Kweschanz Weh Peepl Aks
Yu tink di Izrelaits mi ga eniting els fi eet ada dan mana ahn kwayl wen dehn mi deh eena di wildanes?
Di mayn food weh di Izrelait dehn mi eet joorin di 40 yaaz wen dehn mi deh eena di wildanes da-mi mana. (Eks. 16:35) Pahn too okayzhan, Jehoava mi gi dehn sohn lee berd weh dehn kaal kwayl fi eet tu. (Eks. 16:12, 13; Num. 11:31) Di Izrelait dehn mi aalso ga ada kaina food, bot eena wahn smaal amonk.
Fi egzampl, sohntaim Jehoava mi gaid ih peepl tu “wahn plays fi res” wehpaat dehn kuda mi fain waata fi jrink ahn food fi eet. (Num. 10:33) Wan a dehndeh plays da-mi Eelim. Dis plays mi ga “12 waata spring ahn 70 paam chree mi dehdeh.” (Eks. 15:27) Di paam chree dehn da-mi praabli dayt paam. Di buk Plants of the Bible seh dat di dayt paam “groa da lata difrent plays,” ahn da “di mayn plaant weh peepl yooz fi food eena di dezert. Dehn geh food, ail, ahn shelta fan it.”
Ih pasabl dat di Izrelait dehn mi stap da wahn plays laik dat weh wee noa az Feiran tudeh, weh da paat a di Feiran Wadi. a Akaadn tu di buk Discovering the World of the Bible, da wadi da wahn riva vali weh “81 mailz [130 km] lang, ahn da wan a di langis, pritiyis, ahn moas faymos wadi eena di Sinai Peninsula.” Ih aalso seh: “Eena di wadi, bowt 28 mailz [45 km] fahn weh di vali meet di see, dehn ga wahn schrech bowt 3 mailz [4.8 km] lang weh byootiful ahn weh lata paam chree groa. Dat da di plays weh dehn kaal Feiran Oasis. Ih deh bowt 2,000 fut [610 m] oava see levl. Ih soh byootiful dat dehn seh dat da laik di gyaadn da Eedn. Fi towznz a yaaz, peepl goh vizit dis plays bikaaz a di lata dayt paam weh groa deh.”
Wen di Izrelait dehn mi lef Eejip, dehn mi kehr doa widowt ees, sohn bowl fi need it eena, ahn praabli sohn grayn an ail tu. Af koars, dehndeh tingz neva mi wahn laas lang. Ahn dehn mi kehr “lata animal, laik dehn sheep, dehn goat, ahn dehn kow.” (Eks. 12:34-39) Bot, laik how laif eena di wildanes mi rof, som a dehndeh animalz mi praabli ded. Di Izrelaits mi praabli kil som a di animal fi food, ahn maybi dehn mi yooz sohn fi sakrifais tu Jehoava ahn tu dehn faals gaadz. b (Aks 7:39-43) Stilyet, dis da weh Jehoava mi tel di Izrelaits wen dehn mi disobay ahn: “Unu son dehn wahn bee shepadz eena di wildanes fi 40 yaaz.” (Num. 14:33) Dat meenz dat di Izrelaits mi mek dehn animalz breed soh dat dehn kuda mi rayz moa az taim paas. Soh ih pasabl dat di Izrelait dehn kuda mi geh milk ahn sohntaim dehn kuda eet meet, bot dehn stil neva ga inof fi feed bowt chree milyan peepl fi 40 yaaz. c
Wehpaat di animal dehn mi wahn geh food ahn waata fram? d Bak eena dehndeh dayz, dehn praabli mi ga moa rayn eena di wildanes, soh moa plaants wuda mi groa. Di Insight on the Scriptures buk, Valyum 1, seh dat 3,500 yaaz agoa, dehn mi ga “moa waata da Arabia, wehpaat di Izrelait dehn mi deh, dan weh yu wuda fain deh tudeh. Wi noa dat bikaaz dehn ga lata deep ahn jrai vali weh yoostu bee riva.” Bot eevn wid aala dat, di wildanes da-mi wahn emti ahn fraitnin plays. (Deut. 8:14-16) If Jehoava neva du miraklz fi dehn ahn gi dehn waata, di Izrelaits ahn dehn animalz praabli mi wahn ded.—Eks. 15:22-25; 17:1-6; Num. 20:2, 11.
Moaziz mi tel di Izrelait dehn dat Jehoava mi feed dehn wid di mana “fi mek [dehn] noa dat wahn man noh fi liv pahn jos food, bot ih fi liv pahn evri werd weh kom owta Jehoava mowt.”—Deut. 8:3.
a Reed di May 1, 1992, kapi a The Watchtower, payj 24-25.
b Di Baibl tel wi bowt too okayzhan wen dehn mi sakrifais animalz tu Jehoava eena di wildanes. Di fers taim da-mi wen Ayron an ih son dehn mi staat serv az prees, ahn di sekant wan da-mi fi di Paasoava. Dehnya too ivent mi hapm eena 1512 B.C.E., bowt wan yaa afta di Izrelait dehn mi lef Eejip.—Liv. 8:14–9:24; Num. 9:1-5.
c Wen di Izrelait dehn mi nayli finish di 40 yaaz eena di wildanes, dehn mi gaahn waar gens di Midyanaits, ahn dehn mi kyapcha honjridz a towznz a animalz fahn dehn. (Num. 31:32-34) Bot dehn mi kantinyu eet mana til dehn gaan eena di Pramis Lan.—Josh. 5:10-12.
d Ih noh luk laik di animal dehn mi eet fahn di mana, kaaz di inschrokshanz weh Jehoava gi di Izrelaits mi seh dat eech persn mi fi gyada weh dehn mi wahn eet an ih neva menshan di animalz.—Eks. 16:15, 16.