FI DI Heebrooz weh mi liv eena di Pramis Lan, dehn mi staat aaf di yaa di plow di lan ahn di plaant seed. Eena fi wee taim, dat wuda bee bitween Septemba an Aktoaba.

Peepl mi kalkyulayt di lent a di mont bays pahn di saikl a di moon, weh mi bowt 29 er 30 dayz lang. Dehn mi kalkyulayt di lent a di yaa bays pahn di son. Bot if dehn mi onli bays di lent a di yaa pahn di saikl a di moon, dis wuda mek di yaa shaata. Soh fi noh mek it shaata, dehn mi need fi fain wahn way fi mek dehnya too metod mach op. Fi du dis, dehn wuda ad ekschra dayz er sohntaim dehn eevn ad wahn ekschra mont da di biginin a di neks yaa. Dis mek di kalinda mach op wid di plaant ahn haavis seezn.

Eena Moaziz taim, doh, Gaad mi tel Ih peepl dat di saykrid yaa mi fi staat eena di mont a Aybib, er Naisan. Tudeh, dis da rong Maach er Aypril. (Ex. 12:2; 13:4) Joorin dis mont, di Izrelait dehn mi ga wahn festival weh dehn mi fi aafa tu Jehoava di fers raip froots a di baarli haavis.—Ex. 23:15, 16.

Dis da weh Emil Schürer, wahn man weh stodi hischri, seh eena ih buk The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 B.C.–A.D. 135): “Ih mi eezi fi noa wen fi ad wahn ekschra mont eena di kalinda. Dehn mi fi selibrayt di Paasoava pahn di ful moon eena di mont a Naisan 14. Dis mi fi aalwayz tek plays afta di day eena spring wen di day ahn di nait mi ga di saym amonk a owaz . . . Soh, den, if di Jooz mi noatis rong di en a di yaa dat di Paasoava mi wahn jrap bifoa da day eena spring, den dehn wuda ad wahn ekschra [13th] mont bifoa Naisan.”

Jehoava Witnisiz yooz dis metod wen dehn di fain owt di dayt fi selibrayt di Laad Eevnin Meel, weh hapm bitween Maach an Aypril eena di spring ahn weh mach op wid Naisan 14 pahn di Heebroo kalinda. Aala di kangrigayshan dehn rong di werl geh fi noa bowt dis dayt heda taim. *

Bot how di Heebrooz mi noa wen wahn mont mi wahn en ahn wen di neks mont mi wahn staat? Tudeh yu mait jos luk pahn wahn kalinda er wahn kalinda ap pahn wahn ilekchranik divais fi noa wen wahn mont en er staat. Bot eena Baibl taimz, ih neva dat eezi laik tudeh.

Joorin di taim a di Flod, eech mont mi ga 30 dayz. (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4) Laytaraan, doh, eena di Heebroo kalinda di mont dehn neva aalwayz ga 30 dayz. Fi di Heebrooz, wahn mont mi staat az soon az ih mi pasabl fi si di nyoo moon. Dat wuda bee 29 er 30 dayz afta di laas mont mi staat.

Dis da how Dayvid ahn Janatan mi rifaa tu wahn nyoo mont: “Tumaaro da nyoo moon.” (1 Sam. 20:5, 18) Soh ih luk laik bai di 11th senchri B.C.E., dehn mi kalkyulayt di mont dehn heda taim. Bot how di Izrelaits wuda noa wen wahn nyoo mont mi staat? Wi geh sohn infamayshan fahn The Mishnah, weh da wahn kalekshan a Jooish laaz ahn chradishanz. Ih seh dat afta di Jooz mi kohn bak fahn Babilan, di Jooish Sopreem Koat (di Sanhejrin) mi geh involv. Joorin di sevn monts wen di festival dehn mi fi tek plays, di man dehn weh da-mi paat a di koat mi kohn tugeda pahn di 30th day a di mont. Dehndeh man mi rispansabl fi disaid wen di neks mont wuda staat. Bot how dehn mi du dat?

Dehn mi asain sohn wachman fi goh pahn sohn hai hil weh deh rong Jeroosalem fi lukowt fi di fers sait a di nyoo moon. Wen dehn si di nyoo moon, kwik-wan dehn wuda goh tel di Jooish Sopreem Koat. Wen di koat mi feel dat dehn ga inof proof dat da wahn nyoo moon, dehn wuda anonks dat wahn nyoo mont di staat. Bot wat if ih mi tu klowdi er tu fagi ahn di wachman dehn mi kyaahn si di nyoo moon? Dehn wuda anonks dat di mont weh dehn deh eena wuda ga 30 dayz, ahn di nyoo mont wuda staat di neks day.

The Mishnah eksplayn how di Jooish Sopreem  Koat mi anonks di staat a wahn nyoo mont. Dehn wuda lait wahn faiya da di tap a di Mongt a Alivz weh deh kloas tu Jeroosalem, ahn dehn wuda aalso lait faiya pahn di ada hai hil dehn weh deh rong Izrel fi spred di nyooz. Bot laytaraan, insteda lait faiya, dehn wuda sen owt sohn mesinja fi anonks dat wahn nyoo mont mi-di staat. Dis wuda mek Jooz fahn Jeroosalem ahn weh liv da ada plays noa wen wahn nyoo mont staat, ahn dis mi alow dehn fi selibrayt di difrent festival sayhn taim.

Di chaat weh goh lang wid dis aatikl wahn help yu fi andastan di mont, festival, ahn seezn dehn a di Heebroo kalinda.