1, 2. (a) Weh wi haftu laan fi du, ahn wai? (b) Weh wi wahn laan eena dis aatikl?

AZ CHROO Kristyanz, wi need fi laan how fi egzamin aala di infamayshan weh wi hyaa ahn kohn tu di rait kankloozhan. (Prov. 3:21-23; 8:4, 5) If wi noh noa how fi du dis, ih wahn bee eezi fi mek Saytan an ih werl chrap wi ahn korop wi tinkin. (Ifee. 5:6; Kol. 2:8) Bot wi kyaahn kohn tu di rait kankloozhan if wi noh ga di faks. Proverbs 18:13 seh, “da wahn foolish ting wen sohnbadi ansa bak tu wahn mata bifoa ih hyaa di faks.”

² Eena dis aatikl, wi wahn laan bowt difrent chalenjiz wi ku fays wen wi di chrai get di faks ahn kohn tu di rait kankloozhan. Wi wahn laan bowt sohn Baibl prinsipl an egzampl weh ku help wi fi egzamin eni infamayshan ahn mek shoar wi ga di faks schrayt.

3. Wai wi need fi aplai di Baibl prinsipl da Proverbs 14:15? (Koment pahn di picha da di biginin a dis aatikl.)

³ Nowadayz, peepl geh infamayshan fahn aal bowt. Dehn get soh moch fahn di Intanet, TV, ahn ada meedya dat dehn  kyaahn kip op wid aala it. Den, wi frenz an ada peepl weh wi noa waahn kip wi op-tu-dayt. Soh dehn sen wi e-mayl, teks mesij, ahn ripoat, wan afta di ada. Sins sohn peepl spred rang infamayshan fi spait, an adaz chrai twis di chroot fi fool peepl, wi need fi bee kyaaful ahn tek di taim fi egzamin weh wi hyaa. Wich Baibl prinsipl ku help wi? Proverbs 14:15 seh: “Di persn wid lee bit a ekspeeryens bileev evriting weh dehn tel ahn, bot di waiz persn kansida eech step.”

4. How Filipiyanz 4:8, 9 help wi fi chooz weh fi reed, ahn wai ih impoatant fi ga di karek infamayshan? (Si di baks “ Wahn Fyoo Provizhan fi Help Wi Geh di Faks.”)

⁴ Wi need salid faks fi help wi mek gud disizhan. Soh, wi need fi bee kyaaful wen wi di chooz weh wi wahn reed. (Reed Filipiyanz 4:8, 9.) Som peepl laik faawod e-mayl er teks mesij eevn wen dehn noh noa weh di infamayshan kohn fram er if ih eevn karek. Sohn websait poas infamayshan weh dehn klaym seh da di chroot bot akchwali wi kyaahn chros dehn. Wi noh fi ways wi taim di reed dehndeh tingz, espeshali wen da infamayshan fahn apastayts. Aal weh dehn waahn du da diskorij Gaad peepl ahn twis di chroot. If wi noh ga gud infamayshan, wi noh wahn mek gud disizhanz. Noh fool yuself ahn tink dat rang infamayshan kyaahn afek yu main ahn haat.—1 Tim. 6:20, 21.

5. Weh faals ripoat di Izrelait dehn mi hyaa, ahn how dehn mi feel bowt it?

⁵ Wahn faals ripoat ku leed tu prablemz. Fi egzampl, noatis weh mi hapm eena Moaziz taim. Ih mi sen 12 spai fi gaahn chek owt di Pramis Lan. Bot 10 a dehn bring bak wahn bad ripoat. (Num. 13:25-33) Dehn ad aan tayl tu dehn stoari ahn diskorij Jehoava peepl. (Num. 14:1-4) Wai di peepl dehn mi feel dis way? Maybi dehn mi tink dat sins moas a di spai mi gi di saym bad ripoat, dehn mosi mi-di tel di chroot. Dehn neva waahn lisn tu di gud ripoat fahn Jashwa ahn Kayleb. (Num. 14:6-10) Insteda geh aala di faks ahn ga kanfidens eena Jehoava, dehn mi chooz fi bileev di bad ripoat. Dat mi foolish, noh chroo?

6. Wai wi noh fi bee shak wen wi hyaa way owt ripoat bowt Jehoava peepl?

⁶ Wi need fi bee reeli kyaaful wen wi kohn kraas ripoat bowt Jehoava peepl. Wai? Bikaaz Saytan di akyooz aala Gaad faytful servant dehn. (Rev. 12:10) Jeezas mi waan wi dat peepl weh deh gens wi wahn ‘tel aal kaina lai pahn wi.ʼ (Mach. 5:11) Soh bays pahn Jeezas waanin, ih shudn shak wi wen wi hyaa way owt tingz bowt Jehoava peepl.

7. Weh wi need fi kansida bifoa wi sen wahn e-mayl er teks mesij?

⁷ Yoo da di kaina persn weh laik sen e-mayl ahn teks mesij tu yu frenz an ada peepl? Yu praabli waahn bee di fos persn fi shayr di ripoat er tel di stoari. Bot, bifoa yu sen da teks mesij er e-mayl, aks yuself: ‘Ai noa fi shoar if dis infamayshan da di chroot? Ai ga di faks fi chroo?ʼ If yu noh shoar, yu ku en op di paas aan faals infamayshan monks wi bradaz. Soh insteda pres sen, pres dileet.

8. Weh som peepl weh deh gens wi du, ahn how wi ku put wi bradaz eena daynja widowt eevn noa it?

⁸ Wahn nada daynja deh tu wen wi kwik fi faawod e-mayl ahn teks mesij. Eena sohn konchri, wi bradaz noh ga  lata freedom fi wership er sohntaim dehn noh ga no freedom ataal. Eena dehn kaina plays, peepl weh deh gens wi mait spred ripoat weh ku kaaz fyaa er kaaz wi fi noh chros wan anada. Kansida weh mi hapm eena wahn konchri weh yoostu bee paat a di Soviet Union. Di KGB, weh da-mi di seekrit polees, mi-di spred lai dat difrent bradaz weh mi-di tek di leed mi bichray Jehoava peepl. * Wahn lata di bradaz mi bileev dehndeh faals ripoat, ahn bikaaz a dat, dehn lef Jehoava aaganaizayshan. Dat mi reeli sad! Tank gudnis doh, wahn lata dehn mi kohn bak tu di chroot. Bot som a dehn neva did kohn bak. Dehn alow dehndeh faals ripoat fi dischrai dehn fayt. (1 Tim. 1:19) Weh wi ku du soh dat wi noh en op di saym way ahn looz wi fayt? Noh spred negitiv ripoat weh wi kyaahn proov. Wi noh fi bileev evriting weh wi hyaa. Ahn wi fi geh di faks schrayt.

9. Wat els ku mek it haad fi geh di karek infamayshan?

⁹ Wen wi geh wahn ripoat weh gat een haaf-chroot, ih ku bee wahn chalenj fi kohn tu di rait kankloozhan. Wahn stoari weh onli gat een lee bit a chroot mait az wel bee wahn kompleet lai. Dehn kaina stoari ku fool wi, soh how wi ku avoid dat?—Ifee. 4:14.

10. How di Izrelait dehn nayli waar gens dehn oan breda dehn, ahn weh mi mek dehn chaynj dehn main?

¹⁰ Tink bowt weh mi hapm tu di Izrelait dehn hoo mi-di liv pahn di westan said a di Jaadn Riva eena Jashwa dayz. (Josh. 22:9-34) Dehn mi geh wahn ripoat dat di Izrelait dehn weh mi-di liv pahn di eestan said a di Jaadn (di chraib a Rooben ahn Gad ahn di haaf chraib a Manaasa) mi bil wahn big ahn fansi alta kloas tu di Jaadn. Wel, da paat a di ripoat da-mi chroo. Bot dat da neva di hoal stoari. Ahn bays pahn weh dehn mi hyaa, di Izrelait dehn pahn di  westan said mi tink dat dehn bradaz mi-di ribel gens Jehoava. Soh dehn disaid dat dehn mi gwehn waar gens dehn bradaz pahn di eestan said. (Reed Joshua 22:9-12.) * Bot bifoa dehn atak, dehn sen wahn groop a man weh dehn mi chros fi goh geh di faks. Weh dehn mi fain owt? Di Izrelait dehn fahn di chraib a Rooben ahn Gad ahn di haaf chraib a Manaasa mi bil di alta soh dat eena di fyoocha, evribadi wuda mi noa dat dehn da-mi faytful servants a Jehoava tu. Dehn neva bil it az wahn alta fi sakrifais. Yoo ku imajin di merdarayshan weh kuda mi hapm if di Izrelait dehn weh mi-di liv pahn di westan said neva tek di taim fi geh di faks schrayt?

11. Wai Dayvid neva mi fyaa wid Mefiboshet, ahn how ih kuda mi avoid it?

¹¹ Eevn wee persnali mait fays injostis bikaaz peepl seh haaf-chroot bowt wi. Kansida di egzampl a King Dayvid ahn Mefiboshet. Dayvid mi jenaros ahn kain tu Mefiboshet. Dayvid mi giv ahn aala di lan weh yoostu bee fi ih granfaada Saal. (2 Sam. 9:6, 7) Layta doh, Dayvid geh wahn negitiv ripoat bowt Mefiboshet. Ih neva chek if di ripoat da-mi chroo. Ih tek bak evriting weh ih mi gi Mefiboshet. (2 Sam. 16:1-4) Wen Dayvid geh fi taak tu ahn, ih riyalaiz dat ih mi mek wahn mistayk an ih gi bak Mefiboshet som a weh ih mi tek fan ahn. (2 Sam. 19:24-29) Dayvid kuda mi bee fyaa wid Mefiboshet, bot ih mi tu haysti. Ih shuda mi tek di taim fi geh aala di faks.

12, 13. (a) Weh Jeezas mi du wen peepl mi tel lai bowt ahn? (b) Weh wi ku du if sombadi spred lai bowt wi?

¹² Wat if sombadi di slanda yoo? Jeezas ahn Jan di Baptis mi noa how dat feel. (Reed Machyu 11:18, 19.) How Jeezas mi deel wid faals infamayshan? Hihn neva mi spen aala ih taim an enerji di difen ihself. Insted ih mi inkorij peepl fi luk pahn di faks—weh ih mi du ahn teech. Jeezas mi seh: “Dehn wan weh fala Gaad wizdom wahn proov fi bee rait eena di langa ron.”

¹³ Dis da wahn impoatant lesn fi wee. Sohntaim, peepl mait seh tingz bowt wi weh negitiv er weh noh fyaa. Wi mait waahn jostis ahn wish wi kuda du sohnting fi fiks di damij weh dehn du tu wi repyutayshan. Wel, wi ga sohnting weh wi ku du. If sohnbadi spred wahn lai bowt wi, wi ku liv eena wahn way weh nobadi wahn bileev da lai. Jos laik weh Jeezas egzampl shoa, if wi liv di way wahn Kristyan fi liv, wi ku ekspoaz di lai. Ahn wen peepl akyooz wi a sohnting, adaz noh wahn bileev it.

14, 15. Wai wi shudn pen pahn wiself?

¹⁴ Soh faar, wi laan dat ih noh eezi fi geh infamayshan weh wi ku pen pan. Pahn tap a dat, bikaaz wi noh perfek, wee mek di prablem wos. Wat if wi di serv Jehoava fi yaaz? Wi mait laan oava taim how fi tink tingz chroo ahn mek gud disizhanz. Ada peepl mait rispek wi gud jojment. Bot, yu tink dis ku bee wahn chrap?

¹⁵ Yes, ih ku bee wahn chrap if wi pen  pahn wiself tu moch. Wi feelinz ahn persnal aidyaaz ku staat rool wi tinkin. Wi mait staat tu feel dat wi ku luk pahn wahn sichuwayshan an andastan it eevn doa wi noh ga aala di faks. Dat veri daynjaros! Di Baibl seh dat wi noh fi pen pahn wiself.—Prov. 3:5, 6; 28:26.

16. Eena dis egzampl, weh mi hapm eena wahn restorant, ahn weh Tom mi staat tu tink?

¹⁶ Mek wi imajin wahn lee sichuwayshan. Wahn ekspeeryens elda weh naym Tom mi deh eena wahn restorant wahn nait. Ih mi shak wen ih si wahn neks elda weh naym John di sidong da wahn nada taybl wid wahn uman hoo da noh ih waif. Tom si di kopl di laaf, di injai wan anada kompni, ahn hog op wan anada. Wel, Tom geh moa ahn moa kansaan. Ih staat tink tu ihself, ‘John an ih waif wahn en op di geh wahn divoas? Weh wahn hapm tu John poa lee waif? Weh wahn hapm tu dehn pikni?ʼ Tom mi don si sichuwayshan laik dis bifoa an ih brok ih haat. If da mi yoo, how yoo mi wahn feel if yu mi si dat?

17. Eena dis egzampl, weh Tom mi geh fi fain owt, ahn weh wi ku laan fahn dis?

¹⁷ Tom mi kwik fi bileev dat John neva faytful tu ih waif. Yu tink ih mi ga aala di faks? Wel, laytaraan da nait, Tom foan John. Yu ku imajin how gud Tom mi feel wen ih fain owt dat di uman da-mi John lee sista hoo mi-di vizit ahn? Dehn neva si wan anada fi yaaz. Bikaaz shee jos mi-di paas chroo fi wahn fyoo owaz, John kuda mi onli meet ahn da di restorant fi eet sohnting. Ih waif mi kyaahn meet dehn. Gud ting Tom neva spred weh ih mi-di tink. Wat da di lesn fi wee? Noh mata how lang wi di serv Jehoava, wi stil need fi geh aala di faks.

18. Wat ku mek wi bileev sohnting bad bowt wi bradaz?

¹⁸ Wahn neks ting weh mek it haad fi geh di faks schrayt mait bee wen wi ga wahn prablem wid wahn brada er sista. If wi stay di tink bowt di prablem, wi mait staat tu bee sospishos a wi brada er sista. Soh, if wi hyaa wahn negitiv ripoat bowt wahn brada, wi mait bee redi fi bileev it. Wat da di lesn fi wi? If wi haaba negitiv feelinz tuwaadz wi bradaz, wi ku mek di rang jojment bowt dehn bikaaz wi noh ga aala di faks. (1 Tim. 6:4, 5) Soh wi noh fi mek dehn kaina feelinz stay eena wi haat. Insteda dat, mek wi lov wi bradaz ahn bee redi fi fagiv dehn fahn wi haat.—Reed Koloashanz 3:12-14.

19, 20. (a) Wat da sohn Baibl prinsipl weh wahn help wi fi egzamin di infamayshan? (b) Weh wi wahn stodi eena di neks aatikl?

¹⁹ Ih ku bee wahn chalenj fi geh aala di faks schrayt ahn fi egzamin dehn fi si if dehn karek, bikaaz lata haaf-chroot deh owt deh ahn bikaaz wi noh perfek. Weh ku help wi? Wi haftu noa an aplai Baibl prinsiplz. Wan Baibl prinsipl seh dat ih foolish ahn shaymin fi ansa tu sohnting bifoa wi hyaa aala di faks. (Prov. 18:13) Wahn nada wan rimain wi noh fi aksep evriting wi hyaa widowt kweschan it. (Prov. 14:15) Ahn, noh mata how lang wi di serv Jehoava, wi noh fi pen pahn wiself. (Prov. 3:5, 6) Soh wi haftu bee kyaaful wehpaat wi geh wi infamayshan fram. Baibl prinsiplz wahn protek wi if wi mek shoar fi yooz faks weh wi ku chros fi kohn tu di rait kankloozhan.

²⁰ Bot wahn nada chalenj deh. Hyoomanz ga di habit fi joj mataz bays pahn di way tingz luk. Eena di neks aatikl, wi wahn stodi sohn kaman daynja wen ih kohn tu dis ahn wi wahn si how wi ku avoid dehn.