt wahn honjrid yaaz layta, wahn groop a baykaz mi kaaz wahn raiyat jos laik dat da Efisos.
