Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Adundeha lumutiña Heowá lumutuniña

Adundeha lumutiña Heowá lumutuniña

“Nadundehabadibu súnwandan” (ISAÍASI 58:11).

UREMU 152, 22

1, 2. a) Ka uagu mítaran wabéi wagía gefentiña luagu Heowá kei lílana amu burí relihión? b) Kaba wariha lidan arütíkulu le luma lidan le aban?

WAGÍA gefentiña luagu Heowá, yarafaguati hálügüdüniwa gürigia ka lan wábutibei. Ka uagu hálügüdawa? Ladüga gíbeti relihión le ídanbei anihein lan aban ábuti o alidihati, gayarati wügüri lan o würi. Ánheinti wagía gayarati wariñagun lau ugundani mama lan aban gürigia gafigounti wábutibei. Hesukrístu Wábutibei. Ani adüga lumuti le lariñagubei Heowá le Lúguchi ani Lábuti (Matéu 23:10).

2 Gama lumoun, uguñe weyu añahein fiú wügüriña lidan aban sétanu le unbei tagúara Bíbülia “musu úaraguati” ani hagía alidihabaliña lumutuniña Bungiu (Matéu 24:45). Ida liñati wasubudiruni Heowá lan alidihabaliwa lau lídehan Liráü? Lidan arütíkulu le luma le lunbei liabin lárigiñe, warihiba ǘrüwa resun le adügübei lun wachoururuni ítara liña lan. Warihibei giñe íbini lan yusu lan Heowá fiú wügüriña lun hadundehaniña lumutuniña, ligía meha hábutibei ani ligíagili Hábuti (Isaíasi 58:11).

IBIHA HAMUTI LUBAFU SÍFIRI SANDU

3. Ka íchugubei ubafu lun Moisesi lun lalidihaniña ísüraelina?

3 Ruti sífiri sandu ubafu houn ha lanúadirubaña Bungiu lun halidihaniña lumutuniña. Anúadira lumuti Bungiu Moisesi lun ligía lan alidihaña ísüraelina. Ka meha íderagubalin Moisesi lun lagunfulirun lau óunwenbu buligasion le? Heowá “íchugubalin lani sífiri le sándubei” lun Moisesi (aliiha huméi Isaíasi 63:11-14). Kei le Heowá lubéi íderagubalin Moisesi lau lani sífiri sandu, furanguti Heowá lan meha alidihabaliña lumutuniña.

4. Ka meha arufudubalin anihein lan lani Bungiu sífiri luma Moisesi? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu).

4 Gayarati meha san harihini gürigia anihein lan lani Bungiu sífiri luma Moisesi? Anha. Seremei lani Heowá sífiri sandu, adügati Moisesi milaguru ani subudigüda lumuti liri Bungiu lun lurúeite Ehiptu (Áfuriduni 7:1-3). Íderagua lumuti giñe sífiri sandu Moisesi lun aban lan alidihati le hínsiñehabuti ani gaguraasunti. Mítaranti meha kei ha alidihabalin amu burí néchani ha óuserubaña lau furundei ani hawouguounrügüñein hasaminara (Áfuriduni 5:2, 6-9). Furanguti meha Heowá lan anúadirubalin Moisesi lun ligía lan alidihaña lumutuniña.

5. Ka amu gürigia únbaña líchiga Heowá sífiri sandu lun halidihaniña lumutuniña?

5 Ka amu gürigia únbaña líchiga Heowá sífiri sandu lun hadundehaniña lumutuniña? Ariñagatu Bíbülia aba lan “labuinchun Hosué le liráü Nun lau sífiri le lánina lichú aau” (2 Lúrudu 34:9TNM). Ariñagatu giñe aba lan “lebelurun lani Wabureme sífiri lidoun Hedeón” ani luagu Dawidi ariñagatu aba lan “lebelurun lani Wabureme sífiri lidoun” (Alidihatiña 6:34; 1 Samueli 16:13). Sun wügüriña ha afiñetiña meha líderagubaña lan sífiri sandu adügei katei le hásiñarubei adüga lau habafu guánarügü (Hosué 11:16, 17; Alidihatiña 7:7, 22; 1 Samueli 17:37, 50). Chóuruti ru lan Heowá ubafu houn lun hadügün katei wéinamuti. Ligía lunti lubéi ligía lan ibihei sun uéiriguni.

Dan le meha gaganbadi hamá lumutuniña Bungiu lun Moisesi, Hosué, Hedeón luma Dawidi, kéigubeirügü haganbuñein lan Heowá le Hábuti

6. Ka meha uagu busén lubéi Heowá lun inebehabu hamá ísüraelina houn ha alidihabaliña?

6 Ka meha funa san hadügübei ísüraelina dan le harihinbalin anihein lan lídehan lani Bungiu sífiri luma Moisesi, Hosué, Hedeón luma Dawidi? Háfuga aba lan meha inebetima hamá houn. Lidan aban ókaasion, dan le hekeherunbei gürigia luagu Moisesi, aba lálügüdahan Heowá: “Ídaba san lagumucha mabahüdün hamanina gürigia ha?” (1 Lúrudu 14:2, 11). Chóuruti meha Heowá lan anúadirubaliña wügüriña hagía lun halidihaniña lumutuniña. Dan le meha gaganbadi hamá houn wügüriña hagía, harufuduña meha gaganbadi hamá lun Heowá, le Hábuti.

RESIBITIÑA ÍDEMUEI HÁMAGIÑE ÁNHELIGU

7. Ida liña meha híderaguni ánheligu Moisesi?

7 Íderagua hamutiña ánheligu wügüriña ha lanúadirubaña Bungiu lun halidihan (aliiha huméi Ebüréu 1:7, 14). Yusu lumutiña Heowá ánheligu lun ladundehani Moisesi. Ariha waméi ida liña lan ladügüni. Furumiñe, óunahati aban “ánheli le asaliragubei lun lidan búbugati” ani aba líchuguni wadagimanu lun lun lesefuruniña ísüraelina luma lun ladundehaniña (Adügaü 7:35). Libiaman, yusu lumutiña Bungiu ánheligu lun líchuguni Lúrudu lun Moisesi le layusurubei lun ladundehaniña ísüraelina (Galasiana 3:19). Ani lǘrüwan, ariñagati Heowá lun Moisesi: “Barübaña gürigia ha lidoun fulasu le uágubei nariñaga bun. Ladundehabadibu nani ánheli” (Áfuriduni 32:34). Mariñaguntu Bíbülia ariha hamá ísüraelina somu ánheli adügei katei burí le. Gama lumoun arufudati ligaburi larufudahan Moisesi luma ladundehaniña ísüraelina luagu añahein lan meha ánheligu íderaguei.

8. Ida liña meha híderaguniña ánheligu Hosué luma Esekíasi?

8 Ka amu gürigia híderagubaña ánheligu? Dan le tayanuhan Bíbülia luagu aban ánheli, ariñagatu íderagua lani “hábuti lisudaranigu Wabureme” Hosué agañeira aban wuribu kóntüra kananna (Hosué 5:13-15; 6:2, 21). Abahüdaha tumuti giñe Bíbülia le asuseredubei lárigiñe dan le lalidihanbaliña Esekíasi lumutuniña Bungiu. Ariñagatiña meha lisudaranigu Asiria hagünrinchagubei lan Herusalén. Gama lumoun, lidan ábanrügü áriebu “aba láfarun lani Bungiu ánheli san-gádürü-wein-seingü milu wügüriña tídangiñe hakianpun-agei Asiriana” (2 Urúeigu 19:35).

9. Lau sun meha gafigoun hamá wügüriña ha lanúadirubaña Bungiu lun hadundehaniña lumutuniña, ka meha lunbei hadügüni ísüraelina?

9 Mafigountiña ánheligu. Gama lumoun gafigountiña meha wügüriña ha híderagubaña. Kéiburi Moisesi, luagu aban weyu míchugun lumuti uériguni lun Heowá (2 Lúrudu 20:12). Mamuriahanti Hosué adundehani luma Bungiu dan le hálugunbei gabaónna hadügün aban daradu luma (Hosué 9:14, 15). Ani lidan somu dan óuserati giñe urúei Esekíasi lau pantaü (2 Krónikasi 32:25, 26). Íbini meha gafigoun hamá wügüriña hagía, mosu meha gaganbadi hamá ísüraelina houn. Gayarati meha híchugun ísüraelina fe luagu yusu lan Heowá ánheligu lun híderaguniña wügüriña ha lanúadirubaña. Furanguti meha Heowá lan adundehabaliña lumutuniña.

ADUNDEHA TUMUTIÑA LERERUN BUNGIU

10. Ida liña ladundehani Lilurudun Bungiu Moisesi?

10 Adundeha tumutiña Lererun Bungiu Wügüriña ha lanúadirubaña. Dan le tayanuhan Bíbülia luagu Lúrudu le heresibirubei ísüraelina, ariñagatu “lilurudun Moisesi” (1 Urúeigu 2:3). Gama lumoun, ígiratu Bíbülia furangu Heowá lan íchugubalin Lúrudu ligía houn ísüraelina. Ligía mosu lubéi meha giñe gaganbadi lan Moisesi lun (2 Krónikasi 34:14). Kéiburi dan le líchugunbei Heowá adundehani lun Moisesi lubá lábunagunu kianpu lánina óundaruni, “aba ladügüni Moisesi sun katei ítara kei buga lariñaguni Bungiu lun” (Áfuriduni 40:1-16).

11, 12. a) Ka meha lunbei ladügüni Hosíasi hama ha híbiri urúeigu ha alidihabaliña lumutuniña Bungiu? b) Ka tánibei Lererun Bungiu efekütu hawagu ha alidihabaliña lumutuniña Bungiu?

11 Dan meha le hábuti lubéi ísüraelina Hosué, anihein meha aban fánreinti tídangiñe Lererun Bungiu luma. Ligía lariñagunbei Heowá lun mosu lan laliihanu lau umalali ǘnabuti “áriebu wéyuagu” lun ladügüni le bürüwañubei tidan (Hosué 1:8). Ani urúeigu ha meha lúnbaña harúeihaniña lumutuniña Bungiu lárigiñe, mosu meha giñe haliihani Lúrudu sagü weyu. Mosu meha giñe habürüdün aban kopia lani Lúrudu ani gaganbadi hagíame lun sun lúrudu ligía (aliiha huméi 2 Lúrudu 17:18-20).

12 Ka meha tánibei Lererun Bungiu efekütu hawagu ha alidihabaliña lumutuniña Bungiu? Samina wamá luagu lani urúei Hosíasi hénpulu. Lárigiñebei hadarirunu liliburuna lilurudun Moisesi, aba lagumeserun lani Hosíasi sekretariu aliihoun lun  * (ariha huméi abürüdǘni). Ida liña meha san lóunabun Hosíasi? “Dan laganbunbalin urúei le tariñagubei liliburuna lúrudu, aba laheiridagunu ladaüragun luougua”. Ínchaha tumuti Lererun Bungiu lun lagumuchun hau sun guáriua ha lídanbaña ageiraü luma lun lefeduhani Luéyuri Esefuruni le wéiritimabei lídangiñe sun le efeduhóualibei (2 Urúeigu 22:11; 23:1-23). Ígirati Hosíasi hama amu alidihatiña úaraguatiña lun tadundehaniña Lererun Bungiu. Ligía meha aranseñu haña lubéi lun hadügün asansiruni lidan ligaburi halidihaniña lumutuniña Bungiu. Íderagua lumutiña asansiruni ligía lumutuniña Bungiu lun hadügüni le labusenrubei Heowá.

13. Ka uagu mítaran habéi meha ha alidihabaliña lumutuniña Bungiu kei lábutigu le líbiri néchani?

13 Ha meha alidihabalin amu néchani lichú aau meha le hámagiñeti wügüriña adundehabaliña. Kei hénpulu, adügatiña meha gürigia hama lurúeitegu Kanán katei le wéiriti luriban. Añahein meha gürigia agamaridutiña animaalugu, wügüriña agamaridutiña wügüriña háledigu o würi tuma würi o hagamariduniña haduheñu guánarügü. Huduguatiña meha giñe houn guáriua ani adüga hagía sákürifisiu hani irahüñü (Fádirigu 18:6, 21-25). Ani míchuguntiña meha giñe lurúeitegu Babilónia luma Ehiptu lúrudu luáguti arumani libe le hibihibei lumutuniña Bungiu (1 Lúrudu 19:13). Luagu amu oubaü, ariha hamuti meha lumutuniña Bungiu ida liña lan hínchahaniña ha alidihabaliña lun heseriwidun lun Heowá lau arumani luma lun madügün hamá figóu lánina agamariduni. Chóuruti Heowá lan meha adundehabaliña.

14. Ka meha uagu ladeinha Heowá houn fiú hádangiñe wügüriña ha alidihabaliña lumutuniña?

14 Mafalarun hamuti meha sun urúeigu ha alidihabaliña lumutuniña Bungiu sun adundehani le meha líchugubei houn. Máhatiña meha urúeigu múaraguntiña hagía hafalaruni adundehani le líchugubei Bungiu houn lau lani sífiri sandu, hau lani ánheligu luma tau Lererun. Lidan fiú kesi, mosu meha labeichuniña Heowá o líridun amu alidihati lidan halugaarun (1 Samueli 13:13, 14). Gama lumoun, lau lásügürün dan, aba líridun Heowá aban gürigia le lunbei aban lan alidihati le mafigounti.

ÍRIDATI HEOWÁ ABAN ALIDIHATI LE MAFIGOUNTI

15. a) Ida liña meha harufuduni profetagu anitebei lan aban alidihati le úaraguati? b) Katei meha san alidihati le úaraguabei?

15 Luagu saragu irumu, füramaseti Heowá líriduba lan aban urúei le úaraguati houn lumutuniña. Kei hénpulu, ariñagati Moisesi houn ísüraelina líchuguba lan Heowá aban profeta kei ligía ani mosu lanme haganbuni (2 Lúrudu 18:15). Ariñagati Isaíasi ábanbei lan “ábuti luma arufudahati houn néchanigu”, lidan amu dimurei, aban alidihati (Isaíasi 55:4). Abürühati Danieli luagu lachülürün “ábuti le anuadirúabei” (Danieli 9:25). Ani ariñagati giñe Hesusu guánarügü luagu ligía lan ‘Hábutibei’ lumutuniña Bungiu (aliiha huméi Matéu 23:10). Falá hamuti lani disipulugu lau sun hagundan, ani chouru hamuti meha Heowá lan anúadirubalin lun ladundehaniña lumutuniña (Huan 6:68, 69). Ka meha uagu hachoururei katei le?

16. Ka arufudubalin resibi lani Hesusu lubafu lani Bungiu sífiri sandu?

16 Resibiti meha Hesusu ubafu lúmagiñe lani Heowá sífiri sandu. Dan le meha labadiseirunbei Hesusu, arihati meha Huan le abadiseihabei aba lan “ladaaragun sielu, aba larihin lararirun Sífiri Sandu luagun [Hesusu] kei hamuga aban unhun”. Murusun dan lárigiñe aba ladügün sífiri sandu lun lidin Hesusu lidan fulasu mageirawati (Márükosu 1:10-12). Dan le ya lubéi Hesusu ubouagu, ruti lani Bungiu sífiri sandu ubafu lun lun larufudahan luma lun ladügün milaguru (Adügaü 10:38). Íderagua lumuti giñe arufuda igaburi kéiburi ínsiñeni, ugundani luma aban afiñeni le héreti (Huan 15:9; Ebüréu 12:2). Úati amu alidihati arufuduti furangu luagu anihein lan lani Bungiu sífiri sandu luma. Furanguti meha Heowá lan anúadirubalin Hesusu keisi alidihati.

Ida liña híderaguni ánheligu Hesusu lárigiñe labadiseirun? (Ariha huméi párafu 17)

17. Ka meha hadügübei ánheligu lun híderaguni Hesusu?

17 Resibiti Hesusu ídemuei hámagiñe ánheligu. Murusun dan lárigiñe labadiseirun Hesusu, aba houdin fiú ánheligu eseriwidei (Matéu 4:11). Ani fiú oura lubaragiñe lounwen, aba “liabin aban ánheli siélugiñe lun líchugun erei lun” (Lúkasi 22:43). Subudi lumuti meha Hesusu lóunahaba lan Heowá ánheligu lun híderaguni danme le lemegeiruni (Matéu 26:53).

18, 19. Ida liña meha tadundehani Lererun Bungiu Hesusu lidan libagari luma lidan ligaburi larufudahan?

18 Adundeha tumuti meha Lererun Bungiu Hesusu. Lúmagiñe lagumeserun Hesusu apurichiha darí lun lounwen luagu wagabu, ígirati meha lun tadundehani Lererun Bungiu. Íbini murusun oura lubaragiñe lounwen, íridati profesía luáguti Mesíasi (Matéu 4:4; 27:46; Lúkasi 23:46). Mítaranti meha Hesusu kei alidihatiña relihión ha lídanbaña lidaani. Madügün hamuti meha le tariñagubei Lererun Bungiu sagü múaran tan luma le harufudahabei. Yúsuti Hesusu dimurei tídangiñeti Lererun Bungiu dan le lariñagunbei hawagu: “Hayumárurügü gürigia ha híchiga inebesei nun [...]; anhein tidan hanigi, meberesentiña nau. Málati háhuduragun nun, ladüga lérügüñein hagumadihan wügüriña harufudaha” (Matéu 15:7-9). Maweiyasunti Heowá anúadira wügüriña ha maganbaditiña lun Lererun lun hadundehaniña lumutuniña.

19 Yusu lumutu giñe Hesusu Lererun Bungiu lun larufudahan houn amu gürigia. Dan le meha hadügün lábutigu relihión álügüdahani lun lun hóuchaguni, móunabun lumutiña meha lau lisaminan guánarügü o lau le winwan láalibei. Súnwandan meha lóunabuniña tau Lererun Bungiu (Matéu 22:33-40). Gayarati hamuga meha laweiridagüdünu Hesusu hanigi gürigia lau labahüdagun saragu katei houn luagu libagari sielu o luagu ladügǘn ubóu. Gama lumoun, kei le hínsiñe tan Lererun Bungiu lun, busenti meha layanuhan tuagu houn gürigia. Ligía aba lubéi “ladaaruni hasaminan lun gunfuranda hamanu Lererun Bungiu” (Lúkasi 24:32, 45).

20. a) Ida liña meha líchugun Hesusu uéiriguni lun Heowá? b) Ida liña meha amu lan ligaburi lóuserun Hesusu luéi Erodesi Agürípa I?

20 Dan le meha layanuhan Hesusu, aba meha taweiridun hanigi gürigia ha aganbubalin (Lúkasi 4:22). Gama lumoun, súnwandan meha líchugun uéiriguni lun Lumaisturun, Heowá. Luagu aban weyu, álugati aban wügüri rísiti líchugun uériguni lun Hesusu lau lagúarun lun “Máisturu buiti”. Gama lumoun, ǘnabuguti Hesusu ani aba lariñagun lun: “Ka uagu bariñaga nun ‘buiti’? Ábanrügüñein buiti, Bungiu” (Márükosu 10:17, 18). Kéiburi widü irumu lárigiñe lounwen Hesusu, aba lagumeserun urúei Erodesi Agürípa I arúeiha Hudéa. Gama lumoun, mítaranti meha lóuserun kei Hesusu. Aban weyu dan le lefeduhóuña lan aban adamuridaguni espechaliti, aba lasansiragun Erodesi tau aban daüguaü to sérutu darí lun taweiridun hanigi gürigia. Dan le harihinbalin gürigia ani aganba haméi layanuhan, aba hagumeserun agúaraha: “Mama wügüri adimurehabei, aban bungiu adimurehabei!”. Hínsiñeti meha lun Erodesi lalawahóun. Ka asuseredubei lárigiñe? Ariñagatu Bíbülia aba lan “lasandiragüdüni lani Bungiu ánheli Erodesi, ladüga lanaagun lungua luagu hererun gürigia, michu lumuti linebese Bungiu lun; aba héigini héweraü, aba lounwen” (Adügaü 12:21-23). Furanguti meha mama lan Heowá anúadirubalin alidihatime. Ánheinti Hesusu, arufuda lumuti meha Bungiu lan anúadirubalin ani súnwandan meha líchugun uériguni lun Heowá keisi Alidihati le Íñutimabei houn lumutuniña.

21. Kaba burí álügüdahani wóunaba lidan le aban arütíkulu?

21 Mabusenrunti meha Heowá lun luágurügü lan fiú dan lalidihaña Hesusu lumutuniña. Lárigiñebei láguyugun Hesusu, ariñagati houn lani disipulugu: “Rúaali sun ubafu nun sielu luma ubouagu”. Lárigiñe, ábaya lariñagun: “Subudi huméi luagu anahein lan huma sagü weyu darime lagumuchun ubóu” (Matéu 28:18-20). Ánheinti siéluñein lubéi Hesusu, ida luba ladundehaniña lumutuniña Bungiu ha yáabaña ubouagu? Kaba san lanúadira Heowá lun hagíaba lan adundehaña lumutuniña ubouagu lidan liri Hesusu? Ani ida luba meha hasubudiruni kristiánugu ka lan adundehabaliña lumutuniña Bungiu? Wóunabubei álügüdahani burí le lidan le aban arütíkulu.

^ par. 12 Gayarati anuhán lan furumiñetu dugumedu to labürüdüboun Moisesi.