Skip tu di aatikl

Skip tu lis a tapik

Yu Mi Noa?

Yu Mi Noa?

Fos-Senchri Sinagag: Dis modl shoa paat a di dizain a di fos-senchri sinagag weh deh da Gamla, wahn plays weh deh bowt siks mailz (10 km) naat-ees a Gyalilee Lagoon. Ih gi wi wahn lee aidyaa a weh wahn oal-taim sinagag kuda mi luk laik

Wat da di hischri a di sinagag?

DI WERD “sinagag” kohn fahn wahn Greek werd weh meenz “asembli” er “gyada tugeda.” Dat da wahn gud naym bikaaz, fahn way bak, di Jooz di gyada tugeda da di sinagag dehn fi geh inschrokshan ahn fi wership. Di Heebroo Skripchaz noh seh notn bowt sinagag, bot wi ku si fahn di Greek Skripchaz dat, bai di fos senchri C.E., dehn don mi-di yooz dehnya meetin plays aal oava.

Moas peepl weh stodi hischri bileev dat di Jooz mi fos staat yooz sinagag wen dehn mi-di liv da Babilan. Di Encyclopaedia Judaica seh: “Di Jooz weh mi foas fi liv da Babilan neva ga no Templ, dehn mi deh eena wahn schraynj konchri, ahn dehn mi feel di need fi komfert, soh dehn wuda meet fahn taim tu taim, praabli pahn di Sabat, ahn reed fahn di Skripchaz.” Ih luk laik afta di Jooz dehn mi geh set free, dehn mi kantinyu fi meet fi pray ahn reed di Skripchaz, ahn eniway wehpaat dehn mi setl dong, dehn mi bil sinagag.

Bai di fos senchri C.E., di sinagag dehn da-mi di senta a Jooish rilijos ahn soashal laif fi di kamyooniti dehn rong di Mediterranean Sea, aal chroo di Middle East, an eevn da Izrel. Lee Levine, wahn teecha a Jooish hischri fahn The Hebrew University of Jerusalem, seh: “[Di sinagag] mi serv az wahn plays fi stodi, fi ga sohn speshal rilijos meel, fi koat kays, fi kip moni weh bilangz tu di kamyooniti, ahn fi difrent politikal ahn soashal meetin.” Pahn tap a dat ih mi seh: “Di moas impoatant ting, af koars, da-mi di rilijos servis dehn.” Soh den, ih noh sopraiz wi dat Jeezas aalwayz yoostu goh da di sinagag dehn. (Maak 1:21; 6:2; Look 4:16) Wen hihn mi dehdeh, ih yoostu teech, kongsl, an inkorij di peepl weh mi aten. Afta di biginin a di Kristyan kangrigayshan, di apasl Paal mi preech da di sinagag dehn wahn lat tu. Enibadi weh mi inchrestid eena spirichwal tingz wuda goh da di sinagag, soh enitaim Paal mi reech wahn siti, ih yoozhwali wuda goh da di sinagag fos ahn preech deh.—Aks 17:1, 2; 18:4.