1-3. (a) Eksplayn weh mi hapm wen Yootikos mi ded. (b) Weh Paal mi du, ahn weh dis teech wi bowt Paal?

 NOW Paal deh da Chroawaz. Hihn di meet op wid lata bradaz ahn sistaz da wahn opstayz hows eena wahn room pahn di terd floa. Ahn hihn di taak tu dehn fi wahn lang taim, sins ih mi wahn bee di laas eevnin ih mi wahn deh wid dehn. Ahn now da midnait, an aala di lamp weh dehn mi-di bon mek di room geh hat, ahn dehn bayli mi-di geh eni fresh ayaa. Dehn mi ga dis yong man weh naym Yootikos weh mi-di sidong rait da wahn windo. Wail Paal mi-di taak, Yootikos jrap asleep ahn jrap rait owta di windo.

² Laik how Look da-mi wahn dakta, hihn da-mi praabli di fers wan weh mi ron dongstayz fi si if ih kuda mi help Yootikos. Bot dehn kudn du notn fi ahn, kaaz Yootikos mi don ded. (Aks 20:9) Wahn amayzin mirakl mi hapm. Paal mi chroa ihself pahn tap a ahn, an den ih mi tel di krowd: “Noh wori, noh wori! Kaam dong, ih noh ded.” Paal mi bring Yootikos bak tu laif!—Aks 20:10.

³ Da rezorekshan da-mi proof a di amayzin tingz weh Jehoava ku du chroo ih hoali spirit. Da neva Paal faalt dat Yootikos mi ded. Sins dis da-mi wahn speshal meetin, Paal neva waahn di bradaz ahn sistaz lef fahn deh wid wahn sad memri a weh mi hapm, an ih neva waahn stombl nobadi needa. Soh wen Paal mi rezorek Yootikos, hihn mi-di komfert an inkorij di bradaz ahn sistaz soh dat dehn ku kantinyu fi bee eega fi preech. Paal shoa klyaa-wan dat laif preshos tu hihn. Dat rimain wi a di werdz weh Paal mi seh: “Ai noh rispansabl fi enibadi weh noh geh salvayshan.” (Aks 20:26) Mek wi taak bowt how Paal egzampl ku help wi ga da saym kaina rispek fi laif.

 4. Weh Paal gaahn chroo wen ih mi deh da Efisos?

⁴ Eena di laas chapta, wi laan dat Paal mi gaahn chroo sohn skayri tingz da Efisos, ahn da neva no joak. Wen hihn mi-di preech deh, dat mi  kaaz di peepl fi geh beks bad. An aala di peepl weh mi mek aidol ahn sel dehn soh dat dehn ku wership Artimis mi staat wahn raiyat! Di akonk da Aks 20:1 tel wi: “Wen aala di komoashan kaam dong, Paal sen fi di disaipl dehn, an afta ih inkorij dehn ahn tel dehn gudbai, ih lef fi goh da Masidoanya.”

5, 6. (a) How lang Paal mi stay da Masidoanya, ahn weh ih mi du fi di bradaz deh? (b) How Paal mi feel bowt ih bradaz ahn sistaz?

⁵ Pan ih way da Masidoanya, Paal mi stap da di haaba da Chroawaz an ih mi stay deh fi wahn lee wail. Hihn mi-di ekspek fi meet op wid Taitos rait deh. (2 Kor. 2:12, 13) Bot sins Taitos neva reech Chroawaz, Paal mi gaahn hed da Masidoanya, an ih mi praabli stay deh fi bowt wan yaa di “gi wahn lata inkorijment tu di disaipl dehn weh mi dehdeh.” a (Aks 20:2) Fainali, Taitos mi meet op wid Paal da Masidoanya, an ih kuda mi tel ahn how hapi di bradaz mi hapi fi di fers leta weh ih mi sen. (2 Kor. 7:5-7) Sayka dat, Paal mi rait dehn wahn sekant leta. Tudeh, wi noa da leta az 2 Korintyanz.

⁶ Look tel wi dat wen Paal mi gaahn da Efisos ahn Masidoanya, ih mi reeli inkorij di bradaz deh. Dis mi shoa humoch Paal mi lov ih bradaz  ahn sistaz, an ih mi si dehn az ih fren! Paal da neva laik di Farisee dehn weh mi tink dat dehn mi beta dan adaz. Insted, hihn mi hapi fi serv Gaad wid dehnya bradaz ahn sistaz. (Jan 7:47-49; 1 Kor. 3:9) An eevn wen hihn mi haftu gi dehn sohn schrang kongsl, hihn neva goh aan laik ih mi beta dan ih bradaz ahn sistaz.—2 Kor. 2:4.

 7. How di eldaz ku kapi Paal egzampl tudeh?

⁷ Tudeh, eldaz eena di kangrigayshan ahn serkit oavaseeyaz chrai haad fi kapi Paal egzampl. Eevn wen dehn di gi sohnbadi schrang kongsl, fi dehn goal da fi schrentn di persn weh need help. Soh dehn chrai andastan how di brada er sista feel an inkorij dehn insteda bee haad pan dehn. Wan serkit oavaseeya weh serv fi wahn gud wail seh dis: “Lata wi bradaz waahn du tingz di karek way, bot lata taimz dehn goh chroo tingz eena laif weh mek dehn feel foschraytid, feel frayd, ahn feel laik dehn noh noa weh fi du.” Eldaz ku reeli schrentn di bradaz ahn sistaz weh feel da way.—Heeb. 12:12, 13.

8, 9. (a) Weh mi chaynj Paal plan fi goh da Siriya? (b) Wai di Jooz mi hayt Paal?

⁸ Fahn Masidoanya, Paal mi gaahn da Korint, an ih mi stay deh fi chree monts. b Hihn mi ga planz fi goh da Senkriya, den fahn deh ih mi wahn get aan pahn wahn boat fi goh da Siriya. Ahn fahn deh, ih mi gwehn da Jeroosalem. Hihn mi onli eksaitid fi reech Jeroosalem, kaaz ih mi wahn geh fi diliva di kanchribyooshan tu di poa bradaz rait deh. c (Aks 24:17; Roam. 15:25, 26) Bot sohnting mi gaahn rang weh mi mek Paal en op di chaynj ih planz. Wai ih mi du dat? Di akonk da Aks 20:3 shoa wi dat hihn fain owt dat “di Jooz mi-di mek planz fi kil ahn.”

⁹ Di Jooz mi hayt Paal soh moch kaaz dehn mi si ahn az wahn apastayt. Ahn lee wail bifoa dat, wail Paal mi-di preech da Korint, Krispos di hed aafisa a di sinagag mi ton Kristyan. (Aks 18:7, 8; 1 Kor. 1:14) Wahn nada taim, di Jooz mi gaahn da Korint fi si Galyo, hoo da-mi di govna a Akaya. Dehn tel ahn dat Paal mi-di brok di laa, bot Galyo neva bileev weh dehn mi-di seh bowt Paal, soh dis mi mek di Jooz geh moa beks. (Aks 18:12-17) Di Jooz da Korint mi praabli ga wahn feelin dat Paal mi gwehn goh kech di boat fi goh da Senkriya, soh dehn mi mek wahn plan fi laywayt ahn da Senkriya fi kil ahn. Mek wi si weh Paal mi du.

10. Jos bikaaz Paal neva gaahn da Senkriya, yu tink dat meenz dat hihn mi frayd? Pleez eksplayn yu ansa.

¹⁰ Fi protek ihself ahn di kanchribyooshan weh ih mi-di kehr fi di bradaz, Paal mi disaid fi goh bak chroo Masidoanya insteda goh da  Senkriya. Bot jos bikaaz Paal mi-di chravl pahn lan neva meenz dat ih neva mi wahn ga chalenjiz. Bikaaz bak den, dehn mi ga teef weh mi-di haid langsaid di road, an eevn di hotel dehn neva sayf. Stilyet, Paal mi disaid fi goh da Senkriya dis way kaaz ih mi wahn bee sayfa. Bot at lees Paal neva mi-di chravl bai ihself. Hihn mi ga ih frenz weh mi-di chravl lang wid ahn, hoo da-mi Aristarkos, Gayos, Sekundos, Sopater, Timoti, Chrofimos, ahn Tikikos.—Aks 20:3, 4.

11. Weh wi ku du fi protek wiself tudeh, ahn weh egzampl Jeezas mi lef fi wi?

¹¹ Jos laik Paal, Jehoava servants du aal dehn kud fi protek dehnself wail dehn di preech. An eena sohn ayrya, nobadi preech bai dehnself. Insted, dehn preech eena groop er wid wahn neks brada er sista. Bot az Jehoava servants, wi noa dat wi kyaahn ron weh fahn persikyooshan. (Jan 15:20; 2 Tim. 3:12) Stilyet, wi chrai bee az kyaaful wail wi di preech. Mek wi luk pahn Jeezas egzampl. Wan taim da Jeroosalem, Jeezas enimiz mi staat pik op sohn stoan fi stoan ahn, “bot Jeezas haid fahn dehn ahn lef di templ.” (Jan 8:59) Wahn neks taim, afta di Jooz mi-di chrai kil ahn, “Jeezas neva waak rong monks di Jooz eena poblik nohmoh. Soh ih mi lef fahn deh ahn gaahn tu di wildanes.” (Jan 11:54) Soh wi laan dat Jeezas mi du aal weh ih kuda mi du fi protek ihself soh dat ih du weh ih Pa aks ahn fi du. Ahn Kristyanz tudeh di du di saym ting.—Mach. 10:16.

12, 13. (a) How di kangrigayshan mi feel wen Paal rezorek Yootikos? (b) Weh Baibl hoap gi wi komfert tudeh?

¹² Paal an ih frenz dehn mi chravl chroo Masidoanya tugeda ahn dehn mi en op di goh separayt wayz. Bot den di groop mi meet op bak tugeda. d Ahn wi noa dis kaaz di akonk tel wi dat “eena faiv dayz [dehn] meet op . . . da Chroawaz.” e (Aks 20:6) Ahn da rait da Chroawaz Paal rezorek Yootikos, jos laik how wi mi diskos eena di biginin a dis chapta. Yu ku imajin how di bradaz mosi mi feel wen dehn mi si dehn fren Yootikos mi kohn bak tu laif? Di akonk tel wi dat “dehn mi onli hapi.”—Aks 20:12.

¹³ Da chroo, dehnya kaina miraklz noh hapm tudeh. Stilyet, aala wi ga famili ahn frenz weh don ded. Bot wi “onli hapi” fi noa dat di Baibl tel wi dat dehn ku kohn bak tu laif! (Jan 5:28, 29) Tink bowt dis: Bikaaz Yootikos neva perfek, hihn mi en op di ded agen. (Roam. 6:23) Bot wi ku bee shoar dat dehn wan weh kohn bak tu laif eena di nyoo werl wahn ga di hoap fi liv fareva! Pahn tap a dat, dehn wan weh geh rayz op bak tu laif fi rool wid Jeezas da hevn wahn liv fareva tu; dehn wahn kyaahn ded.  (1 Kor. 15:51-53) Soh if wi da anointid er fahn di “ada sheep,” wi hapi fi da hoap.—Jan 10:16.

14. Weh Paal mi tel di eldaz fahn Efisos wen ih mi meet dehn da Maileetos?

¹⁴ Paal an ih frenz dehn mi chravl fahn Chroawaz tu Asos, den tu Mitileena, Keeyos, Saymos, ahn Maileetos. Paal mi-di chrai fi reech da Jeroosalem fi di Festival a Pentikaas. Ahn bikaaz dehn mi-di hori, ih mi get aan pahn wahn ship weh neva stap da Efisos pan ih way bak. Sins Paal mi waahn taak tu di eldaz fahn Efisos, ih mi aks dehn fi meet ahn da Maileetos. (Aks 20:13-17) Wen dehn get deh, ih tel dehn: “Unu noa how Ah yoostu chreet unu fahn di fers day wen Ah mi kohn da Aysha. Ah mi-di slayv fi di Laad eena wahn hombl way ahn bikaaz di Jooz mek sohn eevl plan gens mi, Ah gaahn chroo lata sofarin ahn shed lata tyaaz. Unu aalso noa dat Ah neva hoal bak fahn tel unu di tingz weh gud fi unu. An Ah neva frayd fi teech unu eena poblik ahn fi preech fahn hows tu hows. Bot Ah mi eksplayn gud tu di Jooz ahn tu di Greek dehn dat dehn need fi ripent, wership Gaad, ahn ga fayt eena wi Laad Jeezas.”—Aks 20:18-21.

15. Weh da sohn benifits weh wi geh wen wi preech fahn hows tu hows?

 ¹⁵ Tudeh, wi ga difrent wayz how wi preech. Jos laik Paal, wi werk haad fi fain peepl noh mata wehpaat dehn deh laik da bos stap, shap, maakit, er eevn pahn di schreet. Eevn doa wi ga dehnya difrent wayz wi preech, di mayn way wi preech da fahn hows tu hows. Di reezn wai da bikaaz evribadi ku geh wahn chaans fi hyaa di Kingdom mesij az moch az pasabl, ahn dat da proof dat Jehoava chreet evribadi di saym way. Wahn nada reezn wai da bikaaz wi waahn meet peepl weh ga wahn gud haat kandishan ahn weh waahn geh fi noa Jehoava. Ih aalso help wi fi mek wi fayt geh schranga ahn teech wi fi bayr op. Yes, wen wi preech “eena poblik ahn . . . fahn hows tu hows,” dat da weh mek peepl noa dat wi da chroo Kristyanz.

16, 17. How Paal mi shoa dat hihn neva frayd, ahn how Kristyanz tudeh ku kapi ih egzampl?

¹⁶ Paal mi tel di eldaz da Efisos dat hihn neva shoar weh kaina daynja ih mi wahn fays afta hihn mi reech Jeroosalem. Bot eevn soh, dis da weh ih mi tel dehn: “Now, Ai noh tink dat mai laif soh impoatant; Ai jos waahn ron dis rays tu di en ahn finish di minischri weh Ah mi geh fahn di Laad Jeezas, weh da fi preech di gud nyooz bowt Gaad grayt kainis.” (Aks 20:24) Paal mi shoa dat hihn mi ga chroo chroo korij ahn dat hihn neva mi wahn mek eniting, nat eevn ih helt er persikyooshan, stap ahn fahn du weh Jehoava waahn hihn fi du.

¹⁷ Tudeh, Jehoava servants fays lata difrent prablemz tu. Eena som konchriz, di govament ban di werk weh wi du, ahn wi bradaz ahn sistaz fays persikyooshan. Ahn som ada bradaz ahn sistaz di fait sohn seeryos helt prablemz an ada seeryos prablemz laik dipreshan. Som a wi yong bradaz ahn sistaz fays presha fahn yong peepl rong dehn ayj da skool. Bot jos laik Paal, wi mek op wi main fi noh mek notn stap wi fahn “preech di gud nyooz.”

18. Weh Paal mi du soh dat ih noh rispansabl fi enibadi weh noh geh salvayshan, ahn how di eldaz da Efisos kuda mi kapi fi hihn egzampl?

¹⁸ Wen Paal mi meet op wid di eldaz da Efisos, hihn mi tel dehn dat dis mi wahn praabli bee di laas taim dehn mi wahn si ahn. Da dis meetin, hihn mi tel di eldaz weh ih mi du fi tek kayr a di kangrigayshan. Den ih tel dehn: “Ai noh rispansabl fi enibadi weh noh geh salvayshan. Dis da bikaaz Ai neva hoal bak fahn tel unu weh da di wil a Gaad fi evribadi.” Soh dat di eldaz da Efisos kuda mi kapi Paal egzampl, hihn mi tel dehn playn ahn schrayt weh dehn mi need fi du. Ih tel dehn: “Luk afta unuself ahn di flak, kaaz di hoali spirit mi apoint unu az oavaseeya a di kangrigayshan. Unu fi main di kangrigayshan a Gaad, jos laik how wahn shepad main ih sheep dehn, kaaz Gaad mi bai it wid di blod a fi hihn oan Son.” (Aks 20:26-28) Paal mi waan di eldaz dat sohn “vishos wulf” mi  wahn kom een monks dehn ahn “wahn twis di chroot kaaz dehn waahn get di disaiplz fi fala dehn.” Bot Paal mi tel di eldaz: “Kip pahn di wach, ahn memba dat fi chree yaaz, day ahn nait, Ah mi aalwayz giv unu advais ahn shed wahn lata tyaaz fi unu.”—Aks 20:29-31.

19. Weh mi hapm bowt 60 yaaz afta Jeezas mi ded, ahn weh mi kantinyu hapm yaaz layta?

¹⁹ Dehnya “vishos wulf” mi kom eena di kangrigayshan 60 yaaz afta Jeezas mi ded. Ahn rong 98 C.E., dis da weh di apasl Jan mi seh: “Di Enimi a Krais di kohn, an eevn now lata dehn don deh ya aredi. . . . Dehn lef fahn monks wi bikaaz dehn da neva wan a wee. If dehn da-mi wan a wee, dehn mi wahn stay wid wi.” (1 Jan 2:18, 19) Bowt 200 yaaz afta Jeezas mi ded, dehn mi ga sohn apastayt oavaseeya weh mi si dehnself laik wahn speshal groop, ahn dehn mi tink dat dehn mi beta dan adaz eena di kangrigayshan. Den bowt 300 yaaz afta Jeezas mi ded, di Roaman Empera Constantine mi staat sopoat dis faals Kristyan rilijan. Soh dehnya apastayts dehn mi “twis di chroot,” ahn dehn mi miks Baibl teechin wid bileef ahn kostom weh goh gens weh di Baibl teech, soh dat dehn luk laik chroo Kristyan teechinz. Ahn lata cherch fala dehnya rang aidyaa ahn kostom.

20, 21. How Paal mi shoa dat hihn mi wilin fi mek lata sakrifais fi help di bradaz ahn sistaz, ahn how di eldaz eena di kangrigayshan ku kapi ih egzampl?

²⁰ Paal da-mi notn laik dehndeh oavaseeyaz weh mi jos en op di yooz di kangrigayshan fi benifit dehn oanself. Hihn neva pen pahn di bradaz ahn sistaz eena di kangrigayshan fi gi ahn moni. Bot hihn mi werk fi sopoat ihself, soh hihn mi dehdeh fi serv di bradaz ahn sistaz ahn neva ekspek no moni fahn dehn. Paal mi inkorij di bradaz fahn Efisos fi serv dehn bradaz ahn sistaz wid aala dehn haat. An ih tel dehn: “Unu mos memba weh Jeezas wi Laad mi seh; ih seh: ‘Wi feel moa hapinis wen wi giv tu adaz dan wen wi get tingz fahn ada peepl.ʼ”—Aks 20:35.

²¹ Jos laik Paal, Kristyan eldaz tudeh wilin fi mek lata sakrifais fi help dehn bradaz ahn sistaz. Ahn dehn andastan dat Gaad gi dehn di rispansabiliti fi “main di kangrigayshan a Gaad” ahn dehn du dat wid aala dehn haat. Enibadi weh prowd er “chrai geh gloari fi ihself” noh bilangz eena di kangrigayshan. (Prav. 25:27) Eni way yu tek it, wahn persn wid da kaina atichood wahn faal dong.—Prav. 16:18.

22. Wai di eldaz fahn Efisos mi lov Paal soh moch?

²² Paal mi ga chroo chroo lov fi di bradaz ahn sistaz, ahn dat da-mi wai dehn mi reeli lov ahn tu. Soh wen da mi taim fi mek hihn goh, “aala dehn staat tu krai ahn krai, ahn dehn hog op Paal ahn kis ahn.” (Aks 20:37, 38) Kristyanz reeli apreeshiayt ahn lov eldaz hoo da jos laik Paal, weh wilin fi mek lata sakrifais fi dehn bradaz ahn sistaz. Afta wi don gaahn chroo di byootiful egzampl weh Paal set, wi noa fi wahn fak dat hihn neva mi-di boas ner egzajarayt wen ih seh: “Ai noh rispansabl fi enibadi weh noh geh salvayshan.”—Aks 20:26.