1, 2. Wai yu need wahn gaid wen yu noh noa weh yu gwain? Weh Jehoava gi wi fi gaid wi?

IMAJIN yu di waak chroo wahn dezert bai yuself. If yu noh noa how fi get weh yu gwain, yu wahn geh laas. Weh yu ku du fi fain di way? Wel, yu ku aks sombadi hoo noa di dezert gud fi help yu, er yu ku yooz sohnting fi gaid yu, laik wahn kompas, di son ahn staarz, wahn map, er wahn GPS (Global Positioning System). Ih impoatant fi ga wahn gaid bikaaz ih ku sayv yu laif.

 ² Aala wi fays difrent chalenjiz eena laif, ahn sohntaim wi mait eevn feel laas. Bot Jehoava gi eech wan a wi wahn kanshans fi gaid wi. (Jaymz 1:17) Mek wi fain owt wat da di kanshans ahn how ih werk. Den wi wahn laan how wi ku chrayn wi kanshans, wai wi fi kay bowt ada peepl kanshans, ahn wat da di benifits wen wi ga wahn kleen kanshans. 

3. Wat da wi kanshans?

³ Wi kanshans da wahn wandaful gif fahn Jehoava. Da sohnting eensaida wi weh help wi fi noa weh rait ahn weh rang. Di Greek werd weh di Baibl yooz fi “kanshans” meenz “nalij a wiself.” Wen wi kanshans di werk gud, ih help wi fi reeli si hoo wee pahn di eensaid. Ih ku help wi bee aanis bowt how wi reeli feel ahn tink. Ih ku gaid wi fi du di tingz weh gud ahn fi kip faar fahn di tingz weh bad. An ih ku mek wi feel hapi wen wi mek wahn waiz disizhan er feel gilti wen wi mek wahn bad wan.—Pleez goh da Noat 5 da di en a dis buk.

4, 5. (a) Weh mi hapm wen Adam ahn Eev neva lisn tu dehn kanshans? (b) Wat da sohn Baibl egzampl weh shoa how di kanshans werk?

⁴ Aala wi ku chooz if wi wahn lisn tu wi kanshans er nat. Adam ahn Eev mi chooz noh fi lisn tu dehn kanshans, ahn bikaaz a dat dehn mi sin. Aftawodz dehn mi feel gilti, bot dehn mi don disobay Gaad. (Genesis 3:7, 8) Eevn doa dehn mi ga wahn  perfek kanshans ahn dehn mi noa dat ih rang fi disobay Gaad, dehn stil chooz fi noh lisn tu dehn kanshans. 

⁵ Pahn di ada han, lata hyoomanz weh noh perfek lisn tu fi dehn kanshans. Joab da wahn gud egzampl. Bikaaz hihn mi mek gud disizhanz, hihn kuda mi seh: “Mi haat noh wahn kandem mi az lang az Ah liv.” (Job 27:6) Wen Joab mi taak bowt ih “haat,” ih mi-di rifaa tu ih kanshans. Dayvid, pahn di ada han, neva aalwayz lisn tu ih kanshans an ih disobay Jehoava. Aftawodz ih mi feel soh gilti dat da mi laik ih haat mi-di “schraik ahn.” (1 Samuel 24:5) Dat da how Dayvid kanshans mi tel ahn dat ih mi du sohnting rang. Wen ih mi lisn tu ih kanshans, ih mi laan noh fi mek di saym mistayk agen. 

6. Wai wi ku seh dat wi kanshans da wahn gif fahn Gaad?

⁶ Eevn peepl weh noh di serv Jehoava riyalaiz dat dehn ga tingz weh rait ahn weh rang. Di Baibl seh dat “dehn oan kanshans tel dehn wen dehn di du rait er rang.” (Roamanz 2:14, 15) Fi egzampl, lata peepl noa dat ih rang fi merda er teef. Dehn mait noh riyalaiz it, bot dehn di lisn tu dehn kanshans, di gif Jehoava gi dehn fi tel di difrens bitween rait ahn rang. Soh wen dehn du dis, dehn di fala baysik prinsiplz weh Jehoava gi wi soh dat wi ku mek gud disizhanz ahn ga wahn beta laif.

7. Wai wi kanshans ku bee rang sohntaim?

⁷ Sohntaim wi kanshans ku bee rang. Fi egzampl, sinful tinkin ahn feelinz ku damij it ahn leed it eena di rang dairekshan. Soh wahn gud kanshans noh  kohn jos laik dat. (Genesis 39:1, 2, 7-12) Wi need fi chrayn it. Dat da wai Jehoava gi wi ih hoali spirit ahn Baibl prinsiplz fi help wi. (Roamanz 9:1) Mek wi si how wi ku chrayn wi kanshans.

8. (a) How wi feelinz ku afek wi kanshans? (b) Weh wi fi aks wiself bifoa wi mek wahn disizhan?

⁸ Som peepl tink dat di way fi lisn tu dehn kanshans da fi du wateva dehn feel da di rait ting fi du. Dehn tink dat dehn ku du wateva dehn waahn az lang az dehn feel gud bowt it. Bot wi feelinz noh perfek, ahn dehn ku fool wi. Sohntaim wi feelinz ku bee soh schrang dat dehn ku afek wi kanshans. Di Baibl seh: “Di haat chrikiya dan eniting els an ih korop. Hoo ku noa it?” (Jeremiah 17:9) Soh wi mait staat tu tink dat sohnting rait eevn wen ih rang. Fi egzampl, bifoa Paal mi staat tu fala Krais, ih yoostu persikyoot di Kristyanz lef, rait, ahn senta, ahn hihn mi reeli bileev dat ih mi-di du di rait ting. Tu hihn, ih mi ga wahn gud kanshans. Bot laytaraan ih mi seh: “Di Laad da di Wan weh joj mee.” (1 Korintyanz 4:4; Aks 23:1; 2 Timoti 1:3) Wen Paal mi laan how Jehoava feel bowt weh ih mi-di du, ih riyalaiz dat ih mi haftu chaynj. Soh bifoa wi du eniting, wi haftu aks wiself, ‘Weh Jehoava waahn mek Ah du?ʼ

9. Weh ih meen fi fyaa Gaad?

⁹ Wen yu lov sombadi, yu waahn pleez da persn, yu noh waahn disapoint ahn. Bikaaz wi lov Jehoava,  wi noh waahn du eniting weh wuda disapoint hihn er mek ih feel sad. Soh weh ih meen fi fyaa Gaad? Wel, ih noh meen dat wi frayd far ahn, ih meen dat wi frayd fi du eniting fi hert ahn. Dis feelin need fi bee schrang if wi waahn pleez ahn. Wi laan dis fahn Nehimaiya egzampl. Ih neva mi waahn yooz ih pozishan az di govna fi geh rich. Wai? Hihn mi seh dat da mi “bikaaz a di fyaa a Gaad.” (Nehemiah 5:15) Nehimaiya neva waahn du eniting weh wuda mi disapoint Jehoava; ih mi waahn pleez ahn. Jos laik Nehimaiya, wi noh waahn du eniting weh wuda disapoint Jehoava. Soh wi need fi reed di Baibl fi mek wi laan weh pleez Jehoava.—Pleez goh da Noat 6 da di en a dis buk.

10, 11. Wat da sohn Baibl prinsiplz weh ku help wi mek gud disizhanz bowt alkohol?

¹⁰ Fi egzampl, wahn Kristyan mait need fi disaid if ih wahn jrink alkohol er nat. Wich Baibl prinsipl wahn help ahn mek wahn gud disizhan? Dehnya da wahn fyoo egzampl: Di Baibl noh kandem alkohol. In fak, ih tel wi dat wain da wahn gif fahn Gaad. (Psalm 104:14, 15) Bot Jeezas mi tel ih falowaz fi avoid “jronkinis.” (Look 21:34) Ahn Paal mi tel di bradaz bak den dat dehn ‘noh fi bee jronkad ner goh da no wail paati.ʼ (Roamanz 13:13) An ih mi seh dat jronkadz “noh wahn ga no paat eena Gaad Kingdom.”—1 Korintyanz 6:9, 10.

¹¹ Wahn Kristyan need fi aks ihself: ‘How impoatant alkohol tu mee? Ai need it fi rilaks? Ai need fi jrink alkohol fi ga moa korij? Ai ku kanchroal humoch  ahn how aafn Ah jrink? * Ai ku stil ga wahn gud taim wid mi frenz if Ah noh jrink alkohol?ʼ If wi waahn mek wahn gud disizhan bowt dis, wi need fi pray an aks Jehoava fi help wi. (Reed Psalm 139:23, 24.) Wen wi du dis, wi di aks ahn fi gaid wi wid ih hoali spirit. Ahn wi di chrayn wi kanshans fi bee in lain wid Baibl prinsiplz. Bot wi haftu du moa. Mek wi si weh wi need fi du.

12, 13. Wai fi wee kanshans mait bee difrent fahn sombadi els kanshans? Weh wi ku du wen sombadi kanshans difrent fahn fi wee wan?

¹² Aala wi noh ga di saym kanshans. Weh fi yoo kanshans wuda alow yu fi du, wahn neks persn kanshans wudn alow ahn fi du. Fi egzampl, yu mait chooz fi jrink alkohol, wail wahn nada persn feel dat hihn shudn jrink. Wai too peepl mait mek difrent disizhan bowt dis?

¹³ Wel, aala wi difrent fahn wan anada. Wi feelinz bowt sohnting mait bays pahn wehpaat wi groa op, how wi famili feel bowt it, wi oan ekspeeryens eena laif, an ada tingz. Wen ih kohn tu alkohol, maybi sombadi hoo mi ga chrobl fi kanchroal ih jrinkin eena di paas mait chooz fi noh jrink non ataal. (1 Kings 8:38, 39) Soh if yu wuda aafa sombadi alkohol fi jrink an ih noh waahnt it, weh yu wuda du?  Yu wuda kech feelinz? Yu wuda foas ahn er insis fi noa wai ih noh waahnt it? No, yu wuda lef ahn loan kaaz yu rispek ih kanshans.

14, 15. Weh sichuwayshan mi kom op eena Paal day? Weh gud advais Paal mi giv?

¹⁴ Eena di apasl Paal day, wahn sichuwayshan mi kom op weh shoa how peepl ku ga difrent kanshans fahn wan anada. Bak den, som a di Kristyanz mi ga schrang feelinz bowt sertn kaina meet weh peepl yoostu sel da di meet maakit. Dehn mi feel wahn way kaaz som a dehn saym meet, peepl yoostu sakrifais eena faals wership. (1 Korintyanz 10:25) Now, tu Paal, ih neva rang fi bai an eet dis meet. Da mi jos food tu hihn, an aal food kohn fahn Jehoava. Bot som a di bradaz hoo yoostu wership aidol eena di paas neva feel di saym way laik Paal. Dehn mi feel dat ih rang fi eet di meet. Yu tink Paal tel ihself: ‘Wel, ih noh bada mai kanshans. Ai ga di rait fi eet weh Ai waahnʼ?

¹⁵ No, Paal neva tink laik dat ataal. Ih bradaz feelinz mi moa impoatant tu hihn. Ih wuda mi rada noh fi eet meet ataal dan fi stombl eni a dehn. Paal mi seh dat “wi noh fi jos du weh wee waahn.” Den ih mi seh: “Eevn Jeezas Krais neva du aal weh ih du jos fi pleez fi hihnself.” (Roamanz 15:1, 3) Laik Jeezas, Paal mi kay moa bowt adaz dan ihself.—Reed 1 Korintyanz 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Wai wi noh fi joj wi brada if fi hihn kanshans alow ahn fi du sohnting difrent fahn wee?

¹⁶ Bot wat if wahn persn kanshans alow ahn fi du sohnting weh mait luk rang tu wee? Wi need fi bee kyaaful dat wi noh joj da persn. Wi noh fi foas da persn  fi si tingz fi wee way. Wi noh fi insis dat hihn rang ahn wee rait. (Reed Roamanz 14:12, 13.) Jehoava mi gi wi wahn kanshans fi joj wiself, noh fi joj ada peepl. (Machyu 7:1) Wi wuda neva waahn kaaz divizhan eena di kangrigayshan bikaaz wi tink dat fi wee chois rait. Insted, wi fi chrai luk fi wayz fi inkorij wan anada fi ga lov ahn yooniti.—Roamanz 14:19.

17. Weh hapm tu som peepl kanshans?

¹⁷ Di apasl Peeta mi seh: ‘Kip wahn klyaa kanshans.ʼ (1 Peeta 3:16) Wen peepl stay di ignoar  Jehoava prinsiplz, dehn wahn get tu di point dat dehn kanshans noh waan dehn nohmoh. Paal mi seh dat “dehn kanshans bon wid wahn hat aiyan ahn ih noh feel notn nohmoh.” (1 Timoti 4:2) Sohnting eva bon yu skin ahn lef yu wid wahn skaar? Yu praabli noh feel notn pahn da spat nohmoh, noh chroo? If wahn persn kantinyu fi du rang tingz, da laik ih di bon ih kanshans wid wahn hat aiyan, ahn lee bit bai lee bit, ‘ih noh wahn feel notn nohmoh.ʼ

18, 19. (a) Weh wi ku laan fahn gilt ahn shaym? (b) Weh wi ku du if wi feel gilti bowt sinz weh wi don ripent fa?

¹⁸ Wen wi feel gilti, ih ku bee dat wi kanshans di tel wi dat wi mi du sohnting rang. Dis ku help wi fi si weh wi mi du ahn fi stap du it. Wi need fi laan fahn wi mistayk dehn soh dat wi noh mek di saym mistayk  dehn oava ahn oava agen. Fi egzampl, wen King Dayvid mi sin, ih kanshans mi moov ahn fi ripent. Ih mi hayt weh ih mi du ahn mek op ih main fi obay Jehoava afta dat. Dayvid kuda mi seh fahn persnal ekspeeryens dat Jehoava “gud ahn redi fi fagiv.”—Psalm 51:1-19; 86:5; pleez goh da Noat 7 da di en a dis buk.

¹⁹ Sohntaim, wahn persn mait stil feel gilti bowt wahn sin lang afta ih ripent. Gilt ku bee paynful ahn ku mek sombadi feel laik ih noh wot notn. If dis da how yu feel sohntaim, memba dat yu kyaahn chaynj weh mi hapm eena di paas. Jehoava don fagiv yu an ih don irays dehndeh sinz, weda er nat yu mi andastan bak den dat weh yu mi du mi rang. Jehoava si yoo az wahn kleen persn an ih noa dat yu di du yu bes fi du weh rait. Yu kanshans mait stil  bada yu, bot memba di Baibl seh dat “Gaad grayta dahn wi kanshans.” (Reed 1 Jan 3:19, 20.) Dis meenz dat ih lov ahn fagivnis ku help wi fi get oava eni gilt er shaym wi mait feel. Yu ku bee shoar dat Jehoava don fagiv yu. Wen wahn persn aksep Jehoava fagivnis, ih kanshans noh wahn bada ahn agen, an ih wahn bee hapi di serv Gaad.—1 Korintyanz 6:11; Heebrooz 10:22.

20, 21. (a) Wat da di perpos a dis buk? (b) Weh kaina freedom Jehoava gi wi? How wi fi yooz it?

²⁰ Di perpos a dis buk da fi help yu chrayn yu kanshans soh dat ih ku waan ahn protek yu joorin dehnya laas dayz. Ih wahn help yu laan how fi yooz Baibl prinsiplz eena difrent sichuwayshan weh mait kom op eena yu laif. Af koars, dis buk noh ga wahn lis a roolz fi tel wi weh fi du eena evri sichuwayshan. Wi liv bai ‘di Laa weh Jeezas Krais gi wi,ʼ weh bays pahn di prinsipl dehn fahn Gaad. Dis laa gi wi di freedom fi mek wi oan disizhanz. (Galayshanz 6:2) Bot wi noh fi yooz wi freedom az wahn ekskyoos fi du weh rang. Wi noh fi seh: “Wel, no spesifik laa deh, soh Ai ku du mai oan ting.” (2 Korintyanz 4:1, 2; Heebrooz 4:13; 1 Peeta 2:16) Insted, wi fi yooz wi freedom fi shoa wi lov fi Jehoava.

²¹ Wen wi tink bowt Baibl prinsiplz ahn praktis dehn eena wi laif, wi di laan “how fi tel weh da di difrens bitween gud ahn eevl.” Wi aalso di laan how fi tink laik Jehoava. (Heebrooz 5:14) Dis da di onli way fi chrayn wi kanshans eena di rait way. Den, ih wahn gaid wi chroo laif ahn help wi fi stay eena Gaad lov.