STODI AATIKL 43
“Chroo Wizdom Da Laik Sohnbadi Weh Di Hala Owt”
“Chroo wizdom da laik sohnbadi weh di hala owt haad eena di schreet. Ih kip di hala owt eena di poblik plays dehn.”—PROV. 1:20.
SANG 88 Teech Mi Yu Wayz
WEH WI WAHN DISKOS? *
1. How peepl feel bowt di waiz advais weh kohn fahn di Baibl? (Proverbs 1:20, 21)
IH KAMAN fi si wi bradaz ahn sistaz eena difrent paats a di werl di preech pahn schreet ahn di aafa lichricha tu peepl weh di paas. Dehn aalwayz luk hapi di du dis werk. Yoo eva preech laik dat bifoa? Den maybi yu mait tink bowt di iloschrayshan eena Proverbs weh taak bowt wizdom weh di hala owt haad eena di poblik plays dehn fi mek peepl hyaa. (Reed Proverbs 1:20, 21.) * Eena di Baibl an eena wi poblikayshan dehn, wi fain “chroo wizdom” weh kohn fahn Jehoava. Dis chroo wizdom da weh peepl need soh dat dehn ku geh evalastin laif. Wi feel gud wen sohnbadi tek wan a wi poblikayshan, bot noh evribadi wilin fi tek it. Som a dehn noh inchrestid eena weh di Baibl ga fi seh. Ahn som a dehn eevn laaf aata wi. Dehn tink dat di Baibl da wahn oal buk weh noh ga no yoos fi wee tudeh. Adaz kritisaiz di Baibl hai moaral standadz, ahn dehn tink dat dehn wan weh fala it noh chreet peepl kain ahn dat dehn goh aan laik dehn soh hoali. Bot stil wi lovin Gaad, Jehoava, kantinyu fi giv ih wizdom tu evribadi. Eena weh wayz?
2. Wehpaat wi ku fain chroo wizdom tudeh, bot weh moas peepl chooz fi du?
2 Wan way how Jehoava mek chroo wizdom avaylabl da chroo ih Werd, di Baibl. Aalmoas evribadi ku reed wahn kapi a di Baibl. Ahn how bowt wi poblikayshan dehn weh bays pahn di Baibl? Wid Jehoava blesin, wi poblikayshan dehn avaylabl eena moa dan 1,000 langwij. Enibadi weh reed ahn du weh dehn laan wahn benifit. Bot moas peepl chooz fi noh lisn tu Jehoava, di wan weh ga chroo wizdom. Insted, wen dehn ga wahn disizhan fi mek, dehn pen pahn dehnself er lisn tu sohnbadi els. Dehn mait eevn luk dong pahn wi bikaaz wi chooz fi fala weh di Baibl seh. Eena dis aatikl, wi wahn diskos wai peepl bihayv laik dat. Bot fers, mek wi laan how wi ku geh wizdom fahn Jehoava.
LAAN BOWT JEHOAVA FI BEE WAHN WAIZ PERSN
3. Weh wi need fi du fi ga chroo wizdom?
3 Wen sohnbadi ga wizdom, dat help dehn noa how fi mek gud disizhanz. Bot chroo wizdom da moa dan dat. Di Baibl seh: “Rispek fi Jehoava da di biginin a wizdom, an if yu geh fi noa di Moas Hoali Gaad yu wahn ga andastandin.” (Prov. 9:10) Soh wen wi di mek wahn impoatant disizhan, wi need fi geh fi noa weh di Moas Hoali Gaad tink. Wi ku “geh fi noa di Moas Hoali Gaad” wen wi stodi di Baibl ahn wi poblikayshan dehn weh bays pahn di Baibl. Wen wi du dat, wi di shoa dat wi ga chroo wizdom.—Prov. 2:5-7.
4. Wai Jehoava da di onli wan weh ku gi wi chroo wizdom?
4 Jehoava da di onli wan weh ku gi wi chroo wizdom. (Roam. 16:27) Wai wi seh dat chroo wizdom onli kohn fahn Jehoava? Di fers reezn da bikaaz Jehoava da wi Kriyayta ahn hihn noa evriting bowt weh hihn mek. (Ps. 104:24) Sekant, evriting weh Jehoava du shoa dat hihn waiz. (Roam. 11:33) Terd, evribadi weh fala Jehoava waiz kongsl aalwayz benifit. (Prov. 2:10-12) If wee waahn geh chroo wizdom, wi need fi aksep dehnya baysik Baibl teechinz an alow dehn fi gaid wi wen wi di mek disizhanz.
5. Weh hapm wen peepl rifyooz fi aksep dat chroo wizdom onli kohn fahn Jehoava?
5 Wahn lata peepl weh wi preech tu wuda agree dat di tingz weh dehn si eena naycha mi mek eena wahn byootiful way, bot dehn wuda stil seh dat no Kriyayta noh deh. Dehn ga adaz weh klaym seh dehn bileev eena Gaad bot tink dat weh di Baibl teech tu oal-fashan, soh dehn wuda chooz fi liv di way how dehn waahn. Wat da di rizolt a dat? Yu tink di werl beta bikaaz peepl pen pahn dehn oan wizdom insteda Gaad wizdom? Yu tink dehn ga chroo chroo hapinis er wahn hoap fi di fyoocha? Weh wi si di hapm rong wi kanvins wi dat “dehn noh ga no wizdom, no andastandin, ner kongsl weh goh gens Jehoava.” (Prov. 21:30) Dis moov wi fi kip di aks Jehoava fi gi wi chroo wizdom. Sad fi seh, wahn lata peepl noh du dat. Wai?
WAI PEEPL RIJEK CHROO WIZDOM?
6. Akaadn tu Proverbs 1:22-25, hoo rifyooz fi lisn tu Jehoava wizdom?
6 Wahn lata peepl rifyooz fi lisn wen chroo wizdom “di hala owt haad eena di schreet.” Akaadn tu di Baibl, dehn ga chree groop a peepl weh rijek wizdom. Dehn da peepl weh “noh ga ekspeeryens,” peepl weh “lov mak adaz,” ahn peepl weh “foolish.” (Reed Proverbs 1:22-25.) * Mek wi kansida wai dehnya peepl rijek Gaad wizdom, ahn mek wi si weh wi ku du fi noh bee laik dehn.
7. Wai dehn wan “weh noh ga ekspeeryens” chooz fi kantinyu liv da way?
7 Dehn wan weh “noh ga ekspeeryens” da peepl weh bileev evriting weh dehn hyaa ahn weh eezi fi geh fool. (Prov. 14:15) Wi meet lata peepl laik dat eena di minischri. Fi egzampl, milyanz a peepl di bileev di lai weh rilijos ahn politikal leedaz tel dehn. Ahn dehn shak wen dehn fain owt dat dehn leedaz lai tu dehn. Bot dehn wan weh noh ga ekspeeryens, laik weh Proverbs 1:22 taak bowt, chooz fi liv da way bikaaz dehn laik it soh. (Jer. 5:31) Dehn hapi wen dehn ku du weh dehn waahn, ahn dehn noh waahn laan weh di Baibl teech er fala ih standadz. Wahn veri rilijos laydi weh liv da Quebec, Canada, mi tel wahn brada weh mi-di preech tu ahn: “If wi prees fool wi, da fi hihn faalt. Noh blaym wee!” Wahn lata peepl feel da way. Fi shoar wi noh waahn bee laik dehndeh peepl weh noh waahn laan di chroot.—Prov. 1:32; 27:12.
8. Weh wahn help wi fi ga chroo wizdom?
8 Di Baibl ga gud reezn wai ih inkorij wi fi noh bee laik dehn wan weh noh ga ekspeeryens ahn “fi bee machoar eena di way [wi] tink.” (1 Kor. 14:20) Wen wi yooz Baibl prinsiplz eena wi laif, ih wahn help wi fi ga chroo wizdom. Lee bit bai lee bit, wi wahn geh fi si how di Baibl help wi fi avoid prablemz ahn fi mek waiz disizhanz. Ih gud fi mek wi luk bak pahn di disizhanz weh wi mek. Fi egzampl, if wi di stodi di Baibl ahn wi di goh da meetin fi wahn wail now bot wi noh dedikayt wi laif tu Jehoava ahn geh baptaiz yet, wi shuda tink bowt weh wi fi du soh dat wi ku reech da goal. Ahn if wi don baptaiz, wi ku aks wiself: ‘Ai di mek proagres fi bee wahn beta teecha ahn preecha a di gud nyooz? Di disizhanz weh Ai mek shoa dat Ah di fala Baibl prinsiplz? Ai chreet adaz di way Jeezas wuda chreet dehn?ʼ If wi noatis dat wi need fi mek chaynjiz, wi shuda obay Jehoava advais, weh “mek di persn widowt ekspeeryens waiz.”—Ps. 19:7.
9. How dehn wan weh “laik mak peepl” shoa dat dehn rijek wizdom?
9 Di sekant groop a peepl weh ignoar wizdom weh kohn fahn Gaad da dehn wan weh “laik mak peepl.” Sohntaim wi meet peepl laik dat wen wi di preech. Dehn laik tek peepl fi papishoh. (Ps. 123:4) Di Baibl mi waan dat eena di laas dayz dehn mi wahn ga wahn lata peepl weh bihayv da way deh. (2 Peet. 3:3, 4) Jos laik Lat son-in-laa dehn, sohn peepl tudeh noh waahn lisn tu di waanin weh Gaad giv. (Gen. 19:14) Wahn lata peepl laaf aata dehn wan weh fala Baibl prinsiplz. Dehn peepl du dis bikaaz dehn waahn “fala afta dehn oan wikid dizaiyaz.” (Jood 7, 17, 18) Di way di Baibl diskraib dehn wan weh lov mak adaz mach di apastayts an adaz weh rijek Jehoava standadz.
10. Akaadn tu Psalm 1:1, weh wi ku du fi noh bee laik dehn wan weh laik mak adaz?
10 How wi ku protek wiself soh dat wi noh bee laik dehn wan weh laik mak adaz? Wan way how wi ku du dat da wen wi noh spen wahn lata taim wid peepl weh laik komplayn bowt evriting. (Reed Psalm 1:1.) * Dis meenz dat wi noh fi reed er lisn tu eniting weh kohn fahn apastayts. Wi need fi bee kyaaful dat wi noh staat tu komplayn bowt evriting er staat tu dowt Jehoava ahn di inschrokshanz weh wi geh fahn fi hihn aaganaizayshan. Ih impoatant fi mek wi aks wiself: ‘Ai yoozhwali komplayn wen wi geh nyoo dairekshan er eksplanayshan? Ai ga di habit fi fain faalt wid di bradaz weh di tek di leed?ʼ Wen wi kwik fi stap du dehnya tingz, Jehoava wahn hapi wid wi.—Prov. 3:34, 35.
11. Weh dehn wan weh “foolish” tink bowt Jehoava moaral standadz?
11 Di terd groop a peepl weh rijek wizdom da dehn wan weh “foolish.” Dehn foolish bikaaz dehn chooz fi noh liv akaadn tu Gaad moaral standadz. Insteda dat, dehn du weh dehn tink rait. (Prov. 12:15) Peepl laik dehndeh rijek Jehoava, di onli Wan weh chroo wizdom kohn fram. (Ps. 53:1) Wen wi meet dehn kaina peepl eena di preechin werk, dehn wuda kritisaiz wi bikaaz wi obay Baibl standadz. Bot dehn kyaahn aafa wi wahn beta laif. Di Baibl seh: “Wahn fool kuda neva geh chroo wizdom. Hihn noh ga notn gud fi seh da di siti gayt.” (Prov. 24:7) Wahn foolish persn kyaahn gi waiz advais. Noh wanda Jehoava waan wi ahn seh: “stay faar fahn di foolish man”!—Prov. 14:7.
12. Weh ku help wi fi noh bee laik dehn wan weh foolish?
12 Wee da noh laik dehn wan weh hayt advais weh kohn fahn Gaad. Insted, wi laan fi lov di way how Gaad tink, inkloodin ih moaral standadz. Wi wahn lov Jehoava moaral standadz eevn moa if wi kompyaa di laif a peepl weh obay wid dehn wan weh noh obay. Luk pahn aala di prablemz weh peepl kaaz fi dehnself wen dehn noh lisn tu Jehoava waiz kongsl. Den tink bowt how fi yoo laif beta bikaaz yu obay Gaad.—Ps. 32:8, 10.
13. Yu tink Jehoava foas peepl fi obay ih waiz kongsl?
13 Jehoava mek ih waiz advais avaylabl fi evribadi, bot hihn noh foas nobadi fi obay it. Stilyet, hihn tel wi weh wahn hapm wen wi noh lisn tu fi hihn wizdom. (Prov. 1:29-32) Dehn wan weh chooz fi noh obay Jehoava wahn “get weh dehn dizerv.” Laytaraan, dehn wahn goh chroo lata sofarin ahn payn bikaaz a di way dehn chooz fi liv dehn laif, ahn den Jehoava wahn dischrai dehn. Bot dis da weh Jehoava pramis peepl weh lisn tu ih waiz kongsl ahn fala ih advais: “Dehn wan weh lisn tu mee wahn liv eena wahn sayf plays ahn dehn noh wahn frayd dat sohnting terabl wahn hapm.”—Prov. 1:33.
CHROO WIZDOM HELP WI
14-15. Weh wi laan fahn Proverbs 4:23?
14 Wi aalwayz benifit fahn Gaad wizdom wen wi fala fi hihn waiz advais. Memba, Jehoava mek waiz kongsl eezi fi fain. Fi egzampl, di buk a Proverbs ga wahn lata gud advais weh aalwayz werk. Ih ku help wi liv wahn beta laif if wi du weh ih seh. Mek wi kansida foa egzampl.
15 Protek yu simbolik haat. Di Baibl seh: “Owta evriting weh yu need fi protek, mek shoar yu protek yu haat, bikaaz weh deh eena yu haat ku seh weh kaina laif yu wahn gat.” (Prov. 4:23) Tink bowt weh aal wi need fi du fi protek wi reel haat. Wi need fi eet helti, wi need fi geh inof eksasaiz, ahn wi need fi kip weh fahn eni bad habit. Sayhn way soh, tink bowt weh aal wi need fi du fi protek wi simbolik haat. Wi feed wiself wen wi reed Gaad Werd evri day ahn wen wi pripyaa ahn tek paat eena aala wi meetin dehn. Wi eksasaiz wen wi stay bizi eena di minischri. Ahn wi kip weh fahn bad habits wen wi stay faar fahn eniting weh ku korop wi tinkin, laik imoaral entataynment ahn bad kompni.
16. How di advais eena Proverbs 23:4, 5 ku help wi?
16 Bee hapi wid weh yu gat. Di Baibl seh: “Noh taiyad owt yuself di chrai geh rich. . . . Wen yu ton fi luk pan it, ih noh dehdeh, bikaaz ih wahn groa wingz laik wahn eegl ahn flai op intu di skai ahn flai weh.” (Prov. 23:4, 5) Moni ahn mateeryal tingz noh laas lang. Stilyet, wahn lata peepl, rich ahn poa, wori tu moch bowt moni. Sayka dat, dehn wuda du tingz weh damij dehn repyutayshan, dehn rilayshanship wid adaz, an eevn dehn helt. (Prov. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Bot chroo wizdom help wi fi noh wori tu moch bowt moni. Dat help wi fi bee hapi wid weh wi gat ahn noh bee greedi.
17. How wi ku yooz wi tong eena wahn waiz way laik weh Proverbs 12:18 menshan?
17 Tink bifoa yu taak. If wi noh kyaaful, wi ku seh tingz weh hert adaz. Di Baibl seh: “Wen yu taak widowt tink, da laik wahn stab fahn wahn soad, bot di tong a di waiz wan ku heel.” (Prov. 12:18) Wi ku ga wahn gud rilayshanship wid adaz if wi noh gasip bowt di mistayk dehn weh peepl mek. (Prov. 20:19) If wi waahn wi werdz komfert peepl ahn noh hert dehn, wi shuda ful op wi haat wid Gaad Werd. (Look ) Wen wi meditayt pahn weh di Baibl seh, wi werdz wahn bee laik wahn “fongtin a wizdom” weh wahn inkorij ahn komfert adaz.— 6:45Prov. 18:4.
18. If wi du weh Proverbs 24:6 seh, how ih ku help wi ga sokses eena di minischri?
18 Fala dairekshan fahn di aaganaizayshan. Di Baibl gat een dis gud advais: “Fala waiz gaidans wen yu goh da waar, ahn tingz gwehn gud fi yu wen yu geh advais fahn lata peepl.” (Prov. 24:6, ftn.) Tink bowt how dis prinsipl ku help wi ga sokses wen wi preech ahn wen wi teech peepl. Insteda preech ahn teech di way wee waahn, wi chrai fala di sojeshan dehn weh wi get. Da wi meetin dehn wi geh gud chraynin wen wi si wi bradaz gi taak ahn demonschrayshan weh bays pahn di Baibl. Pahn tap a dat, Jehoava aaganaizayshan gi wi sohn gud toolz, laik wi poblikayshan ahn veedyo dehn, weh help peepl fi andastan di Baibl beta. Yoo di mek gud yoos a dehnya toolz eena di minischri?
19. How yoo feel bowt di wizdom weh kohn fahn Jehoava? (Proverbs 3:13-18)
19 Reed Proverbs 3:13-18. * Wi soh tankful fi di gud advais weh deh eena Gaad Werd! Weh wi laif wuda bee laik widowt dehnya gud advais? Eena dis aatikl, wi mi kansida foa gud advais weh deh eena di buk a Proverbs. Af koars, di hoal Baibl ful a gud advais fahn Jehoava. Soh mek it wahn goal fi aalwayz fala di gud advais weh Jehoava gi wi. Moas peepl noh valyu Gaad wizdom, bot wee kanvins dat “dehn wan weh hoal aan tait tu it wahn bee hapi.”
SANG 36 Protek Yu Haat
^ Di wizdom weh kohn fahn Jehoava faar beta dan eniting weh di werl kud aafa. Eena dis aatikl, wi wahn laan bowt wahn inchrestin iloschrayshan fahn di buk a Proverbs weh taak bowt wizdom weh di hala owt haad eena di poblik plays dehn. Wi wahn diskos how wi ku geh chroo wizdom, wai sohn peepl noh waahn lisn tu Jehoava wizdom, ahn how wee benifit wen wi lisn tu fi hihn wizdom.
^ Proverbs 1:20, 21: “Chroo wizdom da laik sohnbadi weh di hala owt haad eena di schreet. Ih kip di hala owt eena di poblik plays dehn. 21 Bai di bizi schreet kaana ih hala owt, bai di enchrans a di siti gayt dehn ih seh:”
^ Proverbs 1:22-25: “Unu weh noh ga ekspeeryens, how lang unu wahn lov fi stay da way? Unu weh laik mak peepl, how lang unu wahn lov tek peepl mek papishoh? Unu weh foolish, how lang unu wahn lov unu foolishnis? 23 Lisn tu mi disiplin. Den Ah wahn poar owt mi spirit pahn unu. Ah wahn teech yu mi werdz. 24 Ah taak tu unu bot unu rifyooz fi lisn tu mi, Ah schrech owt mi han fi help unu bot unu noh pay mi no main. 25 Unu kip di rijek mi advais oava ahn oava, an unu rifyooz fi lisn tu mi disiplin.”
^ Psalm 1:1: “Di man weh noh fala di advais a di wikid ahn weh noh fala di road a sinaz ahn weh noh sidong monks peepl weh mek fon a tingz weh rait wahn bee hapi.”
^ Proverbs 3:13-18: “Di man weh fain wizdom ahn di man weh ga andastandin wahn bee hapi. 14 Ih beta fi geh wizdom insteda geh silva, ahn fi ga wizdom az prafit beta dan fi geh goal. 15 Ih moa preshos dan koaral ahn yu kyaahn kompyaa it tu notn weh yu dizaiya. 16 Wizdom ga lang laif eena ih rait han; richiz ahn gloari deh eena ih lef han. 17 If yu ga wizdom yu wahn bee hapi ahn yu laif wahn ful a pees. 18 Da wahn chree a laif fi dehn wan weh hoal aan tu it, ahn dehn wan weh hoal aan tait tu it wahn bee hapi.”