1-2. (a) Wai wi mait fain it haad fi fergiv sohnbadi? (b) How Denise mi shoa dat ih wilin fi fergiv?

 YOO fain it haad fi fergiv adaz? Dat da how lata wi feel, espeshali wen sohnbadi seh er du sohnting weh reeli hert wi. Bot dehn ga sohn tingz weh ku help wi fi noh feel beks ahn fi fergiv adaz. Fi egzampl, mek wi luk pahn di ekspeeryens a wahn sista weh shoa weh ih reeli meenz fi fergiv. Eena 2017, Denise a an ih famili gaahn vizit di nyoo werl hedkwaataz. Wail dehn mi-di jraiv bak hoam, wahn jraiva mi looz kanchroal a ih kaar ahn krash intu dehn. Denise mi paas owt, ahn wen ih wayk op, ih fain owt dat ih pikni dehn mi geh hert bad ahn dat ih hozban, Brian, mi ded. Wen shee tink bak pahn weh mi hapm, ih seh: “Ah mi feel dipres ahn kanfyooz.” Laytaraan, shee mi fain owt dat di jraiva neva jronk er deh pahn jrogz, an ih neva dischraktid needa. Soh shee mi pray tu Jehoava fi pees soh dat shee ku kanchroal ih feelinz.

² Dehn mi chaaj di man wid manslaata, an if di koat mi disaid dat ih gilti, ih kuda en op da prizn. Sohnbadi fahn di koat mi tel Denise dat wateva shee mi seh da koat mi wahn afek weda er nat dehn mi wahn sen di man da prizn. Denise mi seh: “Dat da-mi di wers taim a mi laif! Ahn den Ah mi wahn haftu goh taak bowt it aal oava agen. Ah mi feel laik sohnbadi mi-di rob op saalt eena mi kot dehn.” Kopl weeks afta dat, Denise mi haftu gaahn da koat fi taak fronta di man weh mi hert ih famili soh moch.  Weh shee mi seh? Denise mi aks di joj fi shoa mersi tu di man. b Afta shee mi seh weh ih ga fi seh, di joj mi staat tu krai, an ih seh: “Ai da wahn joj fi 25 yaaz now, an Ah neva hyaa wahn viktim famili beg mi fi shoa mersi. Dis da di fers taim Ah hyaa sohnting laik dis.”

 3. Wai Denise mi disaid fi fergiv?

³ Weh mi help Denise fi fergiv di man? Shee mi meditayt pahn how Jehoava fergiv. (Mic. 7:18) Di moa wi graytful dat Jehoava fergiv wi, di moa wilin wi wahn bee fi fergiv adaz.

 4. Weh Jehoava waahn wi du? (Ifeezhanz 4:32)

⁴ Jehoava waahn wi fergiv adaz jos laik how hihn fergiv wi. (Reed Ifeezhanz 4:32.) Hihn ekspek wi fi bee redi fi fergiv enibadi weh hert wi. (Saa. 86:5; Look 17:4) Eena dis aatikl, wi wahn taak bowt chree tingz weh wi ku du fi fergiv adaz.

NOH IGNOAR YU FEELINZ

 5. Akaadn tu Praverbz 12:​18, how wi mait feel wen sohnbadi seh er du sohnting weh hert wi?

⁵ Wi mait feel hert bikaaz a weh sohnbadi seh er du tu wi, espeshali if da persn da wahn kloas famili er fren. (Saa. 55:​12-14) Sohntaim, wi mait feel laik if dehn stab wi wid wahn naif. (Reed Praverbz 12:18.) Wi mait chrai ignoar di way wi feel. Bot if wi du dat, wi noh wahn feel beta. Ih wuda bee laik if dehn stab wi ahn wi noh eevn chrai fi tek owt di naif.

 6. How wi mait feel wen sohnbadi ofen wi?

⁶ Wen sohnbadi ofen wi, at fers wi mait geh beks. Di Baibl tel wi dat wi mait geh beks, bot ih waan wi fi noh stay beks. (Saa. 4:4; Ifee. 4:26) Wai ih seh dat? Kaaz di way wi feel ku afek di way wi ak. Moas a di taim wen yu geh beks, ih noh ton owt gud. (Jay. 1:20) Memba, wi mait kyaahn stap wiself fahn geh beks wen sohnbadi ofen wi, bot wi ku chooz weda er nat wi wahn stay beks wid di persn.

 7. Weh ada feelinz wi mait ga wen sohnbadi hert wi?

⁷ Wen sohnbadi chreet wi bad, dat mait afek wi eena ada wayz. Fi egzampl, wahn sista weh naym Ann mi seh: “Wen Ai da-mi wahn pikni, mi pa lef mi ma ahn marid mi baybisita. Ah mi feel laik mi pa mi abandan mi. Den, wen mi pa mi ga pikni wid ih nyoo waif, Ah mi feel laik ih onli kay bowt dehn an ih noh kay bowt mee nohmoh.” Wahn sista weh naym Georgette mi seh how shee mi feel wen ih hozban mi cheet pan ahn. Shee seh: “Weh hihn mi du brok mi haat. Wi mi painyaa tugeda. Wi da-mi frenz fahn sins wi da pikni.” Wahn sista weh naym Naomi seh: “Wahn day, mi hozban kanfes dat ih mi-di wach poarnografi. Ai mi feel laik ih chrik mi ahn bichray mi. Ah wuda neva imajin dat mi hozban mi wahn hert mi soh bad.”

 8. (a) Wat da sohn reezn wai wi shuda waahn fergiv adaz? (b) Weh gud tingz ku hapm wen wi fergiv? (Koment pahn di baks weh naym “ Wat if Sohnbadi Reeli Hert Wi Feelinz?”)

⁸ Wi kyaahn kanchroal weh adaz seh er du tu wi, bot wi kud kanchroal how wi rispan. Di bes ting fi du da fi fergiv. Wai  wi seh dat? Bikaaz wi lov Jehoava ahn hihn waahn mek wi fergiv adaz. If wi stay beks ahn noh fergiv, wi mait en op di du sohnting foolish er wi ku damij wi helt. (Prav. 14:​17, 29, 30) Mek wi luk pahn di egzampl a wahn sista weh naym Christine: “Wen Ah geh beks bikaaz sohnbadi hert mi feelinz, Ah noh smail moch an Ah wuda moasli eet food weh noh helti. Ah noh geh inof sleep an Ah fain it haad fi kanchroal mi feelinz. Aala dis staat tu afek mi marij ahn mi rilayshanship wid adaz.”

 9. Wai wi noh fi hoal aan tu haytful feelinz?

⁹ Lesgoh seh sohnbadi hert wi ahn dehn noh seh sari fi weh dehn du. Weh wi ku du fi mek ih noh hert wi az moch? Georgette, weh wi mi taak bowt erliya, mi seh: “Ih mi tek sohn taim, bot afta wahn wail Ah mi stap feel beks wid mi eks-hozban an Ah neva hayt ahn nohmoh. Bikaaz a dat, Ah mi feel kaam.” Ih noh gud fi hoal an tu haytful feelinz. Wen wi let dehn goh, wi wahn ku moov aan, chreet adaz beta, ahn bee hapi agen. (Prav. 11:17) Weh yu ku du if yu stil feel laik yu noh redi fi fergiv sohnbadi fi sohnting weh dehn du yu?

CHRAI FI MOOV AAN

10. Wai wi need fi tek taim fi get oava hertful feelinz? (Koment pahn di picha dehn.)

¹⁰ Weh ku help wi fi moov aan if wi stil feel beks ahn hert? Wan way wi ku du dat da fi gi wiself taim. Imajin sohnbadi geh hert bad, an ih goh da dakta. Di dakta wahn giv ahn chreetment, bot ih wahn need taim fi heel. Saym way soh, ih mait tek wi taim fi mek wi feelinz heel ahn get tu di point weh wi redi fi fergiv sohnbadi fahn wi haat.—Ikl. 3:3; 1 Peet. 1:22.

11. How pryaa ku help yu fi fergiv adaz?

¹¹ Pray an aks Jehoava fi help yu fi fergiv. c Ann, weh wi mi taak bowt erliya, seh how pryaa mi help ahn. Shee seh: “Ai  aks Jehoava fi fergiv mee ahn mi famili fi di tingz weh wi mi seh er du. Den, Ah mi rait wahn leta tu mi pa an ih nyoo waif ahn tel dehn dat Ah fergiv dehn.” Ann mi fain dat haad fi du. Bot shee seh: “Ah hoap dat bikaaz Ah kapi di way Jehoava fergiv, mi pa an ih waif mait waahn laan moa bowt Jehoava.”

12. Wai wi shuda chros Jehoava ahn noh di way wi feel? (Praverbz 3:​5, 6)

¹² Chros eena Jehoava ahn noh eena di way yu feel. (Reed Praverbz 3:​5, 6.) Jehoava aalwayz noa weh bes fi wi. (Isa. 55:​8, 9) Hihn wuda neva aks wi fi du sohnting weh wahn hert wi. Soh wen ih tel wi fi fergiv adaz, wi ku bee shoar dat da fi wi oan gud. (Saa. 40:4; Isa. 48:​17, 18) Bot if wi chros wi oan feelinz, wi mait neva fergiv adaz fi weh dehn du tu wi. (Prav. 14:12; Jer. 17:9) Sista Naomi seh: “Ah mi frayd dat mi hozban wahn hert mi agen er dat hihn mi wahn ferget di payn weh ih mi kaaz mi. Soh Ah mi feel laik Ah neva haftu fergiv ahn fi weh ih du mi. Az taim paas, doh, Ah riyalaiz dat eevn doa Jehoava andastan how Ah feel, noh meenz dat hihn agree wid mi. Jehoava noa how Ah feel ahn hihn noa dat Ah wahn need taim fi moov aan, bot hihn waahn Ah laan fi bee fergivin.” d

CHRAI FI BEE PAZITIV

13. Bays pahn Roamanz 12:​18-21, weh wi need fi du?

¹³ Wen wi fergiv sohnbadi weh hert wi bad, wi mait jos disaid fi noh taak bowt weh hapm. Bot wi need fi du beta dan dat. If di persn weh hert wi da wahn brada er sista, wi waahn chrai wi bes fi mek pees. (Mach. 5:​23, 24) Soh wi need fi mek wahn chois. Wi waahn chooz fi let goh wi anga ahn mek pees ahn fergiv. (Reed Roamanz 12:​18-21; 1 Peet. 3:9) Weh ku help wi du dat?

14. Weh wi need fi du, ahn wai?

¹⁴ Jehoava luk fi di gud eena peepl. Saym way soh, wi ku chrai kapi Jehoava ahn luk fi di gud kwalitiz eena di persn  weh hert wi. (2 Chron. 16:9; Saa. 130:3) Wen wi luk pahn peepl kwalitiz, wi wahn fain wateva wi di luk fa. If wi luk fi di bad, wi wahn fain bad. An if wi luk fi di gud, wi wahn fain gud. Soh wen wi luk fi gud eena adaz, ih wahn eeziya fi fergiv dehn. Fi egzampl, wahn brada weh naym Jarrod seh: “Ah fain it eeziya fi fergiv wahn brada wen Ah memba aala di gud tingz weh Ah laik bowt ahn insteda aala ih mistayk dehn.”

15. Wai ih impoatant fi tel sohnbadi wen yu fergiv dehn?

¹⁵ Wahn neks ting weh wi waahn tink bowt da fi chrai haad fi fergiv di persn weh hert wi ahn tel ahn wi fergiv ahn. Wai? Memba Sista Naomi? Shee seh: “Mi hozban mi aks mi if Ah fergiv ahn. Ah mi chrai tel ahn dat Ah fergiv ahn, bot Ah jos kudn seh it. Rait deh, Ah mi riyalaiz dat Ah neva reeli fergiv ahn fahn mi haat yet. Afta sohn taim, doh, Ah kuda mi tel  ahn dat Ah fergiv ahn. Mi hozban mi krai anaal. Da mi laik wahn load kom aafa ih main. An Ah kudn bileev humoch pees Ai mi feel tu. Oava taim, Ah laan fi chros ahn agen, ahn now wee da bes frenz laik bifoa.”

16. Weh yoo laan bowt fergivnis?

¹⁶ Jehoava waahn mek wi fergiv adaz. (Kol. 3:13) Stilyet, ih mait noh bee soh eezi fi fergiv sohnbadi. Bot wi ku laan fi fergiv if wi noh ignoar di way wi feel an if wi chrai wi bes fi moov aan. Dat wahn help wi fi bee moa pazitiv.—Reed di baks weh naym “ Chree Tingz Wi Ku Du fi Fergiv.”

EVRIBADI BENIFIT WEN WI FERGIV

17. How wee benifit wen wi fergiv adaz?

¹⁷ Wi ga lata reezn fi fergiv, bot mek wi jos luk pahn som a dehn. Wi wahn shoa mersi laik wi Pa, Jehoava, ahn dat wahn mek hihn hapi. (Look 6:36) Wi wahn shoa dat wi tankful dat Jehoava fergiv wi. (Mach. 6:12) Ahn wi wahn ga beta helt, ahn wi frenship wid adaz wahn stay schrang.

18-19. Weh ku hapm wen yu fergiv adaz?

¹⁸ Wen yu fergiv adaz, gud tingz mait hapm weh yu noh ekspek. Fi egzampl, Sista Denise neva noa, bot di man weh mi kaaz di aksident weh shee an ih famili mi eena mi-di plan fi kil ihself afta di koat kays. Bot hihn mi soh tankful dat Denise mi fergiv ahn dat ih staat stodi di Baibl wid Jehoava Witnisiz.

¹⁹ Wi mait feel laik wan a di haadis ting fi du da fi fergiv sohnbadi. Bot dat ku bee wan a di bes tingz wi kuda eva du. (Mach. 5:7) Soh mek wi du wi bes fi fergiv laik Jehoava.