CHAPTA 14
Bee Aanis Aal di Taim
“Wi waahn du di rait ting aal di taim.” —HEEBROOZ 13:18.
1, 2. How Jehoava feel wen ih si dat wi di werk haad fi bee aanis?
WAHN lee bwai mi-di waak hoam fahn skool wahn day an ih fain wahn walit ful a moni pahn di grong. Weh yu tink ih mi du? Wel, ih neva kip it. Insted, ih gaahn fain di oana ahn giv ahn bak ih walit. Wen di lee bwai ma hyaa bowt weh ih son mi du, shee mi soh prowd a ahn.
2 Moas payrents hapi wen dehn chiljren aanis. Wi hevnli Faada, Jehoava, da “di Gaad a chroot,” ahn hihn hapi wen wi aanis. (Psalm 31:5) Wi waahn pleez hihn ahn “wi waahn du di rait ting aal di taim.” (Heebrooz 13:18) Mek wi taak bowt foa ayrya eena wi laif weh ih ku bee wahn chalenj fi bee aanis. Den wi wahn kansida som a di benifits wi wahn injai if wi aanis.
WI HAFTU BEE AANIS WID WISELF
3-5. (a) Eena weh way wi mait fool wiself? (b) Weh ku help wi fi bee aanis wid wiself?
3 If wi waahn bee aanis wid adaz, wi haftu bee aanis wid wiself fos. Dis noh aalwayz eezi. Wen Jan mi rait di buk a Revilayshan, di bradaz eena di kangrigayshan da Layodiseeya mi tink dat dehn Revilayshan 3:17) Jos laik dat, wi ku fool wiself bowt hoo wee az wahn persn.
mi-di pleez Gaad bot dehn onli mi-di fool dehnself. (4 Di disaipl Jaymz mi seh: ‘If unu tink dat unu da Gaad peepl ahn stil kyaahn hoal unu tong, unu di fool unuself ahn unu wership noh gud fi notn.ʼ (Jaymz 1:26) Wi mait tink dat az lang az wi du som gud tingz, Gaad noh wahn main if wi seh tingz weh noh lovin, shoa disrispek tu adaz, er tel lai sohntaim. Weh ku help wi soh dat wi noh fool wiself?
5 Wen wi luk eena wahn miro, wi si weh wi luk laik pahn di owtsaid. Wen wi reed di Baibl, wi ku si da hoo wee pahn di eensaid. Di Baibl ku help wi noa di tingz weh wi gud pan ahn di tingz weh wi need fi werk pan. Wi ku fain owt bowt di kaina chaynjiz wi need fi mek, laik eena di way wi tink, ak, ahn taak. (Reed Jaymz 1:23-25.) Bot if wi tel wiself dat notn rang wid wi er dat wi noh ga no faalts, how wi wahn eva du beta? Soh wi need fi yooz di Baibl fi help wi bee aanis wid wiself. (Lamentations 3:40; Haggai 1:5) Wahn nada ting weh ku help wi da pryaaz. Wi ku pray an aks Jehoava fi egzamin wi ahn help wi si wi faalt dehn soh dat wi ku karek dehn. (Psalm 139:23, 24) Wi need fi memba dat “Jehoava hayt wahn chriki persn, bot Hihn da kloas fren wid di raichos persn.”—Proverbs 3:32.
EVRIBADI EENA DI FAMILI HAFTU BEE AANIS
6. Wai wahn hozban ahn waif haftu bee aanis wid wan anada?
6 Evribadi eena di famili need fi bee aanis wid Psalm 26:4) If yu noh aanis wid yu mayt eevn eena di tingz weh yu tink bowt, ih wahn haam yu marij.
wan anada. Wen wahn hozban ahn wahn waif aanis wid eech ada, dehn feel sikyoar ahn ku reeli chros eech ada. Bot wahn hozban ahn waif mait du difrent tingz weh shoa dat dehn noh aanis wid wan anada. Fi egzampl, wahn marid persn mait staat flert, wach poarnografi, er ga wahn seekrit romantik rilayshanship wid sombadi els. Noatis weh di saamis mi seh: “Ah noh spen taim wid peepl weh tel lai. An Ah stay weh fahn enibadi hoo da wahn hipokrit.” (7, 8. How yu ku yooz di Baibl fi teech yu chiljren di benifits dehn wahn injai if dehn aanis?
Joshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Kings 5:14-16, 20-27; Machyu 26:14, 15; Jan 12:6.
7 Chiljren need fi laan dat ih impoatant fi mek dehn bee aanis. Payrents ku yooz di Baibl fi teech dehn dis lesn. Di Baibl gat een egzampl a peepl weh neva aanis, laik Aykan, hoo mi ton owt fi bee wahn teef; Gehayzai, hoo mi lai soh dat ih kuda mi get moni; ahn Joodas, hoo mi teef moni ahn laytaraan sel owt Jeezas fi 30 peesiz a silva.—8 Bot di Baibl ga lata gud egzampl a peepl weh mi aanis, laik Jaykop, hoo mi inkorij ih son dehn fi kehr bak di moni weh dehn mi fain; Jefta an ih daata, hoo mi kip wahn pramis weh hihn mi mek tu Gaad; ahn Jeezas, hoo mi aanis eevn eena sohn haad sichuwayshan. (Genesis 43:12; Judges 11:30-40; Jan 18:3-11) Dehnya egzampl ku help chiljren fi andastan dat ih impoatant fi mek dehn bee aanis.
9. How chiljren ku benifit if dehn si dat dehn payrents aanis tu?
9 Payrents ku laan fahn dis impoatant Baibl prinsipl: “Soh den, wen unu di teech ada peepl, how kom unu noh teech unuself tu? Unu di tel ada peepl seh, “Unu mosn teef.” Stilyet, unu di teef!” (Roamanz 2:21) Chiljren noa wen dehn payrents seh wan ting bot du sohnting els. If wi tel wi chiljren fi bee aanis bot wi noh aanis wiself, dehn wahn geh kanfyooz. If chiljren si dat dehn payrents lai, eevn eena smaal tingz, dehn wahn praabli du di saym ting tu. (Reed Look 16:10.) Pahn di ada han, wen chiljren si dat dehn payrents aanis, ih ku help dehn fi bee aanis payrents wen dehn ga fi dehn oan pikni.—Proverbs 22:6; Ifeezhanz 6:4.
WI HAFTU BEE AANIS WID WI BRADAZ AHN SISTAZ
10. How wi ku kip wi kanvasayshan aanis wen wi di taak wid wi Kristyan bradaz ahn sistaz?
10 Wi need fi bee aanis wid wi Kristyan bradaz ahn sistaz. Ih soh eezi fi mek wi kanvasayshan ton tu gasip, maybi eevn slanda. If wi paas aan infamayshan widowt fain owt if da chroo er nat, wi ku en op di spred wahn lai. Ih faar beta fi ‘kanchroal wi mowt.ʼ (Proverbs 10:19) Now, fi bee aanis noh meen dat wi haftu seh evriting wi tink, noa, er hyaa. Eevn if weh wi wahn seh da chroo, maybi da noh wi bizniz, er maybi ih wudn bee lovin, er wi noh eevn need fi seh it. (1 Tesaloanyanz 4:11) Som peepl mek ekskyoos fi dehnself ahn seh: “Wel, Ah jos di bee aanis.” Bot bikaaz wee da Jehoava peepl, wi haftu mek shoar dat weh wi seh aalwayz lovin ahn kain.—Reed Koloashanz 4:6.
11, 12. (a) How wahn persn weh sin ku mek di sichuwayshan wos if ih lai bowt it? (b) If wi fain owt dat wan a wi frenz mek wahn seeryos mistayk, weh kaina tinkin wi shuda avoid, ahn wai? (c) How wi ku bee aanis wid Jehoava aaganaizayshan?
11 Jehoava gi eldaz di rispansabiliti fi help di kangrigayshan. Ih eeziya fi di eldaz help wi wen wi aanis wid dehn. Wai wi seh dat? If yoo sik ahn goh si wahn dakta fi help, fi shoar yu wuda tel ahn evriting weh rang wid yu. Yu wudn haid notn fan ahn, noh chroo? If yu noh aanis, how yu tink di dakta wahn help yu? Jos laik dat, if wee mek wahn seeryos Psalm 12:2; Aks 5:1-11) Now imajin wahn difrent sichuwayshan: Wat if yu fain owt dat yu fren mi mek wahn seeryos mistayk? (Leviticus 5:1) Weh yu wuda tel yuself? Yu wuda seh: “Wel, if Ai da reeli ih fren, Ah noh wahn tel nobadi”? Er yu tink yu wuda memba dat di eldaz ku help ahn fi fiks ahn schrentn ih rilayshanship wid Jehoava?—Heebrooz 13:17; Jaymz 5:14, 15.
mistayk, wi noh fi lai bowt it. Insted, wi fi goh taak tu di eldaz ahn bee aanis wid dehn, kaaz dehn reeli waahn help wi. (12 Wi aalso need fi bee aanis wid Jehoava aaganaizayshan wen wi ful owt wi ripoat fi di minischri. Ahn wi need fi bee aanis wen wi aplai fi painyaa er fi du eni ada kaina ful-taim servis.—Reed Proverbs 6:16-19.
13. How wi ku bee aanis wen wi du bizniz wid wi Kristyan bradaz ahn sistaz?
13 Kristyan bradaz ahn sistaz need fi kip bizniz mataz separayt fahn dehn wership. Fi egzampl, wi noh du bizniz da di Kingdom Haal ner wen wi deh owt eena di minischri. An if wi du bizniz wid wi bradaz er sistaz, wi noh fi tek advantij a dehn. If yu ga Witnisiz weh werk fi yu, pay dehn pahn taim, gi dehn di amonk yu mi pramis dehn, ahn gi dehn wateva benifits di laa seh dehn fi get, fi egzampl, dehn soashal sikyoariti ahn haliday pay. (1 Timoti 5:18; Jaymz 5:1-4) An if yoo di werk fi wahn Witnis, noh ekspek eni kaina speshal chreetment. (Ifeezhanz 6:5-8) Mek shoar fi werk di amonk a taim yu mi agree fi werk, ahn du di werk weh di brada er sista di pay yu fa.—2 Tesaloanyanz 3:10.
14. Weh Kristyanz fi du bifoa dehn du bizniz tugeda?
Jeremiah 32:9-12; ahn Genesis 23:16-20.) Som peepl mait feel dat if dehn rait op wahn agreement, dat wuda mek ih luk laik dehn noh chros dehn brada er sista. Bot reeli, wen yu du dat, yu ku avoid wahn lata misandastandin, disapointment, ahn disagreement. Eevn eena bizniz mataz, wi need fi memba dat pees eena di kangrigayshan moa impoatant dan eni bizniz deel.—1 Korintyanz 6:1-8; pleez goh da Noat 30 da di en a dis buk.
14 Wat if wi waahn du bizniz wid wahn brada er sista? Wat if wi haftu inves som a fi wee oan moni er geh wahn loan? If wi haftu du dis, den di Baibl ga wahn reeli gud prinsipl weh wi ku yooz: Rait dong evriting! Wen di prafit Jerimaiya mi bai sohn lan, ih mi rait too kapi a di agreement, ih mi geh sohn witnis fi sain wan kapi, den ih put op di too dakyument in kays ih wuda mi need dehn laytaraan. (WI HAFTU BEE AANIS PAHN DI JAB
15. How Jehoava feel wen bizniz peepl noh aanis?
15 Wi haftu bee aanis wid evribadi, eevn wid peepl hoo da noh Jehoava Witnisiz. Ih impoatant tu Jehoava dat wi aanis. Di Baibl seh: “Jehoava noh laik wahn skayl wen noh karek, bot ih pleez wid wan weh gi di karek wayt.” (Proverbs 11:1; 20:10, 23) Bak eena di dayz a di Izrelait dehn, lata bizniz man yoostu yooz wahn skayl fi sel er fi du bizniz. Bot som a dehn yoostu cheet dehn kostoma ahn gi dehn les dan weh dehn mi pay fa er dehn mek dehn pay moa dan weh dehn fi pay. Notn difrent tudeh, ih veri kaman fi mek peepl cheet wan anada eena bizniz. Jehoava mi hayt dehndeh kaina bizniz praktis bak den, an ih stil hayt dehn tudeh.
16, 17. Wat da sohn sichuwayshan weh mait mek it haad fi bee aanis, ahn weh wahn Kristyan shuda du?
16 Aala wi fays difrent sichuwayshan weh ih wuda bee eezi fi mek wi lai. Fi egzampl, wen wi di aplai fi wahn jab, wen wi di ful owt eni leegal dakyument, er wen wi di tek egzam da skool. Wahn lata peepl bileev dat ih noh rang fi mek dehn lai, egzajarayt, er giv wahn ansa weh ku mek peepl bileev adawaiz. Dis noh sopraiz wi ataal. Di Baibl mi prafesai dat eena di laas dayz, peepl wuda “lov dehnself, lov moni,” ahn “hayt evriting weh gud.”—2 Timoti 3:1-5.
17 Sohntaim ih mait luk laik peepl weh noh aanis di mek hedway eena laif. (Psalm 73:1-8) Pahn di ada han, wahn Kristyan weh di chrai bee aanis mait looz ih jab, looz moni, er ada peepl mait chaans ahn op pahn di jab. Bot eni sakrifais wi haftu mek fi bee aanis wahn wert it. Wai?
SOM A DI BENIFITS WEN WI AANIS
18. Wai ih beta fi ga wahn gud repyutayshan?
18 Ih noh aalwayz eezi fi fain peepl weh aanis ahn weh yu ku chros. Wahn persn laik dis ga wahn preshos repyutayshan. Aala wi ga di apachooniti fi ga da kaina repyutayshan. (Micah 7:2) Som peepl mait mek fon a wi ahn seh dat wi foolish bikaaz wi aanis. Bot noh wori bowt dat, ada peepl wahn apreeshiayt dat wi aanis ahn chros wi. Aal oava di werl, peepl noa Jehoava Witnisiz fi bee aanis. Som peepl prifaa fi haiya Witnisiz bikaaz dehn noa dat dehn wahn bee aanis. Ahn wen ada werkaz looz dehn jab bikaaz dehn noh aanis, Witnisiz yoozhwali kip fi dehn wan.
19. Wat da som a di benifits weh wi injai if wi aanis?
19 If wi aanis eena evriting, wi wahn ga wahn gud kanshans ahn pees eena wi haat. Wi ku bee laik Paal, hoo mi seh: ‘Wi kanshans klayr.ʼ (Heebrooz 13:18) Ahn di moas impoatant ting, wi lovin Faada, Jehoava, wahn noatis an apreeshiayt di efoat wi di mek fi bee aanis eena evriting.—Reed Psalm 15:1, 2; Proverbs 22:1.