LAIF STOARI
Jehoava ‘Gaid Mi Eena di Rait Wayʼ
WAHN taim, wahn yong brada aks mi, “Wat da yu fayvrit skripcha?” Rait away Ah tel ahn, “Proverbs 3, vers 5 ahn 6, weh seh: ‘Chros eena Jehoava wid aala yu haat, ahn noh pen pahn yu oan andastandin. Eena evriting weh yu du, tink bowt weh hihn waahn, an ih wahn gaid yu eena di rait way.ʼ” Yes, Jehoava gaid mi eena di rait way fi chroo! Mek Ah tel unu how hihn du dat.
MI PAYRENTS MI HELP PUT MI PAHN DI RAIT CHRAK
Mi payrents mi laan bowt Jehoava eena di 1920ʼs. Dat da-mi bifoa dehn mi geh marid. Ai mi baan eena 1939. Wen Ah mi yong, wi mi liv da England, an Ah yoostu goh da meetin wid mi payrents an Ah mi reeli laik di Teeyokratik Minischri Skool. Tu dis day, Ah memba how Ah mi feel wen Ah mi giv mi fers taak. Ah mi haftu stan op tap a wahn baks soh dat Ah kuda mi si oava di speeka stan. Ah mi siks yaaz oal, an Ah mi veri nervos di stan op deh di luk pahn evribadi eena di aadyans.
Mi pa mi taip owt wahn shaat prezentayshan pahn wahn kyaad fi mi fi mek Ah yooz wen wi goh owt pahn feel servis. Ah mi ayt yaaz oal di fers taim Ah gaahn preech da sombadi hows bai miself. Ah mi soh eksaitid wen di howshoalda mi reed di prezentayshan aafa mi kyaad ahn rait away aksep di buk weh naym “Let God Be True”! Ah hori ron gaahn tel mi pa. Ah mi reeli injai di minischri ahn di meetin dehn. Dat mi help mi fi waahn serv Jehoava ful-taim.
Ah mi geh fi lov di chroot fahn di Baibl moa ahn moa afta mi pa mi araynj fi mek Ah geh mi oan kapi a Di Wachtowa. Ah mi eega fi reed eech magazeen az soon az Ah get dehn. Ah mi staat tu chros Jehoava moa ahn moa, an Ah mi en op di dedikayt mi laif tu ahn.
Wi famili gaahn da di Theocracyʼs Increase Assembly da New York eena 1950. Pahn Terzdeh, Aagas 3, di teem a di day da-mi “Mishineri Day.” Pahn da day, Brada Carey Barber, hoo mi en op di serv az wahn memba a di Govanin Badi, mi gi di baptizm taak. Da di en a fi hihn taak, afta ih mi aks di too baptizm kweschan, Ai mi stan op ahn seh, “Yes!” Ah mi onli 11 yaaz oal, bot Ai mi andastan dat dis da-mi wahn impoatant disizhan.
Ah mi frayd fi goh eena di waata kaaz Ai neva noa how fi swim. Mi onkl gaahn wid mi eena di pool ahn hihn mi tel mi dat evriting mi wahn bee aarait. Akchwali, dehn baptaiz mi soh faas dat mi fut nat eevn toch di batam a di pool. Dehn mi paas mi fahn wan brada tu di neks. Wan mi baptaiz mi, ahn di neks wan lif mi owta di pool. Eva sins da speshal day, Jehoava di gaid mi eena di rait way.AH MI CHOOZ FI CHROS EENA JEHOAVA
Wen Ah mi lef skool, Ah mi waahn painyaa, bot mi teecha dehn inkorij mi fi get wahn haiya ejukayshan. Ah mi giv een tu di presha an Ah gaahn da yooniversiti. Bot soon Ah mi riyalaiz dat Ah kudn stay schrang eena di chroot ahn foakos pahn mi stodiz saym taim, soh Ah disaid fi lef yooniversiti. Ah mi pray tu Jehoava bowt it, an Ah mi rait wahn rispekful leta tu di skool fi tel dehn dat Ah wahn lef. Soh Ah lef da di en a di fers yaa. Ah mi chros eena Jehoava eena evriting, ahn rait away Ah mi staat tu painyaa.
Ah mi staat serv Jehoava ful-taim eena Joolai 1957 da wahn tong weh naym Wellingborough. Ah mi aks di bradaz da di London Betel aafis fi rekomen wahn painyaa brada weh mi ga lata ekspeeryens fi bee mi painyaa paadna. Ah mi staat painyaa wid Brada Bert Vaisey, ahn hihn mi teech mi wahn lata tingz. Hihn mi lov preech, ahn hihn mi help mi fi set wahn gud feel servis skejul. Eena wi kangrigayshan da mi onli mee, Brada Vaisey, ahn siks oalda sistaz. Ah mi pripyaa fi aala di meetin dehn an Ah mi tek paat eena dehn. Dat mi help mi fi bil mi chros eena Jehoava, an ih gi mi wahn lata chaans fi taak bowt mi fayt.
Ah mi en op da prizn fi wahn lee wail bikaaz Ah mi rifyooz fi jain di aami. Afta Ah mi get owta prizn, Ah mi meet Barbara, wahn speshal painyaa sista. Wi mi geh marid eena 1959, ahn wi mi wilin fi tek aan eni asainment eena Jehoava servis. Wi fers asainment mi deh da Lancashire eena di naatwes paat a England. Den eena Janiweri 1961, Ah mi geh wahn invitayshan fi goh da di Kingdom Minischri Skool da London Betel. Eena dehn dayz, di skool mi laas fi wan mont. Ai mi sopraiz wen dehn mi asain mi fi du serkit werk afta di skool mi finish. Ai gaahn da Birmingham an Ah geh too weeks chraynin fahn wahn serkit oavaseeya weh mi ga lata ekspeeryens, ahn Barbara gaahn wid mi. Den wi gaahn da wi oan asainment da Lancashire ahn Cheshire.
DI BES TING FI DU DA FI AALWAYZ CHROS EENA JEHOAVA
Wail wi mi deh pahn haliday eena Aagas 1962, wi mi geh wahn leta fahn di branch aafis. Dehn mi sen wi too aplikayshan fi goh da Gilyad Skool! Mee ahn Barbara mi ful owt di aplikayshan dehn ahn hori sen dehn bak tu di branch aafis, kaaz dat da weh dehn mi aks wi fi du. Faiv monts layta, wi mi deh pahn wi way tu Brooklyn, New York. Wi mi wahn bee paat a di 38th klaas a Gilyad, soh wi mi wahn geh ten monts a Baibl ejukayshan.
Wen wi mi deh da Gilyad, wi mi laan wahn lat bowt Gaad Werd, fi hihn aaganaizayshan, ahn wi bradaz ahn sistaz rong di werl. Laik how wi mi stil deh eena wi 20ʼs, wi mi ga wahn lat fi laan fahn di ada styoodents eena di klaas. Eech day a di skool, Ah mi ga di privilij fi werk lang wid Brada Fred Rusk, hoo da-mi wan a wi inschroktaz. Hihn mi aalwayz teech wi fi mek shoar dat eni advais weh wi giv bays pahn di Skripchaz. Bradaz weh mi ga lata ekspeeryens, laik Brada Nathan Knorr, Frederick Franz, ahn Karl Klein mi gi sohn taak fi wi klaas. Ahn wi mi laan wahn lat fahn di hombl egzampl a Brada Alexander Macmillan, hoo mi gi wahn taak weh help wi fi andastan how Jehoava mi gaid ih peepl joorin di chraiyalz weh di bradaz gaahn chroo bitween 1914 ahn 1919!
WAHN NYOO ASAINMENT
Wen di skool mi soon finish, Brada Knorr tel mee ahn Barbara dat wi geh asain tu Burundi, Africa. Wi hori gaahn da di Betel laibri fi chek di Yearbook fi si humoch poblishaz mi deh da Burundi eena dehndeh dayz. Bot wi mi sopraiz kaaz wi mi luk evri way ahn stil kudn fain owt humoch poblishaz mi deh da Burundi! Yes, wi mi gwehn da wahn plays wehpaat nobadi mi-di preech yet. Wi mi gwehn da Africa, ahn wi mi bayli noa eniting bowt it. Wi mi feel veri angshos! Bot afta wi mi pray, wi mi feel moa kaam.
Eena wi nyoo asainment, evriting mi soh difrent fahn weh wi mi yoostu. Di weda, di kolcha, an eevn di langwij mi difrent. Now wi mi haftu laan French. Ahn wi mi aalso haftu fain wahn plays fi liv. Too dayz afta wi mi reech, Harry Arnott, wan a wi Gilyad klaasmayt, mi vizit wi pan ih way tu fi hihn asainment da Zambia. Hihn mi help wi fi fain wahn apaatment, ahn dat da-mi wi fers mishineri hoam. Lee wail afta dat, di loakal govament mi staat tu kaaz chrobl fi wi. Dehn neva noa notn bowt Jehoava Witnisiz. Jos az wi mi-di geh fi injai wi asainment, di govament mi tel wi dat wi kudn stay if wi neva ga wahn werk permit. Sad fi seh, wi mi haftu lef Burundi ahn goh da wahn difrent konchri. Dis taim wi gaahn da Uganda.
Wi mi-di wori bikaaz wi mi gwehn da Uganda widowt wahn visa, bot wi mi chros eena Jehoava. Wahn Canadian brada weh mi-di serv da Uganda mi manij fi eksplayn wi sichuwayshan tu
wahn imigrayshan aafisa. Di aafisa mi tel wi dat wi ku stay fi wahn fyoo monts til wi ku geh wahn permit fi stay eena di konchri langa. Dat mi shoa wi dat Jehoava mi-di help wi.Di sichuwayshan da Uganda mi veri difrent fahn di sichuwayshan wi mi deh eena da Burundi. Di preechin werk mi don staat da Uganda, eevn doa dehn mi onli ga 28 Witnisiz eena di hoal konchri. Wi mi fain lata peepl weh mi taak English eena wi teritori. Wi mi riyalaiz dat if wi mi waahn help dehndeh inchrestid peepl, wi mi wahn haftu laan at lees wan a di loakal langwij. Wi mi staat preech rong di siti a Kampala, wehpaat moas a di peepl taak Luganda. Soh wi mi disaid fi laan da langwij. Ih mi tek wi sevral yaaz fi laan fi taak da langwij gud, bot ih mi mek wahn big difrens eena wi preechin ahn teechin werk. Wi mi aybl fi geh wahn beta andastandin a weh wi Baibl styoodent dehn mi need fi laan. Wen wi styoodent dehn mi si humoch wi kay bowt dehn, dehn mi oapm dehn haat ahn tel wi how dehn feel bowt weh dehn mi-di laan.
WI MI CHRAVL WAHN LAT
Wi mi reeli hapi wen wi mi ga di chaans fi help peepl laan di chroot, ahn wi mi eevn hapiya wen dehn aks wi fi du serkit werk aal chroo di konchri. Anda di dairekshan a di Kenya branch, wi mi chravl aal oava di konchri di chrai fain wehpaat wi need speshal painyaaz di moas. Sevral taimz, peepl weh neva meet di Witnisiz bifoa gaan owta dehn way fi welkom wi, ahn dehn mi eevn kuk fi wi.
Afta dat, wi gaahn pahn sohn difrent kaina chrip. Ai mi chravl pahn chrayn fahn Kampala fi too dayz fi reech di siti a Mombasa. Ahn den fahn deh Ah chravl bai boat tu di Seychelles, wahn groop a ailan weh deh owt eena di Indian Ocean. Laytaraan, fahn 1965 tu 1972, Barbara wuda jain mi enitaim Ah goh da di Seychelles. Fers, dehn mi onli ga too poblishaz weh mi liv deh. Den dehn mi staat wahn groop ahn dat mi groa intu wahn kangrigayshan. Ah mi en op di vizit di bradaz da Eritrea, Ethiopia, ahn Sudan.
Di politikal sichuwayshan da Uganda mi chaynj wen wahn militeri groop mi tek kanchroal oava di govament. Fi yaaz afta dat, wi mi gaahn chroo sohn haad taimz an Ah mi laan dat di bes ting fi du da fala di Baibl koman fi “pay bak Seeza tingz tu Seeza.” (Maak 12:17) Aal farinaz weh mi liv da Uganda rong da taim mi haftu rejista da di polees stayshan weh mi deh kloasis tu dehn hows. Wahn fyoo dayz layta, sohn polees aafisa mi kom op tu mee ahn wahn nada mishineri brada hoo mi-di jraiv chroo Kampala. Wi mi frayd no miks! Dehn seh dat wee da spai, ahn dehn mi kehr wi da di mayn polees stayshan. Wen wi reech deh, wi mi eksplayn dat wee da jos peesful mishineriz. Dehn neva pay wi no main wen wi tel dehn dat wi mi don rejista wid di polees. Dehn mi ares wi ahn kehr wi da di polees stayshan weh mi deh kloasis tu di mishineri hoam. Wi mi onli hapi wen wi get deh, kaaz di polees aafisa weh mi dehdeh mi rekonaiz wi ahn memba dat wee mi rejista bifoa, soh hihn tel wi gyaad fi let wi goh!
Eena dehndeh dayz, wi gaahn chroo lata schres wen wi mi haftu paas di chekpoint dehn, espeshali wen di soalja dehn mi jronk. Wi mi pray ahn wi mi feel kaam wen dehn mek wi paas chroo di chekpoint. Sad fi seh, eena 1973 di govament mi aada aal farin mishineriz fi lef Uganda.
Soh wi geh wahn nada asainment. Dis taim wi geh asain tu Côte dʼIvoire, West Africa. Dis da-mi wahn nada big chaynj fi wee. Wi mi haftu geh yoostu wahn hoal nyoo kolcha, ahn haftu geh yoostu di taak French aal di taim agen. Wi mi haftu geh yoostu di liv wid difrent mishineriz weh kohn fahn difrent konchri! Bot agen, wi mi si Jehoava dairekshan wen hombl an aanis peepl fahn di teritori rispan tu di gud nyooz. Mee ahn Barbara mi si dat wen wi chros Jehoava, hihn gaid wi eena di rait way.
Den sodn-wan wi fain owt dat Barbara mi ga kyansa. Wi gaahn bak da Europe lata taimz fi mek shee geh chreetment, an eena 1983, wi mi riyalaiz dat wi mi wahn haftu lef wi asainment da Africa. Dis da-mi wahn big disapointment fi di too a wi!
WI SICHUWAYSHAN CHAYNJ
Barbara kyansa mi geh wers wail wi mi-di serv da di London Betel aafis. Sad fi seh, shee mi en op di ded eena 1988. Di Betel famili mi help mi wahn lat. Wan kopl mi reeli help mi fi ajos tu mi nyoo sichuwayshan ahn dehn help mi fi kantinyu chros eena Jehoava. Laytaraan Ah mi meet Ann, wahn sista weh mi-di help owt da Betel paat-taim. Shee yoostu serv az wahn speshal painyaa, an ih lov Jehoava wahn lat. Dat mi shoa mi dat shee da wahn spirichwal persn. Ah mi geh marid tu Ann eena 1989, ahn wi di serv da London Betel sins den.
Fahn 1995 tu 2018, Ah mi ga di privilij fi serv az wahn werl hedkwaataz riprizentativ. (Dis da how wi yoostu kaal wahn zoan oavaseeya eena di paas.) An Ah vizit nayli 60 difrent konchri. Eena eech konchri weh Ah vizit, Ah si proof dat Jehoava bles fi hihn servant dehn noh mata weh sichuwayshan dehn goh chroo!
Eena 2017, Ah gaahn bak da Africa pahn wan a dehndeh vizit. Ah mi soh hapi fi kehr Ann da Burundi, ahn di too a wi mi soh eksaitid fi si humoch peepl mi kom intu di chroot eena da konchri. Now wahn byootiful Betel hoam weh serv moa dan 15,500 poblishaz deh pahn di saym schreet wehpaat Ai yoostu preech fahn hows tu hows bak eena 1964.
Ah mi reeli hapi wen Ah mi fain owt wich konchriz wi mi wahn vizit eena 2018. Wan a di konchri dehn weh mi deh pahn mi lis da-mi Côte dʼIvoire. Wen wi mi reech da Abidjan, di kyapital siti, Ah mi feel laik Ah mi-di kohn hoam. Wen Ah mi luk pahn di lis a foan nomba fi aal hoo di serv da Betel, Ah mi rekonaiz di naym a di brada weh mi-di liv rait saida di ges room wehpaat wi mi-di stay. Da wahn brada weh naym Sossou. Ah mi memba dat da brada da-mi di siti oavaseeya wen Ai mi deh da Abidjan. Bot Ah mi rang. Dis da-mi wahn difrent Sossou; da mi ih son.
Jehoava kip ih pramis. Aala di haad taimz weh Ah gaahn chroo eena mi laif teech mi dat wen yu chros eena Jehoava, hihn reeli gaid wi eena di rait way. Now, wi waahn kantinyu fala di way hihn gaid wi, weh wahn geh eevn beta eena di nyoo werl.—Prov. 4:18.