Imajin dis: Braiyan si too a ih klaasmayt di kom op tu ahn, an ih staat tu feel nervos. Too taim aredi eena dis week dehn chrai get ahn fi smoak weed, ahn now dehn di chrai agen.

Wan a di bwai seh:

Sayhn taihn, Braiyan si di bwai tek sohnting fahn owta ih pakit ahn chrai han it tu ahn.

Braiyan si dat da wahn stik a weed haid weh eena wahn sigaret pak, an ih staat tu feel moa nervos.

If yoo da-mi Braiyan, weh yoo wuda du?

Yu tink Braiyan klaasmayt dehn reeli tink bowt weh dehn mi-di du? Yu tink dehn mek dehn oan disizhan? Praabli nat. Fi di moas paat, dehn jos di giv een tu presha fahn ada peepl. Dehn waahn peepl laik dehn, soh dehn du weh ada yong peepl tel dehn fi du.

If yoo eva eena wahn sichuwayshan laik dis, weh yu kuda du fi mek di rait disizhan ahn stan op tu pyaa presha?

1. NOA WEH FI EKSPEK

   Di Baibl seh: “Di waiz persn si di daynja ahn haid ihself, bot di wan dehn weh noh ga ekspeeryens kip aan di hed fi daynja ahn sofa di en rizolt.” —Proverbs 22:3.

   Wahn lata taim, yu ku si chrobl bifoa ih hapm. Fi egzampl, sopoaz yu si wahn groop a yu klaasmayt dehn di smoak weed. If yu ekspek dat dehn mait aafa yu wahn lee smoak, yu wahn noa weh yu ku du fi deel wid dis kaina presha.

2. TINK

   Di Baibl seh: “Du [tingz] soh dat yu kanshans wahn klyaa.”—1 Peeta 3:16.

   Aks yuself, ‘How Ah wahn feel laytaraan if Ah goh lang wid di krowd?’ Da chroo, if yu du dat dehn wahn laik yu fi wahn lee wail. Bot how yu wahn feel bowt yuself layta? Yu wilin fi giv op yu aidentiti jos fi pleez yu klaasmayt dehn?—Exodus 23:2.

3. MEK OP YU MAIN

   Di Baibl seh: “Di waiz persn veri kyaaful.”—Proverbs 14:16.

   Soona er layta, wi hafu mek wahn chois ahn liv wid di rizolt. Di Baibl tel wi bowt peepl laik Joazef, Joab, ahn Jeezas, hoo mi mek di rait chois. Ih tel wi bowt Kayn, Eesaa, ahn Joodas tu, hoo mi mek sohn bad chois. Weh yoo wahn du?

Di Baibl seh: “Ak eena wahn faytful way.” (Psalm 37:3) If yu don tink bowt weh ku hapm eena di langa ron, ahn yu don mek op yu main, den ih wahn eeziya fi stan op fi yuself—ahn yu wahn feel gud bowt yuself tu.

Noh wori—yu noh hafu gi dehn no big speech. Ih nof fi mek yu jos seh “NO!”—ahn meen it. Er, fi mek dehn noa dat yu noh wahn chaynj yu main, yu ku seh:

• “Noh put mee eena unu ting!”

• “Ah noh deh pahn dat!”

• “Yu noa mee beta dan dat!”

Di kee da fi gi wahn kwik ansa ahn meen it. If yu du dis, ih mait sopraiz yu fi si how faas yu klaasmayt dehn lef yu loan!

Weh yu wahn du if yu klaasmayt dehn tek yu fi papishoh? Sopoaz dehn seh, “Weh rang wid yoo—yu frayd, er wat?” Memba dat wahn lata yong peepl di fays dis kaina kruwil teezin da skool nowadayz. Soh weh yu wahn du if ih hapm tu yoo? Yu ga at lees too opshan.

• Jos tek di teezin. (“Yu rait, Ah frayd fi chroo!” Den gi dehn wahn shaat reezn wai.)

• Yu ku put di presha bak pahn dehn. Tel dehn wai yu di seh no, ahn get dehn fi tink. (“Ai mi tink yoo tu smaat fi smoak!”)

If dehn kantinyu fi presha yu, jos waak weh! Memba, di langa yu stay rong, di moa dehn wahn presha yu. Bot if yu waak weh, yu shoa dat yu noh wahn mek nobadi chaynj da hoo yoo.

Noh kay weh yu du, yu kyaahn aalwayz haid fahn pyaa presha. Bot yu ku mek op yu main weh yu wahn du, seh weh yu meen fi seh, ahn tek kanchroal a di sichuwayshan. At di en a di day, ih op tu yoo!—Joshua 24:15.