1. How wi ku noa if wi ku chros sohnbadi?

 WAHN persn weh wi ku chros da sohnbadi weh aalwayz kip ih pramis dehn ahn weh aalwayz seh di chroot. (Ps. 15:4) Bikaaz a dat, adaz noa dat dehn ku pen pahn dehn. Wi waahn mek wi bradaz ahn sistaz feel di saym way bowt wee. Weh wi ku du fi mek dehn ku chros wi?

2. How wi ku shoa adaz dat dehn ku chros wi?

² Wi kyaahn foas adaz fi chros wi. Wi need fi werk haad fi shoa dehn dat dehn ku chros wi. Chros da laik moni. Ih haad fi mek moni, bot ih eezi fi looz it. Wi noa fi shoar dat wi ku chros Jehoava. Hihn noh wahn eva gi wi reezn fi looz wi chros eena ahn, bikaaz wi noa dat “wi ku chros evriting weh hihn du.” (Ps. 33:4) Ahn hihn waahn wi chrai bee laik hihn. (Ifee. 5:1) Mek wi luk pahn sohn egzampl a Jehoava servant dehn weh mi chrai dehn bes fi kapi dehn hevnli Faada ahn weh mi shoa dat adaz ku chros dehn. Wi wahn aalso diskos faiv kwalitiz weh ku help wi bee sohnbadi weh adaz ku chros.

3-4. How di prafit Danyel mi shoa dat adaz ku chros ahn, an weh kweschanz wi waahn aks wiself?

³ Di prafit Danyel da wahn gud egzampl a sombadi weh adaz ku chros. Eevn doa dehn mi kehr ahn az wahn slayv da Babilan, hihn mi shoa dat adaz kuda mi chros ahn, an dat dehn kuda mi pen pan ahn. Peepl mi chros ahn eevn moa wen Jehoava mi help ahn fi tel King Nebyukadneza weh ih jreem meenz. Wahn taim, Danyel mi haftu tel di king dat Jehoava neva hapi wid ahn. Dat da definaytli noh  wahn mesij weh wahn king wuda waahn hyaa. Danyel mi need fi ga wahn lata korij, bikaaz Nebyukadneza mi ga wahn bad tempa! (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) Sohn yaaz layta, Danyel mi shoa agen dat dehn kuda mi chros ahn wen ih mi chranslayt an eksplayn di mesij weh mi apyaa pahn di waal eena di palis da Babilan. (Dan. 5:5, 25-29) Laytaraan, Daraiyos ahn fi hihn ofishal dehn mi si dat Danyel “mi ga speshal skilz.” Dehn mi rekonaiz dat Danyel da-mi “wahn man weh yu ku chros, an ih noh du notn krukid, an ih aalwayz du ih werk.” (Dan. 6:3, 4) Soh eevn roolaz weh neva serv Jehoava mi rekonaiz dat Danyel mi dizerv dehn chros!

⁴ Wen wi meditayt pahn Danyel egzampl, wi ku aks wiself dehnya kweschan: ‘Wat da mai repyutayshan owtsaida di kangrigayshan? Peepl noa mi az sohnbadi weh rispansabl ahn weh dehn ku chros?ʼ Wai ih impoatant fi ansa dehndeh kweschan? Bikaaz wen wi shoa dat wi da sohnbadi weh adaz ku chros, wi bring prayz tu Jehoava.

5. Wai peepl kuda mi chros Hananaiya?

⁵ Eena 455 B.C.E., afta Govna Nehimaiya mi finish bil bak Jeroosalem waal, hihn mi-di luk fi sohn rispansabl man weh wuda tek gud kayr a di siti. Wan a di man weh Nehimaiya pik da-mi Hananaiya, di cheef a di Kyasl. Di Baibl seh dat Hananaiya da-mi “wahn man weh peepl ku chros ahn weh mi ga moa rispek fi di  chroo Gaad dan lata ada peepl.” (Neh. 7:2) Hananaiya mi lov ahn rispek Jehoava, soh ih mi werk haad pahn eni asainment weh ih mi get. Dehndeh kwalitiz ku help wi fi bee rispansabl ahn werk haad pahn eni asainment weh wi get eena Gaad servis.

6. Wai di apasl Paal kuda mi chros ih fren Tikikos?

⁶ Noatis di egzampl a Tikikos, hoo da-mi wahn brada weh di apasl Paal mi chros. Wen Paal mi deh anda hows ares, hihn mi pen pahn Tikikos, an ih mi kaal ahn wahn “faytful servant.” (Ifee. 6:21, 22) Paal neva onli chros ahn fi diliva di leta dehn weh hihn mi rait tu di bradaz da Efisos ahn Koloaseh. Bot hihn mi aalso chros ahn fi inkorij ahn komfert dehn. Tikikos egzampl mek wi tink bowt di faytful, rispansabl man dehn weh tek kayr a wi spirichwal needz tudeh.—Kol. 4:7-9.

7. Wai wi ku chros di eldaz ahn ministeeryal servant dehn eena di kangrigayshan, ahn weh wi laan fahn dat?

⁷ Tudeh, wi reeli apreeshiayt wi eldaz ahn ministeeryal servants, bikaaz wi ku chros dehn. Dehn tek dehn rispansabiliti seeryos, jos laik Danyel, Hananaiya, ahn Tikikos. Fi egzampl, wen wi goh da wi midweek meetin, wee noa dat sohnbadi asain fi tek kayr a eech paat a di proagram. Ahn di eldaz reeli apreeshiayt wen sohnbadi weh geh wahn asainment pripyaa heda taim an akchwali du it! Ahn wen wi invait wi Baibl styoodent fi di weeken meetin, wee noa fi shoar dat sohnbadi wahn gi di poblik taak. Ahn wi chros dat wi ku geh eni lichricha wi need fi di minischri. Dehnya faytful bradaz tek gud kayr a wi, ahn wi tank Jehoava fi dehn! Bot how wi ku shoa dat peepl ku chros wee?

8. How wi ku bee reeznabl wen wi waahn noa how adaz di du? (Proverbs 11:13)

⁸ Wee lov wi bradaz ahn sistaz, ahn wi waahn noa how dehn di du. Bot wi haftu bee reeznabl ahn rispek dehn praivasi. Som a di bradaz eena di fers-senchri Kristyan kangrigayshan mi “laik gasip an intafyaa eena ada peepl bizniz, di taak bowt tingz weh dehn noh fi taak bowt.” (1 Tim. 5:13) Wee noh waahn bee laik dat non ataal. Bot sopoaz sombadi tel wi sohnting persnal ahn dehn aks wi noh fi tel nobadi bowt it. Fi egzampl, wahn sista mait tel wi bowt wahn helt prablem weh ih di deel wid er wahn nada chraiyal weh ih di goh chroo, an ih aks wi fi kip it tu wiself. Wi shuda du weh ih aks wi fi du. b (Reed Proverbs 11:13.) c Now mek wi luk pahn sohn ada sichuwayshan weh ih impoatant fi mek wi kip praivit infamayshan tu wiself.

9. Weh wi ku du fi mek wi famili ku chros wi?

⁹ Bee sohnbadi weh yu famili ku chros. Eech persn eena di famili ga di rispansabiliti fi kip famili mataz praivit. Fi egzampl, wahn brada mait si sohnting bowt ih waif weh hihn fain foni. Yu tink hihn wuda goh taak tu adaz bowt it ahn mek shee feel shaym? Af koars nat! Hihn lov ih waif, an ih wuda neva waahn du eniting fi hert ahn. (Ifee. 5:33) Teenayjaz waahn mek peepl chreet dehn wid rispek.  Ih impoatant fi mek payrents memba dat. Dehn shudn tel peepl bowt di mistayk dehn weh dehn chiljren mek ahn mek dehn chiljren feel shaym. (Kol. 3:21) Chiljren need fi laan weh kaina infamayshan dehn ku shayr ahn weh dehn need fi kip praivit. Den dehn noh wahn tel ada peepl bowt tingz weh ku mek adaz eena di famili feel shaym. (Deut. 5:16) Wen eech famili memba du fi dehn paat fi kip persnal famili mataz praivit, di famili wahn jraa kloasa tugeda.

10. Weh ih meen fi bee wahn reel fren? (Proverbs 17:17)

¹⁰ Bee sombadi weh yu frenz ku chros. Sohntaim wi feel laik wi need fi taak tu wahn kloas fren ahn tel dehn how wi reeli feel er weh di goh aan eena wi laif. Sohntaim dat ku bee haad fi du. Wi noh aalwayz fain it eezi fi taak bowt how wi reeli feel eensaid. Soh if wi tel wahn fren how wi feel ahn wi fain owt laytaraan dat ih tel sohnbadi els weh wi seh, dat wuda reeli hert wi. Bot wi reeli hapi fi ga frenz weh wi ku chros ahn weh wi noa dehn noh wahn tel nobadi els weh wi tel dehn! Dat da “wahn chroo chroo fren.”—Reed Proverbs 17:17. d

11. (a) How eldaz ahn dehn waif ku shoa dat yu ku chros dehn? (b) Weh lesn wi ku laan fahn wahn elda weh handl wahn praivit kangrigayshan mata ahn den spen taim wid ih famili aftawodz? (Koment pahn di picha.)

¹¹ Bee sohnbadi weh yu bradaz ahn sistaz ku chros. Eldaz da laik “wahn shelta fahn di haad breez, laik wahn plays fi shelta” wans di bradaz ku chros dehn noh fi braadkyaas dehn bizniz. (Isa. 32:2) Wi ku taak tu di eldaz bowt eniting, bikaaz wi chros dat dehn noh wahn tel adaz bowt weh wi tel dehn. Ahn wi noh waahn presha dehn fi tel wi tingz weh onli dehn fi noa bowt. Pahn tap a dat, wi rispek di elda dehn waif bikaaz dehn noh chrai presha  dehn hozban fi shayr praivit infamayshan wid dehn. Da akchwali wahn blesin if wahn elda noh tel ih waif persnal infamayshan bowt di bradaz ahn sistaz. Dis da weh wahn elda waif seh: “Ah soh tankful dat mi hozban noh tel mi notn bowt di bradaz weh need help fahn di eldaz, an ih noh eevn tel mi da hoo dehn di help eeda. Ah soh hapi dat mi hozban noh shayr praivit infamayshan wid mi soh dat Ah noh haftu wori bowt prablemz weh Ah kyaahn du notn bowt. Sayka dis, ih eezi fi mek Ah taak tu evribadi eena di kangrigayshan. An Ah ku chros dat wen Ah taak tu mi hozban bowt mi persnal feelinz ahn prablemz, ih noh wahn tel nobadi bowt dat needa.” Fi shoar, aala wi waahn mek adaz noa wi az sohnbadi weh dehn ku chros. Weh kwalitiz wahn help wi fi ga da kaina repyutayshan? Mek wi taak bowt faiv a dehn.

12. Eksplayn wai ih impoatant fi mek wi ga lov soh dat wi ku shoa adaz dat dehn ku chros wi.

¹² Lov impoatant if wi waahn mek adaz chros wi. Jeezas mi seh dat di too moas impoatant komanment da fi lov Jehoava ahn fi lov wi nayba. (Mach. 22:37-39) Wi lov Jehoava, soh wi waahn kapi fi hihn egzampl ahn bee sohnbadi weh adaz ku chros. Fi egzampl, if wi lov wi bradaz ahn sistaz wi noh wahn braadkyaas dehn bizniz. Wi wuda neva waahn spred bowt eniting weh ku haam, shaym, er hert dehn.—Jan 15:12.

13. Wai adaz ku chros wi wen wi hombl?

¹³ Wen wi hombl, adaz wahn ku chros wi. Wen wahn Kristyan hombl dehn noh wahn chrai bee di fers persn fi tel adaz bowt sohnting. (Fil. 2:3) Dehn noh chrai mek adaz tink dat dehn speshal bikaaz dehn noa impoatant er seekrit tingz weh dehn kyaahn taak bowt. If wi hombl, dat wahn help wi fi noh tel peepl wi persnal opinyan bowt mataz weh di Baibl er wi poblikayshan dehn noh taak bowt.

14. Wen wi ga wizdom, how dat help adaz fi chros wi?

¹⁴ Wizdom help wahn Kristyan fi andastan dat “wahn taim deh fi kip kwaiyet ahn wahn taim deh fi taak.” (Eccl. 3:7) Da sohn konchri, dehn wuda seh: “Werdz da laik silva, bot sailens da laik goal.” Dis meenz dat sohntaim ih beta fi stay kwaiyet dan fi taak. Dat da wai Proverbs 11:12 seh: “Wahn reeli waiz persn wahn kip kwaiyet.” Mek wi luk pahn wahn egzampl. Eena wan ayrya, dehn ga wahn elda weh ga lata ekspeeryens. Lata taim, eldaz fahn ada kangrigayshanz wuda aks ahn fi help wen dehn ga wahn tof sichuwayshan fi deel wid. Noatis weh wahn nada elda eena da ayrya seh bowt dis elda: “Hihn aalwayz kyaaful fi noh shayr praivit infamayshan bowt ada kangrigayshanz weh ih help.” Di ada eldaz weh serv lang wid dis brada rispek ahn fi di wizdom weh ih shoa. Ahn dehn ku chros dat hihn noh wahn tel adaz bowt eni praivit mataz eena di kangrigayshan.

15. Gi wahn egzampl weh shoa wai adaz ku chros wi if wi aanis.

¹⁵ Wi need fi bee aanis if wi waahn mek adaz chros wi. Wi chros wahn aanis persn bikaaz wi noa ih wahn aalwayz tel di chroot. (Ifee. 4:25; Heeb. 13:18) Fi egzampl, lesgoh seh yu waahn bee wahn beta teecha. Soh yu waahn aks sohnbadi fi lisn tu yu taak soh dat dehn ku gi yu advais. Hoo yu wahn aks fi advais er  help? Yu wahn aks sohnbadi weh wahn tel yu weh yu waahn hyaa, er sohnbadi weh wahn bee aanis ahn kain? Fi shoar, yu wahn pik sohnbadi weh wahn bee aanis wid yu. Di Baibl seh: “Ih beta fi noh hoal bak fahn karek sohnbadi dan fi ga lov ahn noh shoa it. Yu ku chros weh wahn fren seh, eevn wen ih hert.” (Prov. 27:5, 6) Ih ku bee haad fi aksep advais fahn wahn fren wen dehn tel wi weh wi need fi werk pan, bot fi dehn aanis advais wahn help wi eena di fyoocha.

16. Akaadn tu Proverbs 10:19 wai wi need fi ga self-kanchroal?

¹⁶ If wi waahn mek adaz chros wi, den wi need fi ga self-kanchroal. Self-kanchroal wahn help wi fi kip kwaiyet wen wi temtid fi seh sohnting weh wi sopoas tu kip tu wiself. (Reed Proverbs 10:19.) e Wen wi yooz soashal meedya, ih ku bee haad fi ga self-kanchroal. If wi noh kyaaful, wi ku en op di shayr infamayshan weh wi noh sopoas tu shayr, ahn lata peepl mait en op di seeʼt. Ahn wans wi pres sen pahn wi ilekchranik divais, wi noh ga no kanchroal oava how adaz wahn yooz da infamayshan er humoch damij ih wahn kaaz. Self-kanchroal ku aalso help wi fi stay kwaiyet wen peepl chrai chrik wi fi shayr infamayshan weh ku haam wi bradaz ahn sistaz. Dis ku hapm wen di polees kweschan wi eena konchriz weh wi werk deh anda ban er ada rischrikshan. Wi ku fala di Baibl prinsipl weh seh fi “kip kwaiyet” eena eni kaina sichuwayshan laik dehnya. (Ps. 39:1) Ih noh mata if da wi famili, wi frenz, wi bradaz ahn sistaz, er enibadi els, wi need fi bee di kaina persn weh dehn ku chros. Ahn fi du dat, wi need fi ga self-kanchroal.

17. Weh aala wee ku du soh dat wi ku chros wan anada eena di kangrigayshan?

¹⁷ Wi soh hapi dat Jehoava invait wi fi bee paat a wahn famili a bradaz ahn sistaz weh lov ahn chros wan anada! Aala wi need fi werk haad fi mek wi bradaz ahn sistaz chros wi. If eech wan a wi werk haad fi shoa lov, fi bee hombl, fi ga wizdom, fi bee aanis, ahn fi ga self-kanchroal, wi wahn help evribadi eena di kangrigayshan fi chros wan anada. Wi haftu kip aan di werk haad fi shoa adaz dat dehn ku chros wi. Mek wi kapi Jehoava Gaad egzampl ahn proov dat peepl ku chros wi.