Yu Mi Noa?
Apaat fahn weh di Baibl seh, weh ada proof deh dat di Izrelait dehn da-mi akchwali slayv da Eejip?
Di Baibl seh dat afta di Midyanaitz mi kehr Joazef da Eejip, Jaykop an ih famili mi moov fahn Kaynan tu Eejip. Dehn mi liv eena di reejan a Eejip weh naym Goashen, eena di Nail Delta. (Gen. 47:1, 6) Di Izrelait dehn mi “kantinyu fi groa eena nomba ahn geh schranga.” Soh di Eejipshan dehn mi geh frayd fi di Izrelaits ahn dehn mi foas dehn fi bee dehn slayv.—Ex. 1:7-14.
Sohn peepl weh kritisaiz di Baibl mek fon a di akonk ahn seh da loan lai ahn stoari. Bot stil, evidens shoa dat Shem * disendant dehn mi liv az slayv da aynshent Eejip.
Fi egzampl, saiyentis mi fain sohn aynshent vilij eena di naadan paat a Eejip. Dakta John Bimson seh dat dehn fain proof a 20 er moa Jooish vilij eena da ayrya a naadan Eejip. Pahn tap a dat, Profesa James K. Hoffmeier seh: “Fahn rong 1800 tu 1540 B.C., Eejip da-mi wahn byootiful plays fi di Jooish peepl fahn westan Aysha fi moov tu.” Hihn kantinyu fi seh: “Di taim peeryad da joorin di saym taim wen Aybraham, Aizak, ahn Jaykop mi-di liv, ahn soh ih fit di saym taim ahn serkomstans weh wi reed bowt eena Genesis.”
Dehn mi fain moa evidens fahn di sodan paat a Eejip. Wahn skroal fahn rong di yaa 2000–1600 B.C.E. gat een di naym a sohn slayv weh mi werk da sodan Eejip. Moa dan 40 a dehnya naym da-mi Jooish naym. Som a dehnya slayv, er servants, doz werk eena di kichin, som doz soa tingz, ahn som doz werk eena di feel. Profesa Hoffmeier seh: “Sins oava 40 Jooish slayv mi werk fi dis wan famili eena di Thebaid [sodan Eejip], moa dan laikli, di Jooish peepl weh mi-di liv da Eejip da-mi wahn big amonk, espeshali eena di Delta ayrya.”
Wahn saiyentis weh naym David Rohl mi rait dat som a di naym a dehnya slayv weh mi rait pahn da skroal “da-mi som a di saym naym weh mi geh rikaad eena di Baibl.” Fi egzampl, di skroal mi gat een sohn naym weh simila tu naym laik Esakaar, Asher, ahn Shifra. (Ex. 1:3, 4, 15) David Rohl mi kantinyu fi seh: “Dis proov dat di Izrelait dehn da-mi akchwali slayv da Eejip.”
Dakta Bimson seh: “Hischri proov dat di Baibl teechin bowt slayvri da Eejip ahn di akonk a di Eksydos fahn Eejip da chroo.”
^ párr. 4 Shem da-mi wan a Noawa chree son. Moa dan laikli Shem disendants da-mi di Eelamaits, di Asiriyans, di erli Kaldiyans, di Heebrooz, di Siriyans, ahn di Araybian chraib.
