Fi lata peepl, ih veri klyaa wen sohnting rait ahn wen sohnting rang. Fi egzampl, peepl kandem merda, rayp, ahn chail sekshwal abyoos, bot peepl laik it wen adaz shoa kainis, kompashan, ahn jostis. Bot how bowt di chois dehn weh ga fi du wid seks, fi bee aanis, er fi rayz pikni? Wahn lata peepl tink dat dehn noh ga no rait er rang opshan. Wahn lata taim peepl mek disizhanz bays pahn how dehn feel ahn how adaz feel bowt di mata. Yoo tink dat da wahn gud aidyaa?

Wi yoozhwali mek disizhanz bays pahn how wi feel bowt weh rait ahn weh rang. In ada werdz, wi di mek disizhanz bays pahn wi kanshans. (Roamanz 2:​14, 15) Eevn pikni noa wen sohnting noh fyaa, ahn dehn eevn feel gilti wen dehn du sohnting rang. Az wi groa op, doh, wi laan bowt weh rait ahn weh rang fahn peepl wi spen taim wid, fahn wi kolcha, ahn fahn wi rilijan. Wen wi mek disizhanz, wi kanshans tel wi weda er nat da disizhan goh lang wid weh wi laan bowt weh rait ahn weh rang.

Wi kanshans help wi fi shoa kompashan, fi bee graytful, fi bee fyaa, ahn fi bee kain tu adaz. Ih ku aalso help wi fi noh du tingz weh ku hert di peepl weh wi lov er weh ku mek wi feel shaym ahn gilti.

Wi feelinz da sohnting wi ku aalwayz chros? Dis da how Garrick yoostu feel bowt ih laif wen ih mi yong; ih seh: “Ah wahn du wateva Ai waahnt.” Ahn dat di kaina laif weh hihn mi liv. Ih mi-di liv wahn imoaral laif, ih mek tek jrogz, ih wuda geh jronk, an ih mi vailent bad. Bot ih mi fain owt dat wen ih du weh hihn tink da di rait ting fi du, ih neva ga sokses an ih neva hapi wid ih laif.

Wi noh onli mek disizhanz bays pahn how wee feel, bot wi aalso mek disizhanz bays pahn how ada peepl feel. Wen wi du dat, wi benifit fahn dehn ekspeeryens ahn wizdom. Aalso, wi win di rispek a wi famili, frenz, ahn di peepl weh deh rong wi wen wi du weh dehn tink rait.

Ada peepl feelinz da sohnting wi ku aalwayz chros? Wen Priscila mi yong, shee mi du weh lata ih frenz mi-di du. Shee mi ga seks wen ih feel laik ahn wid hoosoeva ih feel laik. Bot eevn doa adaz mi tink dat weh shee mi-di du da di rait ting fi du, shee neva hapi ataal. Shee mi seh: “Ah mi du weh evribadi els mi-di du, ahn dat neva help mi. Ih onli mek Ah du foolish tingz ahn put mi laif eena daynja.”

Wen wi haftu mek disizhanz bowt weh rait ahn weh rang, how wee feel ahn how adaz feel impoatant, bot dat noh inof. Sohntaim wi mait hert wiself er adaz bikaaz wi kyaahn si weh wi disizhanz ku kaaz. (Praverbz 14:12) An eevn if wee er adaz tink dat sohnting rait, dat noh meenz ih gud fi wi, ahn dehndeh opinyan ku eevn chaynj. Tink bowt dis. Weh peepl yoostu vyoo az rang da sohnting weh dehn akchwali aksep tudeh, ahn kandok weh dehn yoostu aksep da sohnting weh dehn noh vyoo az prapa tudeh.

Yu tink dehn ga eniting beta weh ku help wi disaid weh rait ahn weh rang? Yu tink dehn ga eni moaral standad weh wi ku fala tudeh weh noh wahn chaynj eena di fyoocha?

Di gud nyooz da dat dehn ga gud moaral gaidans weh yu ku chros ahn weh ku werk fi evribadi, noh mata wehpaat dehn liv. Di neks aatikl wahn help wi si wehpaat wi ku fain di bes gaidans fi noa weh rait ahn weh rang.