Wi di fays wahn lata prablemz rait now weh mek wi feel laik wi noh ga no pees, wi noh sayf, ahn noh ga no fyoocha. Yu tink hyoomanz ku fiks dehnya prablemz? Wel, wahn gud solooshan noh onli wahn tek kyaa a di simtom dehn, bot ih wahn deel wid weh di kaaz di prablemz.

Fi help wi andastan dis point, imajin dis sichuwayshan. Wahn payshent weh naym Tom mi sik, ahn laytaraan ih mi ded. Wai ih mi ded? Wahn dakta weh werk da di saym haaspital weh Tom mi ded seh: “Wen ih simtomz mi jos apyaa, nobadi mi tink bowt fain owt weh mi-di kaaz it.” Ih luk laik hooeva mi-di tek kyaa a Tom jos bifoa ih mi ded jos mi-di giv ahn medikayshan fi mek ih feel beta.

Yu tink hyoomanz di chrai solv di prablemz eena di werl di saym way? Fi egzampl, govament mek laa, put op sikyoriti kamara, ahn schrentn di polees foas kaaz dehn waahn stap kraim. Dehnya tingz mait du som gud wehpaat wi liv, bot dehn noh geh rid a weh di kaaz di prablemz. Aftaraal, di way peepl bihayv bays pahn dehn atichood, bileef, ahn dizaiyaz.

Daniel, weh liv eena wahn South American konchri weh di ga moni prablemz seh: “Wi yoostu liv wahn naamal laif. Wi neva feel frayd dat sombadi mait rab wi. Bot now, nat wan a di tong er vilij dehn peesful. Dehnya haad taimz shoa how peepl reeli stan—dehn greedi ahn noh ga no rispek fi peepl laif er fi dehn prapati.”

Wahn man hoo wi wahn kaal Elias mi ron fahn wahn waar eena di Middle East, ahn laytaraan ih staat tu stodi di Baibl. Ih seh: “Wahn lata di yong man dehn fahn di plays weh Ai kohn fram fait eena di waar ahn tink dehn ku bee wahn heero. Di palitishan dehn, dehn rilijan, ahn dehn famili inkorij dehn fi du dis. Peepl pahn di opozit said du di saym ting! Aala dis mi mek Ah si dat ih noh mek eni sens fi chros hyooman roolaz.”

Di Baibl seh:

• “Ih deh eena wahn man haat fi du bad aal di taim.”—Genesis 8:21.

• “Di haat chrikiya dan eniting els an ih korop. Hoo ku noa it?”—Jeremiah 17:9.

• “Weh deh eena wahn persn haat da weh mek dehn tink op fi du aal kaina bad ting, laik merda, . . . sleep rong, teef, tel lai.”—Machyu 15:19.

Hyoomanz kyaahn fain wahn kyoar fi aala di bad wayz weh deh eensaida wi. In fak, aala di prablemz weh di fos aatikl menshan shoa dat dehndeh wayz jos di geh wos ahn wos. (2 Timoti 3:1-5) Ahn dis hapm eevn doa nowadayz wi ga wahn lata infamayshan ahn wi ku kamyoonikayt wid wan anada laik neva bifoa. Soh wai wi kyaahn mek di werl wahn peesful ahn sayf plays? Yu tink hyoomanz di ekspek tu moch fahn dehnself? Yu tink wi di chrai du di impasabl?

Eevn if bai som mirakl wi kuda kyoar wi bad wayz, wi stil wudn mek di werl wahn sayf plays fi evribadi. Wai? Bikaaz wi ga limits.

 Di Baibl seh dis playn ahn simpl chroot: “Ih noh eevn bilangz tu man . . . fi seh how fi tek ih neks step.” (Jeremiah 10:23) Soh Gaad neva mek wi fi rool wiself. Tink bowt dis: Di saym way hihn neva mek wi fi liv anda waata er da spays, hihn neva mek wi fi rool oava ada peepl!

Kansida dis: How yu tink som peepl feel wen adaz fi dehn oan ayj tel dehn how fi liv? Yu tink peepl laik it wen adaz tel dehn how fi feel bowt tingz laik aboarshan er kyapital ponishment er how dehn fi disiplin dehn chiljren? Dehnya da jos som a di ishu weh divaid peepl. Soh weda wi waahn admit it er nat, di Baibl mek sens. Wi kyaahn rool oava ada hyoomanz; wi noh ga di atariti fi du dat. Soh den, wehpaat wi ku geh help?

Di bes persn fi help wi da wi Kriyayta. Aftaraal, da hihn mek wi! Eevn doa som peepl mait tink dat hihn faget bowt wi, hihn reeli kay bowt wi. In fak, di Baibl shoa wi humoch hihn kay. Wen wi andastan da hoali buk, wi geh fi andastan wiself beta ahn si wai wi deh eena dis sad sichuwayshan. Wi ku si wai wahn German teecha mi rait dat “peepl ahn govament noh laan notn fahn hischri, ahn soh dehn noh chaynj dehn bihayvya.”

Di Baibl seh dat “dehn wan weh fala Gaad wizdom wahn proov fi bee rait eena di langa ron.” (Look 7:35) Wahn egzampl a da wizdom deh da Isaiah 2:22, weh seh: “Fi yu oan sayk, noh chros eena hyoomanz.” Dat da gud advais weh ku help wi soh dat wi noh ga faals hoap. Kenneth, weh liv eena wahn siti da North America weh ful op a vailens, seh: “Wan palitishan afta di ada pramis fi mek tingz beta, bot dehn kyaahnt. Dis da wahn kanstant rimainda dat weh di Baibl seh da chroo.”

Daniel, weh wi mi menshan lee erliya, seh: “Evri day weh goh bai Ah kanvins miself moa dat hyoomanz kyaahn rool dehnself. . . . Ih noh mek sens fi chros eena yu bank akonk er penshan plan kaaz yu stil noh shoar if yu wahn ku stap werk ahn stil liv gud afta dat. Ah geh fi si how peepl soh foschraytid bikaaz a dis.”

Bot di Baibl noh jos teech wi dat hyoomanz wahn neva solv dehn prablemz, ih gi wi hoap dat sombadi wahn help fiks tingz. Mek wi si how.